Epidemiyolojik yaklaşım ilkeleri, toplumda sağlık düzeyi göstergeleri olan hastalık ve ölümlere ilişkin sıklık ölçütleri (insidansİnsidans; belirli bir nüfusta belirli bir zaman dilimi içerisinde belirli bir hastalık veya hastalıkların yeni olgularının sayısını ifade... More, prevalansPrevalans; belirli bir nüfusta, belirli bir zaman dilimi içerisinde, çalışma kapsamında yer alan, belirli bir hastalık veya hastalıklara... More,mortaliteMortalite; ölüm oranı... Bir hastalıktan veya genel olarak meydana gelen ölümlerin genelde yıllık hesaplanan, her 1000 kişi başına... More vb) değerlendirilir.

Epidemiyoloji Nedir?

Epidemiyoloji, belirli bir toplumda ya da çalışılan işyerlerinde, sağlıkla ilgili olgu ve durumların ve bunların belirleyicilerinin dağılımının incelenmesi ve bu çalışmaların sağlıkla ilgili sorunların kontrolünde kullanılmasıdır. Kısaca sağlıkla ilgili olayların dağılım ve nedenlerini inceleyen bilim dalıdır.

EpidemiyolojiEpidemiyoloji, belirli bir toplumda ya da çalışılan işyerlerinde, sağlıkla ilgili olgu ve durumların ve bunların belirleyicilerinin dağılımının incelenmesi... More, hastalık ve ölümlerin toplumdaki dağılımını inceler. Dağılım farklılıklarının hangi nedenlere bağlı olduğunu analiz eder.

Epidemiyolojik çalışmanın odağında, coğrafi yönden ya da başka yönlerden tanımlanmış bir topluluk bulunmaktadır.

Örneğin, belirli bir hastanedeki belirli bir grup hasta ya da belirli bir fabrikadaki belirli bir grup işçi, çalışmanın birimi olabilir. Epidemiyolojide yaygın olarak kullanılan topluluk, belirli bir alan ya da ülkeden belirli bir zamanda seçilen topluluktur. Bu, alt grupların, cinsiyet, yaş grubu ya da etnisite bakımından tanımlanmasına temel teşkil etmektedir.

Epidemiyolojik yaklaşım ilkeleri

Klinik çalışmalar bireylerle epidemiyolojik çalışmalar gruplarla yapılır. Toplumda sağlık düzeyi göstergeleri olan hastalık ve ölümlere ilişkin sıklık ölçütleri (insidansİnsidans; belirli bir nüfusta belirli bir zaman dilimi içerisinde belirli bir hastalık veya hastalıkların yeni olgularının sayısını ifade... More, prevalansPrevalans; belirli bir nüfusta, belirli bir zaman dilimi içerisinde, çalışma kapsamında yer alan, belirli bir hastalık veya hastalıklara... More,mortaliteMortalite; ölüm oranı... Bir hastalıktan veya genel olarak meydana gelen ölümlerin genelde yıllık hesaplanan, her 1000 kişi başına... More vb) değerlendirilir. Toplumdaki önde gelen hastalıklar ve ölüm nedenleri saptanır. Toplumun sağlık düzeyi belirlenir ve koruyucu uygulamalar bu bilgilere göre düzenlenir.

Epidemiyolojide Hız

Hastalık veya ölüm sayılarının nüfusa oranlanarak ifade edilmesine “HIZ” (rate) adı verilir.

Hız = Hastalanan veya ölen kişi sayısı / Hastalık veya ölüm riski altındaki kişi sayısı : x k

İnsidans hızı

Büyüklüğü bilinen bir toplulukta belirli bir sürede yeni ortaya çıkan hastalık sayısı

200 işçinin çalıştığı iş yerinde bir yılda 20 solunum yolu enfeksiyonu varsa, Solunum yolu enfeksiyonu insidansİnsidans; belirli bir nüfusta belirli bir zaman dilimi içerisinde belirli bir hastalık veya hastalıkların yeni olgularının sayısını ifade... More hızı ;

20/200 x 100= % 10 olarak hesaplanır.

PrevalansPrevalans; belirli bir nüfusta, belirli bir zaman dilimi içerisinde, çalışma kapsamında yer alan, belirli bir hastalık veya hastalıklara... More hızı

Belirli bir toplulukta herhangi bir zamanda yeni bulunan ve eskiden beri var olan hastaların toplamını gösterir. Uzun süre devam eden hastalıklarda kullanılır.

Prevalans= İnsidans x süre

Süresi 1 yıldan az süren hastalıklarda;

Prevalans= İnsidans

Örnek;

500 kişinin çalıştığı akümülatör fabrikasında kanda kurşun düzeyi taraması yapılsa 100 kişinin kanında kurşun düzeyi izin verilen sınırın üstünde bulunsa ;

Kurşun etkilenmesi prevalansPrevalans; belirli bir nüfusta, belirli bir zaman dilimi içerisinde, çalışma kapsamında yer alan, belirli bir hastalık veya hastalıklara... More hızı=100/500 x100= % 20 olarak bulunur. Bunların kaç tanesi o yıl kaç tanesi daha önce kurşundan etkilendi bilemeyiz.

