İşyerlerinde Riskler ve Tehlikeler

İşyerlerinde riskler ve tehlikeler kavramları genel olarak bir arada kullanılmasına karşın farklı anlamlar içermektedir.

İşyerinde Risk Ve Tehlikeler

İş Sağlığı ve Güvenliği’nin temel amacı güvenli çalışma ortamları hazırlamak, işletme ve işgörenlerin zarar görmelerini engellemektir. Bu zararların maddi ve manevi olması gözetilmeksizin gerekli önlemlerin alınması, işletmenin yapısına uygun hazırlanan kurallara uyulması ile riskler ortadan kaldırılmaya çalışılmaktadır. Ortamla ilgili riskler alınan önlemler ile bertaraf edilirken, çalışanların da tehlikeli davranışlardan kaçınması sağlanmalıdır.

İş Sağlığı ve Güvenliğinde Eğitimin Önemi

Risk ve Tehlike Kavramı

Risk ve tehlike kavramları genel olarak bir arada kullanılmasına karşın farklı anlamlar içermektedir. Riskli çalışma ortamları tehlikeyi de beraberinde getirmektedir. Tehlike, iş sağlığını ve güvenliğini tehdit eden, zora sokan, büyük zarara yol açabilecek durumlardır. Tehlike; zarar verme potansiyeline sahip herhangi bir şeydir. Tehlikeler insana, mala ve prosese etki edebilir; kazalara ve hastalıklara, ürün kaybına, makine hasarlarına vb. sebep olabilir.

Tehlikeye yol açabilecek faktörleri; insani, çevresel ve teknik faktörler olarak ayırabiliriz. İnsani faktörler; yaş, cinsiyet, eğitim, deneyim, fizyolojik ve psikolojik nedenler vb. çevresel faktörler; gürültü, ısı, ışık, radyasyon, mikroorganizmalara, tahriş edici ve boğucu gazlara, anestezik ve narkotik maddelere maruz kalma, vb. teknik faktörler; makinelerin periyodik bakımlarının yapılmaması, kapasitelerinin zorlanması, aletlerdeki aksaklıklar, malzeme ve işyerindeki hatalar, kişisel korunma araçlarının kullanılmaması, makinelerin hatalı yerleşimi, ergonomik olmayan koşulları vb. olarak söylenebilir.

İş Sağlığı ve Güvenliğinin Hukuki Dayanakları

Risk, bir tehlikenin ortaya çıkma ihtimali ve bu tehlikenin ortaya çıktığı anda sebep olacağı etkinin ciddiyeti arasındaki bağ olarak tanımlanabilir 79 . Risk değerlendirme ise: herhangi bir tehlikeli durum oluşmadan olası risklerin belirlenerek gerekli tedbir ve önlemlerin alınmasıdır. Risk değerlendirmesi ile hazırlanan rapor üzerine gerçekleştirilecek eylemler işletme ve işgörenleri, zarar yaratacak tehlikelerden korumuş olacaktır.

Risk Analizlerinin Yararları

• Firma veya tesisin güvenliği, başka bir deyişle kaza ve hasar potansiyelini belirler
• Kaza ve hasar potansiyelini en uygun koşullarla iyileştirme olanağı sağlar,
• Kaza, can ve mal kaybı olanağını en aza indirip, firmanın verimliliğini, dolayısıyla piyasadaki rekabet gücünü arttırır.
• Tesislerde yapılacak değişiklik işlemlerinde en ekonomik ve güvenli yolun seçilmesini sağlar,
• Firmanın genişletilmesi, yeni tesislerin kurulması vb. durumlarda yetkililerden daha çabuk izin alınmasını sağlar,
• Kredi kurumlarından çabuk ve iyi koşullarda kredi alınmasını sağlar
• Uluslararsı kuruluşlardan, uygun koşullarla kredi alınmasını sağlar,
• Sigorta primlerinin optimum düzeyde olmasını ve aşırı sigortadan kaçınılmasını sağlar
• Çalışanların güvenini sağlar

İşyeri teftişlerinde benimsenen geleneksel yaklaşımla, teftiş sırasında gözlemlenebilen sorunlar ortaya çıkarılabilir. Ancak, daha kapsamlı bir yaklaşımla aşağıdaki unsurlar da işin içine girmektedir.

