Kanatlı Hayvan ve Kırmızı Et Tesislerinde İş Güvenliği

Kanatlı Hayvan ve Kırmızı Et Tesislerinde Canlı Hayvan Gelişi ve Kesimi

İçindekiler

1 Kanatlı Hayvan ve Kırmızı Et Tesislerinde Canlı Hayvan Gelişi ve Kesimi
- 1.1 Büyükbaş Hayvanlar
2 İleri İşlem Makinelerinden Kaynaklanan Riskler ve Önlemler
3 Kanatlı Hayvan ve Kırmızı Et Tesislerinde Taşıma – Depolama – Yükleme
4 Kanatlı Hayvan ve Kırmızı Et Tesislerinde Rendering
5 Kanatlı Hayvan ve Kırmızı Et Tesislerinde Meslek Hastalıkları

Yükleme, boşaltma ve taşıma sistemleri işletmelere önemli maliyetler getiren işlemlerdir. Bunun yanında halen riskli çalışma içeren eski sistemlerin kullanımı devam etmektedir. Ele alınan sektörde de çalışanın güvenliği ve hayvanların rahat taşınması arasındaki denge bazen hayvan lehine dönüşebilmektedir. Bunun sonucunda da çalışmayı zorlaştıran ve tehlikeler barındıran birtakım işlemler ortaya çıkmaktadır.

Canlı hayvan kabulünden sonraki işlem olan kesimde en önemli faktör “helal kesim” zorunluluğu olarak elle kesim yapılmasıdır. Helal kesime bağlı kalınması için yapılan elle kesimde de biyolojik faktörler, ergonomik faktörler, bıçak kullanımı ve tekrarlı işler gibi risklerden kaynaklanabilecek kazaların gerçekleşmesi olasıdır.

Çalışanların sağlık ve güvenliği her zaman birinci planda olmalıdır. İşveren, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında çalışanın sağlığını ve güvenliğini korumakla ilgili yükümlülükleri taşımaktadır.

Büyükbaş Hayvanlar

Padoklarda canlı hayvanların güvenli bir şekilde muhafaza edilmesi ve işleme sokulması için üç temel bileşen bulunmaktadır. Bunlar: canlı hayvan, canlı hayvanın bekletildiği bölüm ve görevli kişilerdir.

Canlı Hayvan

Canlı hayvanın büyüklüğü ve türü, bu bölümde risk ve tehlikelerin kontrol edilebilmesi açısından önemli bir faktördür. Büyükbaş hayvanlar, küçükbaşlara göre daha tehlikeli olabilmektedir. Bu yüzden hayvan türüne göre yapılacak bekleme alanları ve görevli kişilere verilecek eğitimler önem arz etmektedir.

Hayvanların etrafına zarar vermesine yol açan ve onları da huzursuz eden durumlar:

Ani ya da yüksek ses
Hayvanların darp edilmesi
Hayvanların kovalanması
Alışık olmadıkları nesneler
İnsanların özellikle hayvanın çevresinde dolaşmaları

Canlı Hayvanın Bekletildiği Bölüm

İyi tesis edilmiş ve tasarlanmış padoklarda hayvanların hareket etmesi, beklemesi ve taşınması kolay olacak ve dolayısıyla birçok risk faktörü ortadan kaldırılmış olacaktır.

Padok yapısı ve düzeni ile ilgili değerlendirme

Padok bölmeleri ve muhafazaları işleme alınacak hayvan türüne göre uygun olmalıdır.
Gereken yerlerde hayvanlarla ilgilenen çalışanlar için kaçış bölümleri ve kapıları bulunmalıdır.
Büyük ve iri hayvanların da rahatça hareket edebileceği bir genişlikte olmalıdır.
Hareket alanları ve geçitlerde korkuluklar yeterli yükseklikte olmalıdır.
Tüm korkuluklar hayvanların aşırı hareketlerine dayanıklı durumda olmalıdır.
Ortamda hayvanları veya görevlileri sakatlayacak herhangi bir keskin nesne olmamalıdır.
Zeminler, çalışanların ve hayvanların kaymasını önleyecek şekilde uygun olmalıdır.
Zemin yüzeyinde takılmaya neden olacak çıkıntılar olmalıdır.
Aydınlatma yeterli ve uygun düzeyde olmalıdır.

