Acil Durum Planı Hazırlama Rehberi

Acil Durum Planı Hazırlama Rehberi, ilgili tüm yönetmelikler baz alınarak, mevzuata uygun olacak şekilde hazırlanmış rehber aşağıdadır.

Acil Durum Tanımı

18.12.2013 tarih ve 28855 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Afet ve Acil Durum Müdahale Yönetim Hizmetleri Yönetmeliğinde yapılan tanıma göre acil durum, toplumun tamamının veya belli kesimlerinin normal hayat ve faaliyetlerini durduran veya kesintiye uğratan ve acil müdahaleyi gerektiren olayları ve bu olayların oluşturduğu kriz halini ifade etmektedir.

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğüne göre acil durum, büyük fakat genellikle yerel imkânlarla baş edilebilen çapta, ivedilik gerektiren tüm durum ve hâller olarak tanımlanmıştır.

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’te ise acil durumu “afet olarak değerlendirilen olaylar ile dikkatsizlik, tedbirsizlik, ihmal, kasıt ve çeşitli sebeplerle meydana getirilen olayların yol açtığı haller” olarak tanımlamaktadır.

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğe göre ise acil durum, işyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren olaylardır.

Endüstriyel manada kamu kurumları da dâhil olmak üzere İSG açısından ele alındığında ise acil durumlar şu şekilde sıralanabilir:

• Yangın,
• Patlama,
• Tehlikeli kimyasal madde yayılımı,
• Doğal afetler,
• İlkyardım ve tahliye gerektirecek olay ve kazalar,
• Gıda zehirlenmesi,
• Sabotaj.

 

İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlar; yapılan işin niteliği, kullanılan malzemeler, işyerlerindeki risk faktörleri, işyerinin konumu, faaliyet gösterdiği alandaki önem derecesi gibi çeşitli etmenlere göre farklılıklar arz etmektedir.

Acil Durum Planı Hazırlama Rehberi

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğe göre acil durum planı, işyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dâhil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı plandır.

Acil durum planı; büyük çaplı kaza ve yaralanmaları önlemek, işyeri ve çevresindeki binalar ile ekipmanlarda oluşabilecek zararı azaltmak, toplum ve çevreyi acil durumların etkilerinden korumak ve acil durumların işyerlerine verdiği maddi ve manevi zararı en az hasarla atlatarak normal çalışma düzenine en hızlı şekilde geçişini sağlamak için gereklidir. Herhangi bir acil durum meydana gelmeden yapılacak bu planlamayla gereken tedbirler belirlenir. Gerektiğinde uygulama kolaylığı sağlanarak maddi ve manevi en az hasarla atlatılabilir.

Acil durum planı hazırlamanın amaçları şu şekilde sıralanabilir:

• Acil durumlara karşı her zaman hazır bulunulması
• Acil durumların neden olduğu durumların hızlı ve etkili bir biçimde sınırlandırılması
• Acil servis hizmetleri işyerine ulaşıp kontrol altına alana kadar acil durumun yönetilmesi
• Dışarıdan gelen acil durum ekiplerine bilgi verilerek ve ekipmanlarla yardımcı olunması
• Tüm çalışanların ve çevredekilerin acil durumların olumsuz etkilerinden korunması

---

---

Acil Durum Yönetimi

İş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi, İSG faaliyetlerinin kuruluşların genel stratejileri ile uyumlu olacak biçimde sistematik bir şekilde ele alınarak sürekli iyileştirme yaklaşımı çerçevesinde çözümlenmesi için kullanılan bir araçtır. İşyerlerinde kurulan iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemlerinin altında olmazsa olmazlardan biri de acil durum başlığıdır.

Acil durum planı 4 aşamadan oluşan bir süreci tetikler;

1. Önleme: Acil durumları önlemek veya etkilerini azaltmak için, düzenleyici fiziksel veya operasyonel tedbirlerin alınması.
2. Hazırlık: Düzenlemeler ve tüm gerekli kaynakların acil durumları önlemek için seferber edilmesi
3. Müdahale: Acil durum meydana geldikten hemen sonra etkilerinin en aza indirilmesi
4. Yenilenme: Tesislerin mümkün olduğunca kısa sürede yenilenmesi ve maruz kalan topluluğun bu durumu çabuk atlatması için düzenlemeler yapılması.

