Neden İş Güvenliği Logo
İş Sağlığı ve Güvenliği

Asbest Maruziyeti

Asbest Maruziyeti

Asbest Maruziyeti, yapılan araştırmalara göre asbest maruziyeti iki şekilde meydana gelebilmektedir. Birincisi “Jeojenik/Çevresel Asbest Maruziyeti” olarak adlandırılan ve jeolojik koşullardan kaynaklanan maruziyettir. İkincisi ise işyeri koşullarından meydana gelebilen, Endüstriyel/Mesleki Asbest Maruziyeti’dir.


Asbest Nasıl Anlaşılır


Asbest Maruziyeti

Çevresel Maruziyet

Jeojenik/Çevresel Asbest Maruziyeti, yaşam çevremizde jeolojik olarak kaya ve toprak niteliğinde var olan asbest oluşumlarından ve/veya bunların yapı malzemesi olarak kullanılmasından kaynaklanan maruziyetlerdir. Özellikle Türkiye’de asbest maruziyeti açısından mesleki temastan önce çevresel asbest maruziyetinden bahsetmek gerekmektedir. Çünkü çok sayıda yerleşim biriminde yaşayanlarda çevresel asbest maruziyetine bağlı kanser görülme sıklığı açısından Türkiye, dünyada önde gelen ülkeler arasında yer almaktadır.

Ülkemizde gerçekleştirilen Tıbbi Jeolojik araştırmalara göre, üzerine kurulu olduğu veya çevresindeki zeminlerde jeolojik olarak asbest oluşumları bulunan çok sayıdaki yerleşim biriminde yaşayanlar ev içi ve dışı ortamlarda asbest liflerinin solunması yoluyla asbest maruziyeti ile karşı karşıyadır. Asbestli toprak, Anadolu’da; ak toprak, çorak toprak, ceren toprağı, çelpek veya höllük gibi isimlerle bilinmekte ve bu toprak köylerde kireç, sıva, çatı ve zemin malzemesi olarak hatta bebek beşiğinde kullanılmaktadır.

Mesleki Maruziyet

Endüstriyel/Mesleki Maruziyet, sanayide asbest üretim ve kullanımı ile asbestli malzemelerin söküm, yıkım ve tadilatı süreçlerinde gerçekleşmektedir. Bu maruziyet birincil olarak asbest madenleri ve ocaklarında olur. İkincil düzeyde; inşaat ve otomotiv sanayi, gemi yapımı, tamiri, izolasyon işleri, çimento üretimi, kiremit, kalıp, döküm, panel, asbestli balata imalatı, tamiri ve kullanımı, plastik yer karosu (marley) yapımı, döşenmesi ile yapı yıkım ve sökümü sırasında olur. Üçüncül düzeyde ise kontaminasyon yoluyla indirek maruziyetlerdir. Asıl maruziyet ikincil yolla olmaktadır.


Asbestle Çalışmalarda Risk Değerlendirmesi


Asbest ile ilgili en önemli toplantı Finlandiya‘nın önderliğinde Helsinki‘de 22 Ocak 1997’ de yapılmıştır. Bu toplantı sonucu Helsinki kriterleri olarak isimlendirilen asbest kullanımı konusunda bir konsensus oluşmuştur.

Asbest maruziyetinde Helsinki Kriteri

Asbest maruziyeti için Helsinki Kriterleri aşağıdaki maddelerde belirtilmiştir:

  1. En az 1 yıl, asbestli çimento fabrikası, asbest içeren binaların yıkım işleri veya asbestle doğrudan çalışma gibi büyük maruziyet öyküsü
  2. 5-10 yıl süreyle tersanede kapalı alanda çalışmak, düzenli olarak asbestli çimentoyla çalışmak, asbest maruziyeti olan tesisatçılık, balata tamirciliği gibi, genellikle kapalı ortamlarda, asbeste direkt maruz kalınan orta derecede maruziyet öyküsü
  3. Ya da ortam ölçümlerinde en az 25 lif/cm3 bulunması

Yıkım Kaynaklı Asbest Maruziyeti

2012 yılında 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun’un yayımlanması ile birlikte Ülkemizde kentsel dönüşüm projeleri hız kazanmış ve önümüzdeki 20 yılda yaklaşık 6 500 000 bağımsız birimin yıkılarak dönüştürülmesi gündeme gelmiştir. Bu yoğunluktaki yıkım faaliyetinde gerekli “asbest güvenliği tedbirlerinin alınamaması” durumunda önemli risklerle karşı karşıya gelinebileceği açıktır.

Yıkım kaynaklı asbest maruziyeti, asbestli yapı malzemelerinin yıkım öncesinde usulüne uygun olarak sökülerek yıkım mahallinden uzaklaştırılmaması koşullarında gerçekleşmektedir. Asbestli malzeme içeren yapıların bu şekilde yıkılması durumunda ortaya çıkacak tozların asbest lifleri içermesi ve bu liflerin solunması maruziyet oluşturacaktır.

Bu nedenle birçok ülke kendi yıkım prosedürlerinde, yıkım öncesi “asbest envanteri yapılmasını” zorunlu hale getirmiştir. Bu prosedürler sadece yapının tamamen yıkılması işlemleri için değil, asbestli malzemeyi içeren yapı parçalarının herhangi bir nedenle kaldırılması (asbestli çatı kaplamalarının veya vinil kaplamaların değiştirilmesi, asbestli panel duvarların sökümü vb.) işlemleri için de geçerli kılınmıştır


Asbest Ölçümleri ve Sınır Değerleri


Öte yandan yıkımlarda asbest maruziyeti, sadece yıkım mahallindeki kontrolsüz girişimler ile oluşacak “asbest tozuması” ile çalışanların karşı karşıya kalacağı maruziyet ile sınırlı değildir. Gerekli önlemlerin alınmaması sonucu gerek yıkım faaliyeti sırasında gerekse asbestli atıkların taşınması sürecinde etrafa yayılacak asbest lifli tozlar çevredeki yerleşimlerde yaşayanlar için “asbest maruziyeti” riskini oluşturabilecektir.

OSGB Tasarımı

İlgili Yayınlar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Araç çubuğuna atla