Türkiye’de Meslek Hastalıkları

Türkiye’de meslek hastalıkları 5 ana başlık altında anılabilir; kimyasal ve fiziksel, mesleki cilt hastalıkları, pnömokonyoz ve mesleki bulaşıcı hastalıklar.

Meslek Hastalığı Nedir?

Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.

İşle ilgili hastalıklar, ortaya çıkış nedeni karmaşık olan, oluşmasında ve gelişmesinde çalışma ortamı ve çalışma şeklinin diğer sebepler arasında önemli faktör olduğu hastalıklardır.

İşle ilgili psiko-sosyal faktörler ve kalp krizi ilişkisinin araştırıldığı bir çalışmada konu ile ilgili bir sistematik derleme yapılmış ve bu kapsamda toplamda 33 çalışma incelenmiştir. Çalışma sonucunda sosyal yardımın yokluğu ve iş yükü, uzun çalışma saatleri, adaletsizlik, iş güvensizliği gibi faktörlerin erkekler üzerinde psiko-sosyal baskı oluşturduğu ve kalp krizine olan eğilimi artırdığı tespit edilmiştir. Ancak yapılan çalışmada aynı psiko-sosyal faktörlerinin kadın çalışanların sağlığını etkileyen bir risk faktörü olduğu kanıtlanamamıştır.

Meslek Hastalığına Neden Olan Etkenler

Kimyasal Etkenler

• Metaller ve metalsiler
• Gazlar
• Çözücüler
• Asit ve alkali maddeler
• Pestisitler

Fiziksel Etkenler

• Gürültü
• Titreşim
• Termal konfor
• Aydınlatma
• İyonize ve iyonize olmayan ışınlar
• Alçak ve yüksek basınç

Biyolojik Etkenler

Genellikle bakterilerin, virüslerin ve parazitlerin neden olduğu hastalıklardır.

HASTALIK	ENFEKSİYON TÜRÜ	HASTALIĞIN SIK GÖRÜLDÜĞÜ İŞLER
Şarbon	Bakteriyel	Çiftçi, kasap, veteriner
Tüberküloz	Bakteriyel	Çiftçi, kasap, veteriner, sağlık çalışanları
Bruselloz	Bakteriye	Besiciler, sütçü, veteriner
Salmonellozis	Bakteriyel	Veteriner, aşçı-mezbaha işçis
Kırım Kongo (KKKA)	Viral	Çiftçi, besici
Kedi Tırmığı Hastalığı	Bakteriye	Veteriner, kedi-köpek sahibi

HASTALIK	HASTALIĞIN SIK GÖRÜLDÜĞÜ İŞLER
Kuduz	Veteriner, çiftçi, mağaracı
Hepatit-B	Sağlık çalışanları, berberler ve kuaförler
AIDS, Kızamık, Kızamıkçık, kabakulak, suçiçeği, Menengokoksik menenjit, GİS Enfeksiyonu, Lejyoner Hastalığı, Difteri, boğmaca, sarıhumma,	Sağlık kurumları ve laboratuarda görev yapan sağlık çalışanları
Herpes Enfeksiyonu(Uçuk)	Çiftçi, kasap, veteriner, sağlık çalışanları

Tozlar

Tozlar kimyasal ve biyolojik özelliklerine göre sınıflandırılabilir

Kimyasal Yapılı Tozlar;

• Organik tozlar: Pamuk tozu, gübre tozu, kümes hayvanlarının tüyü, mantar sporları organik tozlardır.
• İnorganik tozlar: Demir, dökümhane, kömür, kum(silis), asbest, çimento tozları inorganik tozlardır.

Biyolojik Yapılı Tozlar

• İnert tozlar
• Toksik tozlar
• Alerjik tozlar
• Fibrojenik tozlar
• Kanserojen tozlar

Çoğu kez 10 yıl ve daha uzun süreli etkilenmenin sonunda hastalık
ortaya çıkar.

Meslek Hastalıkları Sınıflandırması

Bir hastalığın meslek hastalığı olarak kabul edilebilmesi için hastalık ve meslek arasında nedensellik bağının bulunması gerekmektedir. Meslek hastalıklarının tipleri ve sınıflandırılması nedensellik bağının kurulmasına ve hastalığın işin yürütüm şartlarından kaynaklı olup olmadığının anlaşılmasına yardımcı olması açısından önem taşımaktadır.