Hayvanların kaçması durumunda

Hayvanların kaçması olasılığına karşı yapılması gerekenleri içeren bir prosedür olmalıdır.
Hayvanların indirilmesi esnasında olası bir kaçışta çabuk yakalamayı kolaylaştıracak çitlerle tesis çevrelenmiş olmalıdır.

İş Kazalarında İşverene Ağır Yaptırımlar!

Görevli Kişiler

Hayvanlarla birebir yakın temasta çalışan kişilerin bu konuda deneyimli olmaları gerekmektedir. Aşırı gürültülü ve ani hareketlerden sakınmak için hayvanlara sakin bir şekilde yaklaşmak önemlidir. Sakin bir hayvanı yönlendirmek, adrenalin seviyesi yükselmiş ve ne yapacağı belli olmayan hırçın bir hayvana göre daha kolay ve az tehlikelidir.

Canlı Hayvan Bölümü için Genel Öneriler

Hayvana Yaklaşmak	Hayvanlara daima önünden ya da yan tarafından yaklaşılmalıdır.
Hayvana Yaklaşmak	Hayvanın görevlileri göremediği durumlarda onu panikletmeyecek şekilde sakin bir tavırla konuşulmalıdır.
Hayvanın Taşınması	Mümkünse bir yardımcı ile çalışılmalıdır.
	Platform (varsa) kullanılmalıdır.
	Hayvanların hareket yolundaki duvarlara kesinlikle kol, bacak veya baş dayanmamalıdır.
	Tek seferde birçok hayvan taşınmamalı, hareket ettirilmemelidir.
	Çok dikkatli ve güvenli bir şekilde davranılmalıdır.

Canlı hayvan gelişindeki süreç sırasıyla şu şekildedir:

Hayvanları taşıyan araçların tesise gelmesi
Hayvanların araçlardan indirilmesi
Padoklar
Kesime geçim
Kesim

Canlı Hayvan Gelişindeki Tehlikeler, Riskler ve Kontrol Önlemleri

Hayvanları Taşıyan Araçların Tesise Gelmesi
İşletme içinde kullanılan araçlar	Kamyonlar ve diğer araçların işletme içi trafikte kaza yapması, çarpması	İşyeri alanına girişler sınırlandırılmalıdır.
		İşyeri alanında hız limitleri belirlenmeli ve uygulanmalıdır.
		Hız tümsekleri konmalıdır.
		Yaya geçiş yolları işaretlenmelidir.
		Reflektörlü yelek kullanılmalıdır.
		Araçların hareket etmesi ve manevra yapabilmesi için işletme alanında belirlenm işyerler haricinde istifleme yapılmamalıdır.
		Araç park alanına girerken işaretçi kullanılmalıdır.
		Araçların atıklardan olabildiğince çabuk temizlenmesi gerekmektedir.
Hayvan atıkları	Araçlardaki hayvan atıklarından kaynaklanan kayma, takılma, düşme	Takılma tehlikesine yönelik olarak uygun ayakkabı kullanılması gerekmektedir.

