İnşaatlarda Gürültüye Bağlı İşitme Kayıpları, örneğin ağır kazı makineleri, bir yerden başka bir yere hareket edebilir; mesai saatleri içinde yoğunluğu önemli oranda değişebilir
İnşaatlarda Gürültüye Bağlı İşitme Kaybı
İçindekiler
Gürültü ve Maruziyet Kaynakları
Gürültü, rahatsız edici ve işitme için zararlı olan sestir. İç kulakta oluşan birikimsel hasar, gürültü maruziyetinin sonucudur. Etkilenme yıllar içinde yavaş gelişir; duyarlılığa göre değişmekle birlikte, 10 yıldan az zaman almaz. İşitme kaybını etkileyen faktörler gürültünün yoğunluğu(dB), şekli (sürekli, aralıklı, geçici), frekansı, içeriği, maruziyet süresi ve kişisel duyarlılıktır. Akustik travma ise ani, tek, yüksek düzeyde gürültü sonucu oluşan işitme kaybıdır. Çarpışma veya patlama gibi ani gürültülerden kaynaklanır.
Duyarlı kişiler dışında, günde 8 saat sürekli 80 dB altında gürültüye maruz kalmak genellikle işitme kaybına neden olmaz. 100 dB gürültüye sürekli maruziyet; ortalama olarak 5 yılda 5 dB, 20 yılda 14 dB, 40 yılda 19 dB işitme kaybına neden olur.
Sanayinin genelindeki işletmelerin aksine inşaat sektöründeki faaliyetler her zaman sabit ve tek bir yerde yürütülmez. Bu nedenle, gürültü seviyeleri değişir. İnşaatlarda işler çoğu zaman açık havada, hava koşullarının, rüzgar tünellerinin, topografyanın, atmosferin ve çevrenin etkileri altında yapılır. İnşaatlarda gürültü kaynakları, örneğin ağır kazı makineleri, bir yerden başka bir yere hareket edebilir; mesai saatleri içinde yoğunluğu önemli oranda değişebilir
Tipik bir şantiyede karşılaşılan gürültü seviyelerinin kaynakları iyi bilinmektedir. Şantiyedeki bir beton mikseri gürültünün kaynağı olabilir. Gürültü seviyeleri, dizel motoruyla çalışan mikserlere susturucular takılarak ve mikserin düzenli bakımının yapılmasını sağlayarak aşağı çekilebilir. Yıkım işlerinde ve şantiyede havalı matkapların, kompresörlerin ve iş makinelerinin çalıştığı zamanlarda ciddi gürültü tehlikesine rastlanabilir.
Şantiyede Rastlanabilecek Gürültü Seviyeleri
Operatördeki ekipmanın ses seviyesi | Ortalama | Oran |
Kazı: | ||
Lastik tekerlekli yükleyiciler | 88 | 85-91 |
Kazıcı yükleyici | 86,5 | 79-89 |
Dozer | 96 | 89-103 |
Yol silindiri | 90 | 79-93 |
Skreyper | 96 | 84-102 |
Greyder | <85 | |
Kamyon | 96 | 89-103 |
Asfalt serici | 101 | 100-102 |
Malzeme Taşıma: | ||
Beton mikseri | <85 | |
Beton pompası | <85 | |
Vinç | 100 | 97-102 |
Ayaklı vinç | <85 | |
Güç Üniteleri: | ||
Jeneratörler | <85 | |
Kompresörler | <85 | |
Darbe: | ||
Şahmerdan (dizel ve havalı) | 98 | 82-105 |
Şahmerdan (yer çekimi, fore) | 82,5 | 62,91 |
PnömatikKırıcı | 106 | 94-111 |
Hidrolik Kırıcı | 95,5 | 90-100 |
Pnömatikyonga makinesi | 109 | |
Diğer Ekipman: | ||
Beton vibratörü | 94,5 | 87-98 |
Kompres Hava Üfleyici | 104 | |
Elektrikli testere | 88,5 | 78-95 |
Elektrikli matkap | 102 | |
Paletli kaya delici makine | 113 |
İşyerinde ototoksik maddelere veya titreşime maruziyet gürültüye bağlı gelişen işitme sorunları üzerinde olumsuz etki yapabilir
Gürültünün Etkileri
Geçici veya kalıcı olabilir. Geçici olanı işitsel yorgunluk olarak da tanımlanır. Başlangıçta geçici işitme eşiği kayması vardır. Gürültü ortadan kalkarsa 24 saat içerisinde düzelir. Ancak maruziyet tekrarladıkça düzelme azalır ve kalıcı kayıp başlar.
