Neden İş Güvenliği Logo
İş Sağlığı ve Güvenliği

Temel İş Sağlığı Hizmetleri İçeriği ve Etkinlikleri

Temel İş Sağlığı Hizmetleri İçeriği ve Etkinlikleri
Tamircin Burada

Temel İş Sağlığı Hizmetleri içeriğinden önce (TİSH) kavramının tanımlanması, temellerini 1978 WHO Alma Ata Deklarasyonu’ndan almaktadır ve Deklarasyon’un 4. maddesinde şu şekilde bir ifade yer almaktadır:

“Temel sağlık bakımı; uygulamalı, bilimsel olarak sağlam ve sosyal olarak kabul edilebilir yöntemlere dayanan temel sağlık bakım hizmetlerinden meydana gelmektedir. Bu, sağlık bakımını insanların yaşadığı ve çalıştığı yerlere mümkün olduğunca en yakın biçimde getiren ulusal sağlık sistemi ile bireylerin, ailelerin ve toplumun ilk temas ettiği düzeydir.”

Neden Temel İş Sağlığı Hizmetleri

Temel İş Sağlığı Hizmetleri İçeriği ve Etkinlikleri

Çeşitli uluslararası rehberlerde, İSH’nin sadece sağlık yönünü değil, aynı zamanda iş ve çalışma koşullarının güvenlik, ergonomik, psikososyal, organizasyonel ve teknik yönlerini de ele alan çok disiplinli bir sistem olması gerektiği vurgulanmaktadır. TİSH etkinliklerinin kapsamı nitelik yönünden bu ilkeyi izlemektedir, fakat mevcut kaynakların çoğunlukla sadece bir doktor ve hemşire olması nedeniyle, çok disiplinli kapsamın oluşturulması için TİSH çalışanlarının yeterli düzeyde eğitimi ve mümkünse, destek hizmetler gerekmektedir.

Temel İş Sağlığı Hizmetleri İçeriği ve Etkinlikleri
TİSH çerçevesi içerisinde etkinliklerin akış şeması

TISH döngüsü, geleneksel eylem modelini izlemektedir:

İhtiyaçların tanımlanması * sorunların değerlendirilmesi * eylem yönetimi * etki değerlendirmesi * programın gözden geçirilmesi. Yukarıdaki şekilde gösterilen çeşitli basamakların iki amacı bulunmaktadır: Çalışma ortamı ya da çalışan ve sıklıkla her ikisi de eş zamanlı. TİSH’yi bir dizi ayrı eylemler yerine işlevsel bir süreç olarak görmek önemlidir. Bu süreçteki önemli basamaklar aşağıda tanımlanmaktadır.

Planlama

İş sağlığı hizmetleri önceden sağlanmamışsa veya yeni iş sağlığı hizmeti personeli çalıştırılmaya başlanmışsa, işletmenin iş sağlığı ve güvenliği durumunun bir hazırlık yönelimine ihtiyaç vardır. Bu yönelim, aşağıdaki aşamaları içermektedir:

  • Üretim türünün analizi, ilgili iş veya bölümün sorunları ve risklerini gösterecektir.
  • İşletmede önceden tanımlanan sorunları gözden geçirme
  • İşletmedeki işgücünün özelliklerin gözden geçirme
  • Meslek hastalıkları ve iş kazaları ile ilgili mevcut veriler
  • Çalışma yöntemleri, kimyasal maddeler hakkında veriler
  • İş sağlığı sorunları ile ilgili işveren ve çalışanların bilgisi
  • Üretim sistemlerinde değişiklik planları; örneğin yeni tesis, makine ve donanımın kurulması

Böyle bir yönelim, daha ayrıntılı planlanması gereken etkinliklerin türüne karar vermede yardımcı olmaktadır.

Çalışma Ortamı Gözetimi

Çalışma ortamının gözetimi, TİSH’nin önemli etkinliklerinden birisidir. Bu etkinlik, tehlikeli maddelere maruz kalmanın ve diğer çalışma koşullarının tanımlanması, maruz kalan çalışanların tanımlanması ve farklı çalışan gruplar için maruziyet düzeylerinin değerlendirilmesi için yürütülmektedir. Bu gözetim en iyi şekilde, işveren ve işçi temsilcileri ile tamamlanan çok disiplinli iş sağlığı ekibi tarafından işyerini düzenli gözden geçirme incelemeleri ile yapılmaktadır. Daha küçük işletmelerde bu gözetim, yalnızca işveren ve işçi temsilcileri ile birlikte iş sağlığı personeli tarafından yapılabilir.

