Uzman Kule Vinçlerinde Karşılaşılan Tehlike ve Riskler
İçindekiler
Kule Vinçlerinin Kurulumunda Tehlike ve Riskler
Kule Vinçlerin Kurulum Aşamaları
Kule vinçlerin kurulum işlemleri sırasında genellikle çalışma sahası boş olduğu için çalışma şartları, söküm işlemlerine göre daha kolay olmaktadır. Ancak her ne olursa olsun kule vincin kurulumunda çalışılan yüksekliğin asgari 40-45 metre civarında olması işin ciddiyetinin en açık göstergesidir. Kule vinç çalışmaları kusursuz bir ekip çalışması gerektirmektedir. Yapılacak bu çalışmanın aşamaları aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:
- Kule vincin modüller halinde parçaları, vincin büyüklüğüne bağlı olarak ortalama 6-7 tır ile çalışma sahasına getirilmektedir. Mobil vinç ile sahanın kule vinç montajına en elverişli yerine indirilmektedir.
- İnşaat firması tarafından, kurulacak vincin üreticiden alınan özelliklerine uygun altyapı betonarmesi hazırlanmaktadır.
- Altyapı üzerine vinç parçaları yeterli kapasiteye sahip mobil vinç ile teknik talimatlar doğrultusunda sırası ile yerleştirilerek, betonarme kaide ile mekanik bağlantılar yapılmakta ve modüller arasında cıvata-somun bağlantıları uygun tork değerlerinde sıkılarak vinç gövdesi oluşturulmaktadır
- Taban çerçevesi üzerine marka ve modele göre miktarı değişiklik gösteren beton taban ağırlıkları uygun şekilde yerleştirilmektedir
- Ana gövde üzerine teleskop adı verilen, vincin kendi kendine modül ekleyerek yükselmesini sağlayan hidrolik sisteme sahip gövde parçasının, mobil vinç ile yerine montajı yapılmaktadır. İlerleyen zamanda yapı yüksekliğine bağlı olarak ihtiyaç doğrultusunda şantiye sahasında hazır bulunan modüller teleskop yardımıyla gövdeye eklenerek vincin yüksekliği kademeli olarak artırılmaktadır. Belirli bir yükseklikten sonra vincin gövdesinin salınımını azaltmak ve gövdeyi kuvvetlendirmek için inşaat yapısının uygun yerlerinden vinç-bina bağlantı kolonları yapılmaktadır.
- Gövde üzerine dönüş grubu, kabin ve kule tepesi, mobil vinç yardımı ile yerleştirilmektedir.
- Kuyruk adı verilen halat tamburu ve denge ağırlıklarını taşıyacak olan parçanın montajı mobil vinç ile taşınarak, ana gövdenin üzerine sabitlenen kabinin arka tarafına, iki adet pim ile sabit mafsal bağlantısı şeklinde yapılmaktadır. Ayrıca kule tepesinden kuyruğun bitimine uzanan iki adet gergi demiri pimler yardımı ile bağlanarak kuyruğu tamamen gövdenin taşıması sağlanmaktadır.
- Bom adı verilen vincin burun tarafının montajına geçilmeden ağırlığı dengelemesi için beton ağırlıkların bir kısmı kuyruk üzerindeki yerine mobil vinç ile yerleştirilmektedir.
- Zemin üzerinde boma ait parçalar bir araya getirilerek tek parça halinde mobil vinç ile yukarıya taşınmaktadır. Kuyruğun simetriği olarak bom kabinin ön tarafına iki adet pim ve kule tepesinden bomun ucuna uzanan bir adet gergi demiri ile bağlanmakta ve kuyruğa kalan beton denge ağırlıkları yerleştirilmektedir
- Kule vincin elektrik bağlantısı ve topraklama bağlantısı teknik ekip tarafından yapılıp, motorlar çalışır duruma getirilmektedir. Kumanda kabininde göstergeler, sinyaller, uyarı işaretleri, kamera sistemleri, vincin kapasitesine göre belirlenmiş kaldırma, taşıma limit sistemleri gibi sistemlerin çalışıp çalışmadığı kontrol edilmektedir
- Kule vincin en yüksek noktasına yerleştirilen anemometre ile rüzgâr hızı ölçümleri alınarak operatör ekranına yansıtılmaktadır. Vincin tepesine görünürlüğünü artırmak için kırmızı ikaz lambası montajı yapılmaktadır.