 

Bu alanda önemli bir kaynak olan ve uluslararası kabul gören iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi standardı OHSAS 18001’in TSE tarafından uyumlaştırılan hali TS 18001’de işyerlerinin acil durumlar hakkında yapması gerekenler aşağıda belirtilmiştir:

• Kuruluş, olayların ve acil durumların meydana gelme olasılığını tahmin etmeli, bu durumlarda yapılacakları belirlemeli ve bunlardan kaynaklanabilecek muhtemel hastalık ve yaralanmaları önlemek veya azaltmak için plan ve prosedürler oluşturmalı ve bunları sürdürmelidir.
• Kuruluş, özellikle olayların ve acil durumların ortaya çıkmasından sonra acil durum hazırlıklarını, bu durumlarda kullanılacak planları ve prosedürleri gözden geçirmelidir
• Kuruluş, pratik olan yerlerde bu gibi prosedürleri periyodik olarak da denemelidir.

 

İşyerlerinin acil durum yönetiminde dikkat etmesi gerekenler;

• Acil durum çalışmalarını yürütecek ekibin belirlenmesi
• Acil durumlarla ilgili yapılacak çalışmalar için bir amaç belirlenmesi
• Acil durum planı hazırlanması ve diğer çalışmalardaki girdilerin tespiti
• Saha ziyaretlerinin planlanması ve uygulanması
• Eksiklikleri içeren raporların hazırlanarak işverene sunulması
• Acil durum ekipmanlarının temini için ilgili birimlerle ortak çalışma yapılması
• Acil durum planı hazırlık aşamaları izlenerek işyeri için bir acil durum planı hazırlanması
• Acil durum ekiplerinin eğitimleri için gerekli planlamaların yapılması
• Tatbikatların planlanması, senaryolar oluşturulması ve uygulanması
• Çalışmaların takibi ve kontrolü

Acil Durumların Belirlenmesi

Acil durum planı hazırlanırken öncelikle işyeri için muhtemel acil durumların belirlenmesi gerekmektedir. Bu acil durumlar belirlenirken aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır;

Risk Değerlendirmesi Sonuçları

Acil durum planı, risk değerlendirmesinin bir çıktısıdır. Risk değerlendirmesiyle işyeri için olası tehlike ve riskler belirlenip kontrol önlemleri değerlendirildikten sonra, işyerini büyük maddi manevi kayıplara uğratacak, toplu ölümlere yol açacak, acil müdahale, mücadele, ilkyardım gerektirecek olaylar daha net şekilde görülebilecektir. Böylece risk değerlendirmesi, muhtemel acil durumların belirlenmesinde en önemli referans olacaktır.

Yangın, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım ve patlama ihtimali

İşyerinin yaptığı çalışmalar, kullanılan kimyasallardan kaynaklanacak patlamalar ve sonrasında meydana gelecek yangın durumu, muhtemel acil durumların belirlenmesinde dikkat edilmesi gereken bir diğer husustur. Kullanılan kimyasalların Güvenlik Bilgi Formu’ndaki (GBF) bilgilerden faydalanılarak hangi durumlarda yangın veya patlama ihtimali olacağı değerlendirilmelidir.

İlk yardım ve tahliye gerektirecek olaylar

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu hükümlerince yayımlanmış olan yönetmeliklerden İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğine göre “ilkyardım veya tahliye gerektirecek olay ve kazalar” da acil durum olarak sayılmaktadır. İşyerinde yapılan risk değerlendirmesi sonucuna göre ilkyardım gerektirecek muhtemel olaylar tespit edilmelidir. Bunlara ilişkin örnekler;

• Kayma, takılma, düşme
• Yanıklar
• Elektrik çarpmaları
• Uzuv yaralanmaları/kopmaları

Doğal afetlerin meydana gelme ihtimali

Deprem kuşağında yer alan bir ülke olmamız nedeniyle deprem, küresel ısınmadan kaynaklanan sel felaketlerinin  artması nedeniyle sel ve diğer doğal afetler, acil durum dendiğinde dâhil edilmesi gereken olaylardır.

Sabotaj ihtimali

İşyerinin milli ekonomiye, devletin savaş gücüne önemli ölçüde katkısı bulunması ve yaşanacak olumsuz bir olay sonucu ülke güvenliği ve ekonomisi ile toplum hayatı bakımından önemli etkilere neden olabilecek tesisler arasında bulunması sebebiyle, uğrayacağı sabotaj vakasıyla kısmen veya tamamen yıkılması, hasara uğratılması veya geçici bir süre için dahi olsa çalışmadan alıkonması gibi durumlar söz konusu olabilir.

 

Ayrıca acil durumlar belirlenirken işyerinin geçmişte yaşadığı acil durum ve kazalar da dikkate alınmalıdır. Bu kaza ve acil durumların oluşma sıklığına göre verilmesi gereken önem ve derecelendirme, acil durum planı hazırlanmadan önce hazırlanmış olan risk değerlendirmesinde analiz edilmiş olacaktır.

