Neden İş Güvenliği Logo
İş Sağlığı ve Güvenliği

Asbestle Çalışmalarda Risk Değerlendirmesi

Asbestle Çalışmalarda Risk Değerlendirmesi

Asbestle Çalışmalarda Risk Değerlendirmesi, yıkım, söküm, onarım ve bakım çalışmaları öncesinde mutlaka alınması gereken önlemlerdendir.

Asbestle Çalışmalarda Risk Değerlendirmesi

Ülkemizde,

  • Asbestin her türünün çıkarılması, işlenmesi, satılması ve ithalatı,
  • Asbest içeren her türlü ürünün ithalatı ve satılması,
  • Asbest ürünlerinin veya asbest ilave edilmiş ürünlerin üretimi ve işlenmesi yasaktır.

Asbestle çalışmaya artık sadece söküm, yıkım, tamir, bakım, uzaklaştırma ve bertaraf çalışmaları kapsamında izin verilmektedir. İleride oluşabilecek asbest kaynaklı hastalıkların engellenebilmesi için asbest içeren ürünlerin çalışmanın başında belirlenmesi ve güvenli olarak bu çalışmaların yürütülmesi önemlidir. Asbestli malzemenin durumunun değerlendirilmesi konusunda söküm yapılacak yerdeki malzemelerin durumunu anlamak için aşağıdaki sorular yanıtlanmalıdır:

  • Malzemenin yüzeyi hasarlı, yıpranmış veya çizilmiş mi?
  • Yüzey dolguları soyulmaya/kırılmaya başlamış mı?
  • Malzeme tutunduğu yüzeyden ayrılmaya başlamış mı?
  • Malzemeyi koruyan kaplamalarda eksik ya da hasar var mı?
  • Malzemenin yakınlarında asbestli toz/artık var mı?

Asbest içeren yapılardaki, yıkım, söküm, onarım ve bakım çalışmaları sırasındaki koruyucu tedbirlerin seçimi sırasında da iki grup dikkate alınır:

Zayıf bağlı ürünler (Hacim yoğunluğu 1000 kg/m³ altında)

Zayıf bağlı asbest yapılarının hacim yoğunluğu esasen 1000 kg/m³ altındadır, yani yüksek asbest oranı olmakla birlikte düşük bağlayıcılığa sahiptir. Asbest payı , %60’dan fazladır. Kısmen amfibol asbestten oluşmaktadır. Zayıf bağlı asbest ürünleri aşağıdaki gibidir:

  • Püskürtme asbest
  • Asbest içeren sıva
  • Asbest içeren hafif yapı levhaları, yangın koruyucu levhalar
  • Asbest iplikleri, halatları ve contalar
  • Asbest karton
  • Asbest içeren macun ve dolgu maddesi
  • Zemin kaplamaları için asbest içeren yapıştırıcılar
  • Yangın kapakları, yangın kapılarının dolgu maddesi
  • Asbest içeren gece elektriği depolama cihazı
  • Dolgu maddesi olarak dökme halde asbest

Güçlü bağlı ürünler (Hacim yoğunluğu 1400 kg/m³ üzerinde)

Asbestle Çalışmalarda Risk Değerlendirmesi
Hava geçirgen torbalarda toz zıplama ve üretime geri kazandırma sistemi

Güçlü bağlı asbest ürünlerinin hacim yoğunluğu esasen 1400 kg/m³ üzerindedir, yani düşük asbest oranı olmakla birlikte yüksek bağlayıcılığa sahiptir. Güçlü bağlı ürünler asbestli çimento olarak düşünülebilir. Örneğin:

  • Asbestli çimento oluklu levhalar; örneğin çatı kaplamaları, cephe kaplamaları
  • Asbestli çimento levhalar; örneğin duvar elemanları, cephe levhaları
  • Asbestli çimento borular/kanallar; örneğin atık su boruları, havalandırma kanalları
  • Asbestli çimento-kalıp parçaları

Bunun dışında asbeste; flex levhalar, vinil kaplamalar gibi zemin kapmalarında da güçlü bağlı şekilde rastlanmaktadır.

