Neden İş Güvenliği Logo
İş Sağlığı ve Güvenliği

Elle Taşıma İşlerinde Riskleri Azaltma Yöntemleri

Elle Taşıma İşlerinde Riskleri Azaltma Yöntemleri
Tamircin Burada

Elle taşıma işine bağlı riskleri azaltmak için; görev, yük, çalışma ortamı ve bireysel kapasitenin yanı sıra diğer faktörlerde göz önünde bulundurulmalıdır.

Elle Taşıma İşlerinde Riskleri Azaltma Yöntemleri

Bu faktörlerin her birine verilecek önem derecesi; elle taşıma faaliyetinin doğasına ve koşullara bağlıdır. Örneğin, üretim prosesleri gibi sabit koşullarda gerçekleştirilen rutin elle taşıma işleri için görev ya da çalışma koşulları iyileştirilebilir. Ancak, çalışma ortamı ya da görevi iyileştirme imkanı bulunmayan madenler veya şantiyeler gibi sürekli değişen koşullarda gerçekleştirilen elle taşıma işleri için dikkat yüke verilerek daha hafif ya da kavranması daha kolay hale getirilebilir. Acil durum hizmetleri ya da sağlık sektörü gibi görevler için ise çalışanlara elle taşıma işine bağlı potansiyel tehlikeleri tanıtır, ayrıca uygun ekipman kullanımı ve güvenli elle taşıma işi tekniklerini öğretir nitelikte eğitim verilmesi önemlidir.

Bu bağlamda elle taşıma işinde yapılacak iyileştirme çalışmaları; görev, yük, çalışma ortamı, bireysel kapasite, yardımcı taşıma ekipmanı ve iş organizasyonu olarak 6 ana başlık altında toplanmış ve her biri için çözüm önerileri getirilmiştir.

 

Elle Taşıma

 

 