 

ÖNLEYİCİ VE SINIRLANDIRICI TEDBİRLERİN BELİRLENMESİ

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 11 inci maddesi uyarınca; çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek acil durumların önceden değerlendirilmesi, çalışanları ve çalışma çevresini etkilemesi mümkün ve muhtemel acil durumların belirlenmesi ve bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlerin alınması gerekmektedir.

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğe göre de hazırlanacak acil durum planının aşamalarından biri de önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlerin belirlenmesidir. İşyeri için acil durum planının ilk aşamasında tespit edilen her acil durum için önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler belirlenir.

Acil durum çerçevesinde ele alındığında “önleyici tedbir”, herhangi bir acil durum meydana gelmeden alınan önlemleri ve yapılan çalışmaları ifade eder. “Sınırlandırıcı tedbir” ise acil durumun oluşmasının engellenemediği durumlarda bu acil durumun etkilerini sınırlandırıcı tedbirlerin alınması anlamına gelir.

---

---

Yangın İçin Önleyici ve Sınırlandırıcı Tedbirler

Yangın İçin Belirlenmiş Önleyici Tedbirler

Önleyici Tedbirler

Elektrik tesisatının periyodik kontrolü ve olası arıza durumunun derhal yetkili kişilerce giderilmesi

Sigara içilebilen alanların sınırlandırılması ve bu alanların işaretlerle belirtilmesi

Gaz detektörü bulundurulması (gerekli işyerleri için)

İşyerinde kullanılıyorsa gaz tüplerinin ve gaz hatlarının periyodik kontrolü

Paratonerin işlevsel hale getirilip periyodik kontrollerinin yapılması

Elektronik cihazların fişlerinin mesaiFazla mesai; 4857 sayılı İş Kanununa göre, haftalık 45 saati aşan çalışmaları ifade etmektedir. Denkleştirme esasının uygulandığı haller... More saatleri dışında prizden çekilmiş olması

Kazanların periyodik kontrolünün yapılması

Kazan dairesi içine yetkili kişiler harici kişilerin girmesinin önlenmesi

Kullanılan kimyasal maddelerin uygun etiketlenmesi ve depolanması

İşyerinde var ise laboratuvarlara yetkili kişi harici personelin girmesinin engellenmesi

Kimyasal atıkların düzenli depolanması

 

Yangın İçin Belirlenmiş Sınırlandırıcı Tedbirler

Sınırlandırıcı Tedbirler

Duman detektörleri

Yangınla mücadele ekibi oluşturulması

Yangınla mücadele ekibine gerekli eğitimlerin verilmesi/aldırılması

Periyodik yangın tatbikatı yapılması

Yangın durumunda çabuk tahliye için uygun acil çıkış kapıları

Acil çıkışların ve söndürme ekipmanlarının gösterildiği tahliye planlarının işyerlerinde görünür şekilde asılı olması

Yangın söndürme ekipmanlarının işyeri içerisinde doğru konumlandırılması

Uygun standartlarda yangın söndürme ekipmanı bulundurulması ve periyodik kontrolü

Acil durum vanaları (doğal gaz akışını kesmek için)

CO, CO2 detektörleri

Işıklı ve sesli alarm sistemi

 

Patlama İçin Önleyici ve Sınırlandırıcı Tedbirler

Patlama İçin Önleyici Tedbirler

Önleyici Tedbirler

Patlamadan korunma dokümanı hazırlanması

Patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerin patlayıcı ortam oluşma sıklığı ve kalıcılığı esas alınarak bölgeler halinde sınıflandırılması. Bu bölgelerde kullanılan elektrikli ve elektrikli olmayan tüm ekipman ve koruyucu sistemlerin uygun kategorilere göre seçilmesi

Kazanların periyodik kontrolünün yapılması

Kazan dairesi içine yetkili kişiler harici kişilerin girmesinin önlenmesi

Gaz detektörü bulundurulması (gerekli işyerleri için)

İşyerinde kullanılıyorsa gaz tüplerinin ve gaz hatlarının periyodik kontrolü

Kullanılan kimyasal maddelerin uygun etiketlenmesi ve depolanması

İşyerinde var ise laboratuvarlara yetkili kişi harici personelin girmesinin engellenmesi

Kimyasal atıkların düzenli depolanması

Havalandırma sistemi bulundurulması

Kullanılan kimyasalların güvenlik bilgi formlarının bulundurulması

 

Patlama İçin Sınırlandırıcı Tedbirler

Sınırlandırıcı Tedbirler

CO, CO2 detektörleri bulundurulması

Işıklı ve sesli alarm sistemi bulundurulması

Acil durum vanaları (doğal gaz akışını kesmek için)

Acil çıkışların ve söndürme ekipmanlarının gösterildiği tahliye planlarının işyerinde görünür şekilde asılı olması

Yangın söndürme ekipmanlarının işyeri içerisinde doğru konumlandırılması

Uygun standartlarda yangın söndürme ekipmanı bulundurulması ve periyodik kontrollerinin yapılması

 

Doğal Afetler İçin Önleyici ve Sınırlandırıcı Tedbirler

Doğal afetlerden deprem için önleyici herhangi bir tedbir yoktur ancak deprem meydana geldiğinde sınırlandırıcı bazı tedbirler alınabilir.

