Uzman Kimyasal Maddelerle Çalışanlarda İş Sağlığı ve Güvenliği ile, sağlık gözetiminde işyeri hekimi o kimyasalların malzeme güvenlik bilgi formlarına (MGBF-MSDS) ulaşmalı, sağlık risklerini öğrenmeli, neden olabileceği sağlık sorunlarının ortaya çıkmadan önlem alınması konusunda gerekli duyarlılığı göstermelidir.
Sağlık gözetimi kapsamında yükümlülükler nelerdir, muayeneler hangi periyotlar ile yapılmalıdır?
Kimyasal Maddelerle Çalışanlarda İş Sağlığı ve Güvenliği
İçindekiler
- İşveren, yapılan RD’ye göre sağlık ve güvenlik yönünden risk bulunan işlerde çalışanların, sağlık durumlarının gözetim altında tutulması için işyerinde gerekli düzenlemeleri yapmalıdır.
- Sağlık gözetimi, etkilenim başlamadan önce yapılmalı ve daha sonra da düzenli aralıklarla sürdürülmelidir. İşyerinde kişisel ve mesleki hijyenönlemlerinin derhal alınabilmesine olanak verecek şekilde gerekli düzenleme yapılmalıdır.
- Çalışanlardan birinde kanserojen veya mutajen maddelerden etkilenim nedeniyle oluştuğu kuşkusu bulunan bir sağlık sorunu görüldüğünde, aynı şekilde maruz kalan diğer kişiler de sağlık gözetiminden geçirilmelidir. Bu durumda, maruziyet riskini belirlemek üzere yeniden RD yapılmalıdır.
- Çalışanların sağlık gözetimi ile ilgili kişisel sağlık kayıt sistemi bulunmalıdır. İşyeri hekimi her çalışan için, ayrı ayrı alınması gerekli koruyucu önlemler konusunda önerilerde bulunmalıdır.
- Çalışanlara, etkilenim sona erdikten sonra da yapılması gerekli sağlık gözetimi hakkında bilgi verilmelidir.
- Çalışanın kendisi veya işveren, sağlık gözetimi sonuçlarının yeniden değerlendirilmesini isteyebilir. Çalışanlar, kendilerine ait sağlık gözetimi sonuçlarına ait bilgileri alma hakkına sahiptir.
- Kanserojen maddelerle ilgili yönetmeliğe göre; konuyla ilgili kayıtlar maruziyetin sona ermesinden sonra en az kırk yıl süre ile saklanmalıdır. İşyerinde faaliyetin sona ermesi halinde işveren bu kayıtları ÇSGB’na vermek zorundadır.
Koruyucu Önlemler
Yapılan RD sonucunda sağlık yönünden risk altında olduğu saptanan çalışanlarda uygun sağlık gözetimi Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkındaki Yönetmeliğe göre zorunludur.
Kimyasal maddelerle çalışılan işyerlerinde koruyucu önlemlerin alınmasında, sağlık gözetimi sonuçları dikkate alınmalıdır. Bu gözetimler özellikle;
İşverenin iş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ile İlgili Yükümlülükleri Nelerdir?
- Belli bir hastalık veya sağlık yönünden olumsuz bir etkilenmeye neden olduğu bilinen tehlikeli kimyasal maddeye maruziyetin söz konusu olduğu
- Çalışanların özel çalışma şartlarında hastalık veya etkilenmenin ortaya çıkma olasılığının bulunduğu,
- Çalışanlar üzerinde yapılacak tetkiklerin oluşturduğu riskin kabul edilebilir düzeyde olduğu, durumlarda yapılmalıdır.
Kimyasal maddelerle çalışılan işyerlerindeki gözetimler, hastalık ve etkilenmeyi tespit edecek geçerli tekniklerin bulunduğu durumlarda yapılmalıdır.
Prosedür
Biyolojik sınır değeri bulunan tehlikeli kimyasal maddelerle çalışmalarda, prosedüre uygun sağlık gözetimi yapılması zorunludur. Çalışanlar bu işe başlamadan önce bu durumdan haberdar edilmelidir.
Bu prosedür şu şekildedir:
- Kanserojen veya mutajen maddelere maruz kalanların sağlık durumunu izlemekle görevli hekim ve diğer sağlık görevlileri, maruziyet koşullarını bilmelidir.
- Çalışanların sağlık durumunun izlenmesi, iş hekimliği ilke ve uygulamalarına göre yapılmalıdır.
Sağlık durumunun izlenmesi aşağıdaki konuları içermelidir.
