Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği, frekansı 100 Hz’in altındaki alternatif akım (a.a.) ve doğru akım (d.a.) elektrik tesislerine ilişkin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinin kurulması, işletilmesi, denetlenmesi, can ve mal güvenliği bakımından güvenlikle yapılmasına ilişkin hükümleri kapsar
İçindekiler
- 0.1 ELEKTRİK TESİSLERİNDE TOPRAKLAMALAR YÖNETMELİĞİ
- 0.2 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Uygulama ve Tanımlar
- 1 Topraklama Tesislerinin Boyutlandırılması
- 2 Madde 5-a) Topraklama tesislerinin kurulması için temel koşullar:
- 2.1 IC Hesaplanan veya ölçülen kapasitif toprak hata akımı
- 2.2 RA x Id £ 50 Volt
- 2.2.1 2) Topraklama tesisinin her bir kısmının (işletme elemanı) seçimi ve kurulması ile ilgili aşağıdaki hususlar sağlanmalıdır:
- 2.2.2 3) Topraklayıcıların malzemeleri ve yapılış şekilleri, beklenen korozyon etkilerine karşı dayanıklı olacak şekilde seçilmelidir (Ek-A’ya bakınız).
- 2.2.3 5) Yanıcı sıvı veya gazlar için kullanılan borular ile sıcak su borusu şebekesi vb. metal boru şebekeleri kesinlikle topraklayıcı olarak kullanılamazlar.
- 2.3 c) Topraklama İletkenleri: Topraklama iletkenleri Madde 9-e’ye ve toprağa döşenme durumunda da Çizelge-4a’ya uygun olmalıdır.
- 3 V
- 4 A
- 5 Rİ = 40 kW
- 6 ³ 20 m
- 7 RB
- 8 RA
- 9 L3
- 10 L2
- 11 Ölçü elektrodu (sonda)
- 12 L1
- 13 1000 W dan 20W a kadar
- 13.0.0.1 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
- 13.0.0.1.0.1 YG ve AG Sistemlerinde Topraklama Tesislerinin Birleştirilmesi ve AG Tesislerinin, YG Sistemleri ile Toprak Arasında Meydana Gelen Arızalara Karşı Korunması
- 13.0.0.1.0.2 Alçak Gerilim Tesislerinin, Yüksek Gerilim Sistemleri ile Toprak Arasında Meydana Gelen Arızalara Karşı Korunması için Alınması Gereken Önlemler
- 13.0.0.1 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
- 14 Not : Transformatör merkezi, global topraklama sisteminin bir bölümü ise, Madde 11’deki kurallar uygulanabilir.
- 15 BEŞİNCİ BÖLÜM
- 16 İletişim Sistemleri ve Bilgi İşlem Tesisleri için Topraklama Kuralları
- 17
- 18 Kullanım Alanı ve Amacı
- 19 Ek –C
- 20 a) Temel topraklamasının işlevi: Temel topraklaması, potansiyel dengelemesinin etkisini arttırır. Bunun dışında, Üçüncü Bölüm’deki kurallar yerine getirildiği takdirde, temel topraklaması kuvvetli akım tesislerinde ve yıldırıma karşı koruma tesislerinde topraklayıcı olarak uygundur.
- 21 Ek-N
- 22 Çeşitli Topraklayıcı Tiplerine İlişkin Hesaplama Örnekleri
- 23 V.2 Yabancı gerilimi az olan potansiyel dengelemesi
- 24 Ek-Y
ELEKTRİK TESİSLERİNDE TOPRAKLAMALAR YÖNETMELİĞİ
Resmi Gazete Tarihi: 21.08.2001 Resmi Gazete Sayısı: 24500
SON Revizyon: 04.12.2019
Güncelleme: 28.02.2022
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak, Uygulama ve Tanımlar
Madde 1- Amaç ve Kapsam
Madde 1– Bu Yönetmelik esas itibariyle, frekansı 100 Hz’in altındaki alternatif akım (a.a.) ve doğru akım (d.a.) elektrik tesislerine ilişkin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinin kurulması, işletilmesi, denetlenmesi, can ve mal güvenliği bakımından güvenlikle yapılmasına ilişkin hükümleri kapsar.
Özelliklerinin farklı olması nedeniyle, yüksek gerilimli elektrik kuvvetli akım tesislerine ve alçak gerilimli elektrik tesislerine ilişkin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More kuralları ile bilgi işlem ve iletişim donanımlarının topraklanmasına ilişkin kurallar ayrı bölümler halinde verilmiştir.
Elektrikle işleyen taşıtlara ilişkin besleme hatları, bu Yönetmeliğin kapsamına girmez.
Bu Yönetmeliğin Ek’leri ve ilgili Türk Standartları bu Yönetmeliğin tamamlayıcı ekidir. Yönetmelikte olmayan hükümler için EN, HD, IEC ve VDE gibi standartlar göz önüne alınır. Çelişmeler durumunda sıralamaya göre öncelik verilir.
Herhangi bir tesisin bu Yönetmeliğin kapsamına girip girmeyeceği konusunda bir kararsızlık ortaya çıkarsa, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının bu konuda vereceği karar geçerlidir.
Madde 2- Dayanak
Madde 2- (Değişik:RG-4/12/2019-30968)
Bu Yönetmelik, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 169 uncu ve 508 inci maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Madde 3- Uygulama
Madde 3- Bu Yönetmelik, yeni kurulacak tesislere ve büyük değişikliğe uğrayacak kurulu tesislere uygulanır.
Büyük değişikliğe uğramayan tesislerde bu Yönetmelik aşağıdaki koşullarda uygulanır:
-Bu değişiklik, söz konusu tesisin öteki bölümleri üzerinde ya da başka tesislerde karışıklıklar ve önemli tehlikeler oluşturursa,
-Yönetmeliğin uygulanmasının var olan tesislerde köklü değişiklikleri gerektirecek sonuçları doğurmaması koşulu ile önemli genişletme, önemli değişiklik ya da önemli onarım yapılırsa.
Bu Yönetmeliğin herhangi bir maddesinin uygulanması, yerel koşullar nedeniyle zorluklar ya da teknik gelişmeyi önleyecek durumlar ortaya çıkarırsa, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına gerekçeli başvuru yapılması durumunda, Bakanlık yalnızca o başvuru için söz konusu maddenin uygulanmamasına izin verebilir.
Madde 4- Tanımlar
Madde 4- Tanımlar, genel tanımlar, topraklamaya ilişkin tanımlar, hata ve arıza çeşitlerine ilişkin tanımlar, şebeke (sistem) tiplerine ilişkin tanımlar, iletişim sistemlerine ilişkin tanımlar olmak üzere beşe ayrılır.
a) Genel tanımlar:
1) Elektrik kuvvetli akım tesisleri: İnsanlar, diğer canlılar ve nesneler için bazı durumlarda (yaklaşma, dokunma vb.) tehlikeli olabilen ve elektrik enerjisinin üretilmesini, özelliğinin değiştirilmesini, biriktirilmesini, iletilmesini, dağıtılmasını ve mekanik enerjiye, ışığa, kimyasal enerjiye vb. enerjilere dönüştürülerek kullanılmasını sağlayan tesislerdir.
2) Alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More (AG): Etkin değeri 1000 volt ya da 1000 voltun altında olan fazlar arası gerilimdir.
3) Yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More (YG): Etkin değeri 1000 voltun üstünde olan fazlar arası gerilimdir.
4) Tehlikeli gerilimTehlikeli gerilim; etkin değeri alçak gerilimde 50 voltun üzerinde olan, yüksek gerilimde hata süresine bağlı olarak değişen gerilimi... More: Etkin değeri alçak gerilimde 50 voltun üzerinde olan, yüksek gerilimde hata süresine bağlı olarak değişen gerilimdir.
5) Toprağa karşı gerilim: Orta noktası ya da yıldız noktası topraklanmış şebekelerde, bir faz iletkeninin bu noktalara göre potansiyel farkıdır. Bu gerilim faz gerilimine eşittir.
Bunun dışındaki bütün şebekelerde toprağa karşı gerilim, bir faz iletkeninin toprağa temas etmesi durumunda öteki faz iletkenleri ile toprak arasında oluşan gerilimdir. Arıza yerinde ark yoksa, bir fazın toprağa karşı gerilimi fazlar arası gerilim değerine eşittir.
6) Elektrik işletme elemanları: Elektrik enerjisinin üretilmesi, dönüştürülmesi, iletilmesi, dağıtılması ve kullanılması amacına hizmet eden (örneğin makineler, transformatörler, bağlama cihazları, ölçü aletleri, koruma düzenleri, kablolar ve hatlar ile tüketici cihazları gibi) bütün elemanlardır.
7) Sabit işletme elemanları: Yapıları veya mekanik dayanımları açısından, işletme esnasında kuruldukları yere bağlanmış olan cihazlardır. Bu tanıma, işletme açısından sabit oldukları halde, örneğin bağlantılarının yapılabilmesi veya temizlenmeleri için sınırlı hareket ettirilebilen işletme elemanları da dahildir. Örneğin araçlarda ve cihazlarda sabit şekilde monte edilmiş transformatörler sabit işletme elemanlarıdır.
8) Yer değiştirebilen işletme elemanları: Şekilleri ve alışılagelmiş kullanımları açısından işletme sırasında bulundukları yere bağlanmamış elemanlardır.