Deprem İçin Sınırlandırıcı Tedbirler

Sınırlandırıcı Tedbirler

Zemin güçlendirilmesi

Ofis içerisindeki dolapların sabitlenmesi

İşyerinde devrilmesi muhtemel büyük araç gereç ve ekipmanların güvenli biçimde

yerleştirilmesi

İşyeri planlamasının deprem ve etkileri göz önünde bulundurularak yapılması

Binanın deprem dayanıklılığının kontrolü

 

Sel İçin Önleyici Tedbirler

Önleyici Tedbirler

İşletmenin kurulum aşamasında dere yataklarına tesis yapılmamasına dikkat edilmesi

İşyerinde bulunan yağmur suyu kanallarının kontrolü ve bakımlarının yapılması

Bireysel ve kurumsal olarak ağaçlandırmaya önem verilmesi

 

Sel İçin Sınırlandırıcı Tedbirler

Sınırlandırıcı Tedbirler

Kapalı alan işyerleri için pencere ve kapılar için “taşınabilir” engeller bulundurulması

Olası sel durumunda elektrik ve su kaynaklarının kapatılması

Afet sırasında ve sonrasında kullanılacak ekipmanların hazır bulundurulması

Sel için belirlenmiş “güvenli yer”in* gösterildiği tahliye planının işyeri içerisinde görünür

yerlerde asılı olması

Arama, kurtarma ve tahliye ekibi oluşturulması

 

Gıda Zehirlenmesi İçin Önleyici ve Sınırlandırıcı Tedbirler

Gıda Zehirlenmesi İçin Önleyici Tedbirler

Önleyici Tedbirler

Gıda ürünlerinin son tüketim tarihlerinin kontrolünün yapılması

Yemeklerin hijyenik koşullarda taşınması

Yemek servisi yapılan tabak, çatal, tepsi vs. temiz tutulması

Yemeklerden numune alınması

Yemek servisi yapan personele eğitim verilmesi

Tüm personele genel hijyen eğitimi verilmesi

 

Gıda Zehirlenmesi İçin Sınırlandırıcı Tedbirler

Sınırlandırıcı Tedbirler

Acil durum irtibat numaraları listesinin görünür yerlerde asılı olması

Yemek servisi yapan kişilerin uygun eldiven, bone, iş kıyafeti vb. kullanması

 

Sabotaj İçin Önleyici ve Sınırlandırıcı Tedbirler

Sabotaj İçin Önleyici Tedbirler

Önleyici Tedbirler

Giriş çıkışların kontrollü yapılması

Bina girişlerine X-Ray cihazı yerleştirilmesi

Bina dışında ve içinde güvenlik kameralarının bulunması ve sürekli olarak takibi

İşyerinde bir güvenlik biriminin oluşturulması

Patlayıcı malzeme ve ekipmanların bulunduğu kısımlara girişin sınırlandırılması

İşyerlerine dışarıdan gelen kişilerin kaydının tutulması, girişte kimlik alınması ve ziyaretçi kartı verilmesi

 

Sabotaj İçin Sınırlandırıcı Tedbirler

Sınırlandırıcı Tedbirler

Kolluk kuvvetleri ile derhal irtibata geçilmesi

Acil durum sireni çalması

Acil çıkışları gösteren tahliye planının görünür yerlerde asılı olması

 

İlkyardım ve Tahliye Gerektirecek Olay ve Kazalar İçin Önleyici Tedbirler

İlkyardım ve Tahliye Gerektirecek Olay ve Kazalar İçin Önleyici Tedbirler

Önleyici Tedbirler

Risk değerlendirmesi yapılması

Çalışanlara iş ile ilgili gerekli eğitimlerin verilmesi

Çalışanlara gerekli iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin verilmesi

Belirlenen zaman dilimlerinde çalışanların sağlık gözetimlerinin yapılması

Ramak kala formları oluşturulması ve doldurulmasının sağlanması

Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği yönünden fikir ve önerilerinin alınması