Sökümden kaynaklanacak risklerin değerlendirilmesi hususunda ise, aşağıdaki soruların cevaplandırılması sökümün tehlikelerini gösterecektir;

  • Malzemenin yeri neresi, miktarı ve durumu ne?
  • Malzemeye erişim kolay mı?
  • İnsanlarla malzemenin etkileşimi ne düzeyde?
  • Malzeme tozuma yaparsa insanları etkileyebilecek yakınlıkta mı?
  • Malzemenin yakınlarında kaç kişi bulunuyor?
  • Malzemenin yakınlarında tamir/bakım/ tadilat faaliyetleri var mı?

Bu soruları kapsayan malzeme değerlendirme algoritması ve asbest risk analizi aşağıdaki başlıklarda anlatılmıştır.

Malzeme Değerlendirme Algoritması

Değerlendirme Kriteri Puan Örnekler
Ürün Tipi 1 Güçlendirilmiş asbestli kompozitler (plastik, reçine, mastik, keçe, marley, asbestli çimento vb.)
2 Asbest izolasyon panelleri, mukavva/panel, asbestli tekstil, conta, ip, asbestli kağıt.
3 Termal izolasyon (boru, kazan kaplama), sprey asbest, gevşek yalıtım
Hasar Durumu 0 İyi durum –görünür hasar olmaması
1 Az hasar-birkaç çizik, kırılmış uçlar vs
2 Orta hasar – dikkate değer kırılmalar veya liflerin gözle görülecek şekilde ortaya çıkması
3 Yüksek Hasar- yerlerde asbest molozu görülmesi vs.
Yüzey Durumu 0 Kompozit malzemeler- güçlendirilmiş plastik, reçine, marley
1 Kapalı yerdeki sprey ve yalıtım, asbestli çimento
2 Açıkta duran panel, örtülmüş (kaplamalı) sprey ve yalıtım
3 Açıkta duran kaplama ve sprey
Asbest Tipi 1 Krizotil
2 Amfiboller (krosidolit hariç)
3 Krosidolit
TOPLAM
PUAN Asbest Lif Yayma Potansiyeli
10 ve üzeri Yüksek
7-9 Orta
5-6 Az
4 ve aşağısı Çok Az

 

Risk Değerlendirmeleri Nasıl Yapılmalı?

 

Asbest Rizk Analizi

Değerlendirme Faktörü Puan Puan Değişkenleri
Faaliyet Tipi 0 Çok nadir rahatsızlık (depo vb.)
1 Nadir rahatsızlık (ofis aktiviteleri)
2 Periyodik rahatsızlık (endüstriyel ve araçların olduğu alanlar)
3 Yüksek seviyede rahatsızlık (asbestli panele sahip kapı)
Rahatsız etme ihtimali
Yer 0 Açık hava
1 Geniş odalar ve iyi havalandırılan yerler
2 100 m2 ye kadar olan odalar
3 Kapalı alanlar
Ulaşılabilirlik 0 Ulaşılamaz
1 Zor ulaşılabilir
2 Kolaylıkla ulaşılabilir
3 Düzenli ulaşılan
Miktar 0 Az (conta)
1 10 m2 den az ya da 10 m borudan kısa
2 10 m2 ila 50 m2 arası ya da 10 m ila 50 m boru
3 50 m2 den fazla ya da 50 m ‘den uzun boru
Maruziyet Potansiyeli
Kullanıcı Sayısı 0 Yok
1 1-3
2 4-10
3 10 dan çok
Kullanılma Sıklığı 0 Nadiren
1 Aylık
2 Haftalık
3 Günlük
Günlük Kullanım Süresi 0 1 saatten az
1 1 ila 3 saat
2 3 ila 6 saat
3 6 saatten fazla
Bakım Faaliyeti
Bakım Tipi 0 Çok az rahatsızlık
1 Az rahatsızlık (asma tavanda ampul değişimi vb.)
2 Orta rahatsızlık (1-2 tane asbesti panelleri bir yere ulaşmak için yerinden kaldırma)
3 Yüksek rahatsızlık (pek çok paneli ya da malzemeyi yerinden oynatmak)
Bakım Sıklığı 0 Rahatsız edilmeyecek asbest
1 Yılda 1 den az
2 Yılda 1 den fazla
3 Ayda 1 den fazla

