Neden İş Güvenliği Logo
İş Sağlığı ve Güvenliği

Asbeste Bağlı Gelişen Meslek Hastalıkları

Asbeste Bağlı Gelişen Meslek Hastalıkları
Tamircin Burada

Asbeste Bağlı Gelişen Meslek Hastalıkları, Asbest liflerinin solunması akciğer kanseri, mezotelyoma (eskiden nadir görülen, amfibol asbest maruziyeti ile arasında güçlü bir ilişki kurulan en çok plevrada görülen bir kanser türü) ile asbestozis (bir tür pnömokonyoz) gibi ciddi hastalıklara yol açabilir.

Asbest; asbest madenlerinde ve yapısında asbest de bulunan cevherin madenciliğinde görülür. Asbestoz (pnömokonyoz), havayolu hastalığı, akciğer kanseri ve mezotelyoma riskini artırır. Asbest, aranan fiziksel özellikleri nedeniyle ticari amaçla kullanılan altı dizi doğal silikat mineraline verilen isimdir. Hepsinin ortak özelliği asbestin lifsi, uzun, ince kristal yapısıdır. AB’de asbestin her türlü kullanımı ile asbest ürünlerinin çıkarılması, üretimi ve işlenmesi yasaklanmıştır. Asbest; sesi emme, ortalama gerilme direnci ile ısı, elektrik hasarına ve kimyasal hasara dayanıklı olması özellikleri nedeniyle 19. yüzyılın sonlarından itibaren imalat ve inşaat sanayisinde giderek yaygınlaşmıştır. Son yüzyılda kullanımı 500-1000 kat artmıştır


Madencilik Sektörü Meslek Hastalıkları


Yangına ve ısıya dayanımı için kullanıldığında asbest lifleri çoğunlukla çimento ile karıştırılır veya kumaş veya keçelerin içine dokunur. Asbest geçmişte, yüksek ısılarda elektrik yalıtımı sağladığından elektrik fırınlarında ve yalıtım gerektiren kablolama işlerinde, ayrıca alev geciktirme ve yalıtım özellikleri ile gerilime direnci, esnekliği ve kimyasallara karşı direnci nedeniyle de bina yapımında kullanılmıştır.

Asbest madenciliği ve işleme işleri haricinde en olağan asbest maruziyeti, yapımında asbest kullanılmış yer üstü tesis binalarından veya binalarda kullanılan yalıtım ürünlerinden kaynaklanır. Bir hareket sonucunda, örneğin makinelerin yaydığı titreşim, kapıların açılıp kapanması ve hava akımı nedeniyle asbest lifleri serbest kalabilir. Bina yıkımı ve tadilat işlerinde daha önemli oranda maruziyet gerçekleşir: asbest varlığından kuşkulanılıyorsa alanda daha güvenli çalışma konusunda bir uzmana danışmak gerekir.

Belirtiler ve Bulgular

Asbest liflerinin solunması akciğer kanseri, mezotelyoma (eskiden nadir görülen, amfibol asbest maruziyeti ile arasında güçlü bir ilişki kurulan en çok plevrada görülen bir kanser türü) ile asbestozis (bir tür pnömokonyoz) gibi ciddi hastalıklara yol açabilir. Yüksek yoğunlukta asbest liflerine uzun süre maruz kalınmasının sağlık sorunlarına yol açma olasılığı daha yüksektir.

Asbestozis, asbest liflerinin fazla miktarlarda solunması sonucunda gelişir. Hastalığın patogenezi progresif ve geri dönüşsüzdür. Solunum yetmezliğiyle sonuçlanır. Ağır olgularda asbestozis pulmoner HT ve kalp yetmezliğinden ölüme yol açar. Asbest parçacıklarının solunması yalnızca asbestozisin başlangıcından sorumlu değil, aynı zamanda pek çok olguda son derece progresif ve ölümcül bir kanser türü olan mezotelyomaya neden olabilir.

Mezotelyoma nadir rastlanan, vücuttaki pek çok iç organının yanı sıra göğüs ve karın boşluğunun duvarlarını çevreleyen ve koruyan mezotelyuma saldıran bir kanser türüdür. Hastalığın iyi huylu olguları genel olguların içinde çok küçük oranda kaldığı için bu terim hemen hemen her zaman kötü huylu mezotelyomayı anlatmak için kullanılır. Hemen daima asbest maruziyetine bağlı plörezi ile seyreden bir tablodur.


Meslek Hastalığı Bildirimleri


Özellikle, çok küçük, mikroskopik asbest liflerinin solunum veya sindirim yoluyla vücuda alınması sonuçta mezotelyoma gelişimine neden olur. Hastalığın latansı alışılmadık derecede uzundur. Asbeste maruz kalan kişilerde asbest ile ilişkilendirilen hastalık belirtileri, asbest maruziyetinden sonraki yirmi ila elli yıl boyunca gelişmeyebilir.

