Uzman Hamile Emziren Kadınların Hakları, doğum öncesi ve sonrası hakları ile doğum sonrası süt izni hakları olmak üzere sınıflandırılabilir. Bu haklar hem anne adayı hem de bebek için kritik olan bu süreçte çalışanlar için özel çalışma koşulları öngörülmüştür.
Tüm çalışan hamile/gebe ve emziren kadınlar için, doğum öncesi ve sonrası hakları ile doğum sonrası süt izni hakları 16.08.2013/28737 sayılı Gebe ve Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartları yönetmeliğiyle güvence altına alınmıştır. Bu yönetmeliğe göre;
Hamile ve Emziren Kadınların Hakları Nelerdir?
İçindekiler
Hamile işçinin sahip olduğu hakların hem onun hem de bebeğinin sağlığı için önemli olduğunu unutmamak gerekmektedir. Bu haklara işçi kadar işverenin de özen göstermesi gerektiğini hatırlatmak isterim. Gebe işçinin iş mevzuatından doğan hakları şu şekilde sıralanabilir:
- İşe almada ya da işine son vermede hamilelik kaynaklı bir ayrımcılık yapılamaz.
- Kadın işçilerin doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik durumunda doğumdan önce çalıştırılmayacak 8 haftalık süreye 2 hafta eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olursa, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar işyerinde çalışabilir.
- Kadın işçiler, gebe olduklarının sağlık raporuyla tespitinden itibaren doğuma kadar geçen süre boyunca gece çalışmaya zorlanamazlar.
- Gebe işçi günde 7,5 saatten fazla çalıştırılamaz.
- Gebe işçilere gebelikleri süresince, periyodik kontrolleri için ücretli izin verilir. (Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik)
Çalışan Annenin Hakları;
- Emekli sandığı kapsamındaki memur annenin doğum izni süresi boyunca maaşı Kurumu tarafından ödenir. Kurumu tarafından maaşından herhangi bir kesinti yapılmaz. Memur anneye SGK tarafından ayrıca bir ödeme yapılmaz.
- 4a SSK kapsamındaki annenin ise çalıştığı dönem boyunca maaşı işveren tarafından ödenmez. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ödenir. Bu ödenek analık ödemesi olarak adlandırılır. Doğum analık ödemesi başlıklı yazımızdan konu hakkında bilgi edinebilirsiniz.
- Memur anneye doğumdan dolayı bir defaya mahsus çocuk yardımı ödenir. Bu yardım birinci çocuk için 300,00 TL, ikinci çocuk için 400 TL, üçüncü ve sonrası çocuklar için ise 600 TL dir.
- SSK kapsamındaki anneye de yukarıda belirtilen tutarda doğum yardımı ödenir. Ayrıca buna ek olarak SGK tarafından da bir defaya mahsus emzirme yardımı ödenir. Emzirme yardımı tutarı da 130 TL civarıdır. Memur anne emzirme yardımından yararlanamaz.
- Gebe çalışanlara gebelikleri süresince, periyodik kontrolleri için ücretli izin verilir.
Annelerin Süt İzni Süreleri;
- 4c emekli sandığı kapsamındaki memur annenin doğum sonrası analık izninin bitim tarihinden itibaren ilk 6 ay günde 3 saat, ikinci 6 ay günde 1,5 saat olmak üzere süt izni süresi hakkı bulunmaktadır.
- SSK kapsamında çalışan annenin ise çocuğu 1 yaşını tamamlayana kadar günde 1,5 saat süt izin hakkı vardır.
Süt izni istenilen saatte ve sürede kullanılabilir. Bunu çalışan belirler. İşveren değil. Süt izni kullandırılması kanuni bir zorunluluktur.
4Aa Doğum Sonrası İzin Hakları;
SSK kapsamında çalışan kadının doğum sonrası analık izin hakkının bitim tarihinden itibaren;
- İlk çocukta 2 ay, ikinci çocukta 4 ay, üçüncü çocukta ise 6 ay süre ile yarı zamanlı çalışma hakkı vardır. Eğer doğum tarihinden önceki son 3 yıl içinde en az 600 gün sigorta varsa İŞKUR’dan yarı zamanlı çalışma ödeneği de alabilir. Çocuk engelli ise bu süre 1 yıl olarak kullanılır. Çoğul doğumsa belirtilen sürelere 1 ay eklenir.