Meslek hastalıklarının etkilediği organlara göre;	Meslek hastalığına sebep olan etkene göre;
· Solunum sistemi · Sindirim sistemi · Hematopoetik sistemi · Kas iskelet sistemi · Boşaltım sistemi · İşitme organı ve sistemi · Çoklu organ etkilenimi	· Kimyasal nedenler · Fiziksel nedenler · Biyolojik nedenler · Tozlar

 

Ayrıca meslek hastalıkları incelemeleri ve sınıflandırılmasında, etkenin vücuda giriş yolu (deri, solunum ve sindirim), hastalığın görünümü ve gidişatı (akut ve kronik) ve hastalığın etkilediği bölge (lokal ve sistemik) gibi faktörler dikkate alınarak da sınıflandırma yapılabilir.

Türkiye’de Meslek Hastalıkları Sınıflandırması

Meslek hastalıkları listesi; hastalıklar ve belirtileri, yükümlülük süresi hastalık tehlikesi olan başlıca işler olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır.

İlgili mevzuatta meslek hastalıkları ile ilgili sınıflandırmalar etkene göre yapılan sınıflandırma ve organa göre yapılan sınıflandırmanın kombinasyonu olacak şekilde 5 ana grupta toplanmıştır.

Gruplar	Alt Grup ve Hastalıklar
A Grubu: Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları	25 alt grupta 67 hastalık
B Grubu: Mesleki cilt hastalıkları	2 alt grupta Deri Kanseri & Kanser dışı deri hastalıkları
C Grubu: Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları	6 alt grupta 9 hastalık
D Grubu: Mesleki Bulaşıcı Hastalıkları	4 alt grupta 30 hastalık
E Grubu: Fiziksel etkenlerle olan meslek hastalıkları	7 alt grupta 12 hastalık

 

Sık Görülen Meslek Hastalıkları

Mesleki Kan Hastalıkları

Lenfo hematopoetik sistemi kan, kemik iliği, dalak, timüs, lenf kanalları ve lenf düğümleri oluşturur. Kan ve kemik iliği birlikte hematopoetik sistem olarak adlandırılır. Lösemi, malign lenfoma ve çoklu miyeloma mesleki kan hastalıklarına örnektir.

Lenfoma, lenfatik sistemi etkileyen bir grup kanserin genel adıdır. İki büyük lenfoma tipi Hodgkin lenfoma ve non-Hodgkin lenfomadır. Hodgkin lenfomanın birçok formu yüksek oranda tedavi edilebilir.

Mesleki Kan Hastalıkları İçin Riskli Sektörler;

Plastik imalatı, kuru temizleme, çözücülerin kullanıldığı kimyasal tesisler, boya imalatı, mobilya imalatı riskli sektörlerdir.

Alınacak Genel Önlemler

• Risk analizi yapılmalı
• Kimyasal maddelerin işlenmesi, depolanması, taşınması sırasında iş sağlığı ve güvenliği açısından tehlike oluşturabilecek bütün durumlara karşı sırasıyla;
  • Tehlikeyi kaynağında yok etmek
  • İzole etmek,
  • İkame etmek,
  • Mühendislik kontrollerini yapmak, gerekli ortam ölçümlerini yapmak
  • İşaret uyarılar için gerekli adımlarını uygulamak,
  • Kişisel koruyucu donanım kullanmak,
  • Çalışanların eğitimi gibi gerekli tedbirleri almak
  • Her kimyasal için GBF (Güvenlik Bilgi Formu) (MSDS) bulundurulmalıdır.

Mesleki Kanserler

Kanserojen madde: Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kanser oluşumuna neden olan veya kanser oluşumunu hızlandıran maddelerdir.

Grup 1. Kesin kanser yapan maddeler
Grup 2. A. Muhtemel Kanserojen maddeler

B. Şüpheli Kanserojen maddeler

Grup 3. Hayvanlarda kanserojen
Grup 4. Muhtemelen kanserojen olmayan maddeler

Mesleki kanserlerin en sık görüldüğü sektörler ve sebep oldukları kanser türleri tabloda görülmektedir.

