Civa ve Bileşikleri İle Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Civa ve Bileşikleri, sinir sisteminin belirli bölümleri ve böbrek tübüllerindeki bazı enzimlerin üzerine spesifik etkileri vardır

Civa ve Bileşikleri İle Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Aşağıda listelenenler civa ve civa bileşiklerine maruziyetin beklendiği süreçler, işyerleri veya temizleme ve tamir işleri dahil işleri olup risk değerlendirmesi sırasında dikkate alınmalıdır:

• Civa ve civa bileşiklerinin üretimi ve işlenmesi (filtre edilmesi, saflaştırılması, oksidasyonu, distilasyonu)
• Ölçüm cihazlarının (barometre, termometre) ve civa içeren kontrol aygıtlarının üretimi ve özellikle bakımları ve tamirleri (cam üfleyeciler)
• Elektrik mühendisliğinde civa kullanımı (adaptörler, devre kesiciler, civa ark lambaları, floresan lambalar, düğme hücreleri için civa oksidin pellet yapılması)
• Yüksek vakum teknikleri (civa pompaları) • Neonlar için civa-içeren floresan tüplerin üretimi
• Civa anahtarlarının üretimi ve geri dönüşümünde
• Gaz laboratuvarlarında sızdırmaz sıvının kullanımı
• Floresan lambalarının geri dönüşümü
• Civa katodları ile elektrolizde (alkali-metal klorürlerin elektrolizi)
• Bir katalist olarak kullanımı (aldehit üretimi)
• Civa ile karıştırma (örneğin pil üretimi)
• Piroteknik aygıtların ve patlayıcıların üretmede civa bileşiklerinin üretimi ve işlenmesi (patlayıcılar, tiyosiyanatlar)
• Alkoksitlerin üretimi (sodyum civa alışımının alkol ile reaksiyonu)
• Küflenme-önleyici civa içeren boyalarla kaplı yüzeylerin yenilenmesi
• Civa veya civa bileşikleri ile kontamine bölgelerde sökme ve yenileme işi

Benzen ile Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Civa Özellikleri ve Sınıflandırması

Civa gümüş benzeri sıvı bir metaldir. Oda sıcaklığında dahi uçucudur. Civanın 300o C de buharlaşma basıncı 100o C dekinin 6 katıdır. Buharı kokusuz ve tatsız ve çok zehirlidir. Civa birçok metalde çözünebilir (amalgam oluşumu). Monovalan ve divalan formları mevcuttur. Civa(II) bileşikleri son derece stabildir.

Civa ve civa bileşikleri:

Formül Hg

CAS numarası 7439-97-6

MAK değeri1 0.1 mg/m3

Civa Ölçümü ve Analizi

Mesleki maruziyetlerde biyolojik tolerans değeri

Biyolojik izlem güvenilir yöntemlerle yürütülmeli ve kalite kontrol koşullarını karşılamalıdır.

(BAT) = mesleki maruziyetlerin biyolojik tolerans değeri

Kurşunla Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Civanın Sağlık Üzerine Etkileri

Civa metalik civa veya organik civa bileşikleri buharı şeklinde (özellikle alkilciva bileşikleri) veya civa bileşikleri içeren toz şeklinde hava yoluyla ve de deri yoluyla (sadece organik civa bileşikleri) alınır.

Civa ve civa bileşiklerinin santral sinir sisteminin belirli bölümleri ve böbrek tübüllerindeki bazı enzimlerin üzerine spesifik etkileri vardır. Sülfidril (SH) gruplarını bloke ederek enzim inhibitörleri olarak etki gösterirler; ayrıca fosfat, karboksi, amino ve diğer gruplarla etkileşime girerler.

İnorganik Civa Bileşikleri

Vücuda alındığında divalan civa bileşikleri monovalan bileşiklerden daha zehirlidir. Bileşiklerin toksisitesi suda veya dilue hidroklorik asitteki artan çözünürlüğüyle artar.