Gözetim için birçok kontrol listeleri ve rehberler bulunmaktadır ve önerilmektedir. İncelemeler aşağıdakileri içerebilir:

  • Çalışanın sağlığını etkileyebilecek ergonomik faktörlerin tanımlanması ve değerlendirilmesi
  • Çalışanların sağlığı için riskler yaratabilecek fiziksel, kimyasal, biyolojik maruziyetler gibi faktörler ve iş hijyeni koşullarının değerlendirilmesi
  • Çalışanların olumsuz psikolojik faktörlere maruziyeti ve iş organizasyonu ile ilgili hususların değerlendirilmesi
  • İş kazaları riskinin ve önemli tehlikelerin değerlendirilmesi
  • Toplu ve kişisel koruyucu donanımın değerlendirilmesi
  • Maruziyeti azaltmak, önlemek ve yok etmek için planlanan kontrol sistemlerinin değerlendirilmesi
  • Genel hijyen ve sağlık olanaklarının değerlendirilmesi

Çalışan Sağlığının Gözetimi

Çalışan sağlığının gözetimi, çeşitli tür sağlık muayeneleri yoluyla yapılmaktadır. Sağlık muayenelerinin temel amacı; belirli işleri yürütecek bir çalışanın işe uygunluğunu değerlendirmek, iş sürecinde bulunan zararlı etkenlere maruziyet ile ilişkili olabilecek bir sağlık bozulmasını değerlendirmek ve işteki maruziyetlerden kaynaklanan meslek hastalıkları vakalarını tanımlamaktır. Aynı zamanda bu muayeneler, önleyici eylemlerin son etkisini kontrol etmek için de kullanılmaktadır ve örneğin, çalışanların çalışma becerilerinin değerlendirilmesi için de kullanılmaktadır. Sağlık muayeneleri, ayrıca, henüz bir hastalık oluşturmayan erken etkilerle ilgili gözlemlerin yapılmasına da yardımcı olabilir.

Sağlık muayeneleri, muayene yöntemleri, sonuçlar ve bu sonuçlara dayanan eylemler ile kişisel sağlık verilerinin gizliliğini dikkate alarak çeşitli taraflara bilginin iletimi ile ilgili birçok rehber mevcuttur. Sağlık muayeneleri daima çalışanların maruziyet bilgileri ile bir araya getirilmelidir. Olumsuz sağlık etkileri gözlendiğinde, önleyici ve kontrol eylemleri acilen başlatılmalıdır.

Aşağıdaki sağlık muayeneleri türleri, yönetmeliklere dayanarak ya da iyi bir iş sağlığı uygulamasının bir parçası olarak yürütülmektedir:
  • İşe giriş sağlık muayeneleri
  • Periyodik sağlık muayeneleri
  • İşe dönüş sağlık muayeneleri
  • Genel sağlık muayeneleri
  • İş bitiminde veya hizmet bitiminden sonraki sağlık muayeneleri.

Son yıllarda, yaşlı çalışanların çalışma becerisinin değerlendirilmesi için yeni bir sağlık muayenesi türü de tanımlanmaktadır.

Sağlık ve güvenlik risklerinin değerlendirilmesi

Çalışma ortamı gözetimi bilgisi, sağlık gözetimi bilgisi ile bir araya getirilmektedir ve diğer ilgili verilerle birlikte tüm bu veriler risk değerlendirmesi için kullanılmaktadır.

Bir iş sağlığı risk değerlendirmesindeki basamaklar:

  1. İş sağlığı tehlikelerinin tanımlanması (gözetimlerin sonucu olarak)
  2. Özel tehlikelere maruz kalan çalışanların veya çalışan gruplarının tanımlanması
  3. Bir tehlikenin çalışanı nasıl etkileyebileceğinin analizi (giriş yolları ve maruziyet türleri, eşik sınır değerleri, miktar, doz/ cevap ilişkisi, neden olabileceği olumsuz sağlık etkileri, )
  4. Riskin büyüklüğü ve yoğunluğunun belirlenmesi
  5. Özel risk grupları ve bireylerin tanımlanması
  6. Mevcut tehlike önleme ve kontrol tedbirlerinin değerlendirilmesi
  7. Risklerin yönetimi ve kontrolü için öneriler ve çıkarımlar yapılması
  8. Değerlendirme bulgularının belgelendirilmesi
  9. Periyodik gözden geçirme ve gerekirse, risklerin yeniden değerlendirilmesi
  10. Risk değerlendirme sonuçları belgelendirilmesi

Çeşitli türlerdeki risklerin değerlendirmesi için özel rehberler bulunmaktadır. Kişisel sağlık riskinin değerlendirmesi; sağlık gözetimi ve sağlık muayeneleri ile bağlantılı olarak yapılmaktadır.