Elle Taşıma İşlerinde İyileştirmeler

  • Öncelikli olarak elle taşıma işini ortadan kaldırmaya yönelik taşıyıcı ya da forklift gibi elektrikli ya da mekanik bir taşıma aracı, eğer elle taşıma işleminden kaçınmak mümkün değilse; vinç, asma yük arabası, el arabası ve vakumlu kaldırma araçları gibi destekleyici araçlar kullanılmalıdır.
  • Görev malzeme taşıma mesafelerini minimize edilecek şekilde tasarlanmalıdır
  • Görev gerçekleştirilirken yük vücuda yakın pozisyonda tutulmalıdır. Aşırı derin kutu, çalışan ile yük arasında bulunan malzeme gibi yüke ulaşmayı zorlaştıracak engeller ortadan kaldırılmalıdır.
Elle Taşıma İşlerinde Riskleri Azaltma Yöntemleri
Uygun yük-vücut pozisyonu
  • Yükün yerleştirilmesinde optimum konum belirlenmelidir. Yükler mümkün olduğu kadar bel hizasında konumlandırılmalı, bel hizasının altında ya da üstünde konumlandırılacak yükler ise daha hafif ve kavranması kolay şekilde tasarlanmalıdır.
Elle Taşıma İşlerinde Riskleri Azaltma Yöntemleri
Uygun yük konumu
  • Özellikle ağır yüklerde zemin seviyesinden ve omuz hizasının üstünden kaldırmadan kaçınılmalıdır.
  • Görev, yükün zeminden alınmasını ortadan kaldırmaya imkân vermeyecek durumdaysa çalışana uygun kaldırma teknikleri öğretilmelidir. Aşağıda uygun elle taşıma tekniği aşama aşama anlatılmaktadır
    • Durun ve düşünün.
      • Yük kaldırmayı planlayın
      • Yük nereye yerleştirileceğini sorgulayın
      • Uygun yardımcı ekipmanlar kullanın
      • Yardıma ihtiyaç olup olmadığını sorgulayın
      • Yük üzerinde engel varsa çıkarın.
    • Ayaklarınızı bacaklarınızı açarak dengeli şekilde yerleştirin.
      • Eğilirken dizler bükülmeli ve sırt düz tutulmalıdır
      • Bu durumda vücudun dengesini sağlamak için harcanacak güç en aza indirilecektir.
    • Yükü sağlam şekilde kavrayın. Kollarınızı bacaklarınız tarafından oluşturulan sınırlar içinde tutmaya çalışın
      • Kanca kavrayışı yaparak parmaklarınızı düz tutun. Taşınacak gereçler bütün avuç içiyle kavranıp kollar düz tutulduğunda yük bütün vücuda dağılacağından harcanacak kuvvet daha az olacaktır
      • Çene içeride tutulmalıdır. Boynu uzatarak çeneyi içeri çekmek omurgayı kilitleyecektir. Böylece belde meydana gelebilecek sakatlıklar önlenir.
      • Sırt düz tutulmalıdır. Böylece karın bölgesindeki baskı azalacak, diskler üzerindeki basınç eşit derecede olacak ve sırt kaslarının çalışması tehlikeli bir pozisyonda olmayacaktır.
    • Yükü ani itmeyin, çekmeyin ve kaldırmayın.
      • Yük taşıma hareketini yavaşça yapın
      • Kalkarken yükün kontrolünüz altında kalmasını sağlayın.
    • Yükü kendinize yakın tutun
      • Dönüş yaparken gövdenizi döndürmeyin
      • Yükün ağır kısmını gövdenize yakın tutun.
    • Yükü bırakın
      • Yerleştirmeyi sonrasında yapın.
  • Görev, yükü omuz hizasının üstünde kaldırmayı gerektirecek nitelikte ise, kaldırma işlemi ara basamaklar konularak gerçekleştirilmelidir.
  • Görev düzeni, kullanılan ekipman ve operasyon dizinlerindeki değişiklikler; çalışanın bükülme ve eğilme hareketlerini ortadan kaldıracak ya da azaltacak nitelikte olmalıdır.
Elle Taşıma İşlerinde Riskleri Azaltma Yöntemleri
Uygun çalışma ortam tasarımı
  • Yükün vücuda yakın pozisyonda tutulmasını sağlayacak nitelikte değişiklikler yapılmalıdır. Bu sayede yükün ağırlığı ve vücut ağırlığı arasında bir denge oluşturulur ve çalışanın yükün kontrolünü kaybetme durumu ortadan kaldırılır.
  • Direk vücudun desteği ile taşınan yükler için çalışana uygun giysi temin edilerek giysi ile yükün arasındaki sürtünme sayesinde ağırlık desteklenmelidir. Bu durumda yükün kaymasına neden olacak nitelikte giysi seçiminden kaçınılmalıdır
  • İtme-çekme faaliyeti gerektiren görevlerde, itme işlemi eller göğüs hizasında olacak şekilde gerçekleştirilmelidir. Faaliyet bel kaslarından ziyade daha güçlü olan bacak kaslarına yüklenerek gerçekleştirilmelidir. Hem itme hem de çekme ile gerçekleştirilebilir faaliyetlerde, çekme yerine itme faaliyeti tercih edilmelidir.
  • Eğer itme işi bir araçla gerçekleştiriliyorsa araç kişinin duruş pozisyonu bozmayacak nitelikte olmalıdır. Ayrıca araca yüklenen malzeme, düşmeyecek ve çalışanın görüş açısını kısıtlamayacak şekilde istiflenmelidir.
Elle Taşıma İşlerinde Riskleri Azaltma Yöntemleri
Yardımcı ekipmanlar ve uygun malzeme istifleme
  • Sürekli ve tekrarlama gerektiren görevlerde, işin niteliğinden dolayı tekrarlama sayısı düşürülemiyorsa çalışma ve dinlenme saatleri ile ilgili düzenleme yapılmalıdır.
  • Görev, bir grup kas çalışırken diğer grup dinlenecek şekilde çeşitlendirilmelidir