İş sağlığı ve güvenliği konusunda ödül sistemi getirilmesi

Zemin, yol ve merdivenlerin mevzuatta/standartlarda belirlenen kriterlere uygun olması

Termal konfor şartlarının mevzuatta/standartlarda belirlenen kriterlere uygun olması

Çalışanlara güvenlik kültürü aşılanması ile ilgili çalışmalar yapılması

İşyeri içi güncel trafik planının bulundurulması

 

İlkyardım ve Tahliye Gerektirecek Olay ve Kazalar İçin Sınırlandırıcı Tedbirler

Sınırlandırıcı Tedbirler

İlkyardım ekibi oluşturulması

İlkyardım personeline profesyonel ilkyardım eğitimi aldırılması

Ecza dolapları bulundurulması ve kullanıma uygun içerikte olması

Uygun kişisel koruyucu donanım temini

Kişisel koruyucu donanımların çalışanlarca doğru kullanımının sağlanması

Acil durum irtibat numaralarının görünür yerlerde asılı olması

İşyeri otoparkına araçların nizami park edilmesi (ileri doğru çıkacak şekilde)

 

 

Tehlikeli Kimyasal Madde Yayılımı İçin Önleyici ve Sınırlandırıcı Tedbirler

Tehlikeli Kimyasal Madde Yayılımı İçin Önleyici ve Sınırlandırıcı Tedbirler

Önleyici Tedbirler

Vanaların gaz sızıntısına karşı rutin kontrollerinin yapılması

İşyeri için özel kimyasal depolama dolaplarının temin edilmesi

Kimyasalların depolandığı bölümlerde sızıntıya yol açacak durumların engellenmesi,

havalandırmanın uygun olması

Kimyasalların özellik ve tehlikelerine göre uygun şekilde depolanması

İzni olmayan çalışanların kimyasalların depolandığı alana girmesinin engellenmesi (kartlı giriş vb.)

 

Tehlikeli Kimyasal Madde Yayılımı İçin Önleyici ve Sınırlandırıcı Tedbirler

Sınırlandırıcı Tedbirler

Kimyasallar için çalışanlara uygun kişisel koruyucu donanım temini

Kişisel koruyucu donanımları, çalışanların doğru şekilde kullanımının sağlanması

Yangınla mücadele ve arama kurtarma tahliye ekipleri oluşturulması

İlgili acil durum ekiplerine eğitimler verilmesi/aldırılması

Olası kimyasal yayılımı veya sızıntısında işyerini çabuk tahliye edebilmek amacıyla tahliye planları oluşturulması

Tahliye planlarının işyerinde görünür yerlerde asılı olması

---

---

ACİL DURUM MÜDAHALE YÖNTEMLERİNİN BELİRLENMESİ

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik’in 10 uncu maddesinin birinci fıkrası uyarınca; işveren tarafından acil durumların meydana gelmesi halinde uyarı verme, arama, kurtarma, tahliye, haberleşme, ilk yardım ve yangınla mücadele gibi uygulanması gereken acil durum müdahale yöntemlerinin belirlenmesi ve yazılı hale getirilmesi gerekmektedir.

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik’te de belirtildiği üzere işyerinde herhangi bir acil durum meydana geldiğinde yapılacakların önceden planlanması açısından acil durum müdahale yöntemlerinin oluşturulması önemlidir. Oluşturulan bu yöntemler acil durum planlarında belirtilir ve acil durumlarla ilgili işyerlerinde çalışanlara  bilgi ve eğitim verilirken de bu yöntemlere yer verilir.

Acil durum meydana geldiğinde müdahale esnasında da birçok olumsuzlukla karşılaşılabilmektedir. Bunlardan bazıları aşağıda belirtilmiştir.

• Zorlu müdahale şartları; yakından müdahale edememe, ulaşım zorlukları, açık alanlarda zorlu hava şartları, başka yüksek riskli durumlar (hasar görmüş bina çökmesi, kimyasal madde patlamaları vb.)
• Duygusal ve psikolojik olumsuz etkiler; ölü ve yaralı sayısının çokluğu, insanların hayatlarının kurtarılması için hissedilen büyük sorumluluk, zaman kısıtı vb.
• Fiziksel yorgunluk; müdahale esnasında yapılan taşıma işlemleri, uzun müdahale saatlerinden kaynaklanan bitkinlik durumları vb.