Bu tanıma, şekilleri ve alışılagelmiş kullanımları açısından gerilim altındayken hareket ettirilebilen işletme elemanları da dahildir.
9) Aktif bölümler: Elektrik işletme elemanlarının, normal işletme koşullarında gerilim altında bulunan iletkenleri (nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More dahil, ancak PEN iletkeni hariç) ve iletken bölümleridir.
Orta iletkenler de aktif bölümlerdir; fakat koruma iletkenleri ve bunlara iletken olarak bağlı bölümler aktif bölüm sayılmaz.
10) Açıktaki iletken bölümler: Elektrik işletme elemanlarının her an dokunulabilen, aktif bölüm olmayan, fakat bir arıza durumunda gerilim altında kalabilen (gövde gibi) iletken bölümleridir.
11) İletken çeşitleri:
i) Ana iletken (Faz iletkeniFaz iletkeni; Akım kaynaklarını tüketicilere bağlayan fakat orta noktadan yada yıldız noktasından çıkmayan iletkenler Faz iletkeni a}Tesislere ve... More) (L1,L2,L3): Elektrik enerji kaynaklarını tüketicilere bağlayan, fakat orta noktadan ya da yıldız noktasından çıkmayan iletkenlerdir.
ii) Nötr iletkeni (N): Şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir (d.a. sistemlerinde kaynağın orta noktasına bağlanan iletkene de orta iletken denir).
iii) Koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More (PE): Elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini:
-Potansiyel dengeleme barasına,
-Topraklayıcılara,
-Elektrik enerji kaynağının topraklanmış noktasına,
bağlayan iletkendir.
iv) Koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More + nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More (PEN): Koruma iletkeni ile nötr iletkeninin işlevlerini bir iletkende birleştiren topraklanmış iletkendir.
v) Fonksiyon topraklama iletkeniTopraklama iletkeni; topraklanacak bir cihazı ya da tesis bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında veya yalıtılmış olarak toprağın... More (FE): Yalnızca fonksiyon topraklamasıFonksiyon topraklaması; bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır. Fonksiyon topraklaması,... More için kullanılan bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenidir.
vi) Fonksiyon topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More ve koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More (FPE): Hem fonksiyon topraklamasıFonksiyon topraklaması; bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır. Fonksiyon topraklaması,... More ve hem de koruma topraklamasıKoruma Topraklaması; bir yalıtım hatasında (tam gövde teması) elektrik devresinin aşırı akım koruma aygıtları ile açılmasını sağlamak için,... More için birlikte kullanılan tek bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenidir.
12) Dolaylı dokunmaya karşı koruma: İnsan ve hayvanların, hatalı durumlardan dolayı ortaya çıkabilecek tehlikelerden korunmasıdır.
13) Emniyetli ayırma: Bir akım devresine ilişkin olan gerilimin, bir başka akım devresine sirayet etmesinin yeterli güvenlikle önlendiği ayırmadır.
14) Ayırma transformatörü (Ara transformatör): İletişim tesislerinde, besleme şebekesinden kaynaklanan işlev bozulmalarını önlemek için kullanılan, sargıları elektriksel (galvanik) olarak ayrılmış bir transformatördür.
Ayırma transformatörü, birincil (primer) ve ikincil (sekonder) şebekede, dolaylı dokunmada ortaya çıkacak tehlikeli vücut akımlarına (çok yüksek dokunma gerilimlerine) karşı koruma için farklı önlemlerin kullanılmasını ve bu önlemlerin birbirini etkilememesini veya ortadan kaldırılmamasını mümkün kılar. Bu özellik sekonder şebekedeki bir veya daha çok tüketici için geçerlidir.
15) Taşınabilir işletme yerleri: Taşıma sırasında işletme dışı olan elektrik veya iletişim tesislerini bulunduran işletme yerleridir. Bunlar (işletme sırasında) sınırlı olarak hareket ettirildiklerinden, işletme esnasında sabit işletme elemanı tanımına girerler.
16) Elektrik işletme yerleri: Esas itibariyle elektrik tesislerinin işletilmesi için öngörülmüş olan ve kural olarak içine sadece ehliyetli personelin girebileceği kapalı hacim veya yerlerdir.
Not : İletişim tekniğinde bu tanıma, örneğin seçme ve kuvvetlendirici odaları, kablo dağıtım panoları, yangın, hırsız ve soygun alarm tesislerinin santralleri ve saat tesisleriyle, işletme nedeniyle boyutlandırma sınıfı 3’e dahil gerilime sahip bulunan kısımlarına kaza ile dokunulabilecek iletişim düzenleri dahildir.
17) Kapalı elektrik işletme yerleri: Yalnızca elektrik tesislerinin işletilmesi için öngörülmüş bulunan ve kilit altında tutulan kapalı hacim veya yerlerdir. Kilit yalnızca görevlendirilmiş kişiler tarafından açılabilmelidir. Giriş için sadece ehliyetli kişilere izin verilir.
Not : İletişim tekniğinde bu tanıma, örneğin kablo dağıtım odaları, içinde insan bulunmayan kuvvetlendirici odaları, radyo verici düzenleri ve yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More hattından haberleşme tesisleri dahildir.
18) El mesafesi bölgesi: Genellikle yürünebilen zeminden itibaren belirlenen ve sınırlarına, bir kişinin her yönde, yardımcı bir araç kullanmaksızın eliyle erişebileceği bölgedir. El mesafesinin boyutlandırılması Şekil-1’de gösterilmiştir.
19)Yıldırımdan koruma tesisi: Bir tesisin iç ve dış yıldırım etkilerinden korunması için kullanılan düzenlerin bütünüdür.
b) Topraklamaya ilişkin tanımlar:
1) Toprak: Elektrik potansiyelinin her noktada sıfır olduğu yeryüzünün madde ve yer olarak ifadesidir. Örnek: humuslu toprak, killi toprak, kumlu toprak, çamur, kayalık arazi.
2) Referans toprağı (nötr toprakNötr toprak; topraklayıcıdan yeterince uzak bulunan ve topraklama tesisinin etki alanı dışında kalan yeryüzü bölümüdür. Bu bölümdeki herhangi... More): Topraklayıcıdan yeterince uzak bulunan ve topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin etki alanı dışında kalan yeryüzü bölümüdür. Bu bölümdeki herhangi iki nokta arasında, topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More akımının neden olduğu gerilim ihmal edilecek kadar küçüktür (Şekil-2’ye bakınız).
3) Topraklama iletkeniTopraklama iletkeni; topraklanacak bir cihazı ya da tesis bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında veya yalıtılmış olarak toprağın... More: Topraklanacak bir cihazı ya da tesis bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında veya yalıtılmış olarak toprağın içinde döşenmiş bir iletkendir.
Nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More veya ana iletken ile topraklayıcı arasındaki bağlantıya bir ayırma bağlantısı, bir ayırıcı ya da bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More bobini veya direnç bağlanmışsa, bu durumda sadece topraklayıcı ile belirtilen cihazlara en yakın toprak tarafındaki bağlantı ucu arasındaki bağlantı, topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenidir.
4) Topraklama barasıTopraklama barası; Birden fazla topraklama iletkeninin bağlandığı bir topraklama barasıdır (iletkenidir). Topraklama barası b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1)... More (topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More birleştirme iletkeni): Birden fazla topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkeninin bağlandığı bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More barasıdır (iletkenidir).
Aşağıdaki iletkenler topraklama barasıTopraklama barası; Birden fazla topraklama iletkeninin bağlandığı bir topraklama barasıdır (iletkenidir). Topraklama barası b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1)... More sayılmaz:
i) Üç fazlı düzenlerde (üç ölçü transformatörü, üç kablo başlığı, üç mesnet izolatörü vb.) her bir cihazın topraklanacak bölümlerini birleştiren topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenleri,
ii) Hücre biçimindeki tesislerde, bir hücrenin cihazlarının topraklanacak bölümlerini birleştiren ve hücre içinde kesintisiz olarak döşenmiş olan bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More barasına bağlanmış topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenleri.
5) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisi: Birbirlerine iletken olarak bağlanan ve sınırlı bir alan içinde bulunan topraklayıcılar ya da aynı görevi yapan (boyasız direk ayakları, zırhlar ve metal kablo kılıfları gibi) metal parçalar ve topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenlerinin tümüdür.
E | Topraklayıcı, |
S1, S2, S3 | Ana topraklayıcıya bağlanmış olan potansiyel düzenleyici topraklayıcılar, |
UE | Topraklama gerilimiTopraklama gerilimi; bir topraklama tesisi ile referans toprağı arasında oluşan gerilimdir Topraklama gerilimi b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1)... More, |
USS | Mümkün olan adım gerilimiAdım Gerilimi; Topraklama geriliminin, insanın 1 m’lik adım açıklığı ile köprülenebilen bölümü Adım Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair... More, |
UST | Mümkün olan en büyük dokunma gerilimiDokunma Gerilimi; Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür Dokunma Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l – (... More, |
UTST | Sürüklenmiş en büyük dokunma gerilimiDokunma Gerilimi; Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür Dokunma Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l – (... More, eğer kılıf en uzak noktada topraklanmamış ise, |
UTSTE | Sürüklenmiş en büyük dokunma gerilimiDokunma Gerilimi; Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür Dokunma Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l – (... More, eğer kılıf en uzak noktada topraklanmış ise, |
j | Yeryüzü potansiyeliYeryüzü potansiyeli; yeryüzünün bir noktası ile referans toprağı arasındaki gerilimini ifade eder. Yeryüzü potansiyeli b) Topraklamaya ilişkin tanımlar:... More. |
Şekil-2 Üzerinden akım geçen topraklayıcının çevresindeki yeryüzü potansiyelinin değişimi ve gerilimler
6) Topraklamak: Elektriksel bakımdan iletken bir parçayı bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisi üzerinden toprağa bağlamaktır.
7) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More: Topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümüdür.
Topraklamalar çeşitlerine, amaçlarına ve şekillerine göre ayırt edilirler:
7.1) Topraklamanın çeşitlerine göre tanımlar:
i) Dolaysız topraklamaDolaysız topraklama; topraklama direncinden başka hiçbir direnç içermeyen topraklamayı ifade eder. Dolaysız topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1)... More: TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direncinden başka hiçbir direnç içermeyen topraklamadır.
ii) Dolaylı topraklamaDolaylı topraklama; topraklama iletkeni üzerine ek olarak bağlanan ohmik, endüktif veya kapasitif dirençlerle yapılan topraklamayı ifade eder. Dolaylı... More: Topraklama iletkeniTopraklama iletkeni; topraklanacak bir cihazı ya da tesis bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında veya yalıtılmış olarak toprağın... More üzerine ek olarak bağlanan ohmik, endüktif veya kapasitif dirençlerle yapılan topraklamadır.
iii) Açık topraklamaAçık topraklama; topraklama iletkeni üzerine bir parafudr veya eklatör bağlanan topraklamayı ifade eder. Açık topraklama b) Topraklamaya ilişkin... More: Topraklama iletkeniTopraklama iletkeni; topraklanacak bir cihazı ya da tesis bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında veya yalıtılmış olarak toprağın... More üzerine bir parafudr veya eklatör bağlanan topraklamadır.
7.2) Topraklamanın amaçlarına göre tanımlar:
i) Koruma topraklamasıKoruma Topraklaması; bir yalıtım hatasında (tam gövde teması) elektrik devresinin aşırı akım koruma aygıtları ile açılmasını sağlamak için,... More: İnsanları tehlikeli dokunma gerilimlerine karşı korumak için, işletme akım devresinde bulunmayan iletken bir bölümün topraklanmasıdır.
ii) İşletme topraklaması: İşletme akım devresinin bir noktasının, cihazların ve tesislerin normal işletilmesi için topraklanmasıdır. Bu topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iki şekilde yapılabilir:
-Dirençsiz (doğrudan doğruya) işletme topraklaması: Bu durumda, topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More yolu üzerinde normal topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More empedansından başka hiçbir direnç bulunmamaktadır.
-Dirençli işletme topraklaması: Bu durumda, ek olarak ohmik, endüktif ya da kapasitif dirençler bulunmaktadır.
iii) Fonksiyon topraklamasıFonksiyon topraklaması; bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır. Fonksiyon topraklaması,... More: Bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır. Fonksiyon topraklamasıFonksiyon topraklaması; bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır. Fonksiyon topraklaması,... More, toprağı dönüş iletkeni olarak kullanan iletişim cihazlarının işletme akımlarını da taşır.
Not : Bir iletişim tesisinin fonksiyon topraklamasıFonksiyon topraklaması; bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır. Fonksiyon topraklaması,... More, eskiden kullanılan iletişim tesisi işletme topraklaması ile aynıdır. Fonksiyon topraklamasıFonksiyon topraklaması; bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır. Fonksiyon topraklaması,... More deyimine, örneğin “yabancı gerilim bileşeni az olan topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More” gibi adlandırmalar da dahildir.
iv) Fonksiyon ve koruma topraklamasıKoruma Topraklaması; bir yalıtım hatasında (tam gövde teması) elektrik devresinin aşırı akım koruma aygıtları ile açılmasını sağlamak için,... More: Fonksiyon topraklamasının aynı topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenini kullanarak ve aynı zamanda koruma topraklamasıKoruma Topraklaması; bir yalıtım hatasında (tam gövde teması) elektrik devresinin aşırı akım koruma aygıtları ile açılmasını sağlamak için,... More olarak da kullanıldığı topraklamadır.
Not : Bir iletişim tesisinin fonksiyon ve koruma topraklamasıKoruma Topraklaması; bir yalıtım hatasında (tam gövde teması) elektrik devresinin aşırı akım koruma aygıtları ile açılmasını sağlamak için,... More, eskiden kullanılan iletişim tesisi işletme ve koruma topraklamasıKoruma Topraklaması; bir yalıtım hatasında (tam gövde teması) elektrik devresinin aşırı akım koruma aygıtları ile açılmasını sağlamak için,... More ile aynıdır.
v) Düşük gürültülü topraklamaDüşük gürültülü topraklama; dış kaynaklardan iletilen (bozucu büyüklüklerle olan) girişimin seviyesi, bağlandığı bilgi işlem veya benzeri donanımda bilgi... More: Dış kaynaklardan iletilen (bozucu büyüklüklerle olan) girişimin seviyesi, bağlandığı bilgi işlem veya benzeri donanımda bilgi kayıplarına neden olan kabul edilmeyecek etkiler üretmeyen bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More bağlantısıdır.
Not : Genlik/frekans karakteristikleri ile ilgili olarak (suseptans= 1/x) duyarlık, donanımın tipine bağlı olarak değişir.
vi) Yıldırıma karşı topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More: Yıldırım düşmesi durumunda, işletme gereği gerilim altında bulunan iletkenlere atlamaları (geri atlamalar) geniş ölçüde önlemek ve yıldırım akımını toprağa iletmek için, işletme akım devresine ilişkin olmayan iletken bölümlerin topraklanmasıdır.
vii) Raylı sistem topraklamasıRaylı sistem topraklaması; iletken kısımlarla raylı sistem toprağı arasındaki dolaysız, dolaylı veya açık bağlantıyı ifade eder. Raylı sistem... More: İletken kısımlarla raylı sistem toprağı arasındaki dolaysız, dolaylı veya açık bağlantıdır.
Raylı sistem toprağı, geri dönüş iletkeni olarak görev yapan ve traversler veya topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisleri üzerinden toprakla bağlantısı olan raylar ve bunlara bağlanmış iletken kısımlardır.
7.3) Topraklamanın şekline göre tanımlar:
i) Münferit (tekil) topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More: İşletme elemanı veya cihazın sadece kendine ilişkin topraklayıcıya bağlı olduğu topraklamadır.
ii) Yıldız şeklindeki topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More: Birçok işletme elemanının veya cihaza ilişkin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenlerinin topraklanmış bir noktada yıldız şeklinde toplanmasıdır.
iii) Çoklu topraklamaÇoklu topraklama; bir işletme elemanı veya cihazın topraklanmış birçok iletkene (örneğin potansiyel dengeleme iletkeni, koruma iletkeni (PE) veya... More: Bir işletme elemanı veya cihazın topraklanmış birçok iletkene (örneğin potansiyel dengeleme iletkeni, koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More (PE) veya fonksiyon topraklama iletkeniTopraklama iletkeni; topraklanacak bir cihazı ya da tesis bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında veya yalıtılmış olarak toprağın... More (FE)) bağlandığı topraklamadır. Bu topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenleri aynı topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More birleştirme iletkenine veya farklı topraklayıcılara bağlı olabilir.
iv) Yüzeysel topraklamaYüzeysel topraklama; topraklanacak işletme elemanları veya cihazların ve iletişim tesislerinin işletme akımı taşımayan iletken kısımlarının ağ şeklinde kendi... More: Topraklanacak işletme elemanları veya cihazların ve iletişim tesislerinin işletme akımı taşımayan iletken kısımlarının ağ şeklinde kendi aralarında koruma topraklamasına veya fonksiyon ve koruma topraklamasına bağlandığı topraklamadır.
8) Topraklayıcı (topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More elektrodu): Toprağa gömülü ve toprakla iletken bir bağlantısı olan veya beton içine gömülü, geniş yüzeyli bağlantısı olan iletken parçalardır.
9) Topraklayıcı çeşitleri:
9.1) Konuma göre topraklayıcılar:
i) Yüzeysel topraklayıcıYüzeysel topraklayıcı; genel olarak 0,5 – 1 m. arasında bir derinliğe yerleştirilen topraklayıcıdır. Galvanizli şerit veya yuvarlak ya... More: Genel olarak 0,5 – 1 m. arasında bir derinliğe yerleştirilen topraklayıcıdır. Galvanizli şerit veya yuvarlak ya da örgülü iletkenden yapılabilir ve yıldız, halka, gözlü topraklayıcı ya da bunların karışımı olabilir.
ii) Derin topraklayıcı: Genellikle düşey olarak 1 m’den daha derine yerleştirilen topraklayıcıdır. Galvanizli boru, yuvarlak çubuk veya benzeri profil malzemelerden yapılabilir.