Divalan civa bileşikleri genellikle monovalan bileşiklerden daha fazla suda çözünürdür. İnorganik civa bileşikleri özellikle böbrek korteksinde ve kısmen daha az miktarda da karaciğerde birikir. Koroziv inorganik civa bileşikleri proteini çöktürür (denatürasyon).

Nikel ve Bileşikleri ile Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Organik Civa Bileşikleri

Organik civa bileşikleri kolaylıkla lipidde çözünür. Santral sinir sistemi ve yağ dokusuna yüksek bir afiniteleri vardır ve bazıları organizmada uzun bir yarı ömre sahiptir. Bu yüzden birikmeye eğilimlidir. Toksikolojik bakış açısından, iki grup organik civa bileşiği ayırt edilmelidir:

1. Unstabil (hızla metabolize olan) organik non-alkil civa bileşikleri: Arilciva ve alkoksialkilciva bileşikleri ve türevleri bu grupta yer alır. Bu bileşiklerin toksikolojik davranışı büyük ölçüde inorganik civa bileşikleri ile aynıdır.
2. Alkilciva bileşikleri: Son derece uçucudur (yüksek satürasyon konsantrasyonları propilcivadan metilciva bileşiklerine kadar artar). Rölatif olarak stabildirler ve kan-beyin bariyerini kolaylıkla geçebilirler. Burada dimetilciva baskındır. Aköz solüsyonda inorganik civa bileşikleri bakteriler tarafından metilciva bileşiklerine dönüştürülebilir.

Rapor edilen belirtiler civa veya inorganik civa tuzları tarafından üretilenlere benzerdir. Stabil alkilciva bileşiklerinin başlıca etkileri santral sinir sistemi bozukluklarıdır.

Akut ve Subakut Etkileri

• Böbrek fonksiyon bozuklukları (artmış diürez, albuminüri, eritrositüri) ve hatta anüri
• Maddelerin solunması sonrası, hava yollarının iritasyonu (trakeobronşit, bronkopnömoni)
• Ağız mukozasının inflamasyonu (stomatit, esas olarak çürük dişlere yakın kabuklu ülserler, dişlerin gevşekliği)

Civanın Kronik Etkileri

• Santral sinir sistemi bozuklukları örneğin:
• Hipereksitabilite
• Anksiyöz bilişsel ve duygusal değişkenlik (erethismus mercurialis)
• Parmakların titremesi, kolların, bacakların ve başın sallanması (tremor mercurialis) kekemelik, karışık konuşma (psellismus mercurialis)
• Belirgin vejetatif stigmata
• Sadece çok yüksek düzeylerine maruziyet sonrası geri dönüşümsüz lensin ön kapsülünün kristalimsi kahverengi renk değişikliği (mercurialentis)
• Periferik polinöropati
• Allerjik kontakt egzema

Kadmiyum ile Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Tıbbi değerlendirme

Değerlendirme ancak işyeri durumu ve kişinin maruziyeti bilindiğinde olanaklıdır. Bu amaçla bir risk değerlendirmesi yapılmış olmalıdır

Çalışana yapılacak olan öneri işyerinin durumu ve tıbbi muayenelerin sonuçları ile uyumlu olmalıdır. Çalışanlar biyolojik izleme sonuçları hakkında bilgilendirilir.

Yazının tüm hakları www.nedenisguvenligi.com‘a ve yazara aittir. Telif hakları kanunu gereğince kopyalanamaz ve/veya farklı bir yerde kullanılamaz. Ancak alıntı yapıldığında link ve adres verilmek zorundadır.

Kaynaklar

Commission Recommendation 2003/670/EC concerning the European schedule of occupational diseases. Annex I

Deutsche Forschungsgemeinschaft (German Research Foundation, DFG) (ed) List of MAK and BAT Values 2007. Maximum Concentrations and Biological Tolerance Values at the workplace. Wiley-VCH, Weinheim

GESTIS-database on hazardous substances. BGIA at: www.dguv.de/bgia/gestis-database