OSGB Vize İşlemleri Nasıl Yapılır?

• Çalışanlara danışılması,
• Çalışanların deneyimleri hakkında yapılan anketler,
• Yayınlanmış kaynakların ve ilgili yasal yükümlülüklerin gözden geçirilmesi,
• İşlerle ilgili görev ve rollerin incelenmesi
• Çalışma ortamının izlenmesi,
• Olay istatistiklerinin ve soruşturma raporlarının incelenmesi gibi

Tehlikeli Çalışma Koşulları

İşyerindeki tehlikeli çalışma ortamlarındaki riskleri azaltmak için; gerek işverenler gerekse yöneticiler, yapılan işle ilgili potansiyel tehlikeler hakkında çalışanlara gerektiği gibi bilgi vermek, konuyla ilgili eğitimler düzenleyerek iş hakkındaki uzmanlıklarını arttırmak, konuyla ilgili talimat yayınlamak ve acil durum planları hazırlayarak işletmenin her kademesindeki işgörenlerin bu konudaki hassasiyetini yaptıkları işte göstermelerini sağlamakla görevlidirler.

İşverenlerin, havalandırma, sıcaklık, aydınlatma, tuvalet, çamaşır ve dinlenme tesisleri tüm sağlık, güvenlik ve refah gereksinimlerini karşıladığından emin olması gerekmektedir. İşçilere doğru iş ekipmanları sağlamak ve uygun şekilde kullanıldığında emin olmak ve araç gereçlerin düzenli bakımlarını yaptırmak, iş sağlığına zarar verebilir maddelere maruz kalmayı önlemek ya da kontrol altına almak yine işverenin görevleri arasındadır.

Kazaya Ramak Kala’lar Hayat Kurtarır

Tüm Dünya’da olduğu gibi Türkiye’de de itibar gören vardiyalı çalışma sistemi, iş kazalarında etken faktörlerden birisi olarak görülebilir. İşçinin bazen gündüz vakti evinde uyumak zorunda olması ve gece çalışması vücut kimyasında ve psikolojisinde değişimler yaratabilmektedir. Uyuması gerektiği gece saatlerinde çalışmak zorunda olan işçinin dikkat dağınıklığı artacağı için kaza geçirme olasılığı da artmaktadır. Ayrıca genç ve tecrübesiz veya yeterli iş güvenliği eğitimi almayan işçiler ile yaşı ilerlemiş olan işçilerin vardiyalı çalışması, işyeri kaza risklerini artırabilmektedir.

Tehlike ve risk analizi temelde işletme yönetimi tarafından yapılmalıdır, bununla beraber aynı teknik denetim elemanları ve uzmanlar tarafından iş güvenliği sistemlerini değerlendirmek için uygulanabilir. Bu analiz yöntemleri sadece büyük entegre tesisler için değil, küçük ve orta ölçekli işletmeler için de o işletmenin kendi iç dinamikleri, çalışma koşulları, üretim prosesleri göz önüne alınarak pratikte uygulanabilir yöntemler olarak kullanılmalıdır.

Risk değerlendirmelerinin ne zaman ve kimler tarafından yapılması gerektiği konusunda şunlar söylenebilir;

• İşe ilk başlama aşamasında,
• İşyerinde çalışanların sağlık ve güvenliğini etkileyebilecek önemli değişiklikler olduğunda örneğin: iş, çalışma konusu, işveren, teknoloji, hiyerarşik yapı vb.
• İşyerinde iş kazası, meslek hastalığı veya olaydan birinin meydana gelmesinden sonra (bu durumda genellikle kısmi değerlendirme yapılır),
• Mevzuatta belirtilen düzenli aralıklarla risk değerlendirme çalışmaları yapılmalıdır.

Çalışanlar belirlenen kurallar çerçevesinde hareket ederken işletmenin gözünden kaçmış olan risk ve tehlikeler de olabilir. Bu tarz durumlarda çalışan tehlikeyi göz önüne alarak çalışmaya devam etmek yerine işveren ya da amirlerine durumu bildirerek gerekli tedbirlerin alınması konusunda uyarı da bulunmalıdır.