Sektör	Kanser Türü
Kauçuk imalatı	Mesane
Boya sektörü	Mesane
Metal kaplama	Burun boşluğu, akciğer
Plastik imalatı	Karaciğer, akciğer, kan, lösemi
Ahşap endüstrisi	Burun boşluğu
Petro-kimya	Cilt
Kimyasal ara ürün, sterilant üretimi	Lösemi
Kâğıt endüstrisi	Akciğer
İnşaat-yapı malzemeleri üretimi	Cilt, akciğer, mesane
Cam endüstrisi	Akciğer, der
Havacılık endüstrisi	Akciğer
Tekstil sektörü	Akciğer, plevra, karın zarı
Madeni yağ	Cilt
Taş yontma, heykeltıraşlık	Akciğer
Çözücü, kuru temizleme	Akciğer, lenfoma, yemek borusu

Alınacak Genel Önlemler

Kimyasal ve fiziksel etmenlere bağlı olan mesleki hastalıkları önlemek için alınan genel önlemler uygulanır.

Mesleki Dolaşım Sistemi Hastalıkları

Dolaşım sistemi hastalıkları özellikle endüstrileşmiş ülkelerde çalışma nüfusunda hastalıkların ve ölümlerin en yaygın nedenidir. Karmaşık etiyolojilerinden dolayı dolaşım sistemi hastalıklarının çok küçük bir kısmının meslek hastalığı olduğu fark edilir.

Koroner arter hastalığı, iltihaplı hastalıklar, kalp ritim bozukluğu, miyokardiyopati, hipertansiyon, aterosklerotik değişimler, fonksiyonel dolaşım bozuklukları, varisler.

Dolaşım Sistemi hastalıklarında risk faktörleri:

Bedensel faktörler: Yüksek kan basıncı, yağ metabolizması bozuklukları, kilo ve diyabet (şeker hastalığı)

Davranışsal faktörler: sigara içmek, yetersiz beslenme, fiziksel hareket eksikliği, tip-A kişiliği, yüksek alkol tüketimi, ilaç bağımlılığı

Mesleki stres, sosyo-ekonomik faktörler

Mesleki Sindirim Sistemi Hastalıkları

Sindirim sistemi vücudun verimliliği ve çalışma kapasitesi üzerine önemli bir etki gösterir ve sindirim sisteminin akut ve kronik hastalıkları iş göremezliğin ve sakatlığın en yaygın nedenleri arasındadır.

Sindirim sistemi için tehlikeli faktörlerin birçoğu mesleki kaynaklıdır. Meslekli faktörler; endüstriyel zehirler, fiziksel  etkenler, gerginlik, yorgunluk, anormal duruşlar, sık sık çalışma temposu değişiklikleri, vardiyalı çalışma,
gece çalışması, uygun olmayan beslenme alışkanlıklarıdır(yemeklerin miktarı, kalitesi ve zamanlaması).

Mesleki Psikolojik Hastalıklar

Mesleki Psikolojik hastalıklar Türkiye Meslek Hastalıkları listesinde yer almamaktadır. İlk olarak Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) 2010 Güncel Meslek Hastalıkları Listesinde Zihinsel ve davranışsal bozukluklar olarak yer almıştır.

Zihinsel ve Davranışsal Bozukluklar Mobbing (Psikolojik Taciz) kavramı üzerinden ele alınmıştır. Mobbing mağdurlarında genellikle depresyon ve post travmatik stres ve şiddet içeren davranışlar ortaya çıkmaktadır.

Mesleki psikolojik hastalıkları tanısı koymak zordur çünkü hastalık ile çalışma veya çalışma ortamı arasında nedensellik bağını kurmak, mesleki kökenli olup olmadığını anlamak diğer hastalıklara nazaran daha zor bir süreçtir.

