Benzen Türevleri İle Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği

Benzen Türevleri İle Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği; uzun süreli maruziyetlerden sonra, mukoza ve göz iritasyonu gelişebilir; deri bütünlüğü bozulduğundan dermatit oluşabilir; kan sayımında geçici değişiklikler gözlenebilir

Benzen Türevleri ile Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği (toluen, ksilen izomerleri)

En önemli benzen homologları toluen ve ksilen izomerleridir.

Toluen

Neden İş Sağlığı ve Güvenliği

• Aromatiklerden zengin petrolden geri kazanım ve petrol endüstrisinde yeniden şekillendirme işlemi; -şu an önemsiz miktarlarda- koklaşan bitkilerin ham benzeninden ve kömür katranı ham hafif yapı distilasyon fraksiyonu,
• İşleme
• Konteynerların karıştırılması ve doldurulması
• Depo tanklarının temizlenmesi
• Organik kimyasal endüstride ham madde olarak kullanım, örneğin klorotoluen, toluenesülfonik asit, fenol üretiminde
• Yazı mürekkepleri, ahşap koruyucuları, reçineleri boyalar ve yapışkanlar için solvent, temizleyici ve dilüent olarak kullanımı ve bu tür formülasyonların işlenmesi işlerinde rastlanır.

Ksilen izomerleri

• Petrol endüstrisinde yeniden şekillendirme sürecinde geri kazanım, konteynerların karıştırılması ve doldurulması
• Depo tanklarının temizlenmesi
• Ksilen izomerlerinin işlenmesi
• Yağlar, ahşap koruyucuları, reçineler, boyalar ve kauçuk ve vernikler için solvent, temizleyici ve seyreltici olarak kullanımı ve bu tür formülasyonların işlenmesi
• Yeterince havalandırılmayan histoloji laboratuvarlarında ksilen kullanımı

Toluen ve Ksilen Özellikleri

Azot Oksitlere Bağlı Hastalıklar

Ksilen daima o-ksilen, m-ksilen ve p-ksilenin bir dördüncü izomeri olan etil benzen ve/veya 1,3,5-trimetilbenzen (mesitilen) ile karışımı şeklinde bulunur. Bu benzen homologlarının karışımı sıklıkla solvent nafta olarak adlandırılır. Bunlar mobil, renksiz, yüksek derecede reaktif, suda eser miktarda çözünen ve tipik benzene benzer kokuya sahip sıvılardır. Toluen yüksek derecede buharlaşır. Ksilen izomerleri çok daha az buharlaşır. Bu maddelerin buharı havadan ağırdır ve yer sevievetinde birikebilir.

Toluen

Formül C6H5CH3

CAS numarası 108-88-3

MAK değeri1 50 ml/m3, 190 mg/m3

Ksilen izomerleri

Formül C6H4(CH3) 2

CAS numarasI 1330-20-7

MAK değeri1 100 ml/m3, 440 mg/m3

Toluen ve Ksilen’in Sağlık Üzerinde Etkileri

Vücuda Girişi ve Etkisi

Kalay ve Bileşiklerine Bağlı Hastalıklar

Benzen homologları hava ve deri yoluyla alınır. Akut intoksikasyonlarda narkotik etkiler baskındır. Akut intoksikasyonlar sırasında eksitasyon, denge, duyu ve koordinasyon bozuklukları, baş ağrıları, yorgunluk ve zayıflık, sersemlik hissi, bilinç kaybı rapor edilmiştir

Uzun süreli maruziyetlerden sonra, mukoza ve göz iritasyonu gelişebilir; deri bütünlüğü bozulduğundan dermatit oluşabilir; kan sayımında geçici değişiklikler gözlenebilir. Absorbe edilen toluen ve ksilen ekshale (yaklaşık %20) ve metabolize (yaklaşık %80) edilir. Çoğunlukla bir yan zincirde oksidasyon gelişir. Üriner metabolitler olan hippürik asit (toluen) ve metilhippürik asit (ksilen) benzoik asit yoluyla oluşur ve aminoasetik asit (glisin) ile çiftlerir

Akut ve subakut etkileri

Prenarkotik semptomlar, çoğunlukla spazmlarla birlikte eksitasyon, santral solunum paralizi riski ile birlikte narkoz (uyuşma

Kronik etkileri

Nöroastenik belirtiler, parestezi, bazen psikolojik davranışsal değişiklikler ve alkol intoleransı.

Tıbbi Değerlendirme

Cıva ve Bileşiklerine Bağlı Hastalıklar

İşyeri hekiminin yapacağı öneriler işyerinin durumu ve tıbbi muayenelerin sonuçları ile tutarlı olmalıdır. Çalışanlar biyolojik izlem sonuçları hakkında bilgilendirilir. Çalışanlar genel hijyenik önlemler ve kişisel koruyucu donanımlar hakkında bilgilendirilmelidir. Toluen ve ksilen izomerleri kolaylıkla deriye penetre olabildiği için, koruyucu giysi kullanımı özel öneme sahiptir. Ayrıca çalışanlar maddeye-spesifik koruyucu önlemler ve alkol alımının maddenin etkilerini arttırdığı konusunda bilgilendirilir.

Mesleki tıbbi değerlendirme sonucunda sağlık risklerinin ortaya çıkması halinde, hekim, tıbbi gizliliği gözetirken, işvereni de bilgilendirmeli ve gerekli önerilerde bulunmalıdır

Biyolojik İzleme

Biyolojik izlem sonuçlarını değerlendirirken solvent karışımına maruz kalan kişilerde bir solventin metabolizmasının diğeri tarafından modifiye edilebileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle m-ksilen ve etilbenzen karışımlarına maruz kalan kişilerde ksilen metabolitlerinin atılmasının geciktiği ve konsantrasyonların azaldığı bildirilmiştir

Çinko ve Bileşiklerine Bağlı Hastalıklar

Yazının tüm hakları www.nedenisguvenligi.com‘a ve yazara aittir. Telif hakları kanunu gereğince kopyalanamaz ve/veya farklı bir yerde kullanılamaz. Ancak alıntı yapıldığında link ve adres verilmek zorundadır.

Commission Recommendation 2003/670/EC concerning the European schedule of occupational diseases. Anex1 dangerous substances

Council Directive 98/24/EC on the protection of the health and safety of workers from the risks related to chemical agents at work

Deutsche Forschungsgemeinschaft (German Research Foundation, DFG) (ed) List of MAK and BAT Values 2007. Maximum Concentrations and Biological Tolerance Values at the workplace. Wiley-VCH, Weinheim

GESTIS-database on hazardous substances. BGIA at: www.dguv.de/bgia/gestis-database