Riskler hakkında bilgilendirme ve eğitim ile önleyici ve kontrol eylemleri gereksinimi ile ilgili öneri

Gözetim ile risk değerlendirme, risk yönetiminin temelini oluştur- maktadır. Tanımlanan işyeri sağlık tehlikeleri ve riskleri ile ilgili bilgi, önleme ve kontrol tedbirlerini uygulamadan sorumlu yöneticilere iletilmelidir. Aynı zamanda mevzuat çalışanlara riskler, risklerden korunma yöntemleri ve risklerden sakınma konusunda tam bilgi verilmesini gerektirmektedir. Ulusal yasa ve uygulamalar da İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu’na uygun bilginin sağlanmasını ve ciddi riskler söz konusu olduğunda iş sağlığı ve güvenliği otoritelerine bilgi verilmesini gerektirebilir. Çalışanların kişisel sağlık koşulları hakkında bilgi verirken, gizli verilerin korunması ve bilgilendirilerek rızanın alınması hakkındaki düzenlemeler dikkatle incelenmelidir.

Özel riskler hakkındaki bilginin doğru anlaşılması ve kullanılmasını sağlamak için, işveren, çalışanlarının işteki riskler ve tehlikeler ve bunlardan sakınma, önleme ve korunma eğitiminin yanı sıra güvenli çalışma uygulamaları hakkındaki eğitiminden de sorumludur.

Bu tür bir bilgi ve eğitim görevi, çoğunlukla iş sağlığı uzmanlarına verilmektedir. Bilgi ve eğitim aşağıdaki hususları içermektedir:

  • İşveren ve kendi hesabına çalışanın, işyeri ve ilgili işlerdeki tehlikeler hakkında bilgi sahibi olma yükümlülüğü bulunmaktadır.
  • Çalışanların kendi işleri ve işyerleri ile ilgili tehlikeler hakkında bilme ve sürekli bilgi edinme hakkı bulunmaktadır.
  • İşveren, sağlıklı ve güvenli iş uygulamaları hakkında çalışanların eğitiminden
  • Çalışanların, güvenlik talimatlarını ve sağlıklı ve güvenli iş uygulamalarını izleme görevi bulunmaktadır.
  • Çalışanın kişisel gizli sağlık bilgisi, özel mevzuat ve uygulamalar ile rızanın alınmasına bağlıdır.

İSH personeli tarafından yapılan öneri, işverenler ve çalışanlar tarafından kolaylıkla anlaşılabilen bir formda verilmelidir.

Sağlık ve güvenlik tehlikeleri ve risklerinin yönetimi ve kontrolü için önleyici eylemler

İş sağlığı hizmetleri; tehlikeli maruziyetlerin ortadan kaldırılması ve çalışanların sağlığının korunması (risk yönetimi eylemleri) için uygun önleyici ve kontrol tedbirlerini önermeli ve başlatmalıdır. Uygun olan yerlerde işletme yönetimine, işverenlere, çalışanlara veya bunların temsilcilerine danışıldıktan sonra gerekli tedbirler önerilmelidir ve bu öneriler belgelendirilmelidir.

Kontrol tedbirleri; olası kazalar ve acil durumlar süresince olduğu kadar normal çalışma koşulları süresince de gereksiz maruziyeti önlemek için yeterli olmalıdır. İş süreçlerinde planlanan değişiklikler de dikkate alınmalı ve öneriler, gelecekteki ihtiyaçlara uyum sağlayabilir olmalıdır. Birçok ülkede, güvenlik yönetimi için en uygun teknolojinin kullanımı mevzuat tarafından istenmektedir.

İş sağlığı ve güvenlik yönetim sistemleri ile ilgili birçok rehber, bu tür faaliyetlere pratik bir yaklaşım getirmektedir. Önerilen tavsiyelerin belgelenmesi önemlidir; böylece bunların uygulanması takip edilebilmektedir. Bu tür belgelendirme; işletmedeki önleyici ve kontrol tedbirleri için yönetimin sorumluluğunu ve işverenler ile çalışanların işbirliğini vurgulamalıdır.