Mesleki Kas-İskelet Sistemi Hastalıkları

• Tendon, sinir, kas ve diğer yumuşak dokularda hasar yapacak tekrarlayıcı fiziksel hareketler ile oluşmaktadır.
• Ana şikâyet üst ekstremitelerde, boyun, omuz, el bilekleri ve belde ağrıdır.
• Kas iskelet sistemi hastalıklarında, fiziksel ve psikososyal faktörler etkilidir.

Neden olan faktörler

• Kötü postürler ve hareketler
• İş sırasında kaslara binen yük
• İşin hızı, süresi ve tekrarlama özelliği
• Harekette aşırı kuvvet sarf etme
• Titreşim
• Isı
• Ergonomik yetersizliği olan alet kullanımı
• Psiko-sosyal sorunlar

Kas iskelet sistemi hastalıkları genel olarak üst ekstremite hastalıkları (boyun, omuz, dirsek, el ve el bileği) ve bel hastalıkları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Üst Ekstremite Hastalıkları (boyun, omuz, dirsek, el ve el bileği)

Hastalıklar	Neden Olan İşler
Karpal tunel sendromu	Taşlama, zımparalama, cilalama, montaj, müzik aletleri çalma, cerrahi, paketleme, temizlik işleri, yer döşeme, tuğla kesim, çekiç kullanma, el yıkama veya ovma
Lateral Epikondilit, tenisçi dirseği	Tenis, bovling, oynama, çekiç, tornavida kullanma, küçük parça montajı, et kesme, müzik aletleri çalma
Boyun gerilmesi sendromu	Yük taşıma, montaj, paketleme
Pronator teres sendromu	Lehimleme, cilalama, taşlama, parlatma, kumlama
Radiyal tunel sendromu	El aletleri kullanımı
Omuz tendiniti, rotator kılıf sendromu	Zımbalama, tavan montajı, tavan kaynağı, tavan boyama, oto tamiri, paketleme, depolama, inşaat, postacılık
Tetikçi parmağı	El aletleri kullanırken elle yapılamayan işlerin sürekli işaret parmağıyla yapılması
Guyon tuneli sendromu	Müzik aletleri çalma, marangozluk, tuğla örme, çekiç kullanma
Beyaz parmak sendromu	Zincir testere, havalı çekiç, titreşimli aletler, kumlama, püskürtme; özellikle soğuk ortam
Omuz tendiniti, rotator kılıf sendromu	Zımbalama, tavan montajı, tavan kaynağı, tavan boyama, oto tamiri, paketleme, depolama, inşaat, postacılık
Dirsek tendiniti	Zımbalama, montaj, kablolama, paketleme, pense kullanma
DeQuervain Tenosinovit sendromu	Polisaj, parlatma, kumlama, taşlama, baskı işleri, cerrahi, vidalama, sıkma, testere, pense kullanma

Bel Hastalıkları

• Elle taşıma
• Gövdeyi eğme bükme
• Tüm vücut vibrasyon etkilenimi
• Aşırı fiziksel yük
• Sabit çalışma pozisyonu
• Tekrarlanan hareketler

Alınacak Genel Önlemler

• Basit ergonomi kurallarına uyma
• Yeterli dinlenmeyi sağlama
• Daha iyi çalışma koşullarının sağlanması (ağır yük kaldırmama, titreşimi önleme, tekrarlayan işlemlerden kaçınma, omuz hizasından yüksekte çalışmama gibi)
• Fiziksel egzersiz eğitimler

Mesleki Sinir Sistemi Hastalıkları

• Sinir sistemi hastalıklarına neden olan etmenlerin hemen hemen hepsi kimyasal etmenlerdir.
• Rahatsızlıkları çoğu belli bir eşik değerden sonra görülmektedir
• Maruziyet ile belirtilerin başlaması arasında kuvvetli bir ilişki vardır
• Sinir sisteminde yenilenme çok sınırlıdır. Birtakım etkilenmelerden ise geri dönüş çok zordur
• Tek bir toksinden birçok nörolojik sendromun gelişmesi mümkündür.
• Tanı konma sürecinde maruziyetin süresi ve şiddetinin bilinmesi gerekir.

Riskli Sektörler

Polimer üretimi, toprak stabilizasyonu, jel kromatografı, kağıt üretimi, gıda ve su işleme süreci, tarım sektörü, pestisit üretimi, boya sektörü, demir çelik sanayi, petrokimya, tekstil.