9.2) Biçim ve profile göre topraklayıcılar:
i) Şerit topraklayıcıŞerit topraklayıcı; şerit şeklindeki iletken malzeme ile yapılan topraklayıcıyı ifade eder. Şerit topraklayıcı b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1)... More: Şerit şeklindeki iletken malzeme ile yapılan topraklayıcıdır.
ii) Boru ve profil topraklayıcı : Boru ve profil şeklindeki iletken malzeme ile yapılan topraklayıcıdır.
iii) Örgülü iletken topraklayıcıÖrgülü iletken topraklayıcı; örgülü iletken malzeme ile yapılan topraklayıcıdır. Örgülü iletkeni oluşturan teller ince olmamalıdır. Örgülü iletken topraklayıcı... More: Örgülü iletken malzeme ile yapılan topraklayıcıdır. Örgülü iletkeni oluşturan teller ince olmamalıdır.
iv) Doğal topraklayıcıDoğal topraklayıcı; temel amacı topraklama olmayan, fakat topraklayıcı olarak etkili olan, toprakla veya suyla doğrudan doğruya veya beton... More: Temel amacı topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More olmayan, fakat topraklayıcı olarak etkili olan, toprakla veya suyla doğrudan doğruya veya beton üzerinden temasta bulunan yapıların çelik bölümleri, boru tesisatları, temel kazıkları gibi metal parçalardır.
v)Topraklayıcı etkisi olan kablo: Metal kılıfı, siperi (ekran) ve zırhlarının iletkenliği toprağa göre şerit topraklayıcıŞerit topraklayıcı; şerit şeklindeki iletken malzeme ile yapılan topraklayıcıyı ifade eder. Şerit topraklayıcı b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1)... More niteliğinde olan kablodur.
vi) Çıplak topraklayıcı bağlantı iletkeni: Bir topraklayıcıya bağlanan çıplak topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkeninin toprak içinde kalan bölümü, topraklayıcının bir parçası sayılır.
vii) Temel topraklayıcı (temel içine yerleştirilmiş topraklayıcı ): Beton içine gömülü, toprakla (beton üzerinden) geniş yüzeyli olarak temasta bulunan iletkendir.
10) Potansiyel düzenleyici topraklayıcı: Belirli bir yayılma direncinin sağlanmasından çok, potansiyel dağılımının düzenlenmesine yarayan topraklayıcıdır (Şekil-2’ye bakınız).
11) Toprak özdirenci (rE ): Toprağın elektriksel özdirencidir. Bu direnç, genellikle W m2/m ya da W m olarak verilir. Bu direnç, kenar uzunluğu 1 m olan toprak bir küpün karşılıklı iki yüzeyi arasındaki dirençtir.
12) Topraklayıcının veya topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin yayılma direnci (RE): Bir topraklayıcı ya da topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisi ile referans toprağı arasındaki toprağın direncidir. Yayılma direnci, yaklaşık olarak ohmik direnç kabul edilebilir.
13) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci: Topraklayıcının yayılma direnci ile topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkeninin direncinin toplamıdır.
14) Toplam topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci: Bir yerde ölçülebilen ve ölçüye giren bütün topraklamaların toplam direncidir.
15) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More empedansı (ZE): Bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisi ile referans toprağı arasındaki (işletme frekansında) alternatif akım direncidir. Bu empedansın mutlak değeri, topraklayıcıların yayılma dirençleri ile toprak iletkenleri ve topraklayıcı etkisi olan kablolar gibi zincir etkili iletken empedanslarının paralel bağlanması ile elde edilir (Şekil-3’e bakınız).
16) Darbe topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci: Bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin herhangi bir noktası ile referans toprağı arasında, yıldırım akımlarının geçmesi sırasında etkili olan dirençtir.
17) Topraklama gerilimiTopraklama gerilimi; bir topraklama tesisi ile referans toprağı arasında oluşan gerilimdir Topraklama gerilimi b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1)... More (toprak potansiyel yükselmesi) (UE ): Bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisi ile referans toprağı arasında oluşan gerilimdir (Şekil-2’ye bakınız).
18) Yeryüzü potansiyeliYeryüzü potansiyeli; yeryüzünün bir noktası ile referans toprağı arasındaki gerilimini ifade eder. Yeryüzü potansiyeli b) Topraklamaya ilişkin tanımlar:... More (j) :Yeryüzünün bir noktası ile referans toprağı arasındaki gerilimdir.
19) Dokunma gerilimiDokunma Gerilimi; Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür Dokunma Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l – (... More (UT): TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür (Şekil-2’ye bakınız). Bu durumda insan vücudu üzerindeki akım yolu elden ayağa (dokunulabilen yere yatay uzaklık yaklaşık 1 m) ya da elden eledir.
20) Beklenen dokunma gerilimiDokunma Gerilimi; Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür Dokunma Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l – (... More (mümkün olan en büyük dokunma gerilimiDokunma Gerilimi; Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür Dokunma Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l – (... More) (UST): İletken kısımlarla toprak arasında ortaya çıkan bir toprak hatası esnasında, bu kısımlara henüz dokunulmamış iken, ortaya çıkan gerilimdir (kaynak gerilimi).
21) Adım gerilimiAdım Gerilimi; Topraklama geriliminin, insanın 1 m’lik adım açıklığı ile köprülenebilen bölümü Adım Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair... More (US): TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More geriliminin, insanın 1 m’ lik adım açıklığı ile köprüleyebildiği bölümüdür. Bu durumda insan vücudu üzerindeki akım yolu ayaktan ayağadır (Şekil-2’ye bakınız).
22) Potansiyel dağılımı: Topraklanmış bir elektrik işletme elemanında oluşan bir hata sonucunda bir gövde kısa devresi oluştuğunda, referans toprağından başlayarak ölçülmek üzere söz konusu elektrik işletme elemanına doğru, yeryüzündeki potansiyelin dağılmasıdır.
23) Potansiyel dağılımının düzenlenmesi (potansiyel düzenlenmesi): Bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin potansiyel dağılımının düzenlenmesi, adım ve dokunma gerilimlerini küçültmek için potansiyel düzenleyici topraklayıcılar yerleştirerek potansiyel dağılımına etki etmektir (Şekil-2’ye bakınız). Düzenleyici topraklayıcıların topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisine bağlı olup olmamalarının önemi yoktur.
24) Potansiyel dengelemesiPotansiyel dengelemesi; potansiyel farklarının ortadan kaldırılmasıdır. Örneğin, koruma iletkenleri ile iletken borular ve iletken yapı bölümleri arasında ya... More: Potansiyel farklarının ortadan kaldırılmasıdır. Örneğin, koruma iletkenleri ile iletken borular ve iletken yapı bölümleri arasında ya da bu borularla yapı bölümleri arasındaki potansiyel farklarının giderilmesi amacıyla yapılan düzenlemelerdir.
25) Fonksiyon potansiyel dengelemesiFonksiyon potansiyel dengelemesi; iletken kısımlar arasındaki gerilimi, bir işletme elemanının, cihazın veya tesisin sorunsuz çalışabilmesine yetecek kadar küçük... More: İletken kısımlar arasındaki gerilimi, bir işletme elemanının, cihazın veya tesisin sorunsuz çalışabilmesine yetecek kadar küçük değerlere düşürmek amacıyla yapılan düzenlemelerdir.
26) Koruma potansiyel dengelemesiKoruma potansiyel dengelemesi; iletken kısımlar arasında yüksek gerilimlerin ortaya çıkmasını önlemek amacıyla yapılan düzenlemeleri ifade eder. Koruma potansiyel... More: İletken kısımlar arasında yüksek gerilimlerin ortaya çıkmasını önlemek amacıyla yapılan düzenlemelerdir.
27) Fonksiyon ve koruma potansiyel dengelemesiFonksiyon ve koruma potansiyel dengelemesi; fonksiyon potansiyel dengelemesi ile koruma potansiyel dengelemesinin birleştirilmesidir ve bir işletme elemanı, cihaz... More: Fonksiyon potansiyel dengelemesiFonksiyon potansiyel dengelemesi; iletken kısımlar arasındaki gerilimi, bir işletme elemanının, cihazın veya tesisin sorunsuz çalışabilmesine yetecek kadar küçük... More ile koruma potansiyel dengelemesinin birleştirilmesidir ve bir işletme elemanı, cihaz veya tesis için, gerek fonksiyon ve gerekse koruma açısından öngörülen koşulların sağlanması için yeterlidir.
28) Potansiyel dengeleme hattı (eşpotansiyel kuşaklama): Potansiyel dengelemesini sağlamak amacıyla kullanılan bağlantı iletkenleridir.
29) Üzerine basılan yerin yalıtılması: Üzerine basılan yer ile toprak arasındaki direncin, izin verilmeyen dokunma gerilimleri oluşamayacak biçimde arttırılmasıdır.
30) Potansiyel sürüklenmesiPotansiyel sürüklenmesi; bir topraklama tesisinin yükselen potansiyelinin, bu tesise bağlı bir iletken (örneğin, metal kablo kılıfları, PEN iletkeni,... More: Bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin yükselen potansiyelinin, bu tesise bağlı bir iletken (örneğin, metal kablo kılıfları, PEN iletkeni, su borusu, demiryolu) ile potansiyeli daha düşük olan bölgeye veya referans toprak bölgesine taşınmasıdır. Bu iletkende, çevresine göre bir potansiyel farkı oluşur.
