Uzman Gürültülü Ortamlarda Çalışma Şartları, İş Kanunu’na göre çıkarılan Gürültü Yönetmeliği gürültü için güvenlik sınırını günlük ve haftalık gürültü maruziyet düzeyine göre belirlenmiştir.
GÜRÜLTÜYE BAĞLI KALICI İŞİTME KAYBININ İLAÇLA TEDAVİSİ MÜMKÜN DEĞİLDİR….
Teknolojinin olağanüstü bir şekilde gelişmeler gösterdiği günümüzde, yaşam alanlarının iç içe girmesi, yoğun kent trafiği, iş makineleri, gece kulüpleri, discolar, konserler, ev sinema ve ses sistemleri sayesinde gürültü sadece bu meslek kollarında çalışanların ötesinde hepimizi ilgilendiren toplum ve çevre sağlığı sorunu haline gelmiştir.
Gürültünün Tanımı
İçindekiler
- 1 Gürültünün Tanımı
- 1.1 Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri
- 1.2 Gürültülü Ortamlarda Çalışma Şartları
- 1.3 Gürültünün İşitme Dışı Etkileri:
- 1.4 Gürültü Düzeyi;
- 1.5 Gürültünün Güvenlik Sınırı (Eşik Değeri) nedir?
- 1.6 Gürültüye Karşı Korunma Yöntemleri
- 1.7 Gürültü Düzeylerine Göre Günde En Fazla Çalışılabilecek Süreler
Gürültü genel olarak, istenmeyen ve rahatsız eden ses olarak tanımlanır.
Endüstrideki gürültü ise, işyerlerinde çalışanların üzerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler bırakan ve iş verimini olumsuz yönde etkileyen sesler olarak tanımlanabilir.
Sesin şiddeti doğrudan kulak zarına ulaşan mekanik basınçla ilişkilidir ve desibel (dB) (ses şiddeti ölçüm birimi) olarak ölçülür. Kulağımız 0-140 dB arası sesleri algılar. 140 dB kulakta ağrı, kulak zarında yırtılma gibi etkiler yapar. Gürültüye bağlı işitme kaybı 90 desibel üzerindeki şiddette ses gürültüsüne maruz kalma sonucunda ortaya çıkabilmektedir.
Gürültülü Ortamlarda Çalışma Süreleri
Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri
- Sinir bozukluğu, korku, rahatsızlık, tedirginlik, yorgunluk, zihinsel etkilerde yavaşlama, uykusuzluk gibi psikolojik etkiler
- Gürültünün konuşma ile olan iletişimi önlemesi, iş verimine ve iş güvenliğine olan etkileri.
- İşitme duyusunda oluşturduğu fizyolojik etkiler. Bunlar işitme duyusunda azalma, kulak ağrısı, mide bulantısı, kas gerilmeleri stres, kan basıncında artış, kalp atışlarının ve kan dolaşımının değişimi, göz bebeğinin büyümesi vb…
- Kulakta yüksek düzeyde gürültüye (80 dB(A)’ dan fazla olan) uzun süreler maruz kalma sonucu, geriye dönüş olmayan işitme kayıpları oluşabilir. Bu kayıp; geçici, sürekli veya her ikisi de beraberce olabilir. İşitsel yorgunluk adı da verilen geçici işitme kaybı, kısa bir süre etkisinde kalınan gürültülü ortamdan uzaklaştıktan bir iki saat sonra ortadan kalkar.
- Sürekli işitme kaybı. (bunlar gürültünün düzeyine, gürültünün – sesin frekans dağılımına, günlük toplam maruziyet kalma süresine, kişinin gürültünün etkisinde kaldığı sürenin uzunluğuna bağlıdır.
Yapılan araştırmalar sonucunda ortamdaki gürültü düzeyine bağlı olarak izin verilebilen en fazla (maksimum) çalışma süreleri saptanmıştır. ILO ve ülkemiz standartlarına göre belirlenen değerler Tablo 1’ de açıklanmıştır. Verilen değerler ortamdaki gürültünün sürekli ya da kesikli olması durumlarında geçerlidir. Patlama ve darbeli gürültülerde uygulanmaz.
Gürültülü Ortamlarda Çalışma Şartları
İnsan kulağı yalnızca 16 hertz ile 15 kilohertz arasındaki sesleri algılayabilir. Gürültüye bağlı işitme kaybının tesbiti ise son derece spesifik olup, ilk aşamada işçinin 3000-6000 Hertz arasındaki sesler için işitme yeteneği azalır. 4000
Hertz’de “akustik çanak” ve “akustik çentik” meydana gelir.Yüksek frekanslı seslere kısa süreli olarak maruz kalan işçi, genellikle 24 saat sonra geri dönen geçici işitme kaybına uğrar.