Alınacak Önlemler

• Kaynağa yönelik (tehlike-risklere) önlemler alınmalı
  • Etkili havalandırma (yerel-genel) kurulmalı,
  • İşlemler kapalı sistem içinde yapılmalı,
  • Ayırma ve yaş çalışmaya geçilmeli,
• Düzenli ortam ölçümleri yapılmalı,
• Kişisel koruyucular kullanılmalı,
• Tıbbi uygulama olarak işe giriş ve aralıklı kontrol muayeneleri yapılmalı,
• Sağlık eğitimleri verilmelidir.

Üriner Sistemi Hastalıkları

Fiziksel ve kimyasal etmenler neden olabilir.

Alınacak Genel Önlemler

• Çalışma ortamında bulunan tehlikeler belirlenmeli
• Kaynağa yönelik önlemler alınmalı;
  • Yerine Koyma
  • Yer Değiştirme
  • Havalandırma (Yerel-Genel)
  • Kapalı Çalışma
• Düzenli olarak gerekli olan çevresel ölçümler yapılmalı
• Erken tanı için işe giriş ve aralıklı kontrol muayeneleri yapılmalı
• İşçilere işyerindeki tehlikeler ve yol açtığı hastalıklar hakkında gerekli eğitimler verilmeli.

Üreme Sistemi Hastalıkları

Erkek ve dişi üreme sistemi hastalıkları mesleki sağlık tehlikeleri açısından gittikçe artan bir ilgiyle incelenmektedir. Üreme toksisitesi çevresel etkenlere maruz kalma sonucu üreme sistemi üzerindeki olumsuz etkilerdir.

Toksisite üreme organları ve / veya endokrin sistem değişiklikleri olarak ifade edilebilir. Bu tür toksisite belirtileri şunlar olabilir:

• Cinsel davranış değişiklikler
• Kısırlık
• Olumsuz gebelik sonuçları
• Üreme sisteminin bütünlüğüne bağlı diğer fonksiyon değişiklikleri

Anne veya babanın üreme sistemini etkileyen etmenlerin sebep olduğu sonuçlar gelecek kuşaklara aktarılmakta ve sağlıksız bireyler doğmaktadır. Dolayısıyla üreme sistemi üzerindeki riskler sağlıklı toplumların meydana gelmesine engel olduğu için ayrıca önemlidir.

Çalışma Ortamında Üreme Sistemi Üzerinde Risk Yaratan Mesleksel Faktörler

Zararlı Çözücüler ve Kimyasal Atıklar:

Toksik maddeler olarak belirtilen çözücüler birçok sanayi dalında ve ev işlerinde kullanılmaktadır. Çözücüler ve kimyasal atıklar solunum ve deri yoluyla hızlı bir biçimde organizmaya girerek çeşitli zararlı etkiler oluşturmaktadır. Birçok meslek hastalığında olduğu gibi çözücü veyaorganik atık kaynaklı meslek hastalıklarının çalışma ortamıyla ilişkisinin tespiti ve tanımlanması oldukça güçtür. Çünkü sağlık üzerindeki etkileri uzun süre sonra ortaya çıkmaktadır.

Çözücülerin sıkça kullanıldığı kimya sanayisi, laboratuar çalışmaları, imalat, boya ve ilaç sanayisi, arıtma tesisleri çalışanları, makinistler ve kuru temizlemede çalışanların bu maddelere maruz kalma riski bulunmaktadır. Bu tip sektörlerde çalışanların üreme sistemlerinde çeşitli bozukluklara sebep olmakta, hamile kadınlarda fetüste sağlık bozukluklarına yol açmakta, düşük kilolu doğum, erken doğum ve düşük riskini arttırmaktadır.

Tarımsal Böcek İlaçları (Pestisitler):

Toplam iş gücü içerisinde geniş yer tutan tarımsal faaliyetlerde zararlılarla mücadele yöntemi olarak pestisitler kullanılmaktadır. Pestisitlerin bilinçsiz kullanımı hem çalışanlar hem de ortamda birikmesi açısından çevre ve insanlar açısından oldukça önemli bir risk faktörüdür. Zararlı pestisitlerin kullanımı üreme sisteminde çeşitli bozukluklar oluşturmakta ve hamilelik sırasında fetüste önemli sağlık bozukluklarına yol açmaktadır.