31) Global topraklama sistemiGlobal topraklama sistemi; Yerel topraklama tesislerinin birbirlerine bağlanmasıyla elde edilen ve birbirlerine yakın mesafede bulunan topraklama tesislerinde hiçbir... More: Yerel topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinin birbirlerine bağlanmasıyla elde edilen ve birbirlerine yakın mesafede bulunan topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinde hiçbir tehlikeli topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More geriliminin (toprak potansiyel yükselmesi) ortaya çıkmamasını sağlayan bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sistemidir. Böyle sistemler, toprak arıza akımın bölünmesine izin vererek, yerel topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sisteminde topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More geriliminin küçültülmesini sağlar. Böyle bir sistem bir eşpotansiyel yüzey oluşturur.
Türkiye’nin Onayladığı ILO Sözleşmeleri
c) Hata ve arızalar ile ilgili tanımlar:
1) Bozuk olmayan işletme (Normal işletme): Tesis, cihaz ve işletme elemanları için öngörülmüş olan koşullardaki (örneğin bunlara ilişkin işletme talimatları uyarınca) ve hatasız durumdaki işletmedir.
2) Bozuk işletme durumu: Arızalı işletme ve hata durumu için üst kavramdır.
Not: Bozuk işletme durumları, örneğin yalıtımların köprülenmesi, elektriksel bağlantıların kesilmesi, bileşenlerin devre dışı kalması gibi durumlarla, yazılım hataları ve aynı zamanda cihazların üretim, çalıştırma ve bakımı sırasındaki hatalardır.
3) Bir tesisin veya cihazın bozuk işletmesi: Bir tesisin veya cihazın bir hata durumu oluşturmaksızın, bozuk işletme durumuna geçip, bozuk olmayan işletme durumunun dışına çıkmasıdır.
4) Hata durumu: Güvenlikle ilgili bir kısmın, örneğin temel yalıtımın, koruma iletkeninin veya güvenlikle ilgili devrenin görevini yapamaması nedeniyle bir tesis veya cihazda ortaya çıkan bozuk işletme durumudur.
5) Yalıtım hatası: Yalıtımdaki hata sonucu sistemde ortaya çıkan hatadır.
6) Gövde teması: Bir hata sonucunda bir elektrik işletme elemanının gövdesi ile aktif bölümler arasında oluşan iletken bağlantıdır.
7) Kısa devreKısa Devre; İşletme bakımından birbirine karşı gerilim altında olan iletkenler ( yada aktif bölümler) arasında, bir arıza sonucunda... More: İşletme bakımından birbirine karşı gerilim altında olan iletkenler (ya da aktif bölümler) arasında, bir arıza sonucunda oluşan iletken bağlantıdır. Ancak olayın kısa devreKısa Devre; İşletme bakımından birbirine karşı gerilim altında olan iletkenler ( yada aktif bölümler) arasında, bir arıza sonucunda... More sayılabilmesi için, arızanın olduğu akım devresi üzerinde bir tüketim cihazın direnci gibi işlevi olan bir direncin bulunmaması gerekir.
8) Hat teması: Kısa devrenin oluştuğu akım devresi üzerinde, işlevi olan bir direnç bulunursa, bu olaya hat teması adı verilir.
9) Toprak hatası: Bir faz iletkeninin ya da işletme gereği yalıtılmış orta iletkenin, bir arıza sonucunda, toprakla ya da topraklanmış bir bölümle oluşturduğu iletken bağlantıdır. İletken bağlantı bir ark üzerinden de olabilir.
Yıldız noktası doğrudan doğruya ya da küçük değerli bir direnç üzerinden topraklanan şebekelerdeki, toprak hatasına toprak kısa devresi adı verilir.
Yıldız noktası yalıtılmış ya da kompanze edilmiş (dengelenmiş) şebekelerde toprak hatasına toprak teması adı verilir.
Toprak teması, aynı şebekenin iki ya da daha çok iletkeninde, farklı noktalarda olursa, buna çift toprak teması ya da çok fazlı toprak hatası adı verilir.
10) Hata gerilimi: İnsanlar tarafından dokunulabilen ve işletme akım devresine ilişkin olmayan, iletken bölümler arasında ya da böyle bir bölüm ile referans toprağı arasında oluşan gerilimdir.
11) Hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More: Bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More ya bir kısa devreKısa Devre; İşletme bakımından birbirine karşı gerilim altında olan iletkenler ( yada aktif bölümler) arasında, bir arıza sonucunda... More akımıdır ya da bir toprak teması akımıdır.
12) Toprak hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More (IF): Hata yerinde (toprak teması olan yer) yalnızca bir toprak temas noktası bulunması durumunda, işletme akım devresinden toprağa ya da topraklanmış bölümlere geçen akımdır (Şekil-3’e ve Şekil-4a’dan Şekil-4e’ye kadar bakınız).
Bu akım:
-Yıldız noktası yalıtılmış şebekelerde, kapasitif toprak teması akımı IC,
-Yıldız noktası söndürme bobini ile donatılmış (rezonans topraklı) şebekelerde, artık toprak teması akımı IRES,
-Yıldız noktası doğrudan doğruya ya da küçük değerli bir direnç üzerinden topraklanmış şebekelerde, toprak kısa devreKısa Devre; İşletme bakımından birbirine karşı gerilim altında olan iletkenler ( yada aktif bölümler) arasında, bir arıza sonucunda... More akımı ya da bir fazlı kısa devreKısa Devre; İşletme bakımından birbirine karşı gerilim altında olan iletkenler ( yada aktif bölümler) arasında, bir arıza sonucunda... More akımı I’’kl’dir.
13) Topraklama akımıTopraklama akımı; topraklama empedansı üzerinden toprağa geçen akımdır Topraklama akımı b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak: Elektrik potansiyelinin... More (IE ): TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More empedansı üzerinden toprağa geçen akımdır (Şekil-3’e bakınız).
Not: IE topraklama akımıTopraklama akımı; topraklama empedansı üzerinden toprağa geçen akımdır Topraklama akımı b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak: Elektrik potansiyelinin... More, IF toprak hata akımının, bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin potansiyelinin yükselmesine neden olan bölümüdür. IE’nin hesaplanması için Ek-N’ ye bakınız.
14) Kaçak akımKaçak akım; işletme araçlarının gövdeleri, akım sisteminin orta noktasına ya da doğrudan doğruya topraklanmış bir şebeke noktasına veya... More: İşletme araçlarının gövdeleri, akım sisteminin orta noktasına ya da doğrudan doğruya topraklanmış bir şebeke noktasına veya toprağa iletken olarak bağlanmışlarsa, işletme elemanının aktif bölümlerinden, işletme yalıtkanı üzerinden aktif olmayan bölümlere, örneğin gövdeye işletme sırasında geçen akımdır. Sonuç olarak kaçak akımKaçak akım; işletme araçlarının gövdeleri, akım sisteminin orta noktasına ya da doğrudan doğruya topraklanmış bir şebeke noktasına veya... More, işletme sırasında hatasız bir akım devresinden toprağa veya yabancı bir iletken kısma akan akımdır.
Not: Bu akımın, işletme elemanlarının toprağa karşı kapasitelerinden veya özellikle kondansatörlerin kullanılmasından kaynaklanan bir kapasitif bileşeni bulunabilir.
15) Yüksek kaçak akımYüksek kaçak akım; TS 40’a uygun fiş-priz veya benzeri ile bağlı IEC 60435‘e uygun olarak ölçülen ve belirtilen... More (Bilgi-işlem donanımları için): TS 40’a uygun fiş-priz veya benzeri ile bağlı IEC 60435‘e uygun olarak ölçülen ve belirtilen sınırı aşan toprak kaçak akımıdır.
16) Hızlı açma: Bir toprak hata akımının 0,5 saniyeden daha kısa sürede kesilmesidir.
17) Azalma (redüksiyon) katsayısı (r): Üç fazlı bir sistemde, kısa devrenin meydana geldiği yerden ve merkezlerin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinden belli bir uzaklıkta akan toprak akımının, işletme akım devresindeki iletkenlerden geçen akımlarına ilişkin sıfır akım bileşenlerinin toplamına ( r = IE / 3 I) oranıdır.
IF | Toprak hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More, |
IC | Kapasitif toprak akımı, |
IL | Paralel söndürme (kompanzasyon) bobinlerinin akımlarının toplamı, |
IR | Kaçak akımKaçak akım; işletme araçlarının gövdeleri, akım sisteminin orta noktasına ya da doğrudan doğruya topraklanmış bir şebeke noktasına veya... More, |
IH | Harmonik akım, |
IRES | Toprak teması artık akımı, |
I”k1 | Tek kutuplu toprak kısa devresinde alternatif başlangıç kısa devreKısa Devre; İşletme bakımından birbirine karşı gerilim altında olan iletkenler ( yada aktif bölümler) arasında, bir arıza sonucunda... More akımı, |
I”kEE | Çift toprak temas akımı. |
Şekil-4 Yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More şebekelerinin yıldız noktası durumlarına göre toprak hata akımlarının sınıflandırılması
d) Şebeke (sistem) tiplerine ilişkin tanımlar:
1) Şebekelerin yıldız noktalarının topraklanma durumlarına göre sınıflandırılması:
i) Yıldız noktası yalıtılmış şebekeler: Transformatörlerin ve generatörlerin yıldız noktaları ile yıldız noktasını oluşturan öteki tesis bölümleri, işletmenin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisine bağlanmamış olan şebekelerdir.