Fakat işçi gürültülü işte çalışmaya devam ederse 4000-6000 Hertz arasında seslere karşı kalıcı sağırlık meydana gelir. İşçi bu durumda 500-2000 Hertzlik frekansa sahip olan normal konuşma seslerini rahatça duyabildiğinden,
kendisinde sağırlık meydan geldiğinin farkına varmaz. Dolayısıyla sağırlaştığının farkına varmayan işçi gürültülü işte çalışmaya devam eder. Çalışmaya devam ettikçe de işitme kaybının aralığı artmaya başlar. İşçi artık daha geniş bir aralıktaki sesleri duymamaya başlar.
En sonunda işçi kendi sesini duyamaz olur ve bağırarak konuşmaya başlar. Televizyonun, radyonun sesini çok fazla açar. Eşi ya da çocukları “kapat artık televizyonun sesini” diyerek uyardıklarında ise genellikle sağırlık vakası kalıcı bir hale dönüşmüş olur.
Mesleki sağırlıkta maruziyet kesildikten sonra vaka ilerlemez. Maruziyet kesildikten sonra 6 ay ya da bir yıl sonra geçici sağırlık da ortadan kalktığından, gerçek kalıcı sağırlık düzeyi saptanabilir. Eğer işyerinde patlama ya da silah sesi gibi çok şiddetli bir sese ani maruz kalma meydana gelirse, timpan zarın ve orta kulak kemiklerinin zedelenmesine bağlı olarak iletim problemi sonucu sağırlık meydana gelir.
Gürültüde Risk Değerlendirme Prosedürü
Gürültünün İşitme Dışı Etkileri:
Gürültünün işitme dışı etkileri ise, insanın yaşam kalitesini ortadan kaldıracak kadar çoktur.
• Aşırı gürültü kulaklarınızda çınlamaya neden olur. Kulaktaki bu ses işçilerin uyumasında ve düşünmesinde ciddi zorluklara neden olur.
• Gürültü yorgunluk, sinirlilik ve baş ağrısı gibi hastalıkların kaynağı olabilir.
• Gürültüye maruz kalan işçiler arasında sözel iletişim azalması nedeniyle nedeni anlaşılamayan rahatsızlık ve huzursuzluk duygusu oluşur.
• Gürültü yaklaşmakta olan tehlike işaretlerinin duyulmasını engelleyerek kaza olasılığını da artırır. Bu nedenle gürültülü yerlerde çalışanların haberleşmek için ya dudak okumayı öğrenmesi ya da görsel iletişim tekniklerini kullanmaları gerekir.
• Yine gürültü zihni bir yere toplamayı ve dengeyi etkilediğinden kazaya yol açabilir.
• Gürültü solunum ve kalp hızını artırır (kalp çarpıntısı), kan basıncını yükseltir (yüksek tansiyon) böylece kalbe zarar verir.
• Gürültü kas gerginliğini artırır, dolayısıyla vücudun muhtelif yerlerinde nedeni anlaşılamayan ağrıların oluşmasına neden olur.
• Sindirim sistemini yavaşlatır, mide bulantısına, mide ve on iki parmak bağırsağı ülserlerine neden olabilir.
• Gürültü baş dönmesine, nistagmusa ve göz küresinin istemsiz hareketlerine de neden olabilir. Berrak görmenizi ve gece görme yeteneğinizi etkiler. İnce işlemeleri görmenizi zorlaştırır.
• Derinin elektriksel direncini azaltır.
Gürültü Düzeyi;
Genç ve sağlıklı bir insan kulağı, frekansı 16 Hz. ile 20000 Hz. arasındaki seslere duyarlıdır. Bu duyarlılık, yarasada 60000 Hz., yunus balığında 140000 Hz. dir. insan sesleri normal şartlarda 500 Hz. – 1500 Hz. civarındadır.
Gürültüden etkilenme süresi oldukça önemli bir faktördür. Uzun süre şiddetli bir gürültünün etkisinde kalan kişinin büyük ölçüde işitme kaybına uğraması muhtemeldir. Gürültüden etkilenme, kişiden kişiye çok farklı sonuçlar gösterir. İç kulağın fonksiyon bakımından durumu, evvelce geçirilen veya halen mevcut olan hastalıklar, kişilerin duyarlılığında önemli faktördür. Ancak, işitme kaybının tespitinde bu faktör dikkate alınmaz.
Gürültüden etkilenmede, yaş da önemli bir faktördür. Özellikle işitme kaybının tespiti için yaşın dikkate alınması şarttır.
Gürültünün Güvenlik Sınırı (Eşik Değeri) nedir?
Ülkemizde gürültünün güvenlik sınırını belirleyen iki temel yönetmelik vardır. İş Kanunu’na göre çıkarılan Gürültü Yönetmeliği gürültü için güvenlik sınırını günlük ve haftalık gürültü maruziyet düzeyi olarak ikiye ayırmıştır.
Günlük gürültü maruziyet düzeyi, sekiz saatlik iş günü için, anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu bütün gürültü maruziyet düzeylerinin zaman ağırlıklı ortalamasını, Haftalık gürültü maruziyet düzeyi, günlük gürültü maruziyet
düzeylerinin sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalamasını tanımlamaktadır.