Tehlikeli Davranışlar

Çalışanlar yaptıkları işin niteliğine göre berlilenmiş, her bölüm için ayrı ayrı oluşturulan talimatlara, hem kendilerinin, hem de başkalarının zarar görmemesi için kesinlikle uymakla sorumludurlar. Çalışanlar kimi zaman kişisel koruyucu donanımları devre dışı bırakabilmekte ya da kendi çalışma alanları dışındaki tehlikeli bölgelere girebilmektedirler. Ancak, bu hatalar tek başına işçilerin dikkatsizliğinden kaynaklanmamaktadır.

Sağlık Gözetimi Kapsamında Yükümlülükler

İşveren veya yöneticilerin, gerekli ve yeterli eğitimi vermemiş olması, iş yükünün olması gerekenden daha ağır olması, yapılan işlemlerin işe veya işçiye uygun olmaması çoğu zaman bilinçli veya bilinçsiz olarak yapılan bir takım hataların ortaya çıkmasına zemin hazırlamaktadır. Dolayısıyla hem eğitim sürecinin üzerinde ciddiyetle durulmalı, hem de her kademede denetim ve gözetim personelleri ile işin güvenli yapılması için gerekli tedbirler alınmalıdır.

Çalışanların tehlikeli davranışlarının nedenlerini anlamak için çalışma sürelerinde sergiledikleri bilinçli ve bilinçsiz davranışlar incelenmelidir. Çalışan çoğu kez yaptığı tehlikeli davranışın farkında olmayarak işi doğru şekilde yaptığını zannetmektedir. Bu tür tehlikeli davranışların sergilenmemesi için çalışanların can sıkıntısına neden olabilecek etmenler incelenmelidir.

Sürekli tekrarlanan işler, uyarı eksikliği veya ilgi kaybı tehlikeli hareketlere yol açabileceği gibi, iş yükünün fazla olması veya çalışanın fiziksel ya da zihinsel yorgunluğu da konsantrasyon bozukluğuna neden olabilir. Ayrıca işyerinde taciz, sözlü şiddet ve tehditler gibi psikososyal etmenler, iş kaybetme kaygısı ile bastırılmış stres duygusu da yine iş veriminin azalma sebepleri arasındadır.

İş yaşamında strese yol açabilecek faktörler, işin yapılış şekli ile ilgili olabileceği gibi, şirketin yapısından, fiziksel çevre şartlarından veya çalışanların kendi özelliklerinden de kaynaklanabilir. Her insanın strese gösterdiği tolerans farklı olmasına rağmen, yapılan birçok araştırma, işyerinde stres yaratan faktörlerin çoğunun ortak olduğunu göstermektedir. Örneğin; uzun çalışma saatleri, yoğun iş yükü, çok fazla sorumluluk altında olmak, yanlış alanda kariyer yapıyor olmak, çalışma arakadaşları ve yöneticiler ile kötü ilişkiler içinde olmak, yapılan işte tatminsizlik, işyerindeki rollerin belirsizliği, yönetim tarzı, şirket içindeki karar verme sürecine katılmamak, işini kaybetme korkusu, fiziki mekan ve çevre şartları vb.

İşverenin Onaylı Deftere Dair Yükümlülükleri

Çalışanların farklı firmalardaki iş deneyimleri önemli olsa da her işletmenin çalışma koşulları farklı olduğundan her işe yeni girişte çalışanlara işle ilgili yeterli eğitimin verilmemesi yapılan işle ilgili bilgi eksikliğine yol açmaktadır. İşin prosesleri hakkında, düzenli eğitimler ile bilgiler güncel tutulmalıdır. Çünkü işçinin her gün aynı işi aynı şekilde yapıyor olması ki buna işe yakınlık da diyebiliriz, bazen detayların atlanmasına, gözden kaçmasına neden olabilmektedir. Dolayısıyla belirli periyotlarla eğitimlerin üzerinden geçilmesi işletme ve çalışanların yararına olacaktır.

Yazının tüm hakları www.nedenisguvenligi.com‘a ve yazara aittir. Telif hakları kanunu gereğince kopyalanamaz ve/veya farklı bir yerde kullanılamaz. Ancak alıntı yapıldığında link ve adres verilmek zorundadır.