Yıldız noktası çok büyük bir empedans ya da bir aşırı gerilime karşı koruma cihazı üzerinden toprağa bağlanan şebekeler de yıldız noktası yalıtılmış şebeke sayılırlar.
ii) Toprak teması kompanze edilmiş (dengelenmiş) şebekeler: Bir ya da birden fazla transformatörün ya da yıldız noktasını oluşturan öteki tesis bölümlerinin yıldız noktaları veya orta noktaları söndürme bobinleri üzerinden topraklanmış ve bu düzenlerin endüktansı, şebekenin toprak kapasitesini kompanze edecek biçimde ayarlanmış olan şebekelerdir.
iii) Yıldız noktası doğrudan doğruya ya da küçük değerli bir empedans üzerinden topraklanmış şebekeler: Bir ya da birden fazla transformatörün veya yıldız noktasını oluşturan öteki tesis bölümlerinin ya da generatörlerin yıldız noktası, doğrudan doğruya veya akım sınırlayan ohmik direnç ya da reaktans bobini üzerinden topraklanmış olan ve şebekedeki koruma düzeni, herhangi bir noktadaki toprak hatasında otomatik açmayı sağlayacak biçimde yapılmış olan şebekelerdir.
Bu tanıma, toprak teması başlangıcında yıldız noktası kısa süreli olarak topraklanan, yıldız noktası yalıtılmış veya kompanze edilmiş şebekeler de dahildir.
iv)Yıldız noktası veya bir faz iletkeniFaz iletkeni; Akım kaynaklarını tüketicilere bağlayan fakat orta noktadan yada yıldız noktasından çıkmayan iletkenler Faz iletkeni a}Tesislere ve... More geçici olarak küçük değerli bir empedans üzerinden topraklanmış şebekeler: Kendi kendine sönmeyen toprak temasında, yıldız noktası veya işletme akım devresinin bir iletkeni (faz iletkeniFaz iletkeni; Akım kaynaklarını tüketicilere bağlayan fakat orta noktadan yada yıldız noktasından çıkmayan iletkenler Faz iletkeni a}Tesislere ve... More), toprak temasının başlangıcından birkaç saniye sonra kısa süreli olarak topraklanan, yıldız noktası yalıtılmış veya kompanze edilmiş şebekelerdir.
2) Dağıtım şebekelerinin gerilimli iletken sayısına göre sınıflandırılması:Dağıtım şebekeleri gerilim türüne göre iletken sayısı bakımından aşağıdaki şekilde sınıflandırılır.
Alternatif akım sistemleri | Doğru akım sistemleri |
Tek fazlı 2 telli | 2 telli |
Tek fazlı 3 telli | 3 telli |
İki fazlı 3 telli | |
Üç fazlı 3 telli | |
Üç fazlı 4 telli | |
Üç fazlı 5 telli |
3) Dağıtım şebekelerinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tipine göre sınıflandırılması: Bu Yönetmelikte sistem topraklamasının aşağıdaki tipleri dikkate alınmıştır.
Notlar:
1-Şekil-5a’dan Şekil-5e’ye kadar olan şekillerde, genel olarak kullanılan üç fazlı sistemlere örnekler verilmiştir.
Şekil-5f’den Şekil 5k’ya kadar olan şekillerde, genel olarak kullanılan doğru akım sistemlerine örnekler verilmiştir.
2-Kullanılan kodların anlamları aşağıda verilmiştir:
Birinci harf: Güç sisteminin toprağa bağlanması,
T: Bir noktanın toprağa doğrudan bağlanması,
I: Bütün gerilimli bölümlerin topraktan ayrılmış olması veya bir noktadan bir empedans üzerinden toprağa bağlanması.
İkinci harf: Tesisatın açıktaki iletken bölümlerinin toprağa bağlanması,
T: Güç sisteminin herhangi bir noktasının topraklanmasından bağımsız olarak açıktaki iletken bölümlerin elektriksel olarak doğrudan toprağa bağlanması,
N: Açıktaki iletken bölümlerin güç sisteminin topraklanmış noktasına elektriksel olarak doğrudan bağlanması (a.a. sistemlerinde güç sisteminin topraklanmış noktası, normal olarak nötr noktası veya nötr noktası yoksa bir ana (faz) iletkendir).
Bir sonraki harf (varsa): Nötr ve koruma iletkenin düzenlenmesi,
S: Nötr veya topraklanmış hat iletkeninden ayrı bir iletkenle koruma fonksiyonun sağlanması (veya a.a. sistemlerinde topraklanmış ana (faz) iletkenden).
C: Nötr ve koruma güvenliğinin tek iletken üzerinden birleştirilmesi(PEN iletkeni).
i) TN sistemleri: TN sistemlerinde doğrudan topraklanmış bir nokta bulunur ve tesisatın açıktaki iletken bölümleri bu noktaya koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More ile bağlanır. TN sistemiTN Sistemi, şebeke topraklama noktasını toprağa doğrudan bağıl olduğu ve tesisatta gövdelerin koruma iletkenleri ile şebeke topraklamasına bağlantılı... More, nötr ve koruma iletkenlerinin düzenlenmesine göre üç tipe ayrılır:
-TN-S sistemi : Sistemin tamamında ayrı bir koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More kullanılır.
-TN-C-S sistemi : Nötr ve koruma fonksiyonları, sistemin bir bölümünde tek iletkende birleştirilmiştir.
-TN-C sistemi : Sistemin tamamında nötr ve koruma fonksiyonları tek iletkende birleştirilmiştir.
Şekil-5’teki sembollerin açıklaması:
Sistemin tamamında nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More ile
koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More ayrı |
Sistemin tamamında topraklanmış
faz iletkeniFaz iletkeni; Akım kaynaklarını tüketicilere bağlayan fakat orta noktadan yada yıldız noktasından çıkmayan iletkenler Faz iletkeni a}Tesislere ve... More ile koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More ayrı |
Şekil-5a TN-S Sistemi
|
|
Şekil-5b TN-C-S Sistemi. Nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More ve koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More, sistemin bir bölümünde tek iletkende birleştirilmiştir
Şekil-5c TN-C Sistemi. Sistemin tamamında nötr ve koruma fonksiyonları, tek iletkende birleştirilmiştir
ii) TT sistemleri: TT sisteminde doğrudan topraklanmış bir nokta bulunur, tesisatın açıktaki iletken bölümleri, güç sistemi topraklayıcısından elektriksel olarak bağımsız olan topraklayıcılara bağlanır.
Şekil-5d TT SistemiTT sistemi, şebeke topraklama noktasının toprağa doğrudan bağlı olduğu ve gövdelerin şebeke topraklama elektrotlarından ayrı topraklama elektrotlarına bağlandığı... More
iii) IT sistemiIT sistemi, şebeke topraklama noktasının toprağa bağlı olmadığı veya bir empedans (direnç veya endüktans bobini) üzerinden bağlı olduğu... More: IT sisteminde bütün gerilimli bölümler topraktan ayrılır veya bir noktadan, bir empedans üzerinden toprağa bağlanır. Elektrik tesisatının açıktaki iletken bölümleri ayrı ayrı veya birleşik olarak topraklanır veya sistem topraklamasına bağlanır.
1) Sistem topraktan ayrılabilir. Nötr, dağıtılabilir veya dağıtılmayabilir.
Şekil-5e IT SistemiIT sistemi, şebeke topraklama noktasının toprağa bağlı olmadığı veya bir empedans (direnç veya endüktans bobini) üzerinden bağlı olduğu... More
iv) Doğru akım sistemleri: Doğru akım sistemlerinde topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sistemlerinin tipleri aşağıda verilmiştir.
Not: Topraklanmış doğru akım sistemlerinde elektro-mekanik korozyon dikkate alınmalıdır.
Şekil-5f, Şekil-5g, Şekil-5h, Şekil-5j ve Şekil-5k’da iki telli bir doğru akım sistemindeki belirli bir kutbun topraklanması gösterildiğinde, bunun negatif veya pozitif kutup olması kararı, çalışma durumuna ve diğer koşullara dayanmalıdır.
Şekil-5f TN-S Doğru akım sistemi
Topraklanmış hat iletkeni (örnek olarak L-) (Sistem a) veya topraklanmış orta iletken (M) ( Sistem b) koruma iletkeninden sistem boyunca ayrılır.
Şekil-5g TN-C Doğru akım sistemi
Sistem a)’daki topraklanmış hat iletkeninin (örnek olarak L-) ve koruma iletkeninin fonksiyonları, sistem boyunca tek bir PEN (d.a.) iletkeninde birleştirilir veya Sistem b)’deki topraklanmış orta iletken (M) ve koruma iletkeninin fonksiyonları, sistem boyunca tek bir PEN (d.a.) iletkeninde birleştirilir.
Şekil-5h TN-C-S Doğru akım sistemi
Sistem a)’daki topraklanmış hat iletkeninin (örnek olarak L-) ve koruma iletkeninin fonksiyonları sistemin bir bölümünde tek bir PEN (d.a.) iletkeninde birleştirilir veya Sistem b)’deki topraklanmış orta iletken (M) ve koruma iletkeninin fonksiyonları sistemin bir bölümünde tek bir PEN (d.a.) iletkeninde birleştirilir.