- Periyodik bakım ve kontrolleri yapılmak sureti ile kullanılacak kanca, zincir, bez sapan, halat, kilit ve sepetler kontrol edilerek vinç çalıştırılmaya başlanmaktadır
Mekanik ve Diğer Tehlikeler
Kule vincin modüller halinde parçaları tırlar üzerinde çalışma sahasına getirilip mobil vinçler yardımı ile kurulması sırasında yapılması gereken işlemler teknik gerekliliklere riayet edilerek yapılmadığı takdirde vinç modüllerinin devrilmesi, yüksekten parça düşmesi ve kurulum sırasında etrafa çarpması yaralanmalara, ölümlere, bunun yanı sıra maddi hasarlı kazalara neden olabilmektedir
- Kullanılacak ekipmanların bakımsız ve yetersiz olması, montaj ekibinin düzgün iletişimi sağlayamaması, taşınan parçaların çarpışması, düşmesi, mobil vincin veya kule vincin devrilmesi neticesinde ölümlü, uzuv kayıplı, ağır yaralanmalı ya da maddi hasarlı kazalar
- Tabanda toprak kayması ya da kusurlu betonarme altyapının kırılması kule vincin devrilmesine neden
- Mobil vincin taşıyarak yerleştirmeye çalıştığı henüz sabitlenmemiş malzemelerin üzerine çalışanların çıkması, yüksekten düşme sonucunda yaralanma ve ölümlere neden olabilmektedir.
- Gövde modüllerinin yerleştirilmesi ve sabitlenmesi işlemleri sırasında taşınan malzemenin çalışanlar üzerine düşmesi, çalışanın yüksekten düşmesi, taşınan malzemenin çalışana çarpması, çalışanın merdivenlere tırmanırken kayarak ya da takılarak düşmesi, modüller arasına uzuv sıkışması veya çalışanın kullandığı malzemelerin aşağı düşmesi neticesinde sakatlanmalar, ölümler ve maddi hasarlar meydana gelebilmektedir.
- Çalışma alanının uygunsuz ve yetersiz oluşu ve gerektiğinde uygun KKD kullanılmaması durumunda yüksekten düşme ihtimali artmaktadır.
- Kuyruk grubu, bom ve diğer parçaların taşınması üretici tarafından belirlenmiş ağırlık merkezine göre yapılmalıdır. Yatayda uzun malzemelerin bir ucuna yeterli uzunlukta ip/ halat bağlanarak, parçanın havada kontrolsüz dönerek etrafa çarpması sonucunda düşme, devrilme ya da etrafa zarar verme gibi durumlar ve daha da önemlisi çalışanlara zarar vermesinin engellenmesi amaçlanmaktadır.
- Kule vinç parçalarının ve denge ağırlıklarının montajının doğru sıralamada yapılmaması kule vincin devrilmesiyle sonuçlanabilmektedir.
- Kuyruk grubuna genellikle sonradan ilave edilen reklam tabelaları kule vince fazladan rüzgâr yükü bindirmektedir. Ayrıca, reklam tabelalarını sabitlemek için kullanılan kutu profiller ve kablo bağlantıları çalışma alanında hareket kısıtlığına neden olarak; takılarak düşme, dikkat dağılması sonucu yaralanma ve işi yanlış yapmaya neden olabilmektedir
- Bomun ve kule vincin ana halatının montajı sırasında araba sepetinden ve bomun içine doğrudan diz çökerek girilmesi ile yapılan çalışmalarda, emniyet kemeri ve baret gibi uygun KKD kullanılmaması durumunda düşme, çarpma, sıkışma neticesinde ölümlü ya da ağır yaralanmalı kazalar gerçekleşebilmektedir
Gürültü
- Kule vinç kurulumu sırasında genel olarak inşaat sahasındaki makineli ya da makinesiz yapılan işlerin toplamından, ortamda gürültüye maruziyet söz
- Çalışanlar birbirleri ile yüksek sesle konuşmak zorunda kalmaktadırlar.
- Tork anahtarı adı verilen el aleti, darbeli somun sıkımı ve sökümü yapması nedeni ile gürültü açığa çıkarmaktadır. Kule vincin elemanlarının tamamen metal malzemeden olması da gürültü üretimini ve iletimini artırmaktadır.