İyonize Olan ve Olmayan Işınım (Radyasyon):

Özellikle sağlık sektöründe çalışanlar riskli gruplardır. Radyasyona maruziyet düşük ve doğumsal anomali riskini artırmakta, ayrıca erkek ve kadınlarda fertiliteyi (üreme yeteneğini) azaltmaktadır.

Ağır İş Yükü ve Duruşsal Faktörler:

Ağır çalışma koşulları ve sürekli ayakta çalışma gibi faktörler düşük kilolu doğum ve erken doğum riskini arttırmaktadır.

Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları

Toza bağlı akciğer hastalığının meydana gelmesi bakımından en kısa maruziyet süresi 3 yıldır.

Havadaki başlıca kirleticilerden biri olan toz, mesleki akciğer hastalıklarının temel nedenlerinden biridir. İnsan sağlığı bakımından önemli olan 0.5 – 100 mikron arasındaki büyüklüklere sahip olan tozlardır.  Çünkü bu büyüklükteki tozlar solunum yoluyla alveollere ulaşıp birikim yaparak “pnömokonyoz” olarak bilinen akciğer toz hastalıklarına neden olurlar. Daha büyük tozlar havada asılı kalmayıp çöktükleri için insan vücuduna giremezler.

Mesleki hastalıkların oluşmasında tozun partikül büyüklüğü, fibrojenik potansiyeli, ortamdaki konsantrasyonu ve kişinin maruziyet süresi etkilidir. Tozların akciğerde hastalık meydana getirmesinde tozun özellikleri kadar kişisel faktörlerin de etkili olduğu unutulmamalıdır.

Kişisel faktörlerin başında sigara içilmesi ve genetik yapı gelmektedir, alfa-1 antitripsin enziminin eksikliği kişileri solunum yolu hastalıklarına daha duyarlı hale getirmektedir.

Asbestle çalışan kişilerin sigara kullanmaları halinde akciğer kanserine yakalanma riski çok daha yüksektir.

İnorganik tozların neden olduğu hastalıklar

• Asbestosis (Asbestoz)
• Silikosis (Slikoz)
• Kömür Tozu Hastalığı
• Siderosiz

Organik tozların neden olduğu hastalıklar

• Bisinozis

Sık Görülen Diğer Mesleki Akciğer Hastalıkları

• Akciğer Kanseri
• Mesleki Astım (yükümlülük süresi 1 yıl)
• Ağır metal Hastalıkları
• Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı(KOAH)

Riskli Sektörler

Çeşitli iş kollarında tozlu ortamlarla karşılaşılmaktadır. En çok toza maruz kalınan iş kolları aşağıda sıralanmaktadır:

• Patlatma, kırma, delme ve öğütme işleri
• Maden ocakları
• Yol, Tünel ve baraj yapımı işleri
• Döküm işleri (kum ve grafit)
• Porselen sanayi,
• Tuğla ve kiremit sanayi
• Mermer sanayi,
• Çimento sanayi
• Kaynak işleri
• Pamuklu dokuma sanayi ve çırçır sanayi
• Tahıl siloları, un değirmeni ve un fabrikaları
• Sigara sanayi
• Ağaç doğrama ve mobilya işleri
• Metal sanayi
• Demir Çelik Sektörü
• Kumlama ve raspa işleri
• Nakliyat,
• Depolama ve yüzeylerin işlenmesi

Alınacak Genel Önlemler

• Uygun havalandırma (Yerel-Genel)
• Islak çalışma yöntemi
• Uygun kişisel koruyucu donanımların kullanılması
• Düzenli toz ölçümler
• Periyodik kontrol muayeneleri (röntgen ve SFT)
• İşe giriş muayenesi (Akciğer rahatsızlığı yönünden riskli olanlar, aşırı sigara içenler belirlenmeli ve toz maruziyeti olan işlerde çalışması önlenmeli)
• İşçilere gerekli eğitimin verilmesi

Mesleki İşitme Kayıpları

Genel olarak üç çeşit işitme kaybı görülmektedir.