PrevalansPrevalans; belirli bir nüfusta, belirli bir zaman dilimi içerisinde, çalışma kapsamında yer alan, belirli bir hastalık veya hastalıklara... More Havuzu

Herhangi bir zamandaki hasta sayısıdır. Havuzdaki hasta sayısı; havuza yeni giren hastalar(insidansİnsidans; belirli bir nüfusta belirli bir zaman dilimi içerisinde belirli bir hastalık veya hastalıkların yeni olgularının sayısını ifade... More vakaları) ile iyileşerek veya ölümle havuzdan çıkan hastalar arasındaki dengeye bağlıdır. Uzun süren hastalıklarda havuzdaki hasta sayısı artar.

MortaliteMortalite; ölüm oranı... Bir hastalıktan veya genel olarak meydana gelen ölümlerin genelde yıllık hesaplanan, her 1000 kişi başına... More hızı

Bir toplulukta belirli bir süre içinde ölenlerin sayısının nüfusa oranıdır. 1000 kişinin çalıştığı işletmede 1 yılda 3 kişi ölmüş ise mortaliteMortalite; ölüm oranı... Bir hastalıktan veya genel olarak meydana gelen ölümlerin genelde yıllık hesaplanan, her 1000 kişi başına... More hızı binde 3 olarak ifade edilir. MortaliteMortalite; ölüm oranı... Bir hastalıktan veya genel olarak meydana gelen ölümlerin genelde yıllık hesaplanan, her 1000 kişi başına... More hızı; yaş, cins, hastalık,meslek grubu gibi gruplara özel olarak da hesaplanabilir.

İş kazası sıklık hızıİş Kazası Sıklık Hızı; belirli bir çalışma süresi diliminde yaşanan iş kazası sayısı... Örnek verecek olursak, her 1... More

Bir işletmede, İş kazasıİş kazası; önceden planlanmamış, çoğu zaman yaralanmalara, makine ve teçhizatın zarara uğramasına veya üretimin bir süre durmasına yol... More görülme olasılığını gösterir. 250 işçinin çalıştığı iş yerinde 1 yılda 5 iş kazası olmuş ise;

İş kazası sıklık hızıİş Kazası Sıklık Hızı; belirli bir çalışma süresi diliminde yaşanan iş kazası sayısı... Örnek verecek olursak, her 1... More = 5/250 x 100= % 2 dir.

Yaş, cinsiyet, eğitim düzeyi, kıdem, çalışılan bölüm özelinde hesaplanabilir

İş kazasıİş kazası; önceden planlanmamış, çoğu zaman yaralanmalara, makine ve teçhizatın zarara uğramasına veya üretimin bir süre durmasına yol... More ağırlık hızı

Yaralanmaya bağlı iş günü kayıplarının toplamı, o işyerindeki toplam çalışma süresine oranlanır ve katsayı ile çarpılır. Katsayı 1 milyon olursa, işyerinde 1 milyon iş saatinin ne kadarının iş kazaları nedeniyle kaybedildiği bulunur.

Epidemiyolojiyi Uygulama

• Çalışanlar grubu genellikle, değişkenliği az ve ulaşılabilir topluluklardır. Özellikle prospektif çalışmalara uygundur.
• Ortam ölçümlerinin yapılması, sağlık sorunlarının nedenlerinin saptanmasında önemlidir.
• Sağlık kayıtları ve işyeri ortam ölçümü kayıtları yararlı kaynaklardır.
• Çalışma koşullarında ve kullanılan teknolojide yapılan değişiklikler “Doğal Deney” olanakları sağlar.
• Sağlık eğitimi, sağlığı geliştirme etkinlikleri de değişimlere neden olur.
• İyi planlanan epidemiyolojik çalışmalar, çalışanların sağlığının korunmasında önemli bir rol oynayabilir.
• Karar vermeye yardımcı araştırmalar yapılır (Sağlık olayı; kimde, nerede, ne zaman görülüyor).
• Sorun olan yerler ve konular belirlenir
• Yöneticilere hangi soruna öncelik verileceği konusunda yol gösterir.
• Uygulamalara yönelik planlama yapılır. Epidemiyolojik çalışmalarla elde edilen bilimsel veri ve değerlendirmeler, İşçi, İşveren ve devletin uygulamalara farklı bakış açılarını, ortak bir kararda birleştirmelerine yardımcı olur.
• Uygulamaların sonuçlarının değerlendirilmesi;
  • Bir makine veya işlemde yapılan değişiklikten sonra iş kazalarındaki azalmanın saptanması
  • Taşıma sistemini değiştirme veya işçilere ağılık kaldırma eğitimi verilmesi sonrası, bel ve sırt ağrısı yakınmalarındaki azalma
  • Sayılar yanında istatistiksel önemlilik testleri de yapılır
• Bu değerlendirmelerin yapılabilmesi için; İş yeri bölümlerine göre çalışma koşulları ve sağlık kayıtları, Çalışanları bütün sağlık yakınmalarının kayıtları (Özellikle iş ile ilgili olan)Bu bilgilerin istatistik kayıtlarının tutulması gerekir.