Meslek Hastalığı

Silika Tozunun İnsan Sağlığı Üzerinde Etkileri, maruziyet dozu ve şekli, ayrıca kişinin durumu ile belirlenir

Solunabilir, Kristal Yapıda Silika Tozu

Silika tozu mineral yapıda bir tozdur. Maden işletmeleri, taş ocakları ve bunları işleyen çimento ve kireç sanayi, porselen ve seramik sanayi, cam sanayi, kuvars madenciliği ve değirmenleri, demir ve çelik döküm sanayi, temizleme ve aşındırma işlerinin yapıldığı işyerlerinde kristal yapıdaki solunabilir silika tozu ile karşılaşılabilir.

Baret bizi nasıl korur?

Silika Tozunun Özellikleri ve Sınıflandırılması

Kristalin SiO2 türevleri kuvars, kristobalit ve tridimit kristalin silika olarak adlandırılır. Serbest kristalin silika içeren solunabilir toz silikojenik etkilere sahiptir.

CAS numarası
Kuvars :14808-607
Kristobalit :14464-46-1
Tridimit :15468-32-3

Silika Tozunun Ölçüm ve Analizi

İşyeri ortamından maruz kalınan toz içindeki serbest kristalin silika miktarı, toplam toz toplama veya kişisel toz toplama cihazı ile filtre üzerine alınan toz numunesinde bulunan serbest kristalin silika miktarı veya solunabilir toz içerisindeki serbest kristalin silika miktarı laboratuvarda, infrared spetrofotometrik yöntemle analiz edilerek % miligram olarak hesaplanır. Elde edilen sonuçlar mevzuatta belirtilmiş olan Zaman Ağırlıklı Ortalama Değer (ZAOD/TWA) ile karşılaştırılarak kişisel maruziyet durumu belirlenir.

Asbest Nasıl Anlaşılır

Silika Tozunun İnsan Sağlığı Üzerinde Etkileri

Kristalin silika tozunun (kristobalit ve tridimit dahil) etkileri; solunum yoluna giren tozun içindeki serbest silika düzeyi, maruziyet dozu ve şekli, ayrıca kişinin durumu ile belirlenir. Akciğerin alveoler bölgesinde SiO2 partikülleri alveolar makrofajlarla temasa geçer. Partiküller fagosite edilir ve sonra fagosite edilen SiO2 makrofajların yıkımına neden olur. Makrofajlardan salınan partiküller tekrar fagosite edilir ve hücre hasarı döngüsünü tekrarlar. Makrofaj hasarının yeni retiküler ve kollajenöz bağ dokusu oluşumunun ön koşulu olduğu düşünülmektedir.

Pulmoner interstisyumdaki bağ dokusu gelişimi çoğunlukla nodülerdir. Hiler lenf nodları sıklıkla etkilenir. Silikoz nodüllerinin büzülme eğilimi karakteristiktir; bu durum perifokal amfizem gelişimine neden olur. Komşu nodüllerin büyümesi ve giderek birbiriyle birleşmesi kallus yapısına ve havayolu, pulmoner damar ve lenf kanallarının deformasyonuna neden olur.

Silika Tozunun Kronik Etkileri

Kuvars tozuna bağlı akciğeri bulguları yapısal ve fonksiyonel değişikliklerin çeşidine ve yaygınlığına bağlıdır. Pratikte, akciğer tüberkülozu dışında Kronik Spesifik Olmayan Solunumsal Sendrom (CURS) ve geç evrelerde kronik kor pulmonale kuvars tozu akciğerinin en önemli sekelleridir.

Silikozlu hastalarda semptom üçlüsü- nefes darlığı, öksürük ve balgam çıkarmagenel olarak CURS ciddiyeti ile belirlenir. Aynı durum fizik muayene bulguları için de geçerlidir örneğin sesli soluma ve vezikülotimpanik rezonans, CURS silikoz dışındaki nedenlerle gelişebilir. Nadir olgularda ciddi ilerlemiş silikoz, restriktif ventilasyon bozuklukları nedeniyle nefes darlığı ve kronik kor pulmonaleye neden olabilir. Kuvars tozu akciğerinin tanısı uygun iş öyküsü varlığında radyografi temelinde konur.