Şekil-5j TT Doğru akım sistemi
Şekil-5k IT Doğru akım sistemi
e) İletişim sistemlerine ilişkin tanımlar:
1) İletişim cihazı ve iletişim tesisi: Haber ve bilgilerin (örneğin ses, görüntü ve işaretler), uzaktan kumanda bilgileri de dahil olmak üzere (örneğin ölçü değerleri, ihbarlar ve komutlar), taşınması (yani iletimi ve ulaştırılması) ve işlenmesi için gerekli düzenlerdir.
Bir iletişim cihazı, bağımsız bir düzen veya kendi içinde kapalı bir bileşendir. Dış boyutlar tanımlama için ölçüt değildir.
Bir iletişim tesisine; verici düzenleri, haber ve bilgilerin taşınmasına yarayan hatlı veya hatsız taşıma yolu, alıcı düzenleri ve iletişim tesisinin işletilmesi için gerekli düzenler dahildir.
2) Bilgi işlem donanımı: Ayrı veya sistemle birleşik, bilgi toplayan, işleyen ve depolayan elektrikle çalışan makine birimleridir.
3) Elektrik işletme elemanlarının koruma sınıfları:
- i) Koruma sınıfı I’e dahil olan işletme elemanları: Elektrik çarpmasına karşı korumanın sadece temel yalıtıma dayanmadığı işletme elemanlarıdır. Ek bir koruma önlemi, kısımların sabit tesisata ilişkin koruma iletkenine bağlanmasıyla sağlanır; bu durumda temel yalıtımdaki bir hatada gerilim kalıcı olamaz.
Not: Koruma sınıfı I’e dahil olan işletme elemanları, ikinci bir yalıtıma veya kuvvetlendirilmiş yalıtıma sahip ya da küçük gerilimle işletilen işletme elemanlarına da sahip olabilir.
- ii) Koruma sınıfı II’ye dahil olan işletme elemanları: Elektrik çarpmasına karşı korumanın sadece temel yalıtıma dayanmadığı, ikinci bir yalıtım veya kuvvetlendirilmiş yalıtım gibi ek koruma önlemlerinin de alınmış olduğu işletme elemanlarıdır. Bunlarda koruma iletkeninin bağlanmasına olanak yoktur ve bu husus tesisat koşullarından bağımsızdır.
Not: Koruma derecesi II’ye dahil olan işletme elemanları, koruma iletkenleri tarafından kuşatılma gibi önlemlerle donatılabilir; ancak bunlar işletme elemanlarının içinde bulunmalı ve koruma sınıfı II’nin koşullarına uygun olarak yalıtılmış olmalıdırlar.
Koruma sınıfı II’ye dahil olan metal mahfazalı işletme elemanları, iletişim tekniğinde, fonksiyon potansiyel dengeleme iletkeni için kullanılabilecek, mahfaza üstündeki bir bağlantı yeriyle donatılmış olabilirler.
Koruma sınıfı II’ye dahil olan işletme elemanları, fonksiyon topraklamasıFonksiyon topraklaması; bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır. Fonksiyon topraklaması,... More için kullanılacak bir bağlantı yeri ile donatılmış olabilirler.
Koruma sınıfı II’ye dahil olan işletme elemanları, küçük gerilimlerle işletilen işletme elemanlarına da sahip olabilirler.
4) Boyutlandırma sınıfı: Bir dokunma akım devresinde, kendilerinden aynı fizyolojik etkiler beklenen akım ve gerilim değerlerine ilişkin aralıktır.
Not: Boyutlandırma sınıflarının anma değerleri için Beşinci Bölüm’e bakınız.
- i) Boyutlandırma sınıfı 1A ve kural olarak boyutlandırma sınıfı 1B’ye ilişkin akım ve gerilimlerde bir dokunma akım yolunun ortaya çıkmasına izin verilir.
Not: Hissedilebilir bir vücut akımının ortaya çıkmasının önlenmesi gereken durumlarda, boyutlandırma sınıfı 1B’ye ilişkin akım ve gerilimlerde bir dokunma akım yolu oluşması riskine girilmez.
- ii) Boyutlandırma sınıfı 2’ye ilişkin akım ve gerilimlerde, sadece bir hata durumunda, bir dokunma akım yolunun oluşması risk edilebilir.
iii) Boyutlandırma sınıfı 3’e ilişkin akım ve gerilimlerde bir dokunma akım yolu kalıcı olamaz.
5) Ekran: Bir alanın, sınırlı bir kapalı hacim içerisine girmesini azaltmaya yarayan düzendir.
6) Hat ekranı: Hatlarla birlikte, belirli bir geometrik konumda çekilen iletken malzemeden bir ekrandır.
Not: Elektromanyetik ekran olarak düzenlenmiş şekliyle hat ekranı, iki ucundan da referans potansiyele bağlanmış olduğu için, potansiyel dengelemesine katkıda bulunabilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Yüksek GerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More Tesislerinde TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More
TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More Tesislerinin Boyutlandırılması
Madde 5-a) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinin kurulması için temel koşullar:
TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinin kurulmasında dört koşul yerine getirilmelidir.
1) Mekanik dayanım ve korozyona karşı dayanıklılığın sağlanması,
2) Isıl bakımdan en yüksek hata akımına (hesaplanarak bulunan) dayanıklılık,
3) İşletme araçları ve nesnelerin zarar görmesinin önlenmesi,
4) En yüksek toprak hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More esnasında, topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinde ortaya çıkabilecek gerilimlere karşı insanların güvenliğinin sağlanması.
Bu koşullardan dolayı topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinin boyutlandırılması için aşağıdaki parametreler önemlidir:
-Hata akımının değeri,(*)
-Hatanın süresi,(*)
-Toprağın özellikleri.
(*): Bu parametreler, esas olarak yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More sisteminin nötrünün topraklanma şekline bağlıdır. Farklı gerilim seviyelerinin kullanıldığı bir tesiste, bu dört koşul her bir gerilim seviyesinde yerine getirilmelidir. Farklı gerilim sistemlerinde aynı anda meydana gelen hatalar veya arızalar dikkate alınmayabilir.
Bu kurallar, çalışma ve ayırma mahallerindeki geçici toprak bağlantılarına uygulanmaz.
- b) Mekanik dayanım ve korozyona karşı dayanıklılık bakımından topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin boyutlandırılması:
1) Topraklayıcı (TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More elektrodu) : Topraklayıcılar toprak ile sürekli temasta bulunduğu için korozyona (kimyasal ve biyolojik etkiler, oksitlenme, elektrolitik korozyon oluşumu ve elektroliz vb.) karşı dayanıklı malzemelerden oluşmalıdır. Bunlar, hem montaj esnasında çıkabilecek mekanik zorlanmalara karşı dayanıklı olmalı hem de normal işletmede oluşan mekanik etkilere dayanmalıdır. Beton temeline gömülen çelik ve çelik kazıklar veya diğer doğal topraklayıcılar topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin bir kısmı olarak kullanılabilirler. Topraklayıcılar için, mekanik dayanım ve korozyon bakımından en küçük boyutlar Ek-A‘da verilmiştir. Ek-A‘da belirtilenlerden başka bir malzeme kullanıldığı zaman (örneğin paslanmaz çelik) Madde 5-a’daki ilk iki koşula uygun olmalıdır.
Çıplak bakır yada bakır kaplamalı çelikten yapılmış geniş topraklayıcı sistemlerinin; boru hatları, vb. çelik yeraltı tesislerine olabildiğince metalik olarak temas etmemesine dikkat edilmelidir. Aksi durumda çelik bölümler büyük bir korozyon tehlikesine uğrayabilir.
2) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenleri: TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenlerinin mekanik dayanım ve korozyona karşı dayanıklılık bakımından en küçük kesitleri aşağıda verilmiştir.
– Bakır 16 mm2 ( Ek-F, F.5’deki istisnaya bakınız)
– Alüminyum 35 mm2
– Çelik 50 mm2
3) Potansiyel dengeleme iletkeni: Potansiyel dengeleme iletkenlerinin boyutlandırılması için Madde 5-b2’deki veriler asgari şartlarda öngörülmüştür.
Not : Çelikten yapılmış topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More ve potansiyel dengeleme iletkenleri, korozyona karşı uygun güvenlik önlemlerini gerektirir.
- c) Isıl zorlanmalara göre boyutlandırma:
TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenleri ve topraklayıcılar için göz önünde bulundurulması gereken akımlar Çizelge-1’de verilmiştir.
Not 1: Bazı durumlarda hata olmayan işletmede (kararlı durum) ortaya çıkan sıfır bileşen akımları topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin boyutlandırılmasında göz önünde bulundurulmalıdır.
Not 2: Proje tasarımı sırasında iletken kesitinin hesaplanmasında kullanılan akımlar için tesisin gelecekteki gelişmeleri göz önünde bulundurulmalıdır.
TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinde hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More çoğu kez kollara ayrılır. Bundan dolayı, her topraklayıcı için, bu kısımdan geçen hata akımının göz önüne alınmasında yarar vardır.
Bu boyutlandırma için göz önünde bulundurulan son sıcaklıklar Ek-B’de verildiği gibi seçilerek, malzemenin dayanıklılığının azalması ve çevredeki malzemelerin zarar görmesi (örneğin beton veya yalıtkan maddeler) önlenmelidir.