- Çalışanların mesleki ve tıbbi öz geçmişleri ile ilgili kayıtların tutulması,
- Çalışanlarla kişisel görüşmeler yapılması,
- Mümkün olduğu hallerde biyolojik kontroller yapılması, erken teşhis ve tedavinin sağlanması
- Sağlık gözetimi yapılan her bir çalışanda, iş hekimliğindeki en son tıbbi bilgilere giregelişmiş testler uygulanması.
Havadaki kurşunun, haftada 40 saat çalışma süresine göre hesaplanmış, zaman ağırlıklı ortalama konsantrasyonu 0.075 mg/m3 ’ten fazla ise ve çalışanlardan herhangi birinin kanındaki kurşun seviyesi 40mg Pb/ 100 ml kandan fazla ise tıbbi gözetim yapılmalıdır.
Biyolojik izleme, absorbsiyon spektrometri veya eşdeğer sonucu veren bir başka yöntem kullanılarak kanda kurşun düzeyinin (PbB) ölçümü ile yapılır.
Biyolojik izleme değerleri
| TEST | BİYOLOJİK MAT. | ALT SINIR | ÜST SINIR | BİRİM |
| Kurşun (Pb) | Heparinli tam kan | 0 | 40 | mg/dL |
| Kurşun (Pb) | İdrarda | 0 | 13 | mg/L |
| Amino Lev. A.(ALA) | İdrarda | 0 | 6 | mg/L |
| Alüminyum (Al) | Kan serum | 0 | 10 | µgr/litre |
| Alüminyum (Al) | İdrar | 0 | 30 | µgr/litre |
| Nikel (Ni) | Kanda | 0 | 10 | µgr/litre |
| Nikel (Ni) | İdrarda | 0 | 25 | µgr/litre |
| Krom (Cr) | Kan | 0 | 10 | µgr/litre |
| Krom (Cr) | İdrarda (3 gün maruziyet) | 0 | 25 | µgr/litre |
| Kadmiyum (Cd) | Kanda | 0 | 1,5 | µgr/dL |
| Kadmiyum (Cd) | İdrarda | 0 | 15 | µgr/litre |
| ß-2 mikroglobulin | (Kadmiyum) idrarda | 0 | 250 | µgr/litre |
| Kadmiyum (Cd) | Heparinli | 0 | 5 | mg/L |
| Siyanür (SN) | Heparinli tam kan | 0 | Negatif | |
| Civa (Hg) | Kan | 0 | 50 | µgr/litre |
| Organik alkil Hg bil. | Kan | 0 | 100 | µgr/litre |
| Civa (Hg) | İdrar | 0 | 200 | µgr/litre |
| Amonyak (NH3) | Heparinli veya EDTA’lı kan | 0 | 30-86 | µgr/dl |
| Kolinesteraz aktivitesi | 1100-2700 U/L % 100 kabul edilir | Bu değerin %25-50 sine düşünce klinik belirtiler başlar (275-550/675-1350) U/L | ||
| Aromatik nitro ve amino bileşikleri | Heparinli veya EDTA’lı kan | Total hemoglobinin % 2 si üst sınır İşyeri hek. % 5 tolere edilebilir. | ||
| Karbonmonoksit (CO) | Heparinli veya EDTA’lı kan | Normalde, kandaki hemoglobinin %1′ i COHb’ dir, sigara içenlerde %10′ a kadar yükselebilir. Tolere edilebilen üst sınır %20′ dir | ||
| Fenol | İdrarda | 0 | 20 | mg/L |
Sağlık gözetimi sonucunda; bir sağlık etkisi saptanırsa veya biyolojik sınır değeri aşılmışsa, işçi durumdan haberdar edilmeli ve gereken bilgi ve öneriler verilmelidir. Bu durumda;
SGK Tarafından Çalışanlara Sağlanan Haklar
- Yapılan RD yenilenmelidir
- Riskin önlenmesi veya azaltılmasına yönelik önlemleri gözden geçirilerek gereken önlemler alınmalıdır
- Çalışanın yaptığı işten alınarak tehlikeli kimyasal maddeye maruziyet riskinin olmadığı başka bir işte çalıştırılması da dahil olmak üzere, riskin önlenmesi veya azaltılmasına yönelik gerekli önlemlerin alınmasında, işyeri hekimi veya diğer uzman kişilerin veya Bakanlık yetkililerinin önerilerine uyulmalıdır
- Benzer şekilde maruz kalan başka çalışanlar da varsa, sağlık durumları kontrol edilmeli ve bunlar sürekli sağlık gözetimi altında tutulmalıdır.