- Ayrıca kadın çalışanın eşi de çalışıyorsa doğum sonrası analık izin hakkının bitim tarihinden itibaren çocuğu mecburi ilköğretim çağına gelene kadar yarı zamanlı çalışma hakkı da bulunmaktadır.
- Ayrıca analık izin bitim tarihinden itibaren 6 ay ücretsiz izin hakkınız da bulunmaktadır.
İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları
4C Doğum Sonrası İzin Hakları;
- İlk çocukta 2 ay, ikinci çocukta 4 ay, üçüncü çocukta ise 6 ay süre ile yarı zamanlı çalışma hakkı vardır. Eğer doğum tarihinden önceki son 3 yıl içinde en az 600 gün sigorta varsa İŞKUR’dan yarı zamanlı çalışma ödeneği de alabilir. Çocuk engelli ise bu süre 1 yıl olarak kullanılır. Çoğul doğumsa belirtilen sürelere 1 ay eklenir.
- Ayrıca kadın çalışanın eşi de çalışıyorsa doğum sonrası analık izin hakkının bitim tarihinden itibaren çocuğu mecburi ilköğretim çağına gelene kadar yarı zamanlı çalışma hakkı da bulunmaktadır. Yarı zamanlı çalışmadan sadece anne yararlanır baba yararlanamaz.
- Bunların haricinde analık izin bitim tarihinden başlamak üzere 24 aylık ücretsiz izin hakkınız bulunmaktadır. Bu izni memur olan baba da kullanabilir.
İşverenin Sorumlulukları;
Oda ve Yurt Açma Yükümlülüğü
(1) Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 100-150 kadın çalışanı olan işyerlerinde, emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından, çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine en çok 250 metre uzaklıkta EK-IV’te belirtilen şartları taşıyan bir emzirme odasının kurulması zorunludur.
(2) Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 150’den çok kadın çalışanı olan işyerlerinde, 0-6 yaşındaki çocukların bırakılması, bakımı ve emziren çalışanların çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından, çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine yakın EK-IV’te belirtilen şartları taşıyan bir yurdun kurulması zorunludur. Yurt, işyerine 250 metreden daha uzaksa işveren taşıt sağlamakla yükümlüdür.
(3) İşverenler, ortaklaşa oda ve yurt kurabilecekleri gibi, oda ve yurt açma yükümlülüğünü, kamu kurumlarınca yetkilendirilmiş yurtlarla yapacakları anlaşmalarla da yerine getirebilirler.
(4) Oda ve yurt açma yükümlülüğünün belirlenmesinde, işverenin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan tüm işyerlerindeki kadın çalışanların toplam sayısı dikkate alınır.
(5) Emzirme odası ve/veya yurt kurulması için gereken kadın çalışan sayısının hesabına erkek çalışanlar arasından çocuğunun annesi ölmüş veya velayeti babaya verilmiş olanlar da dâhil edilir.
Oda ve Yurtlardan Faydalanma
(1) Oda ve yurtlardan, kadın çalışanların çocukları ile erkek çalışanların annesi ölmüş veya velayeti babaya verilmiş çocukları faydalanırlar. Odalara 0-1 yaşındaki, yurtlara velisinin isteği üzerine ilkokula kaydı yapılmayan 66 aylığa kadar çocuklar alınır.
(2) Oda ve yurtlarda, çocuklar ve görevliler dışında başkasının bulunması ve bunların amaç dışında kullanılması yasaktır. Yurtlarda 0-24 aylık, 25-48 aylık ve 49-66 aylık çocuklar birbirinden ayrı bulundurulur.
(3) Çocuklar, oda ve yurtlara işbaşı yapılmadan önce bırakılır, işin bitiminde alınır. Anne ve babalar, odaların ve yurtların disiplin ve yönetimine dair kurallara uymak şartıyla ara dinlenmesinde çocuklarını görüp bakımlarıyla ilgilenebilirler.
Diğer hak ve sorumluluklar için yönetmelik ve eklerini okumanızı tavsiye ederim.
Uşak İş Sağlığı ve Güvenliği Analizi
Yazının tüm hakları www.nedenisguvenligi.com‘a aittir. Telif hakları kanunu gereğinde kopyalanamaz ve/veya farklı bir yerde kullanılamaz. Ancak alıntı yapıldığında link ve adres verilmek zorundadır.
