Mineral Asitlere Bağlı Hastalıklar

Mineral Asitlere Bağlı Hastalıklar, solunum ve sindirim sistemi mukozasında, gözlerde, ciltte irritasyon ve kimyasal yanıklar ve …

Mineral Asitlere Bağlı Hastalıklar

İnorganik Asit Maruziyetleri

İnorganik asitler ya da mineral asitler, hidrojenin bir başka elementle (karbon hariç) yaptığı bileşiklerdir. Suda veya diğer çözücülerde çözündükleri zaman hidrojen iyonu açığa çıkar. Sülfürik, hidroklorik, nitrik ve fosforik asitler en sık karşılaşılanlarıdır. İlk üçü güçlü, sonuncusu zayıf asitlerdir. Diğer örnekleri; borik asit, klorosülfürik asit, florosülfürik asit, hidrofloborik asit, perklorik asit, silisik asit ve sülfamik asittir.

Kullanıldıkları alanlar;

• Metal yüzey temizliği
• Elektrokaplama
• Metal kaplama
• Metalurji; cevher zenginleştirme
• Gümüş ve tantal arıtma
• Cevherden uranyum elde etme
• Demir, çelik üretimi
• Patlayıcı üretimi

Mineral asitlerin özellikleri

İnorganik Asitlerin Etkileri

Asit aerosollerinin toksik etkileri; fiziksel durumları, damlacık büyüklükleri ve buna bağlı olarak depolanma yeriyle ilişkilidir. Suyla birleşme eğiliminde olduklarından, havayollarından geçiş esnasında damlacık boyutları artar, bu nedenle ÜSY’da daha çok depolanırlar. Toksisiteleri başlıca serbest hidrojen iyonlarından kaynaklanır.

Klinik Değerlendirme

Sülfürik asit

• Solunum ve sindirim sistemi mukozasında, gözlerde, ciltte irritasyon ve kimyasal yanıklar
• Burun akıntısı (bazen kanlı), hapşırma, boğaz ve retrosternal bölgede yanma, nazal septum ülseri, atrofik rinit
• Öksürük, solunum sıkıntısı, bazen kord vokal spazmı, ciddi olgularda bronkospazm, larengospazm, bazen hemoptizi, latent bir periyottan sonra pulmoner ödem
• Akut yüksek doz maruziyetlerden sonra bronş aşırı duyarlılığı (Reaktif Havayolları Disfonksiyonu Sendromu). Yıllarca sebat
• Hematemez, gastrit
• Gözlerde yanma, sulanma, derin korneal ülserler, keratokonjunktivit, sekel bırakan palpebral lezyonlar
• El cildinde kuruma ve ülserasyonlar, panarisyum, tırnak çevresinde kronik pürülan inflamasyon
• Sistemik; alkali açığı. Asidoza bağlı olarak SSS uyarımı, ajitasyon, kararsız yürüme, güçsüzlük
• Dilde kırmızılık, tad alma duyu bozukluğu
• KOAH
• Diş etkileri: Yüksek yoğunluktaki maruziyetler dişlerde erozyona neden olur. Birkaç haftalık maruziyetten sonra dişlerde hasar başlar ve birkaç ay içinde erozyonlar oluşur. Maruziyet yoğunluğu yükseldikçe hasarın şiddeti de En çok kesici dişler etkilenir. Isı değişikliklerine duyarlılık artar. Sarı, kahverengi lekelenmeler, diş minesinde çizgilenmeler, parlaklık kaybı, dekalsifikasyon, çürükler, dişlerin taç kısmında hızlı ve ağrısız yıkım vardır.
• Kanser: Sülfürik asit içeren inorganik asit dumanlarına kronik maruziyet, larenks kanseri görülme sıklığını artırır (IARC Grup I). Akciğer ve cilt kanseri riskinde de artıştan söz

Hidroklorik asit

• Mukozalarda koroziv etkiler
• Ciltte koroziv etkiler; dermatit, yanıklar, ülserler, keloid ve skarlar
• Görme azalması, bulanık görme
• larenjit, glottis ödemi, bronşit, pulmoner ödem, ölüm
• Diş lezyonları

Nitrik asit

• Cilt, göz, müköz membran lezyonları
• Akut etkilenme genellikle 3 aşamalıdır; Önce ÜSY irritasyonu (boğaz ağrısı, öksürük, boğulma hissi)ve gözlerde yanma, sulanma olur. Ardından 6-24 saatlik sessiz, yanıltıcı bir dönem gelir. Bazen 3 güne kadar uzayabilir. Üçüncü aşamada solunum semptomları tekrar ortaya çıkar ve hızla pulmoner ödeme ilerleyebilir.

İnorganik Asitlerin Tanısı, Tedavi ve Önleme

Maruziyetle akut ve kronik semptom ve bulgular arasındaki ilişkinin kurulmasına dayanır.

Semptom ve bulgular

Fizik Muayene

Göz, cilt, diş, solunum sistemi bulguları

Tanısal Testler

Spesifik laboratuvar bulguları yoktur. Etkilenen organa ve etki düzeyine bağlı olarak değişir. SFT’de obstrüktif tipte bozulma, BPT pozitifliği gibi.

Ayırıcı Tanı

Cilt ve mukozalar üzerinde toksik irritatif etkilere sahip diğer mesleki maruziyetlerden nedensel ayrım yapılmalıdır.

Tedavi

• Ortamdan uzaklaştırma
• Yıkama; göz, cilt, genel vücut
• Destek tedavisi
• Sonuçlara yönelik tıbbi tedaviler

Komplikasyonlar

• Kalıcı diş problemleri
• Kronik hava yolu hastalıkları
• Kanser

Duyarlılık

Kronik akciğer, GİS, sinir sistemi, göz ve cild hastalıkları olanlar daha duyarlıdır.

Önleme

İşyeri ortamını değerlendirme: İşyeri ortam havasında İnorganik asitlerin düzeyi izlenmelidir.

• Yer değiştirme
• Depolama, kullanma, temizleme işlemlerine özen
• Kişisel koruyucular
• Eğitim
• Hijyen
• İlkyardım

Anamnez

İyi bir meslek anamnezi hem hastalıkların başlaması ve ilerlemesini engeller, hem de işyerindeki diğer çalışanların korunmasını sağlar. İşyeri hekimi meslek hastalıkları tanısı koyabilmek için şu üç konuda yeteneğini artırmalıdır:

1. Meslek hastalıklarından güçlü bir şüphe düzeyi
2. Yeterli meslek öyküsü alma becerisi
3. İş yeri hekimliği kaynaklarına kolay erişim

Anamnez alırken, hastalıklarda mesleksel etyolojinin düşünülmesini güçlendiren şu 4 sorunun yanıtı bulunmaya çalışılmalıdır;

Hastanın yaptığı işi hakkında bilgi edinmek çok zaman almaz. Bunun için kısa ve uzun tarama soru listeleri kullanılabilir;

1. Ne tür iş yapıyorsunuz?
2. Sağlık sorununuzun işinizle ilgili olduğunu düşünüyor musunuz?
3. Yakınmalarınız hafta içinde ya da sonunda ağırlaşıyor mu? Evde ya da işte ağırlaşıyor mu?
4. Şunların herhangi birine maruz kalıyor musunuz: kimyasallar, tozlar, metaller, radyasyon, gürültü veya sık tekrarlanan hareketler?
   1. Bunların herhangi birine geçmişte maruz kaldınız mı?
   2. İşyerinde kişisel koruyucu kullanıyor musunuz?

5. İş arkadaşlarınızın herhangi birinde benzer yakınmalar var mı?