Uzman Antropometri, insan vücudunun çeşitli kısımlarının ölçümüyle insan yapısının ilişkilerini saptama yöntemidir.
Antropometri
Antropometri, bireysel farklılıklara odaklanan ve çeşitli tasarım disiplinleri için önemli referanslar ve girdiler sağlayan ergonomi uygulamalarının hayati bir parçasıdır. Koltuklar, konsollar, ATM, araç iç hacimleri, cep telefonları, gamepadlar gibi insan vücudu ölçüleri içeren ürünler için ana tasarım çalışma konularından biridir. Mekanik tasarım yapacak mühendisler için de antropometri çalışmaları zaman zaman önem kazanmaktadır.
Antropometri Çeşitleri
Statik Antropometri
Statik boyutlar, insan vücudunun sabit, yani statik pozisyonundan elde edilen ölçüm sonuçlarıdır. Statik boyutlar, dirsek ve bilek arası ölçümler ile eklem merkezleri arasında ölçümler gibi insan iskeleti boyutları yanı sıra baş çevresi, cilt yüzeyi çevre ölçüleri gibi dış hat boyutlarını içermektedir. Yapılan incelemeler sonucunda 973 farklı statik antropometri ölçümünün var olduğu bilinmektedir. Statik antropometri ölçümlerinin çoğu miğfer, telefon ya da radyo kulaklığı, eldiven tasarımı gibi çok özel uygulamalar için elde edilirler. Bununla birlikte belli vücut ölçüleri, birtakım özel amaçları karşılayabilmek amacıyla elde edilmektedirler.
Her çeşit statik antropometri yaklaşımının özel bir nedeni vardır. Çeşitli yaş gruplarındaki okul çocuklarının oturacağı sıraların boyutlarını saptamanın yanı sıra, bir gaz maskesinin yüz ölçülerine uygun bir şekilde ve boyutlarda imali için ihtiyaç duyulan antropometri ölçümler de statik antropometri yaklaşımı ile elde edilir. Statik anlropometri ile elde edilen vücut ölçüleri çalışma ortamında pek çok tasarım için kullanılabilir.
Dinamik Antropometri
Endüstri ve iş ortamında iş görenler sürekli devinim hâlindedirler. Bir iş gören işini yaparken çeşitli yönlere uzanması, kol, bacak ve gövdesini değişik boyutlarda ve devamlı hareket ettirmesi nedeni ile çeşitli dinamik ölçülerin bilinmesine ihtiyaç duyulur. Fonksiyonel antropometri olarak da bilinen dinamik antropometri yaklaşımı ile elde edilen boyutlar, bazı fiziksel aktivitelerde bulunan insan vücudundan belli şartlar altında elde edilirler.
İş_Kazası Kapsamı ve Bildirim Süreleri
İnsanların ayakta dururken ya da otururken çevrelerindeki malzemelere, kontrol sistemlerine ve çeşitli işlem noktalarına uzanabilmeleri için; eğilme, uzanma ve dönme gibi hareketlerinin hudutlarını ölçmek de iş düzeni ve insan-tezgâh, insan-makine gibi arakesitlerin tasarımında optimizasyon açısından önemlidir. Ancak çalışma ortamında insanların, sekreterin masasında bulunan telefona erişmesi, masanın çekmecesinden kâğıt almak için eğilmesi örneklerinde olduğu gibi, hareketlerde bulunmaları nedeniyle çeşitli dinamik boyutların ölçülmesine ihtiyaç duyulmuştur. İnsanların ayakta dururken ya da otururken çevrelerindeki malzemelere, kontrol araçlarına ve çeşitli işlem noktalarına eğilme, dönme, uzanma gibi hareketlerle erişebilecekleri sınırlar dinamik antropometri ile ölçülür
Antropometri Ölçüleri
Antropometrik veriler elbise, mobilya, makina, el aletleri ve tezgah dizaynı için çok önemli bilgiler sağlar.
Ölçüler çalışanın normal iş düzeyini, sandalye, tezgah ve masasının yüksekliğini, kumanda tablosu ve düğmelerinin mesafelerini, alet ve malzemelerin yerlerini, gibi kriterleri belirleme bakımından önemlidir.
Antropometrik Standart Ölçüler;
Masa Yüksekliği : 58,4 – 73,6 cm.
Ekrana Bakış Mesafesi: 40,6 – 73,1 cm.
Masa Kalınlığı : 2,5 cm.
Çalışma Alanı Genişliği: En az 71,3 cm., Bilgisayar ve dokümaniçin ek alan gereklidir.
Göz – Ekran İlişkisi: Ekranın tepe noktası göz hizasında olmalıdır.
Bakış Açısı: 15-30 derece
Sandalye Oturma Genişliği (en az): 51,0 cm.
Diz-Masa mesafesi (en az): 38,1 cm.
İş Pozisyonu; Çalışırken vücudun hareketli uzuvlarının aldığı duruş şeklidir. İş Karşısında duruş şekli, vücut çatısı teşkil eden uzuvların bir bütün halinde ve birbirine destek olacak şekilde işin gereği olan pozisyında durum almasıdır.
Etkin Çalışma Alanı: Vücudun hareketli organları ile yoğun olarak çalışabilen alan olarak ifade edilir.
Antropometriğe Göre Ergonomik Risk Faktörleri
Yapılan işin sürekli tekrarı
Kuvvete dayalı çalışma
Kasları yoran bir şekilde sürekli çalışma
Mekanik gerilme
Olağandıı sıcaklıklar
Titreşim
Not: Ergonomik riskler en sık kas iskelet sistemi rahatsızlıklarına neden olmaktadır.
Fazla Mesailerle İlgili Bilmemiz Gerekenler
Riskli Çalışma Alanları
İmalat sektörü,
Hizmet ve temizlik işleri
Sağlık bakım işleri
Uzun yol sürücülüğü
Tarım işçileri
Sporcular
Diş hekimleri
Ofis çalışanları (özellikle bilgisayar kullananlar risk altındadır).