 

Yangın İçin Acil Durum Müdahale Yöntemi

• Telaşa kapılmadan çevrede yangın ihbar düğmesi varsa ona basılmalıdır
• 110 nolu telefondan yangın itfaiyeye bildirilmelidir. Yangının adresi en kısa ve doğru şekilde, mümkünse yangının cinsi ile birlikte (bina, benzin, ahşap, araç vb.) bildirilmelidir
• İtfaiye gelinceye kadar mümkünse yangını söndürmek için eldeki mevcut imkanlardan yararlanılmalıdır
• Yangın kapalı alandaysa yayılmasını önlemek için kapı ve pencereler kapatılmalıdır
• Bunlar yapılırken kendimiz ve başkaları tehlikeye atılmamalıdır
• Eğer alevler çoğalmışsa ve binadan çıkış olanaksızsa, dolap vb. yerlere saklanılmamalı, pencereden dışarıdakilerle iletişim kurulmaya çalışılmalıdır
• Dumandan boğulmamak için yardım gelene kadar eğilerek ve sürünerek hareket edilmeli, ağız ve burun ıslak bez ya da mendille kapatılarak nefes alınmalıdır
• Duman ve yanık kokusu başka odadan geliyorsa kapılar açılmamalı, kapıya dokunulmamalıdır
• Kıyafetiniz alev almışsa, koşmadan yere yatarak yuvarlanılmalıdır. Battaniye türü örtüler alınarak alevler boğulmaya çalışılmalıdır
• Eğer vücudumuzda yanık varsa, hemen soğuk suya tutulmalıdır
• Acil durum ekiplerinin talimatları çerçevesinde gösterilen doğrultuda acil çıkıştan çıkarak güvenli yere gidilmelidir. Burada yapılacak sayıma dâhil olunmalıdır

---

---

Patlama için acil durum müdahale yöntemi

• Patlama anından hemen sonra en yakındaki acil durum düğmesine basılmalıdır
• İtfaiye ve diğer acil durum servisleri aranarak patlama ve yaralılar hakkında bilgi verilmelidir
• Acil durum ekiplerinin talimatları çerçevesinde gösterilen doğrultuda acil çıkıştan çıkarak güvenli yere gidilmelidir. Burada yapılacak sayıma dâhil olunmalıdır.
• Acil durum ekiplerinden belirlenen personel, işyerinin doğalgazını, elektriğini kesmelidir. Patlayıcı kimyasalların tehlike teşkil edip etmediğini kontrol ederek hareket etmelidir
• Yangınla mücadele ekibi, patlamadan sonra yangın çıkmasını veya büyümesini önlemek için acil durum ekipmanlarıyla söndürme işlemlerine başlamalıdır
• Arama kurtarma ve tahliye ekibi, çalışanların, patlamanın olduğu bölgeden ve tüm işyerinden tahliye edilmesini ve güvenli yere ulaşmalarını sağlamalıdır. Yaralı olmayanlara güvenli yer konusunda yardımcı olduktan sonra yaralıların arama ve kurtarma işlemlerine aldığı eğitim çerçevesinde başlamalıdır.
• İlkyardım ekibi, yaralılara ilk müdahaleyi yapmalıdır
• Patlamayla ilgili görevlilere bilgi verilmelidir. Sonrasında hazırlanan raporlara katkı sağlanmalıdır

 

Doğal Afetler İçin Acil Durum Müdahale Yöntemleri

Deprem için Acil Durum Müdahale Yöntemi

Deprem için uygulanacak acil durum yöntemi için AFAD kaynaklarından yararlanılabilir.

 

Sel İçin Acil Durum Müdahale Yöntemi

• Panik yapılmadan çalışanlara haber verilmelidir. Acil durum düğmesine basılmalıdır.
• Vanalar kontrol edilip borularda kaçak olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• İtfaiyeye haber verilmelidir.
• Sel sularının işyerine girme ihtimali varsa pencere ve kapılar kapatılarak sınırlandırılmalıdır.
• Değerli eşya ve ekipmanlardan taşınır olanlar güvenli yere taşınmalı
• Doğalgaz ve elektrik tesisatı kapatılmalıdır.
• İşyeri binasının su girebilecek yerlerine bariyerler kurulmalıdır
• Mümkünse suyun kanalizasyona doğru yönlendirilmesi sağlanmalıdır
• Sel için belirlenmiş güvenli yere arama kurtarma ve tahliye ekiplerinin talimatlarına uyarak gidilmeli ve burada sayıma katılım sağlanmalıdır.