Yükle İlgili İyileştirmeler

  • Elle taşıma işi gerçekleştirilen nesne ve faaliyet uygun olduğu takdirde, ağır ve büyük hacimli yükler daha hafif ve daha az hacimli hale getirilmelidir. Eğer yük farklı bir yerden alınıyorsa kavranması kolay ve daha küçük paketler halinde tedarik edilip edilemeyeceği sorgulanmalıdır
  • Alternatif olarak yine nesne ve faaliyet uygunsa yükler birleştirilerek elle taşınmayacak kadar büyük ve hacimli hale getirilebilir. Bu durumda elle taşıma işinden kaçınılarak ekipman kullanımı sağlanır.
Elle Taşıma İşlerinde Riskleri Azaltma Yöntemleri
Büyük ve küçük hacimli yükler
  • Faaliyet yükün ağırlığı azaltılarak gerçekleştirilebiliyorsa gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. Örneğin, metal sepette malzeme taşıması gerçekleştiriliyorsa sepete delikler açılarak ağırlığı azaltılabilir.
Elle Taşıma İşlerinde Riskleri Azaltma Yöntemleri 1
Ağırlığı azaltılmış yükler
  • Yükler kolay kavranır nitelikte, sapları ya da tutma aparatları olacak şekilde tasarlanmalıdır. Yükteki tutma yerleri avuç içinin tam oturacağı kadar geniş, parmakların (eldiven kullanımı gerekiyorsa eldiven de dikkate alınarak) yerleşeceği kadar derin olmalıdır.
  • Sıvı, akışkan ya da küçük parçalı paketler halinde taşınan yükler kaymayı engelleyecek nitelikte tasarlanmalıdır. Paketleme işlemi minimum boşluk bırakılarak yapılmalı ve yükün dengeli dağılımı sağlanmalıdır.
  • Büyük fakat biçimi değiştirilemeyen dengesiz yükler için uygun ekipman kullanılarak elle taşıma faaliyeti gerçekleştirilmesi önerilmektedir
  • Hayvan veya insan gibi canlı ve dengesiz dağılımı olan yüklerin taşınmasında ise uygun taşıma teknikleri kullanılmalı ve işlem birden fazla çalışan ile gerçekleştirilmelidir.
  • Keskin kenarlı, çok sıcak ya da çok soğuk yüzeyli yüklerin tutulması esnasında uygun KKD kullanılması gerekmektedir. Fakat seçilecek KKD yükü kavrama yeteneğini azaltacak nitelikte olmamalıdır
Elle Taşıma İşlerinde Riskleri Azaltma Yöntemleri
Kişisel koruyucu donanım
  • Yüklerin üzerinde ağırlık, malzeme cinsi gibi bir takım niteliklerini belirtir bilgileri içeren etiketler bulunmalıdır.

Çalışma Ortamı İle İlgili İyileştirmeler

  • Çalışma ortamında yüklerin elle taşınması için yeterli boş alanın bulunması, kişilerin hareketlerini kısıtlayacak engellerin ortadan kaldırılması, sahanın temiz ve bakımlı olması gerekmektedir.
Elle Taşıma İşlerinde Riskleri Azaltma Yöntemleri
Çalışma ortamı
  • Yüklerin taşınması esnasında kullanılan kapılar manuel yerine otomatik açılır nitelikte olmalıdır. Hatta işin gereğine göre çalışma süresi boyunca kapılar sürekli açık tutulmalıdır. Özellikle itme ve çekme faaliyetleri esnasında ekstra güç gerektiren duruş ve kalkış işlemleri elimine edilerek daha güvenli bir taşıma faaliyeti sağlanmalıdır
  • Hem dış hem de iç mekanlarda çalışma ortamının zemini; düzgün, bakımlı ve kuru olmalıdır
  • Elle taşıma işinin yoğun olarak gerçekleştirildiği tarım, inşaat gibi mevsimsel ya da geçici faaliyet gösterilen iş kollarında zeminler düzgün olarak hazırlanmalı, mümkünse uygun malzeme ile kaplanmalıdır.
  • Su, yağ, sabun ya da gıda atıkları gibi zeminin kayganlaşmasına sebep olan maddelerin yoğun olarak bulunduğu ortamlarda temizlik faaliyetlerine önem verilmelidir
  • Gemi, tren ya da mobil çalışma platformu gibi hareketli zeminler üzerinde elle taşıma işi gerçekleştirilmesi durumunda çalışanların bu konudaki kabiliyetlerini arttırmaya yönelik eğitim verilmelidir.
  • İtme ve çekme faaliyetlerinin gerçekleştirildiği sırada yüzeyin pürüzlü olması uygulanacak kuvveti yaklaşık %10 kadar arttıracağından dolayı, ilgili faaliyetlerin gerçekleştirildiği zeminler kuru, pürüzsüz; eğim ve rampalar ise düşük dereceli olmalıdır
  • Elle taşıma işleri mümkün olduğu kadar tek bir düzlemde yapılmalıdır. Tek bir seviyeden daha fazla seviye varsa geçişler mümkün olduğunca yumuşak eğimlerle ya da düzgün konumlandırılmış korunaklı basamaklarla gerçekleştirilmelidir. Dik yokuşlarda elle taşıma işinden kaçınılmalıdır.
Elle Taşıma İşlerinde Riskleri Azaltma Yöntemleri 2
Çalışma ortamı seviye farkı
  • Elle taşıma işlerinde rahat bir çalışma ortamı sağlayabilmek için uç noktalardaki sıcaklıklardan (aşırı sıcak ya da aşırı soğuk), aşırı nem ve yetersiz havalandırmadan kaçınılmalıdır. Fiziksel faktörler açısından uygun şartların sağlanabilmesi için sürekli çevre denetimi ile gerekli iyileştirmeler yapılmalıdır.
  • Açık ortamlarda çalışılan ve çevre koşullarının değiştirilemediği durumlarda ise çalışanlara uygun KKD temin edilmelidir.
  • Elle taşıma faaliyeti gerçekleştirilen ortamda yeterli ve iyi yönlendirilmiş aydınlatma şartları sağlanmalıdır. Özellikle hassas malzeme yerleştirilmesi gereken durumlarda kişinin dikkatinin dağılmayacağı şekilde uygun aydınlatma gerçekleştirilmelidir