 

Asbest risk analizi puanları ile 8.1 başlığında anlatılan malzeme değerlendirme algoritmasının puanlarının toplamı sonucunda elde edilen sayılar, yapılarda yapılacak asbestle çalışmaların önceliklendirilmesinde kullanılabilecek sayısal bir değer olmaktadır. Örnek vermek gerekirse, toplam puanı 25 çıkan bir durum ile 18 çıkan bir durumu kıyasladığımızda 25 olan durum daha risklidir ve daha fazla önlem alınması gereklidir.

Bu kapsamda; bu çalışmaların düzenlenmesi ve kategorileştirilmesi amacıyla farklı bir yaklaşım daha uygulanmaktadır. Bu değerlendirme söküm işlerini az riskli, orta riskli ve çok riskli olmak üzere 3 kategoriye ayırır. Buna “Trafik Lambası Modeli” denmektedir

 


Koronavirüs Hastalığı – COVID-19


 

Az Riskli Asbest Söküm İşleri (Yeşil Bölge)

Yeşil bölge olarak nitelendirilen az riskli çalışmalar, asbestin güçlü bağlı durumda bulunduğu malzemelerin görsel kontrollerinin yapılması, tozuma yapmayacak şekilde sökülmüş parçaların elle taşınması, eternit olarak bilinen çatıların merdivenine tırmanılması ve asbest levhalarının elle taşınması gibi asbeste maruziyetin en az olduğu işleri belirlemek için kullanılır

Orta Riskli Asbest Söküm İşleri (Sarı Bölge)

Sarı bölge olarak nitelendirilen orta riskli çalışmalara; güçlü bağlı asbestle yapılmış çalışma yerinin temizlenmesi, büyük miktarların elle taşınması, asbestli çimento çatılarının çatı oluklarının temizlenmesi, yumuşak bir fırça veya süngerle yapılan temizlik, hasar vermeden yapılan söküm çalışması gibi örnekler verilebilir.

Yüksek riskli Asbest Söküm İşleri (Kırmızı Bölge)

Kırmızı bölge olarak nitelendirilen yüksek riskli çalışmalara örnek olarak; tüm riskli yıkım, söküm işleri, yüksek basınçlı suyla temizlik, asbestli tozun kuru bir nesneyle silinmesi, parçalamayla söküm çalışmaları, açılı taşlama makinesi ile kesme çalışmaları verilebilir.

Güvenli Bölge


Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik


 

Asbest veya asbestli malzeme tozuna maruziyet riski bulunan çalışmalarda aşağıdaki önlemler alınır.

  1. Asbest olduğu belirlenen çalışma alanlarında;
    1. Gerekli işaretlemeler yapılır ve uyarı levhaları konulur.
    2. Görevli olanlar dışındaki çalışanların girmesi önlenir.
    3. Sigara içilmesi yasak olan alanlar belirlenir.
    4. Yeme içme için ayrılan yerler, asbest tozu ile kirlenme riski bulunan yerlerin dışında seçilir
  2. Asbestle çalışılan işyerlerinde;
    1. Çalışanlara koruyucu giysi, solunum cihazları gibi yapılan işe uygun kişisel koruyucu donanım (KKD) verilir.
    2. KKD işyeri dışına çıkarılmaz. Koruyucu giysiler işyerinde veya temizlik işlerinin yapıldığı yerlerde temizlenir ve işyerinden yalnızca kapalı kaplar içerisinde çıkarılır.
    3. Koruyucu giysiler ile çalışanların kendilerine ait giysileri ayrı ayrı yerlerde muhafaza edilir.
    4. Çalışanlara uygun el ve yüz yıkama yerleri, tozlu işlerde ise duş imkânı sağlanır.
    5. Tek kullanımlık olmayan KKD’ler, özel olarak belirlenmiş yerlerde saklanır, her kullanımdan sonra kontrol edilip temizlenir, tamir ve bakımı yapılır.

Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği


 

Web Tasarımı

OSGB Tasarımı

İlgili Yayınlar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Araç çubuğuna atla