 

İlkyardım ve Tahliye Gerektirecek Olay ve Kazalar İçin Acil Durum Müdahale Yöntemi

 

Gıda Zehirlenmesi İçin Acil Durum Müdahale Yöntemi

 

 

 

Sabotaj İçin Acil Durum Müdahale Yöntemi

 

Tahliye Yöntemlerinin Belirlenmesi

Tahliye konusunda şu hususlara dikkat edilmelidir;

• Erken tahliye
• Yüksek riskli alanlar dışında bir güvenli yer belirlemek
• Bir haberleşme sistemi belirlemek ve uygulamak
• Tahliyeye hazırlıklı olmak için tatbikatlar yapmak

İşyerinde güvenli yere gidilebilmesi için tahliye planları hazırlanması bu yöntemlerin başında gelir. Tahliye yöntemleri belirlenirken, aşağıdaki hususları içeren KROKİLERİN olması istenir;

• Yangın söndürme amaçlı kullanılacaklar da dâhil olmak üzere acil durum ekipmanlarının bulunduğu yerler
• İlkyardım malzemelerinin bulunduğu yerler
• Kaçış yolları, toplanma yerleri ve bulunması halinde uyarı sistemlerinin de yer aldığı tahliye planı
• Görevlendirilen çalışanların ve varsa yedeklerinin adı, soyadı, unvanı, sorumluluk alanı ve iletişim bilgileri
• İlk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında işyeri dışındaki kuruluşların irtibat numaraları

Tahliye planları, işyerinin bölümlerinde görülebilecek yerlere asılarak, herhangi bir acil durumda işyerinde o anda bulunan herkese (çalışanlara, stajerlere, ziyaretçilere vb.) yardımcı olacak şekilde kullanılmalıdır.

 

Acil Durum Toplanma Alanı

Acil Durum Toplanma Alanları konusunda dikkat edilmesi gereken hususlar;

• İşyerinin belirlediği acil durumlardan etkilenmeyecek uzaklıkta olmalı
• Tahliye olan kişilerin görebileceği şekilde bir levha ile işaretlenmeli
• Kişilerin tümünün tahliye olmasından sonra izdihama mahal vermeyecek büyüklükte ve genişlikte olmalı
• Acil durum planında güvenli yer, işyerinden güvenli yere gidişi gösteren krokiyle desteklenmeli
• Acil durum planında yer verilen bu bilgiler tahliye planına da eklenmelidir.

 

Görevlendirilecek Çalışanların Belirlenmesi

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik kapsamına giren işyerleri acil durumlara müdahale ve acil durumlarla mücadele için üç ekip görevlendirmelidir. Bunlar;

1. Yangınla mücadele
2. Arama kurtarma ve tahliye
3. İlkyardım ekipleridir

Tehlike Sınıfları Tebliği Ek’inde yer alan listeye göre İşyerlerinin bulunduğu NACE kodundaki tehlike sınıfı ve çalışan sayısına göre ekiplerde görevlendireceği kişi sayıları farklılık gösterecektir. İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğe göre görevlendirilecek çalışan sayıları

Tehlike Sınıfı	Çalışan Sayısı
Az Tehlikeli	Her 50 çalışana kadar 1 kişi
Tehlikeli	Her 40 çalışana kadar 1 kişi
Çok Tehlikeli	Her 30 çalışana kadar 1 kişi

İlkyardım ekibinde belirlenecek kişi sayısı için İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğin 11 inci maddesinin ikinci fıkrasında Sağlık Bakanlığı’nın hazırlamış olduğu İlkyardım Yönetmeliği’ne atıfta bulunulmaktadır. Bu yönetmeliğe göre;

• Az tehlikeli işyerlerinde, her 20 çalışan için 1 ilkyardımcı
• Tehlikeli işyerlerinde, her 15 çalışana kadar 1 ilkyardımcı
• Çok tehlikeli işyerlerinde, her 10 çalışana kadar 1 ilkyardımcı bulundurulmalıdır.

 

10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için bahsi geçen acil durum ekiplerinin görevlerini yapmak üzere 1 kişi görevlendirilmesi yeterli olacaktır.

İlkyardımcıların “Temel İlkyardım Eğitimi” sertifikasını profesyonel ilkyardım eğitimiyle alması ve bunun sonucunda işyerinde görevlendirilmesi gerekmektedir. Yangınla mücadele ile arama, kurtarma ve tahliye ekiplerinin eğitimleri dışarıdan aldırılabilir veya iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi tarafından verilebilir. İş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi tarafından bu eğitimler verildiği takdirde bu durum işveren ile eğitim verenlerce imzalanarak belgelendirilir.

