Uzman Kulak koruyucu çeşitleri, manşonlu kulaklık ve kulak tıkacı olarak ikiye ayrılabilir.
Gürültü maruziyetinden kaynaklanan risklerden kaçınılamıyorsa veya başka yöntemlerle önlenemiyorsa, çalışanlara kulak koruyucusu temin edilmelidir.
Eğer günlük gürültü maruziyeti (8 saate normalize edilmiş) en düşük maruziyet eylem değerini aşan bir iş istasyonunda (çalışma yeri) ise, işveren çalışanlara kulak koruyucuları temin etmelidir.
Eğer günlük gürültü maruziyeti (8 saate normalize edilmiş) en yüksek maruziyet eylem değerine ulaşırsa veya aşarsa, çalışanlar kulak koruyucuları kullanmalıdırlar.
İş istasyonunda, gürültü ölçüm değeri 87 dB(A) dır, ve en yüksek maruziyet eylem değeri 85 dB(A) değerini aşmıştır, bu nedenle çalışanlar kulak koruyucu kullanmalıdırlar. Gürültü maruziyeti en yüksek maruziyet eylem değerine eşit veya aşıyorsa; çalışanlar, kulak koruyucuları kullanmalıdır.
Kulak Koruyucu Çeşitleri
Kulak koruyucularının birçok türü bulunmaktadır. Genellikle, manşonlu kulaklık ve kulak tıkacı olarak ikiye ayrılabilir. Manşonlu kulaklık genellikle bir kafa bandı ve bağlı iki kapaktan oluşur.
- Kapaklar kulağı tamamen kapsar ve kafa bandı ile yerine sıkıca oturtulur
- Kapaklar genellikle akustik soğurucu malzeme ile donatılmıştır. Manşonlu kulaklığın konforunu ve uyumunu arttırmak için kapak kenarları genellikle plastik köpük veya sıvı ile yastıklıdır.
- Manşonlu kafa bandı başın arkasına, çene altına veya boyun arkasına giyilebilir.
- Kulak manşonları üç farklı boyutta bulunur; küçük, orta, büyük
Kulak tıkaçları kulak kanalını kapatmak için, kulak kanalının içine veya üzerine sokulur.
- Tekrar kullanılabilen kulak tıkaçları genellikle silikon, kauçuk veya plastikten imal edilir. Bazıları, birbirine bağlayan kablo veya kafa bandı ile donatılmıştır.
- Tek kullanımlık kulak tıkaçları genellikle köpük veya ham pamuktan yapılır.
- Kullanıcının şekillendirebileceği kulak tıkaçları sıkıştırılabilir malzemelerden yapılır. Kulak kanalının içine yerleştirilmeden önce kullanıcı tarafından şekillendirilir.
- Özel kalıplı kulak tıkaçları ayrı ayrı kulak kanalı şekline uyacak şekilde veya belirli bir kullanıcının tüm dış kulağını kapsayacak şekilde kalıplanır.
Bazı kulak tıkacı modelleri; küçük, orta, büyük ebatta imal edilebilir. Tek kullanımlık kulak tıkaçları sadece bir kez kullanılabilir şekilde tasarlanmışlardır. Eğer tek kullanımlık kulak tıkaçları bir defadan fazla takılmışsa, istenen gürültü azaltımını sağlayamazlar. Özel kalıplı kulak tıkaçlarını üretmek için, kullanıcının kulak kanalları veya dış kulaklarının silikon baskısı yapılır ve bu kalıplardan kulak tıkaçları yapılır.
Özel kalıplanmış kulak tıkaçları silikon (yumuşak otoplasti) veya akrilikten (sert otoplasti) imal edilebilir ve cilt uyumluluğunu arttırmak için özel bir vernik tabakası ile kaplanır. Bu şekilde, yüksek ses azaltma değerlerine erişilir (yüksek ve düşük frekanslar için sırasıyla 45 dB ve 30 dB). Kulak tıkaçları sesi zayıflatmak ve ses zayıflatma karakteristiğini şekillendirmek için farklı filtre elemanları ile donatılmıştır.
Pasif kulak koruyuculularına ek olarak elektronik sistemler ile donatılmış kulak koruyucuları da vardır.
- Gürültü seviyesi esaslı kulak tıkacı ve kulak manşonu, elektronik ses restorasyon sistemleri ile donatılmışlardır. Bu koruyucular, aralıklı veya darbeli gürültü ortamlarında kullanılmak üzere tasarlanmışlardır ve konuşma ve uyarı seslerinin sessiz dönemlerde duyulması önemlidir.
- Aktif gürültü azaltıcı manşonlu kulaklık, ek olarak düşük frekanslı gürültü zayıflaması sağlamak için tasarlanan elektronik sistemlerle donatılmıştır
- Bilgi almak veya uyarı sinyallerini almak için iletişim imkânları ile donatılmış kulak manşonları aynı zamanda gerekli gürültü zayıflatmasını da sağlar
Aşağıdaki standartlar, elektronik sistemler ile donatılmış kulak koruyucularının performansı hakkında daha fazla bilgi sağlar;
- Seviye bağımlı kulak tıkacı – EN 352-4: 2001,
- Aktif gürültü azaltıcı kulak manşonları – EN 352-5: 2002,
- Elektriksel ses girişli kulak manşonları – EN 352-6:2002,
- Seviye bağımlı kulak tıkaçları – EN 352-7:2002.
Kulak Koruyucu Parametreleri
Kulak koruyucuların performansı esas olarak gürültü azaltma kapasitelerine bağlıdır. Kulak koruyucularının gürültü azaltımı aşağıdaki parametreler ile tanımlanabilir.
- Ses zayıflaması ortalama değeri ve standart sapma
- Yüksek frekans zayıflatma (H)
- Orta frekans zayıflatma (M)
- Düşük frekans zayıflatma (L)
- Tek sayı değerlendirme (SNR)
Ses zayıflatması ortalama değeri, kulak koruyucusu performansının en doğru değerlendirilmesini sağlar
Bu parametre, 125 Hz ile 8000 Hz aralığındaki her frekans bandını niteler. Ortalama değer 16 dinleyiciden alınan laboratuvar ölçümlerine dayanmaktadır ve standart sapma da dikkate alınmalıdır. Standart sapma bir istatistiktir, 16 farklı ses zayıflatma değer ölçümünün ortalama değer etrafında ne kadar yakın kümelenmiş olduğunu gösterir.
Kulak Koruyucularda Gürültü Azaltımı
KKD kullanan çalışanların maruz kalacağı gürültünün seviyesi ve frekans aralığı dikkate alındığında, gürültü azaltımlarının değerlendirmesi için, KKD üreticisi tarafından sağlanan bilgiyi direk olarak kullanmak her zaman mümkün değildir. Bu durum şu nedenlere bağlı olabilir:
- Uzun saç nedeniyle kulak koruyucularının zayıf oturması (manşonlu kulaklıklar).
- Kulak kanalına yanlış oturtma (kulak tıkaçları).
- Engelleyici ekipman veya diğer kişisel koruyucu donanımı kullanılması.
- Zamanla ürünlerin doğal olarak yıpranması.
- Laboratuvar test alanları ile çalışma ortamı arasındaki akustik koşul farklılıkları.
- Laboratuvarda ölçülen azaltım değeri, kişisel kulak koruyucu performansı için temel derecelendirme sağlamaktadır, aynı zamanda frekansa bağlı performans çeşitliliği için bilgi sağlamaktadır.