Bireysel Kapasite İle İlgili İyileştirmeler

  • Elle taşıma görevi çalışanlara; yaş, fiziksel yetenek, sağlık durumları gibi kriterler göz önünde bulundurularak verilmelidir.
  • Sağlık problemi olanlar ve öğrenme ya da fiziksel olarak yetersiz kişiler için görev tanımları daha dikkatli belirlenmelidir.
  • Geçmişte bel fıtığı rahatsızlığı geçirmiş çalışanlar gibi hassas gruplar zorlayıcı elle taşıma faaliyetlerinde görevlendirilmemelidir. Görevlendirilmesi durumunda muhakkak işyeri hekimlerinin verdiği görüşler doğrultusunda hareket edilmelidir. · Hamileler için ekstra özen gösterilmelidir
  • Göreve yeni başlayan çalışanlara uygun elle taşıma teknikleri öğretilmeli ve gerekli eğitimler verilmelidir.

Yardımcı Taşıma Ekipmanları İle İlgili İyileştirmeler

  • Elle taşıma işinde kullanılacak yardımcı ekipman işe uygun olarak seçilmelidir
  • Yardımcı ekipmanların hareket hızı, çalışanın hareket hızına uygun olarak ayarlanmalıdır.
Elle Taşıma İşlerinde Riskleri Azaltma Yöntemleri
Yardımcı ekipman aksamları
  • Özellikle itme çekme faaliyetinde kullanılan araçlar için zemine uygun tekerlek seçilmeli, periyodik olarak tekerlek ve rulman bakımları yapılmalıdır
  • Ekipmanlar üzerinde bulunan fren sistemleri güvenli ve etkili biçimde kullanılacak şekilde düzenlenmelidir.
  • Ekipmanlar üzerinde rahat kavrama sağlayacak, çalışanın eli için uygun ebatlarda kullanışlı kulplar bulunmalıdır.

İş Organizasyonu İle İlgili İyileştirmeler

  • Tekrarlamalı ve sıkıcı işlerde monotonluğu azaltmak için görev değişikliği gerçekleştirilebilir
  • İş yükü ve termin tarihleri uygun hale getirilmelidir. Makine ve sistemin çalışma temposu, çalışanları yormayacak şekilde düzenlenmelidir
  • İş organizasyonları çalışanların becerilerine uygun olarak yapılmalıdır
  • İş organizasyonu ile ilgili alınacak kararlarda çalışanların da katılımı sağlanmalı; iyi iletişim ve takım çalışması teşvik edilmelidir
  • Tek kişi ile gerçekleştirilemeyecek elle taşıma işlerinde birden fazla çalışan görevlendirilmelidir.
Elle Taşıma İşlerinde Riskleri Azaltma Yöntemleri 3
Grup çalışması

Kaynaklar
Health and Safety Executive (UK), Manual Handling at Work A Brief Guide, London

Health and Safety Executive (UK), Manual Handling Solutions You Can Handle, London

Klussmann A, Steinberg U, Liebers F, Gebhardt H, Riege M. The Key Indicator Method for Manual Handling Operations (KIM-MHO) – Evaluation of a New Method for the Assessment of Working Conditions with in a Cross-Sectional Study, BioMed Central

OSGB Web Tasarımları

İlgili Yayınlar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Araç çubuğuna atla