---

---

Yangınla Mücadele Ekibinin Görevleri

• Yangın çıktığını öğrenir öğrenmez ekip başı yangını itfaiyeye ve ilgili kişilere en kısa zamanda telefonla haber verir ve itfaiyeye yangın yerini tam adresini çıkış saatini ve yangının türünü bildirir
• Yangın haberi ulaştığında, yangın yerine gelerek yangının ne tür yangın olduğunu belirleyerek iş yerindeki yangın söndürme malzemelerini kullanarak yangını söndürmeye ve kontrol altına almaya çalışır
• Yangın içerisinde kalmış herhangi bir canlı belirlediklerinde arama, kurtarma ve tahliye ekibine bildirerek kurtarılmasını sağlar
• İtfaiye ekibi geldikten sonra söndürme çalışmaları itfaiye ekibine bırakılır, yalnızca yardım istendiği durumlarda itfaiye ekibine yardımcı olunur
• Yangın bölgesinin çevresini güvenlik şeritleriyle çevirerek, ilgisiz şahısların yangın bölgesine girmesini engeller
• Gelecek itfaiye ve ambulans araçlarına yardımcı olmak amacıyla güzergâh üzerindeki araçların ve diğer engellerin kaldırılmasını sağlayarak yol gösterir
• Yangın söndürüldükten sonra çevre güvenlik önlemlerini sürdürerek yangın yerinin temizlenmesini sağlanması ve diğer ekiplerle birlikte yangının çıktığı yer, çıkış nedeni, yangın söndürme çalışmaları, yangın sonrası maddi hasar ve diğer kayıplarla ilgili belirlenmesi ve rapor hazırlaması hususlarında yardımcı olur.

 

Arama, Kurtarma ve Tahliye Ekibinin Görevleri

• En hızlı şekilde teçhizatları ile birlikte yangın yerine ulaşır ve yangın söndürme ekibinden alınacak bilgiler ışığında arama kurtarma ve tahliye çalışmalarına başlar
• Kendi can güvenliklerini tehlikeye atmadan yangın içerisinde kalan canlılara gerekli teçhizatı kullanarak ulaşmaya çalışır
• Kurtardıkları canlıların ilk yardımı için ilk yardım müdahale bölgesine taşınmasını sağlar
• Yangın içerisinde kurtarılması öncelikli malzemeler ve eşyalar varsa bunların yangın dışına çıkarılması çalışmalarını yapar
• İtfaiye ekibi geldikten sonra itfaiye ekibine arama kurtarma tahliye çalışmalarında yardımcı olur
• Yaşlı, engelli, hamile gibi özel politika gerektiren gruplarla acil durumlarda yardımcı olmak üzere bu ekipten bir sorumlu ilgilenir
• Ekipte olanlar kendi can güvenliklerini kesinlikle tehlikeye atmamalıdır

 

İlk Yardım Ekibinin Görevleri

• İlk yardım müdahalesi gerektiren acil durumlarda ilk müdahaleyi yaparak en seri şekilde en yakın sağlık merkezine gönderilmelerini sağlar
• Olay yerine gelecek olan ambulans ve sağlık ekibine, ilkyardım ekibi yardımcı olur

 

TATBİKAT

Acil durumlara hazırlık için işyerleri, belirledikleri acil durumlar için yılda en az bir defa (madenlerde en az 6 ayda bir) tatbikat yapmalıdır. Tatbikatla ilgili, tatbikatın öncesinde ve sonrasında yapılan çalışmalarla acil durumlara hazırlık açısından var olan eksiklikler giderilerek düzeltici önleyici faaliyetler gerçekleştirilir. Ayrıca, çalışanlar tatbikatlar ile acil durumların bir provasını gerçekleştirerek olası bir acil duruma hazırlıklı olacaklardır.

Acil Durum Planının İçeriği

Acil durum planının içeriği asgari aşağıdaki başlıklardan oluşur;

• İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı
• Hazırlayanların adı, soyadı ve unvanı
• Hazırlandığı tarih ve geçerlilik tarihi
• Belirlenen acil durumlar
• Alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler
• Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri
• Acil durumlar için belirlenmiş “güvenli yer”,
• İşyerine en yakın hastane bilgileri (ismi, harita gösterimi vs.),
• Aşağıdaki unsurları içeren işyerini veya işyerinin bölümlerini gösteren kroki
  • Yangın söndürme amaçlı kullanılacaklar da dâhil olmak üzere acil durum ekipmanlarının bulunduğu yerler
  • İlkyardım malzemelerinin bulunduğu yerler
  • Kaçış yolları, toplanma yerleri ve bulunması halinde uyarı sistemlerinin de yer aldığı tahliye planı
  • Görevlendirilen çalışanların ve varsa yedeklerinin adı, soyadı, unvanı,sorumluluk alanı ve iletişim bilgileri
  • İlk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında işyeri dışındaki kuruluşların irtibat numaraları

 

---

---

 

 

EK – 2 MÜDAHALE YÖNTEMLERİ

 

 

Ayrıca sağlık ve güvenlik işaretleri yönetmeliği için tıklayınız…