Aydınlatma
- Kule vinç kurulumunda karşılaşılabilecek diğer bir tehlike ise karanlıkta yetersiz aydınlatma, gündüz ise parlak yüzeylerden yansımalar ya da doğrudan güneş ışığının göz alması durumlarıdır.
- Aydınlatmanın yeterli olmadığı durumda yapılan çalışmalarda karanlık nedeni ile çalışanlar hata yapabilmekte, bunun sonucunda kaza riski oluşmaktadır.
- Benzer şekilde yansıyan ışığın göz alması durumunda da yine çalışanlar hata yaparak kazalara sebebiyet
- Mobil vinç operatörünün, yerden yukarı malzemeleri bağlayıp gönderen sapancı, işaretçi ve diğer personellerin yukarı yöne baktıkları durumda güneş ışığı ya da herhangi bir ışık kaynağından gelen ışığın gözlerini alması dikkat dağınıklığı oluşturmakta ve çeşitli kazaların olma ihtimalini arttırmaktadır.
Kimyasal Tehlikeler
- Kule vinç kurulduktan sonra çalıştırılmaya başlamadan önce halatların, makaraların yağlanması, dönüş grubunun ve bütün motor yataklarının yağlanması ve bakımı esnasında çeşitli kimyasallara maruz kalınmaktadır. Bu kimyasalların gözle ya da deri ile teması, tahriş gibi çeşitli sağlık sorunlarına neden olabilmektedir. Uygun KKD kullanılması gerekmektedir.
Termal Konfor
- Kule vinç kurulumu sırasındaki yapılan çalışmalar tamamıyla açık havada yapılmak zorundadır. Bu durum çalışanın hava şartlarına bağlı olarak kar, yağmur, rüzgâr, nem ya da aşırı sıcak/soğuğa maruz kalmasına neden olmaktadır.
- Çalışanın uygun olmayan hava şartlarından etkilenerek zarar görmesi ve dikkat dağınıklığı neticesinde kazalara sebebiyet vermesi muhtemel olmaktadır.
- Montajı yapılan parçaların neredeyse tamamı metal olduğu için soğuk hava koşulları yapılan çalışmalar daha da zorlaştırmaktadır.
- Çalışanlara iklim şartlarına uygun giysiler ve KKD’ler temin edilmelidir.
Ergonomi
- Kule vinç kurulumunda çalışanların eğilerek, bükülerek, uzanarak, dizleri üstünde çalışmaları gibi fiziksel yapısına uygun olmayan çalışma düzeninde iş yapmaları Ekipteki personel sayısını artırarak rotasyonlu çalışma veya çalışma sürelerinde iyileştirme düşünülmelidir.
- Üretici firmalar vincin pek çok yerine çalışanların vince tırmanma sürecinde ve montaj işlemleri sırasında dinlenebilecekleri platformları yapmaktadır. Gerekli yerlere ilave tasarımlar
- Merdivenlerin bazı modellerde çubuk demirden tasarlanması nedeni ile ayak burkulması gibi ayak-bacak sorunlarının oluşma ihtimalini artırmaktadır
Yangın ve Patlama
- Kule vinç kurulumunda elektrik bağlantıları ve topraklama bağlantısı yapılması esnasında elektrik kaynaklı yangın ya da kumanda panosu gibi dağıtım noktalarında patlama meydana gelmesi ihtimalleri bulunmaktadır. Yetkisiz kişilerin müdahalesine izin verilmemelidir.
- Çalışılan bölge yakınında havai elektrik hattı, gaz veya basınçlı buhar hattı bulunması durumunda herhangi bir çarpma sonucunda yangın çıkması veya buhar patlaması ile çalışanların yaralanması ve ölüm riski mevcuttur
Elektrik Kaynaklı Tehlikeler
- Kule vinç kurulumunda elektrik bağlantıları yapılırken ve elektrikli ekipmanların kullanımında doğabilecek kazalar elektrik çarpmasıyla ölüm ya da yaralanma ile sonuçlanabilmektedir.
- Kurulum yapılan yerin çok yakınında havai elektrik hatlarının olması ve kurulumda çalışan mobil vincin ya da taşınan kule vinç parçalarının bu hatlara çarpması sonucu çalışanların üzerine düşen kablolardan veya taşınan metal parçalarla çalışanların temas etmesi sonucu elektrik çarpılmaları neticesinde ölümlü ya da ağır yaralanmalı kazaların olma ihtimalleri bulunmaktadır.