Padoklarda Hayvanların Tutulması/Taşınmasındaki Tehlikeler, Riskler ve Kontrol Önlemleri

Padoklarda Hayvanların Tutulması/Taşınması
Tehlike	Risk	Kontrol Önlemi
Padoklardaki hayvanlar	Korkmuş hayvanın vurması/ tepmesi	Hayvanın çalışanı duyduğu ve gördüğünden emin olunması gereklidir.
		Çevrede hayvanı ürkütecek bir şeyin olup olmadığı kontrol edilmelidir.
		Hayvanla birlikte hücrelere girilmek zorunda kalındığında tepme mesafesinin korunmasına dikkat edilmelidir. Hayvanla çitler veya hayvanla duvar arasında kalınmamaya özen gösterilmelidir.
		Gereken durumlarda hayvanı yönlendirmek için bir sopa bulundurulmalıdır.
		Hayvana zarar verecek sivri, delici ekipmanların kullanımından kaçınılmalıdır.
		Hayvanların padok içerisinde hareket edebileceği alanın varlığından emin olunmalıdır
		Hayvanların beklenmedik şekilde girmelerini önlemek için kapılar kapalı tutulmalıdır.
		Hayvanların padok içerisinde kolay yönlendirilmesi için önceden yollar belirlenmelidir.
		Hayvanı ilerletmek için arka tarafından güvenli bir şekilde takip edilmelidir.
		Hayvanları korkutacak ve beklenmedik hareketlere sebep olacak ani hareketlerden kaçınılmalıdır.
Hayvan atıkları	Hayvan atıklarından kaynaklanan kayma, takılma, düşme	Islak, çamurlu ve kaygan zemine karşı dikkatli olunmalı ve buna uygun ayakkabı giyilmelidir.
		Çalışanların rampalara çıkıp inerken dikkatli olması ve koşmak yerine yürümeyi tercih etmeleri yönünde uyarılması gereklidir.
		Rampa ve diğer yüzeylerin mümkün oldukça temiz tutulmasına dikkat edilmelidir. (sadece risk faktörlerinin engellenmesi için değil hijyen açısından da önemli)
		Izgaraların düz olarak sabitlendiğinden emin olunması
		Kayıp düşmeye neden olacak taş, hortum, çöp vs.lere karşı önlem alınmalıdır.
Yüksekte çalışma (işleme platformları)	Yüksekten düşme	Gerekli prosedürler oluşturulmalı ve izlenmelidir.
Termal konfor şartlarının uygun olmaması	Aşırı sıcak yada soğuk sonucu oluşabilecek rahatsızlıklar	Termal koşullar gözetilerek kıyafetler giyilmelidir. Örneğin; yazın şapka kullanımı.
Hayvan	Kesim için devirme kabinine/ hücreye ilerlemek istemeyen hayvanın zarar vermesi	Devirme kabinine ilerlerken hafif bir eğimin olması ile hayvanın rahat ilerlemesi sağlanmalıdır.
		Gölge oluşumunu engelleyecek şekilde aydınlatmanın yeterince mat ve sönük olması sağlanmalıdır.
		Ani sesler çıkması önlenmelidir.
		Mümkünse ağıldan hücreye hareket edilen yolda kan kokusu önlenmelidir.

Sığır Devirme Kabini

Padoklardan gelen sığırlar, aşırı strese maruz kalmadan kesicinin güvenli kesim yapılabilmesini sağlamak amacıyla devirme kabinleri kullanılır. Kesim esnasında kabin içine alınan hayvanlar, plakaların hareket etmesiyle oluşan eğik zeminde dengesini kaybederek düşer ve sağ ayak kabin dışına çıkarak sabit kalır. Gövde bu ayaktan kanama kancasına(köstek) bağlanır ve sığır kaldırma vinci yardımıyla kabin dışına alınarak kesim işi tamamlanır.

SIĞIR İŞLEME PLATFORMLARI

Çalışma platformları, işlem hattı boyunca çalışanların belli yükseklikte daha rahat işlem yapabilmeleri için kullanılır. Platformlar, karkaslar üzerinde yapılacak işlemlere göre farklılık gösterebilir.
Yüksekte çalışma işlemine yönelik prosedürler oluşturulmalı,
Korkuluk ve merdivenler dayanıklı olmalıdır.