Risk yönetimi eylemleri aşağıdakilerden oluşabilir:

  • Tehlikelerin kaynağında kontrol edilmesi
  • Havalandırma veya kontrol teknolojisi
  • Toz kontrolü
  • Ergonomik tedbirler
  • Kişisel koruyucu donanımın kullanımı
  • Termal koşulların vb. düzenlenmesi

Kazaları önleme

Kaza sonucu oluşan iş kazaları, işte en çok karşılaşılan olumsuz sağlık sonuçlarından birisidir. TİSH, kaza önlemede birkaç farklı yoldan rol oynamaktadır:

  • Kaza riski, çalışma ortamının gözetiminde tanımlanmakta ve değerlendirilmektedir.
  • Kimyasallara maruziyet, telaş ve stres, vardiyalı çalışma gibi çalışma ortamındaki çeşitli faktörler kaza riskini artırabilir.
  • Çalışanların sağlık durumları kaza riskini etkileyebilir.

Kaza riskleri, işteki diğer risklerde olduğu gibi aynı mantığa göre yönetilir: risklerin tanımlanması, riskin büyüklüğünün değerlendirilmesi, maruz kalan çalışanların tanımlanması ve önleyici ve kontrol tedbirlerinin planlanması ve önerilmesi. Kaza riskinin kontrolü veya ortadan kaldırılmasına yönelik pratik yöntemler, örneğin, aşağıdakiler gibidir:

  • Tesislerin, makinelerin, vb. güvenli planlanması
  • İyi işletme yönetimi, düzenlenmesi ve temizliği
  • Yürüme yolları ve diğer yapıların güvenli hale getirilmesi (yapı iskeleleri, parmaklıklar gibi)
  • Tehlikeli makinelerin gözaltında tutulması
  • Ağır yüklerin taşınması ve kaldırılması için teknik yardımlar
  • Çalışanlar için güvenli araçlar ve güvenlik donanımı
  • Başlıca tehlike risklerinin analizi ve aşırı güvenlik koşulu

Birçok sektör veya işe özel kontrol listeleri ve rehberler, çeşitli işlerdeki kaza risklerinin tanımlanması ve yönetimi için hazır halde bulunmaktadır. Bu rehberler aynı zamanda, risklerin ortadan kaldırılması, önlenmesi ve azaltılmasına yönelik yöntemler ile başlıca tehlikelerin analiz ve kontrolüne yönelik yöntemleri de içermektedir.

İlk yardım hazırlığının yapılması ve acil durum hazırlığına katılım

İlk yardım kapasitesi ve hazırlığı, birçok ülkede İSH’nin mevzuata dayalı bir faaliyetidir. TİSH personelinin, ilkyardım faaliyetlerinde ilkyardımı sağlayabilmesi ve işyerindeki personeli eğitebilmesi gerekmektedir. TİSH, periyodik olarak işyerindeki ilk yardım kolaylıklarının ve donanımının koşulları ile hazır bulunma durumunu da kontrol etmelidir.

TİSH, büyük tehlike hazırlığı için birinci derecede sorumlu olmamakla birlikte, iş sağlığı uzmanlarının, acil durum hazırlıklarının oluşturulması sürecine katılma; uygun planlama, eğitim, donanım, ilk yardım ve acil durum kaynakları ile acil poliklinikleri ve hastanelerinin yanı sıra kurtarma ekipleri ile temas kurmaları gerekmektedir.

İlk yardım ve acil durum hazırlığında TİSH’nin rolü aşağıdaki gibidir;

  • Uygun olduğunda işyerinde ilkyardım hizmetlerinin sağlanması
  • İlk yardım uygulamalarının çalışanlara ve danışmanlara tanıtılması ve konu ile ilgili eğitim verilmesi,
  • İlk yardım hazırlık ve imkanlarının sürdürülmesi ve periyodik olarak denetlenmesi
  • Acil durum planlamasına sağlık yönünden katılım ve acil durum karşısında sağlık unsurlarının organize edilmesi