Akut akustik travmadaki işitme kaybı simetrik ya da asimetrik olabilir. Kısmen geri dönebilir. Kulak zarında yırtılma, kanama olabilir.
Kronik mesleki işitme kaybı ise sinsi ve yavaş gelişir, gürültüden uzaklaşmakla ilerlemesi durur. Çoğu zaman kulak çınlaması da eşlik eder. Erken dönemde baş dönmesi, kulak çınlaması, işitme azalması olur. Tam işitme kaybına kadar ilerleyebilir. Kulak çınlaması olguların yarısında bulunur ve her aşamada duyulabilir. Sinirlilik, yorgunluk, uyku bozukluğu gibi bulgular eşlik edebilir. Sesleri ayırt etme yeteneği azalır. G
enellikle her iki kulakta, simetrik, geri dönüşümsüzdür. Bazen iki kulak arasında belirgin fark olur. Atıcılık bunun örneğidir. Atıcılarda, sağ omuz kullanılıyorsa, kafanın sağ kulağı gölgeleyip koruması nedeniyle sol kulakta daha fazla işitme kaybı olur. Tedavide en etkili yöntem gürültüden uzaklaştırmaktır. Sigara, kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, kan yağlarının yüksekliği, diyabet, ototoksik ilaçlar kolaylaştırıcı faktörlerdir.
Önleme Yöntemleri
Şantiyede gürültüyü kontrol altına alma olanakları sınırlıdır. İnşaat şirketleri ekipman tedarikçilerinden ekipman kiralar ve şirketlerin kiralamış oldukları bu ekipmanları “iyileştirme“ özgürlükleri yoktur. Şantiyede kullanılan diğer ekipmanlar alt yüklenicilere ait olabilir. Bu tür ekipmanlar da, gürültü emisyonlarını azaltacak şekilde tasarlanmamış olabilirler. Şantiye ortamına dayanıklı, kullanımı pratik, gürültüyü kesen donanım eklenmiş kitler tasarlamak zordur.
Gürültüyü kontrol altına alma teknikleri büyük ölçüde şantiye yönetiminden (örn. gürültülü işlemlerden kaçınma, gürültülü işleri etrafta az sayıda çalışan bulunan zamanlarda yaptırmak) ve geçici ses barajları veya perdeleri aracılığıyla gürültülü işlerin izolasyonundan (örn. kontrplak veya plastik kaplama) geçer. Şirketler gürültü emisyonu düşük ekipmanları tercih etmeli, yanmalı motor egzozu susturucuları için “sanayi tipi” değil “ev tipi” susturucularda ısrar etmeli, havalı el aletlerinden ziyade elektrikli el aletlerini kullanmalı, havalı değil hidrolik kaya matkaplarını seçmeli, dizel şahmerdanlar yerine “susturuculu” şahmerdanları kullanmalıdır. Makine ve aletlerin düzenli bakımı yapılmalıdır.
Gürültü kontrolünün bu önlemlerle sağlanamadığı hallerde, gürültüye maruz kalan çalışanların işlerini güvenli (gürültüsüz) bir şekilde, kendi sağlık ve güvenliklerini olduğu kadar iş arkadaşlarının da sağlık ve güvenliklerini riske atmadan yapabilmeleri için işveren, uygun KKD’yi temin etmek ve bu KKD’ lerin uygun kullanım talimatlarını vermek zorundadır. Ayrıca düzenli sağlık gözetimi yapılmalı; işe giriş muayenelerinde yüksek riskli bireyler belirlenmeli, tarama odyometreleri yapılmalı, periyodik muayenelerde erken işitme kaybı saptananlar işten uzaklaştırılmalıdır.