Önlemler

Yalnızca özel eğitimli çalışanların asbestle çalışmasına izin verilmeli, çalışanların uygulayacakları çalışma prosedürünün ve kullanacakları uygun KKD’ın bir uzman tarafından belirlenmesi gerekir.

AB’de asbestin her türlü kullanımı ve asbest çıkarılması, üretilmesi ve işlenmesi yasaklandığı için asbest içerikli ürünlerin Türkiye’de bulunma ve kullanma olasılığı da azalmıştır. Bu nedenle, günümüzde temel olarak asbeste tadilat ve yıkım işlerinde maruz kalınmaktadır. Latansı uzamakla birlikte, modern kontrol yöntemlerinin uygulanmasından önce geçmişteki bir maruziyete bağlı olarak hastalık gelişebilir. Türkiye’nin bazı bölgelerinde asbest kayaçların içinde bir bileşen olarak bulunur.


İşverenin iş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ile İlgili Yükümlülükleri Nelerdir?


Prof. Dr. İzzettin Barış, İç Anadolu Bölgesi’nde yaptığı araştırmalarda, toprakta bulunan bazı minerallerin de (Erionite gibi) asbest gibi mezotelyomaya neden olduğunu saptamıştır. Anadolu’nun bazı yörelerinde beyaz toprak adı verilen bu mineralleri içeren toprak, sıva ve boya malzemesi olarak evlerin duvarlarına sürülmekte ve bu nedenle bu bölgelerde mezotelyoma sık görülen bir hastalık olarak karşımıza çıkmaktadır. Son yıllarda yapılan çalışmalarda SV adı verilen virüsün mezotelyoma gelişimi ile ilişkili olabileceği bildirilmiştir

Bu asbest doğal süreçler sonucunda serbest kalarak mevcut maruziyete katkıda bulunabilir. Asbest içeren kayaçlar, kömür ve mermer madenlerinin bulunduğu bölgelerde pek görülmez.

Dizel motor egzozu

Gaz, duman ve partikül maddelerin bir karışımıdır. En tehlikeli gazlar karbon monoksit, azot oksit, azot dioksit ve sülfür dioksittir. Aldehitler, yanmamış hidrokarbonlar gibi birçok uçucu organik bileşikleri (UOB),polisiklik aromatik hidrokarbonları (PAH) ve nitro-PAH bileşiklerini de (N-PAH) içerir. Azot oksitleri, kükürt dioksit ve aldehitler akut solunum irritanlarıdır. PAH ve N-PAH bileşiklerinin çoğu kanserojendir. Dizel egzoz partikülleri (DEP) genellikle küçük çaplı (<1 mm), solunabilir karbon parçacıklarından oluşur. DEP’ne maruz kalan çalışanlarda akciğer kanseri riskinin artırdığı saptanmıştır.

Gazlar ve Buharlar

Tabloda madenlerde doğal olarak sık görülen gazlar listelenmiştir. En önemlileri kömür madenlerinde metan ve hidrojen sülfür, uranyum ve diğer madenlerde ise radondur. Oksijen eksikliği de başka bir sorundur. Metan yanıcıdır. Kömür madeni patlamalarının nedeni çoğu zaman budur. İkinci sırada kömür tozu patlamaları gelir.


Meslek Hastalıkları ve Önleyici Tedbirler


Kömür ocaklarında meydana gelen tehlikeli gazlar ve sağlık etkileri

Gaz Sağlık etkiler
Metan (CH4) Yanıcı, patlayıcı, basit boğucu
Karbon monoksit (CO) Kimyasal boğucu
Hidrojen sülfür (H2S) Göz, burun, boğaz tahrişi, akut solunum depresyonu
Oksijen eksikliği Anoksi
Patlama ürünleri Solunum irritanı
Dizel egzozu Solunum irritanı, akciğer kanseri

Diğer tehlikeli gazlar dizel motor egzoz gazları ve patlatma yan ürünleri olan solunum irritanlarıdır. Karbon monoksit sadece motor egzoz ürünü değil, maden yangınlarının da sonucudur. Ocak yangınları sırasında CO ölümcül konsantrasyonlara ulaşabilir. Bunun yanı sıra patlama tehlikesi de oluşturabilir.

Azot oksitleri (NOx) dizel motor egzozu ve patlatma bir yan ürünü olarak oluşur.

Oksijen eksikliği birçok şekilde oluşabilir; metan gibi bazı diğer gazlar tarafından yer değiştirebilir veya yanma ya da havalandırma sistemindeki mikroorganizmalar tarafından tüketilebilir.

OSGB Web Tasarımları

İlgili Yayınlar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Araç çubuğuna atla