• İletim tipi işitme kaybı
• Sensörinöral işitme kaybı
• Mikst (karışık) işitme kaybı

Dış kulak ve orta kulakla ilgili hastalıklar genel olarak iletim tipi işitme kaybı yaparken, iç kulak, işitme siniri ve beyinle ilgili hastalıklar ve gürültü maruziyeti sensörinöral tip işitme kaybı yaparlar. Eğer işitme yollarının sadece bir yerinde değil birden fazla bölgesinde hastalık varsa mikst (karışık) tip işitme kaybı ortaya çıkar.

Sebepleri:

• Kulak kepçesi, dış kulak yolu, orta kulakta oluşan hastalıklar
• Kulak kiri, kulağa yabancı cisimlerin kaçması sonucu oluşan tahribatlar, orta kulakta tekrarlanan hastalıklar sonucu kulak zarının kalınlaşması
• İç kulak, işitme siniri ve beyinle ilgili hastalıklar
• Çok yüksek bir sese kısa süreli maruz kalınması (şiddetli bir patlama)
• Orta ve yüksek şiddetteki sese uzun süre maruz kalınması (gürültülü ortamda çalışma). Bu tip kayıplar uzun sürede ve yavaş yavaş oluştuğu için kişinin farkına varması zordur.
• İşyerindeki gürültü düzeyi desibel birimi ile ölçülür.
• Maruziyet sınır değeri 87 desibeldir.
• İşçinin maruziyeti, hiçbir koşulda maruziyet sınır değerlerini aşmamalıdır
• Gürültü maruziyeti 85 desibel ve üzerinde olduğunda işitme kaybı başlar
• Gürültü maruziyeti 85 desibele ulaştığında ya da 85 desibeli aştığında, kulak koruyucuları kullanılmalıdır.

Gürültü sonrası işitme kayıpları için yükümlülük süresi 6 aydır.

• Çekiçle, özellikle hava basınçlı çekiçlerle kaporta ve perçin işleri,
• Metallerin, saç levhaların haddelenmesi, perdahlanması, yüzeylerinin düzeltilmesi, buhar kazanlarındaki kazan taşlarının parçalanıp çıkarılması, hava basmalı kumla temizleme ve metal püskürtme işlemleri,
• Kakma, zımbalama, çekiçleme, perçinleme,
• Bazı testereler ve planya makineleri,
• Dokuma tezgâhlarında mekik vurması, tekstil sanayinde gürültü yapan diğer makine ve tezgâhlar
• Maden cevherlerinin parçalanması, kırma değirmenler, çekiçli, bilyalı değirmenler, titreşimli elekler
• Metal taşıyıcıların otomatik yüklenmesi vb. işlerde maruziyet yüksektir.

Riskli Sektörler

• Dokuma endüstrisi
• Metal endüstrisi
• Ağaç işleri
• Kâğıt endüstrisi
• Matbaacılık
• Madencilik işleri
• Dökümhaneler
• Havayolları

Alınacak Genel Önlemler

• İşitme kaybına sebep olabilecek kimyasal, fiziksel etkenler giderilmeli
• Daha az gürültü oluşturan teçhizatlarla çalışma, mümkün olmadığı yerlerde izolasyonla gürültü şiddeti azaltılmalı veya gürültü önleyici bariyerler kullanılmalıdır.
• Tüm bu önlemler alındıktan sonra en son önlem olarak çalışanlara kulaklık, kulak tıkacı gibi kişisel koruyucu donanımlar sağlanmalıdır. Kulaklıkların sürekli kullanılması gerekmektedir. Gün içinde kısa süre bile olsa çıkarılması koruyucu etkiyi yarıya indirmektedir.

Mesleki Cilt Hastalıkları

Meslek hastalıklarının yaklaşık % 30’u cilt hastalıkları, cilt hastalıklarının % 90’nı kontakt dermatitlerdir. Kontakt Dermatitlerin % 80’ i irritan kontak dermatit, % 20’si alerjik kontak dermatitlerdir.  Deformasyonlar en sık “el”’de görülmektedir

Deri kanserleri için yükümlülük süresi 5 yıl, kanserleşmeyen deri
hastalıkları için yükümlülük süresi 2 aydır.