Kesimdeki Tehlikeler, Riskler ve Kontrol Önlemleri

Kesim
Tehlike	Risk	Kontrol Önlemi
Biyolojik risk faktörleri	Kan, koku gibi faktörlerden dolayı oluşabilecek rahatsızlıklar	Uygun koruyucu donanımların temin edilmesi ve sterilizasyonu için prosedürler oluşturulmalıdır.
Uzun süre tekrarlı iş yapılması ve ergonomik risk faktörleri,	Kas iskelet sistemi rahatsızlıkları	Doğru çalışma pozisyonları hakkında çalışanlar bilgilendirilmelidir.
Bıçak kullanımı	Kesik sonucu yaralanma	Bıçakla çalışan tüm çalışanlara çelik örgü eldiven temin edilmelidir.
Termal konfor şartlarının uygun olmaması	Aşırı sıcak/soğuk sonucu hastalanma	Termal konfor ölçümleri periyodik olarak yaptırılmalı ve uygun kıyafetler temin edilmelidir.
Hayvan kesimi	Sürekli ve tekrarlayan kesim sonucu çalışanın psikososyal yönden olumsuz etkilenmesi	Çalışma saatleri ve vardiyalar çalışanların ruh sağlığına zarar vermeyecek şekilde düzenlenmelidir.
Hayvan kesimi		Çalışanların ruh halini ölçmeye yönelik test ve analizler yapılmalıdır.

Ayrıca bazı kesimhanelerde deri, işkembe, kelle, ayak şutları bulunmaktadır.

Deri şutu: Kesilen hayvanın derisinin deri odalarına gönderilmesini sağlar.

Kelle Ayak Şutu: Kesilen hayvanın kelle ve ayaklarının işleme odasına gönderilmesini sağlayan sistemdir.

İşkembe Şutu: Kesilen hayvanın işkembelerinin işkembe odasına gönderilmesini sağlayan sistemdir.

Bazı kesimhanelerde yukarıda sayılan deri, kelle, işkembe şutları yer seviyesinde bulunmaktadır. Geri geri gitme, kayma, takılma gibi sebeplerle yaşanabilecek iş kazalarını önlemek adına, çalışanların takılıp düşme ihtimalini azaltmak için bu giderlerin yer seviyesinden yeterli yükseklikte olması tavsiye edilir. Ayrıca işlem yapılmayacağı durumlarda kapalı halde bulunmalıdır.

Kanatlı Hayvanlar

Kanatlı hayvan işleme tesislerinde ise canlı hayvan kabul işlemi kırmızı et sektörüne göre farklı işlemler içermektedir. Buna bağlı olarak da işlemler kendi içerisinde farklı tehlike ve riskler barındırmaktadır.

Kanatlı hayvanlar için canlı hayvan kabul bölümlerinde ve kesim hatlarında tespit edilen muhtemel tehlike ve risklerle alınabilecek kontrol önlemlerinin sıralandığı tablo aşağıda yer almaktadır:

Pwqadoklarda Hayvanların Tutulması/Taşınmasında Tehlikeler, Riskler ve Kontrol Önlemleri

Padoklarda Hayvanların Tutulması/Taşınması
Tehlike	Risk	Kontrol Önlemi
Hava ortam kalitesi yerine işyeri ortam havası yazalım	Solunum yolu rahatsızlıkları, göz rahatsızlıkları	Düzenli aralıklarla toz ölçümleri yaptırılmalıdır.
		Göz ve solunum yolu için uygun koruyucu temin edilmelidir.
		Gereken yerlere göz duşu temin edilmelidir.
		Vardiya sonu günlük temizlik ve periyodik aralıklarla genel temizlik prosedürü uygulanmalıdır.
Kasaların kamyon içerisinde çalışan tarafından eğilerek kaldırılması	Ergonomi kaynaklı kas iskelet sistemi rahatsızlıkları	Ergonomik problemlere yönelik olarak beli destekleyici kemerler kullanılmalıdır.
Kasaları istiflerken uygun olmayan çalışma durumu,	Tekrarlı belden dönme hareketi sonucu kas iskelet sistemi rahatsızlıkları	İstifleme yüksekliği belirlenen değeri aşmamalıdır.
Omuz hizasından yükseğe istifleme	Uygunsuz istifleme dolayısıyla kasaların düşmesi	İstifleme alanları belirlenmeli, yeterli istifleme alanını sağlanmalıdır.
Araçlardaki hayvan atıkları	Araçlardaki hayvan atıkları temizlenirken bulaşıcı hastalık kapma riski	KKD kullanımının sağlanması