Yine aynı Yönetmeliğe göre maruziyet sınır değeri 8 saat=87 dB(A), en yüksek maruziyet etkin değeri 8 saat=85 dB (A), en düşük maruziyet etkin değeri 8h=80 dB (A)’dır.
İşçiyi etkileyen maruziyetin belirlenmesinde, işçinin kullandığı kişisel kulak koruyucularının koruyucu etkisi de dikkate alınarak maruziyet sınır değer uygulanacaktır. Maruziyet etkin değerlerinde kulak koruyucularının etkisi dikkate alınmayacaktır.
Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık gösterdiğinin kesin olarak tespit edildiği işlerde maruziyet sınır değerleri ve maruziyet etkin değerlerinin uygulanmasında günlük maruziyet değerleri yerine haftalık maruziyet değerleri kullanılabilir. Ancak bu durumda yeterli ölçümle tespit edilen haftalık gürültü maruziyet düzeyi 87 dB (A) maruziyet sınır değerini aşmayacak, riskleri önlemek için de tüm önlemler alınmış olacaktır. Aksi halde
yine günlük sınır değerler uygulanacaktır.
Buna göre yetkililer tarafından yapılan kontrollerde yukarıdaki sınırları aşan bir çalışma düzeni uyguladığı tespit edilen işyeri sahipleri ve kamuya ait işyeri yöneticilerine mahallin en büyük mülki amiri tarafından bir aylık süre verilerek durumu düzeltmeleri istenecek, bu gereği yerine getirmeyen imalathane ve işyerlerinin faaliyetleri kısmen veya tamamen, süreli veya süresiz olarak durdurulacaktır.
Gürültüye Karşı Korunma Yöntemleri
- Kullanılan makinelerin, gürültü düzeyi düşük makineler ile değiştirilmesi.
- Gürültülü yapılması gereken işlemin, daha az gürültü gerektiren işlemle değiştirilmesi
- Gürültü kaynağının ayrı bir bölmeye alınması.
- Makinelerin yerleştirildiği zeminde, gürültüye ve titreşime karşı yeterli önlemleri almak.
- Gürültü kaynağı ile gürültüye maruz kalan kişi arasına gürültüyü önleyici engel koymak
- Gürültü kaynağı ile gürültüye maruz kalan kişi arasındaki uzaklığı artırmak
- Sesin geçebileceği ve yansıyabileceği duvar, tavan, taban gibi yerleri ses emici malzeme ile kaplamak
- Gürültüye maruz kalan kişinin, sese karşı iyi izole edilmiş bir bölme içine alınması
- Gürültülü ortamdaki çalışma süresinin kısaltılması
- Gürültüye karşı etkin kişisel koruyucular kullanmak.
- Gürültülü işlerde çalışanlarda, her 6 ayda bir kulak odyogramları alınmalı ve işitme kaybı görülenlerde gerekli tedbirler alınmalıdır.
Kulak Koruyucusu Kullanma Şartları
- Kulak koruyucularının kullanılması aşağıdaki gibi bir alıştırma programına göre başlanılmalıdır.Öğleden önce Öğleden sonra1. gün … ….30 dakika ………. 30 dakika2. gün ……… 1 saat ………….. 1 saat3. gün ……… 2 saat ………… 2 saat4. gün ………. 3 saat …………. 3 saat5. gün ……… Tüm mesai süresince
- Kulak koruyucuları yıprandığında, sertleştiğinde veya şekilleri bozulduğunda değiştirilmelidir.
- Kulak koruyucusu herhangi bir yerde unutulmuşsa veya kaybedilmiş ise, mutlaka yeni bir koruyucu alıp kullanılmalıdır.
- Kirli kulak tıkacı, asla kullanılmamalıdır. Kulak tıkaçları günde en az bir kere sabun ve su ile yıkanmalıdır.
- Uygun bir bakımla kulak tıkaçları (ear plugs) aylarca, tüm kulağı kaplayan koruyucular (ear muffs) yıllarca kullanılabilir.
Gürültü Düzeylerine Göre Günde En Fazla Çalışılabilecek Süreler
GÜRÜLTÜ DÜZEYİ GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİ
90 dB(A) dan az 8 + Saat
90 dB(A) 8 Saat
92 dB(A) 6 Saat
95 dB(A) 4 Saat
97 dB(A) 3 Saat
100 dB(A) 2 Saat
102 dB(A) 1,5 Saat
105 dB(A) 1 Saat
110 dB(A) 0.5 Saat
115 dB(A) 0.25 Saat
115 dB(A) dan çok Asla Çalışılamaz
Hiçbir önlem almaksızın çalışma süreleri verilmiştir.
UNUTULMAMALIDIR Kİ; Gürültüye bağlı işitme kaybı zor fark edilir, kalıcıdır ve tedavisi mümkün değildir.
Yazının tüm hakları www.nedenisguvenligi.com‘a VE YAZARA aittir. Telif hakları kanunu gereğince kopyalanamaz ve/veya farklı bir yerde kullanılamaz. Ancak alıntı yapıldığında link ve adres verilmek zorundadır.