Meslek hastalıkları ve işle ilgili hastalıkların tanısı

Meslek hastalıkları; sağlık muayeneleri ile bağlantılı olarak, genel hastalıkların tanısı ve tedavisinde veya çalışanın kendisi tarafından ifade edilen belirtilere dayanarak ortaya çıkarılabilir. Birçok meslek hastalığı tanısı, TİSH hizmeti içinde konulabilir, fakat bunların çoğunluğu için, uzmanlaşmış mesleki tıp kliniklerine başvurulması gerekmektedir. Her iki durumda da, tanıya ait bulgular özel bir planı izlemektedir:

  • Hastalığa neden olabilecek maruziyetin tanımlanması
  • Özel maruziyetle ilişkili olduğu bilinen klinik bulguların incelenmesi (meslek hastalıkları listeleri)
  • Hastalığın olası bir nedeni olarak meslek dışı faktörlerin hariç tutulması
  • Meslek hastalığının varlığı veya yokluğu konusundaki sonuç (tanı)
  • Çalışanların tazminatı için meslek hastalığı beyanı
  • Çalışanın işyerinde önleyici eylemler için önerileri
  • Meslek hastalıklarının yetkili makamlara bildirilmesi

İş ile ilgili hastalıkların tanısının, tazminat açısından kesin yasal bir statüsü bulunmamaktadır, fakat önleyici ve kontrol tedbirleri üzerinde önemli bir etkisi bulunabilir.


İSG Karikatürleri

Evet için sağa, hayır için sola kaydırın.

OSGB ve Eğitim Kurumu Belge Ücretleri-2020
1/36
İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Hukuki Dayanağı
2/36
Gürültülü Ortamlarda Çalışma Süreleri
3/36
İş Sağlığı ve Güvenliği Karikatürleri
4/36
Mesleki Yeterlilik Belgesi Zorunluluğu Getirilen Mesleklere İlişkin Tebliğ-2016-1
5/36
3 Adımda İş Kazalarını Önleyin
6/36
İş Güvenliği Kültürü
7/36
B Sınıfı İSG Uzmanı Sınava Hazırlık
8/36
Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği
9/36
Kütahya İş Sağlığı ve Güvenliği Analizi
10/36
İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Yönetmeliği
11/36
Kısa Çalışmadan Yararlanma Şartları
12/36
İş Kazalarının Nedenleri
13/36
Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Yönetmeliği
14/36
Hazırlama, Tamamlama ve Temizleme İşleri Yönetmeliği
15/36
İSG Yarışması Çıkmış Sorular
16/36
İş Sağlığı ve Güvenliği Karikatürleri
17/36
İş Kazalarının Nedenleri!
18/36
İş Güvenliği Uzmanlığı Çıkmış Sorular B-Sınıfı
19/36
Gürültüyü Azaltma Yöntemleri
20/36
Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik
21/36
İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının Etkileri
22/36
Atık Yönetimi Yönetmeliği
23/36
1542 Kişinin Katili Kim?
24/36
Gemi Adamlarının İkamet Yerleri, Sağlık ve İaşelerine Dair Yönetmelik
25/36
Emeğin Kutsallığına İhanet Etmeyin!
26/36
İş Güvenliğinde Güvenlik Kültürü
27/36
İş Kanununa Göre Çalışanların Yükümlülükleri
28/36
İş Güvenliği Uzmanları ve İşyeri Hekimlerinin Süreleri Nasıl Belirlenir?
29/36
İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemlerinin Geliştirilmesi
30/36
İş Sağlığı ve Güvenliğinin Temel İlkesi
31/36
İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları
32/36
Madencilik Sektörü Meslek Hastalıkları
33/36
2019 Aralık Ayında En Çok Okunanlar
34/36
Aktif İşgücü Hizmetleri Yönetmeliği
35/36
Neden Güvenlik Kültürü?
36/36