Tehlikeli Yerlerin Sınıflandırılması

Hastalığın seyri sırasında radyografide p, q ve r boyutlarında yuvarlak opasiteler şeklinde nodüler fibroz görülür. Bunlar özellikle iki akciğer korteksini de etkiler. Geç evrelerin radyografik özellikleri özellikle üst akciğer loblarındaki kalluslardır (A, B, C). Silikotik değişikliklerin ciddiyeti ile kişisel hastalık hissi, fizik muayene bulguları ve saptanabilir akciğer fonksiyon bozukluğu arasında alışılmışın dışında belirgin bir tutarsızlık yoktur. Radyografi, ILO pnömokonyoz sınıflandırmasına göre değerlendirilir (ILO 2000).

Patofizyolojik açıdan silikoz olguları özellikle restriktif ve/veya obstruktif solunum bozukluğunun, ventilasyon dağılım bozukluklarının, pulmoner amfizemin, gaz değişimi bozukluklarının ve/veya pulmoner dolaşımda basınç artışının göstergesidir. Kuvars tozu akciğeri genellikle yavaş ilerler. CURS; kronik bronşit, özgün olmayan bronşiyal solunum yolu hastalıkları, pulmoner amfizem ve bunların kombinasyonunu tanımlar. Silikoz gelişmeden önceki silikojenik toz maruziyetinin süresi 15 yıl veya daha fazladır.

Ayrıca yalnızca birkaç yıllık maruziyetten sonra ortaya çıkan akut silikoz olguları da vardır. Kuvars tozu akciğeri ile ilişkili değişiklikler maruziyet bitiminden sonra da ortaya çıkabilir veya ilerleyebilir. Silikoz ile eş zamanlı gelişen akciğer tüberkülozu genelde silikoza eşlik etmeyen tüberkülozdan farklı olarak daha ciddi ve tedaviye daha dirençlidir.

Tıbbi Muayene

Mesleki tıbbi muayeneler, işyerlerindeki solunabilir silika maruziyeti sağlığı tehdit edebilecek düzeyde olan kişilere uygulanmaktadır (örneğin mesleki maruziyet sınır değeri aşılmış olanlar).

Tıbbi Değerlendirme

Değerlendirme ancak işyerinin durumu ve kişinin maruziyeti bilindiğinde olanaklıdır. Bu amaçla bir risk değerlendirmesi yürütülmüş olmalıdır; değerlendirmede hangi teknik, kurumsal ve kişisel önlemlerin kullanıldığı belirtilmelidir.

Güvensiz KKD Ürünleri Nelerdir

Solunabilir kristalin silika maruziyetinin sağlık durumunu klinik olarak anlamlı şekilde bozması beklenen özellikle kalp-solunum sistemi bozuklukları ve/ veya fonksiyonel sorunları olan hastalarda;

• Ciddi akciğer fonksiyonu ve kalp-dolaşım sistem bozuklukları
• Kronik bronşit, astım, amfizem
• Kronik ya da tekrarlayıcı plörit

Radyografik olarak saptanabilen toz akciğeri ya da diğer fibrotik veya granülomatöz akciğer değişiklikleri

• Akciğer ya da havayolu fonksiyonlarını anlamlı şekilde bozan veya bronkopulmoner hastalıkların gelişimini kolaylaştıran malformasyonlar, tümörler, kronik inflamasyon, plevral fibroz ya da diğer bozukluklar
• Solunum üzerine olumsuz etkiler oluşturan toraks ya da omurga deformiteleri
• Akciğer yaralanması ya da cerrahisi sonrası toraks içi organların fonksiyon bozukluğu yapan durumlar
• Aktif ya da latent tüberküloz, yaygın inaktif tüberküloz
• Beslenme bozukluğu, zayıflık, Broca formülü ile belirlenen ideal vücut ağırlığının %30 üzerinde olma (boy (cm)-100 = ideal ağırlık (kg)), yapısal bozukluklar ve zayıflıklar
• Kalp kapağı hastalıkları ve diğer organik kardiyak hasarlarda olduğu gibi belirgin veya beklenen erken kalp yetmezliği veya sıklıkla erken kalp yetmezliğine neden olan yeni geçirilmiş hastalıklar
• Özellikle tedaviye yanıt vermeyen yüksek kan basıncı
• Genel direnci düşüren diğer kronik hastalıklar

6331 Sayılı Kanun’a Göre Çalışanların Yükümlülükleri

Yazının tüm hakları www.nedenisguvenligi.com‘a ve yazara aittir. Telif hakları kanunu gereğince kopyalanamaz ve/veya farklı bir yerde kullanılamaz. Ancak alıntı yapıldığında link ve adres verilmek zorundadır.

Kaynak;

ILO Uluslararası Pnömokonyoz Sınıflandırması Rehberi