Deri Kanserleri

Mesleki Deri Hastalıklarına Neden Olan Etkenler;

• Fiziksel etkenler (sıcak soğuk etkilenimi, güneş ışınları, sürtünme, radyasyon, basınç vb.)
• Biyolojik etkenler (bakteriyel, fungus (mantar), viral, riketsiyal vb.)
• Kimyasal etmenler
• Skuamoz hücreli karsinoma
• Bazal hücreli karsinoma
• Belirli malanoma tipleri

Kanser Dışı Deri Hastalıkları

• Kontakt dermatit
  • İrritan Kontak dermatit
  • Alerjik kontak dermatit
• Akneiform hastalıklar
  • Yağ aknesi
  • Chloracne
• Pigmanter hastalıklar
  • Hiperpigmentasyon
  • Hipopigmentasyon
• Fotosesitivite
  • Aktinit değişiklikler ve porfiria kutaneatarda dâhil olmak üzere foto-toksik reaksiyonlar
  • Foto-alerjik reaksiyonlar
• Kontak ürtiker
• Radyo-dermatitis

Alerjenler	İrritanlar
Çimento	Deterjanlar
Epoksi reçineleri	Su,Sabun, Şampuan, Formaldehit
Lastik kimyasalları	Bakım ürünler
Fenilendiamin	Alkali ve asitler
Formaldehit	Et, balık, meyve suları, alkol ve dezenfektan maddeler
Koku ve renk maddeleri	Toz
Koruyucu maddeler	Hamur, un
Gluteraldehit	Petrol
Lastik ve deri eldiven	Makine yağları
Kauçuk	Fiberglaslar
Tahta	Mekanik travma
Terebentin
Resinler
Saç boyaları ve perma solüsyonlar
Boyalar ve boya katkı maddeler

Mesleki Deri Hastalıklarının En Sık Görüldüğü Meslekler

• Kuaförler
• Berberler
• Makine operatörleri
• Aşçılar, fırıncı ve pastacılar
• Galvanizleme işinde çalışanlar
• İnşaat işçileri
• Metal işçileri
• Sağlık personelleri
• Lastik-plastik sanayi işçileri
• Deri ve Kauçuk işlemeleri
• Boya ve printer mürekkebi gibi kimyasal maddelerle çalışmalar

Alınacak Genel Önlemler

• Maruziyet en aza indirilmeli
• İşyerinde mesleki hijyen sağlanmalı
• Kişisel hijyene dikkat edilmeli
• Uygun kişisel koruyucu donanım kullanılmalı
• Çalışanlar işyerindeki tehlikeler ve tehlikelerin neden olabileceği riskler hakkında bilgilendirilmelidir
• İşe giriş muayenelerin dikkatli yapılması ve kişisel duyarlılıklar göz önüne alınarak uygun işe yerleştirme sağlanmalıdır.
• Periyodik muayeneler yapılmalıdır
• Çalışanlara işyerindeki tehlikeler, hijyen, kişisel koruyucu donanımlar ve tehlikelerden korunma yolları hakkında eğitimler verilmelidir.

Yazının tüm hakları www.nedenisguvenligi.com‘a ve yazarlara aittir. Telif hakları kanunu gereğince kopyalanamaz ve/veya farklı bir yerde kullanılamaz. Ancak alıntı yapıldığında link ve adres verilmek zorundadır.

Kaynaklar;

“Work-Related Psychosocial Factors and the Development of Ischemic Heart Disease: A Systematic Review”, Eller, N. H. , Netterstrom, B., Gyntelberg, F., Kristensen, T.S., Nielsen, F., Steptoe, A., Theorell, T., Cardiology in Review:March/April 2009 – Volume 17 – Issue 2 – pp 83-97

Occupational Health”, Harrington J.M., Gill F.S., Aw T.C., Gardiner K.; 4th Edition 1998

“İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri ve Risk Değerlendirme Metodolojileri”, Özkılıç Ö., Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu, Mayıs 2005, Yayın No: 246