Canlı Hayvan Askılama
Tehlike	Risk	Kontrol Önlemi
Toza maruziyet	Toza maruziyet sonucu oluşabilecek solunum yolu rahatsızlıkları	Toz ölçümleri yaptırılması
		İş gücü planlaması düzenlenip, rotasyon uygulanması
Askılama sırasında göze temas eden parçalar	Göze parça kaçması	Çalışanların uygun gözlük kullanmaları ve buna teşvik edilmeleri
Askılama yapılırken çalışanların üzerine çıktıkları platform	Yüksekten düşme	Platformun sabitlenmesi
		Platformun korkuluklarla çevrelenmesi
Tekrarlı hareket yapılması ve yapılan işlemin el yapısına zarar vermesi	El büyümesi	Tüm çalışanlarda oluşan bu rahatsızlığın nedenleri tespit edilip yapılan işlemin ele zarar vermeyecek şekilde değiştirilmesi
Askılama çalışanlarının uzun süre ayakta çalışması	Yorgunluk, alt-üst ekstremite rahatsızlıkları	Çalışma alanına anti-stress ergonomik pedler konması
Gürültü	İşitme kaybı	Gürültü ölçümlerinin yaptırılması
		Kulaklık kullanımı
Boş kasaların dezenfeksiyonu	Kimyasal kullanımından kaynaklanan rahatsızlıklar	Dezenfeksiyon için kullanılan kimyasalların Malzeme Güvenlik Bilgi Form’larının Türkçe olarak bulundurulması
		Kimyasallar ile işlem yapılırken KKD kullanılması

Kesim
Tehlike	Risk	Kontrol Önlemi
Biyolojik risk faktörleri,	Kan, koku gibi faktörlerden dolayı oluşabilecek rahatsızlıklar,	Uygun koruyucu donanımların temin edilmesi ve sterilizasyonu için prosedürler oluşturulması
Uzun süre tekrarlı iş yapılması, Ergonomik risk faktörleri,	Kas iskelet sistemi rahatsızlıkları,	Mümkünse şekilde belirtilen formda bel destekli sandalyeler sağlanması
Bıçak kullanımı,	Kesik sonucu yaralanma	Bıçakla çalışan tüm çalışanlara çelik örgü eldiven temin edilmesi
Termal konfor şartlarının uygun olmaması	Aşırı sıcak/soğuk sonucu hastalanma	Termal konfor ölçümleri periyodik olarak yaptırılmalıdır.
Termal konfor şartlarının uygun olmaması	Aşırı sıcak/soğuk sonucu hastalanma	Termal konfor şartları için uygun kıyafet temin edilmelidir.
Gürültülü çalışma ortamı	İşitme problemleri yüzünden yaşanabilecek rahatsızlıklar	Kulak koruyucu sağlanmalı ve kullanımı teşvik edilmelidir.
Kaygan zemin	Kayma, düşme, yaralanma	Uygun drenaj sistemiyle yerde kan, su birikmesinin minimuma indirilmelidir.
Şoklama havuzları	Elektrik kaynaklı kazalar	Şoklama havuzu kapakları kapalı olmalıdır. Kaçak olmasına müsaade edilmemelidir. Elektrik tesisatı kontrol edilmelidir.