Sonuçlar

OSGB ve Eğitim Kurumu Belge Ücretleri-2020 1
21 28
İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Hukuki Dayanağı 2
22 27
Gürültülü Ortamlarda Çalışma Süreleri 3
24 25
İş Sağlığı ve Güvenliği Karikatürleri 4
21 28
Mesleki Yeterlilik Belgesi Zorunluluğu Getirilen Mesleklere İlişkin Tebliğ-2016-1 5
22 27
3 Adımda İş Kazalarını Önleyin 6
19 30
İş Güvenliği Kültürü 7
19 30
B Sınıfı İSG Uzmanı Sınava Hazırlık 8
24 25
Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği 9
22 27
Kütahya İş Sağlığı ve Güvenliği Analizi 10
16 33
İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Yönetmeliği 11
23 26
Kısa Çalışmadan Yararlanma Şartları 12
21 28
İş Kazalarının Nedenleri 13
22 27
Zararlı Maddeler ve Karışımlara İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Yönetmeliği 14
22 27
Hazırlama, Tamamlama ve Temizleme İşleri Yönetmeliği 15
22 27
İSG Yarışması Çıkmış Sorular 16
22 27
İş Sağlığı ve Güvenliği Karikatürleri 17
24 25
İş Kazalarının Nedenleri! 18
26 23
İş Güvenliği Uzmanlığı Çıkmış Sorular B-Sınıfı 19
22 27
Gürültüyü Azaltma Yöntemleri 20
23 26
Postalar Halinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik 21
26 23
İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarının Etkileri 22
23 26
Atık Yönetimi Yönetmeliği 23
21 28
1542 Kişinin Katili Kim? 24
23 26
Gemi Adamlarının İkamet Yerleri, Sağlık ve İaşelerine Dair Yönetmelik 25
22 27
Emeğin Kutsallığına İhanet Etmeyin! 26
25 24
İş Güvenliğinde Güvenlik Kültürü 27
20 29
İş Kanununa Göre Çalışanların Yükümlülükleri 28
21 28
İş Güvenliği Uzmanları ve İşyeri Hekimlerinin Süreleri Nasıl Belirlenir? 29
24 25
İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemlerinin Geliştirilmesi 30
24 25
İş Sağlığı ve Güvenliğinin Temel İlkesi 31
22 27
İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları 32
24 25
Madencilik Sektörü Meslek Hastalıkları 33
23 26
2019 Aralık Ayında En Çok Okunanlar 34
25 24
Aktif İşgücü Hizmetleri Yönetmeliği 35
22 27
Neden Güvenlik Kültürü? 36
23 26


Genel sağlık bakımı, tedavi ve rehabilitasyon hizmetleri

TİSH personeli, sağlıklı yaşam tarzlarını ortaya koymak için bağışıklama sağlayarak ve önleyici ve sağlığı geliştirici faaliyetlere rehberlik ederek genel önleyici sağlık hizmetlerini sağlayabilir.

TİSH hizmetleri, hastalıkların teşhis edilmesinin yanısıra, meslek hastalıkları ve iş ile ilgili hastalıklar ve iş kazalarının tedavisi ve rehabilitasyonunu da içerebilir. İş talepleri konusunda bilgi ile birleştirilmiş meslek hastalıkları ve iş kazaları bilgisi, çalışma ortamı tehlikeleri ve işyerinde mesleki maruziyet; iş ile ilgili sağlık sorunlarının yönetiminde ve rehabilitasyonda iş sağlığı uzmanlarına önemli bir rol oynama olanağı vermektedir. Yaşlı çalışanlar, gebe kadınlar, gençler ve diğer hassas grupların; işin ve işyerinin çalışana göre ayarlanması konusunda özel ihtiyaçları bulunmaktadır. Bir kaza veya uzun bir hastalık döneminden sonra işe geri dönen çalışanlar için özel bir faaliyete odaklanılmaktadır.

Bazı ülkelerde iş sağlığı hizmetleri, çalışma saatleri sırasında gezilebilir genel sağlık hizmetlerini (genellikle pratisyen hekim düzeyinde) sağlamaktadır. Bu tür hizmetlerde; çalışanlara hızlı hizmet sağlanmasında ve böylece çalışma süresinden tasarruf edilmesinde ve aynı zamanda iş sağlığı, çalışma koşulları ve çalışanların genel sağlık durumu hakkındaki bilgilerin birleştirilmesinde belirli yararlar bulunabilir. Bu durum, örneğin yaşlı çalışanların çalışma yeteneğinin korunması ve geliştirilmesi için gerekli bir durumdur. Eğer iş sağlığı hizmetleri, birincil sağlık bakım birimleri tarafından sağlanıyorsa, bu faaliyet tamamen TİSH ile bütünleştirilebilir.Uygun olan yerlerde, TİSH aşağıdakileri içerebilir:

  • Bağışıklama ve diğer önleyici tedbirler
  • Halk sağlığı eylemleri ve programlarına katılım
  • Pratisyen hekim düzeyinde genel sağlık hizmetleri
  • Sağlık tesisleri, kantinlerle ilgili denetim ve öneri
  • Genel olarak personel ve toplum hijyeni konusunda öneri ve eğitim
  • Genel olarak sağlığı geliştirme ve sağlıklı yaşam tarzlarını tanıtma

TİSH ile ilgili kayıtların saklanması

Bir sağlık hizmeti olarak TİSH’nin; çalışanlara sağlanan sağlık hizmetleri, ölçülen veya tespit edilen maruziyetler ve çalışanların kişisel sağlığı ile ilgili tüm olaylar veya işyerinin sağlık ve güvenlik durumları hakkındaki kayıtları tutma konusunda genel bir yükümlülüğü bulunmaktadır.

İş sağlığında aşağıdaki gibi farklı kayıt tutma yükümlülükleri bulunmaktadır:

  • Hasta veya sağlık hizmeti alıcıları olarak tedavi edilen çalışanların genel sağlık kayıtları,
  • İncelenen, tespit edilen ve ölçülen mesleki maruziyetler ve yapılan risk değerlendirmeleri verileri
  • Meslek hastalıkları ve iş kazaları ile ilgili istatistikler
  • Sağlık muayeneleri ile ilgili veriler
  • Önleyici ve kontrol tedbirleri ile ilgili önerilerin belgeleri

Değerlendirme

Deneyimleri öğrenmek ve hizmetlerin iyileştirilmesi için ihtiyaç duyulabilecek olan tedbirleri almak için TİSH, kendi faaliyetleri ve bunların sağlık ve güvenlik tehlikelerini önlemede etkinliği ve çalışanlara hizmetlerin sağlanması konusunda kendi kendine yıllık bir değerlendirme yapmalıdır. Kayıtlı veriler böyle bir değerlendirme için kullanılmalıdır. Değerlendirme sonucu belgelendirilmeli ve işveren ve işçi temsilcilerine sunulmalıdır. TİSH için kendi kendine değerlendirme uygulamalarına yönelik rehber ve araçlar hazır halde bulunmaktadır.

TİSH’nin Sunumu

Genel olarak, iş sağlığı hizmetlerinin sunumu için birçok model bu- lunmaktadır:

  • Birincil sağlık hizmetleri modeli
  • Şirket içi hizmetlerle birlikte büyük şirket modeli
  • Birkaç KOBİ tarafından ortaklaşa organize edilen grup hizmetleri
  • Bir hizmet sağlayıcı olarak Sosyal Güvenlik Kurumu
  • İş sağlığı konusunda özel uzmanlığı olan serbest çalışan doktor
  • Sadece iş sağlığı hizmetlerini ya da hizmetlerinin bir parçası ola- rak iş sağlığını sunan özel sağlık merkezi
  • Yerel veya bölgesel hastanelerin ayakta tedavi klinikleri

TİSH alıcıları, çoğunlukla KOBİ’ler ve kendi hesabına çalışanların yanı sıra çiftçiler ve kayıtdışı sektörde çalışanlardır. Bu durum; ya yapısal (dağınık dağılım) ya da ekonomik (karşılanabilir) nedenlerden dolayı bazı modellerin kullanımını dışlamaktadır. Bu hizmetlerin en geniş kapsamına, birincil sağlık hizmetleri birimi modeli yolu ile ulaşmak mümkündür. Kamusal birincil sağlık bakım birimlerinin, KOBİ’ler ve kendi hesabına çalışanlar için TİSH‘ni sunduğu ülkelerde, bu birimler, ülkedeki toplam iş sağlığı hizmet sunumunun önemli bir kısmını (% 40’a kadar) karşılayabilir. Bu birimler sıklıkla, uygulamada kayıt dışı sektörü kapsayan tek seçenektir. Bazı ülkelerde sosyal sigorta kurumlan, iş sağlığı hizmetlerini organize etmektedir. Burada kapsam, sigorta kapsamı ile tanımlanmakta ve sigortasız olanlar kapsama girmemektedir. Bazı ülkelerde ayakta tedavi klinikleri, KOBİ’ler ve hizmetlerden yeterince faydalanamayan gruplar için açıkça mali destek verilen iş sağlığı hizmetlerini sağlamaktadır. Bazı ülkelerde, sendikalar kendi üyeleri için İSH’yi organize etmektedir.

TİSH’nin yetkisi; iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarındaki tüm sorunlara çözüm sağlamada yetersiz kaldığı için, hükümetler; mesleki tıp alanında klinik hizmetler ve TİSH personeli ile işverenler ve çalışanların eğitimi de dahil olmak üzere TİSH sağlayıcılarına uzmanlaşmış analitik, ölçüm ve danışmanlık hizmetleri sağlayan ikincil düzeyde destek hizmetlerinin düzenlemesini dikkate almalıdır.

 

TİSH’nin İnsan Kaynakları

En uygun durumda, iş sağlığı hizmetleri çok disiplinli (bir doktor, hemşire, iş hijyenisti, ergonomist ve psikologdan oluşan) bir ekip tarafından sağlanacaktır. Böyle bir kaynak ile, küçük hizmet sağlayıcı birimlerin çoğunu özellikle KOBİ’leri, kırsal tarım ve kayıtdışı sektörleri organize etmek mümkün değildir. Hizmet sunumu, her zaman iş sağlığı alanında bir uzmanlığa sahip olmayan doktor ve hemşireye güvenilmesini gerektirmektedir.

Birçok sanayileşmiş ülkede, doktor ve hemşirelere yönelik temel eğitim programı iş sağlığı alanında kısa bir tanıtım kursunu içermektedir. Böyle bir unsur tüm ülkelerdeki programa dahil edilmelidir. Daha büyük birimlerin iş sağlığı uzmanlarını kiralama olanağı bulunurken, TİSH’nin çoğu, uzman olmayan kişiler, birincil sağlık bakım personeli veya genel pratisyenler tarafından sağlanacaktır. Bununla birlikte, iş sağlığı alanında özel bir eğitim olmaksızın yeterli iş sağlığı hizmetlerini sağlamak mümkün değildir. Bundan dolayı, uzman olmayanların da iş sağlığı hizmetlerinde minimum düzeyde belirli bir eğitimi olması çok önemlidir. Bazı ülkelerde, belirli oranda kendi kendine yapılan çalışmalar ile desteklenen iyi planlanmış 10 haftalık mezuniyet sonrası bir kurs, makul bir minimum eğitim olarak düşünülmektedir.

TİSH’de İSH personelinin sayısal ihtiyacını tahmin etmek kolay değildir, çünkü bileşenlerin yapıları ve bunların ihtiyaçları çok değişken olabilmektedir. Deneyime dayalı bir tahmin; endüstri dalı ve işyerlerinin büyüklüğünün yanısıra bunların coğrafi dağılımına bağlı olarak büyük bir değişkenlik içerisinde, minimum ihtiyacı 5000 çalışan başına bir doktor ve iki hemşire olarak ortaya koymaktadır. Her ülkede kamu otoriteleri, böyle bir kaynağın hazır bulundurulmasından ve yeterliliğinin düzenli olarak güncellenmesinden sorumludur.

TİSH’nin Organizasyonu

TİSH alıcıları; heterojen, dağınık, iyi organize olmamış ve kaynak yönünden zayıf alıcılardır. Kapsamlı bir bakışla tek grup; kamu sektörü, devletin iş sağlığı ve güvenliği otoritesi, sağlık veya sosyal güvenlik otoritesidir (sıklıkla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı veya Sağlık Bakanlığı). Hizmetlerin organizasyonu; sektör ve hedef gruba göre değişen farklı diğer faktörleri de gerektirmektedir. Hükümetin yetkili makamına ilaveten, aşağıdaki ortaklar bu hizmetlere katkı sağlayabilir ve uygun olduğunda bu faaliyete dahil olmalıdır:

Sağlık sektöründe ve iş güvenliği ve sağlığı alanında hükümetin özel temsilcileri

  • Vilayet ve belediye otoriteleri
  • Sosyal ortaklar, işveren örgütleri ve işçi sendikaları
  • Sanayi ve ticaret odaları
  • Tarım üreticileri birlikleri ve küçük işletmeler
  • İş sağlığı uzmanları birlikleri
  • Yerel düzeyde işyerleri ve topluluklarının güvenlik temsilcileri
  • Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
  • Eğitim desteği için üniversiteler ve diğer eğitim kurumları

Kaynak;

Profesör Jorma Rantanen, İş Sağlığı Uzmanı, ICOH Başkanı (ICOH: İş Sağlığı Uluslararası Komisyonu) (Çeviri: Dr. Buhara Önal )

OSGB Web Tasarımları

İlgili Yayınlar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Araç çubuğuna atla