Bu Yönetmelikte, topraklayıcıların etrafındaki toprak için izin verilen sıcaklık artış değerleri verilmemiştir. Deneyimler böyle bir sıcaklık artışının önemsiz olduğunu göstermiştir.
TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenlerinin veya topraklayıcıların kesitlerinin hesabı, hata akımının süresi ve büyüklüğüne bağlı olarak Ek-B de verilmiştir. Hata süresinin 5 saniyeden küçük (adyabatik sıcaklık artışı) ve 5 saniyeden büyük olması arasında bir ayrım bulunmaktadır. Son sıcaklık, malzeme ve çevre koşullarına göre seçilmelidir. Bununla birlikte, Madde 5-b2’deki en küçük kesitler dikkate alınmalıdır.
Not: Kullanılan ek bağlantıların akım taşıma kapasitesi ( özellikle vidalı bağlantılar ) dikkate alınmalıdır.
Çizelge-1 TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sistemlerinin tasarımı ile ilgili akımlar
Yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More sisteminin tipi |
Isıl yüklenme ile ilgili akımlar 1) | Topraklama gerilimiTopraklama gerilimi; bir topraklama tesisi ile referans toprağı arasında oluşan gerilimdir Topraklama gerilimi b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1)... More (toprak potansiyel artışı) ve dokunma gerilimleri ile ilgili akımlar | |||
Topraklayıcılar (TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More elektrodu) |
Topraklama iletkeniTopraklama iletkeni; topraklanacak bir cihazı ya da tesis bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında veya yalıtılmış olarak toprağın... More |
||||
Yıldız noktası yalıtılmış şebekeler | 6)
– |
I”kEE 9) |
7)
IE = r x IC |
||
Toprak teması kompanze edilmiş (dengelenmiş) şebekeler |
Söndürme bobinli tesislerde |
6) – |
I”kEE 3) 9) |
2)
IE = r x (IL2+IRes2)1/2 |
|
Söndürme bobinsiz tesislerde | IE = r x IRes | ||||
Yıldız noktası değeri düşük bir empedans üzerinden topraklanmış şebekeler | I”k1 4) | I”k1 |
IE 5) |
||
Toprak teması kompanze edilmiş ve geçici olarak yıldız noktası değeri düşük bir empedans üzerinden topraklanmış şebekeler | Yıldız noktası geçici olarak topraklanmış tesislerde | I”k1 4) | I”k1 8) |
IE 5) |
|
Öteki bütün tesislerde |
Söndürme bobinli |
6) – |
I”kEE 3) |
2)
IE = r x (IL2+IRes2)1/2 |
|
Söndürme bobinsiz |
IE = r x IRes |
||||
1) Ek-A’daki en küçük kesitler dikkate alınmalıdır. 2) Sadece iyi kompanze edilmiş şebekelerde geçerlidir. Ek olarak artık akımın reaktif bileşeninin önemli miktarda rezonans dışı olması dikkate alınmalıdır. 3) Söndürme bobinlerinin beyan akımları, kendi topraklama iletkenlerinin tasarımında da dikkate alınmalıdır. 4) Birden fazla akım yolu mümkün ise, ortaya çıkan akım dağılımı, toprak elektrot sisteminin tasarımında dikkate alınmalıdır. 5) Genel formül yoktur (örnek olarak Şekil-3’e bakınız). 6) Ek-A’daki en küçük kesit yeterlidir. 7) Yerel olarak sınırlanmış bir yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More şebekesinde (örneğin sanayi tesislerinde) toprak hatası uzun süre (örneğin saatlerce) kalırsa; çift toprak hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More ( I’’kEE ) dikkate alınmalıdır. 8) I’’kEE I’’k1’den daha büyükse, yüksek olan bu değer kullanılmalıdır. 9) Hata temizleme süresi 1 saniyeden daha kısa ise, IC veya IRes kullanılabilir. Simgelerin tanımları: IC Hesaplanan veya ölçülen kapasitif toprak hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... MoreIRes Toprak hata artık akımı ( Şekil-4 b’ye bakınız). Tam değer belli değilse IC ‘nin %10’ u alınabilir. IL İlgili transformatör merkezindeki paralel söndürme bobinlerinin beyan akımlarının toplamı I”k1 Tek kutuplu toprak kısa devresinde başlangıç alternatif akımı (IEC 60909 veya HD533 e göre hesaplanır) I’’kEE Çift toprak hata akımı ( IEC 60909 veya HD533 e göre hesaplanır). (I’’kEE için en yüksek değer olarak başlangıç üç kutuplu kısa devreKısa Devre; İşletme bakımından birbirine karşı gerilim altında olan iletkenler ( yada aktif bölümler) arasında, bir arıza sonucunda... More alternatif akımının % 85 inin kullanılmasına izin verilir) IE Toprak akımı (Şekil-3’e bakınız) r Azalma (redüksiyon) katsayısı ( Ek-J’ye bakınız ). Transformatör merkezinden çıkan iletken ve kabloların azalma katsayıları farklı ise, hesaplarda temel alınacak akım Ek-N’ye göre belirlenir. |
- d) Dokunma ve adım gerilimlerine göre boyutlandırma:
1) İzin verilen değerler : İnsanlar için tehlikeli olan, vücuttan akan akımdır. Bu akımın etkileri, IEC/TR2 60479-1’de akımın süresi ve büyüklüğüne bağlı olarak açıklanmıştır. Uygulamada dokunma geriliminin dikkate alınması yeterlidir. Dokunma gerilimiDokunma Gerilimi; Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür Dokunma Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l – (... More için sınır değerler, hata süresine bağlı olarak Şekil-6’da verilmiştir.
Bu eğri, çıplak elden çıplak ayağa insan vücudu boyunca oluşabilen gerilim değerlerini gösterir. Bu değerlerin hesaplanmasında başka ek dirençler dikkate alınmamıştır. Bununla birlikte Ek-C’de verilen hesap yöntemi ile bu ek dirençler (örneğin ayakkabı, yüksek dirençli yüzey kaplama malzemeleri) bulunabilir.
Her toprak hatasında akım devresi kesilir, dolayısıyla toprak hataları sonucunda uzun süreli veya belirsiz süreli dokunma gerilimleri oluşmaz.
Adım gerilimleri için izin verilen değerlerin tanımlanması gerekli değildir.
Not: Adım gerilimleri için izin verilen değerler, dokunma gerilimleri için izin verilen değerlerden bir miktar daha büyüktür. Dolayısıyla topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sistemi dokunma gerilimiDokunma Gerilimi; Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür Dokunma Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l – (... More koşullarını yerine getirdiğinde, genellikle tehlikeli adım gerilimlerinin oluşmayacağı varsayılır.
Göz önüne alınan hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More süresinde, koruma düzenlerinin ve devre kesicilerin doğru çalıştığı varsayılır.
2) İzin verilen dokunma gerilimlerinin elde edilmesi için alınacak önlemler: TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin temel tasarımında Madde 5-a’da verilen ilk üç koşul kullanılır. Tasarım, dokunma gerilimlerine göre kontrol edilmelidir ve sonra benzer durumlar için bir tip tasarım olarak dikkate alınabilir. Şekil-7’deki akış diyagramı uygun çözüm yolunu göstermektedir. Hata akımlarının geri dönüş yoluna bağlı olan özel durumlar için çözüm örnekleri Ek-R’de verilmiştir.
İzin verilen dokunma gerilimiDokunma Gerilimi; Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür Dokunma Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l – (... More UTp’nin değerleri için Şekil-6 kullanılmalıdır. Ek dirençler, Ek-C’de kullanılan hesap yöntemine göre dikkate alınabilir. İzin verilen bu değerler, aşağıdaki hususlardan birisinin veya diğerinin yerine getirilmesi ile gerçekleştirilmiş sayılır:
-Ya; C1 ve C2 den birinin sağlanması durumunda,
C1: Söz konusu olan tesis, global topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sisteminin bir parçası ise,
C2: Ölçme yoluyla veya hesaplama yoluyla bulunan topraklama gerilimiTopraklama gerilimi; bir topraklama tesisi ile referans toprağı arasında oluşan gerilimdir Topraklama gerilimi b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1)... More (potansiyel yükselmesi), Şekil-6’ya uygun olan izin verilen dokunma geriliminin iki kat değerini aşmıyorsa;
-Ya da, toprak potansiyel yükselmesinin büyüklüğüne ve hata süresine bağlı olarak kabul ve tespit edilen Ek-D’deki M önlemleri alınmış ise. Bu önlemler Ek-D’de açıklanmıştır.
M önlemleri ve C1 veya C2 koşullarının hiç birisi yerine getirilmezse, genellikle ölçme yaparak Şekil-6’da izin verilen dokunma geriliminin sağlanıp sağlanmadığı kontrol edilmelidir.
Buna alternatif olarak, Madde 5-a’daki tüm koşulları yerine getiren bir tip tasarım da kullanılabilir.
Not: C1 veya C2 koşullarının ve M önlemlerinin alınmasına alternatif olarak, dokunma gerilim değerleri sahada yapılan ölçmelerle kontrol edilebilir.
Potansiyel sürüklenmeleri, daima ayrı olarak kontrol edilmelidir.
Bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sisteminin dokunma ve topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More gerilimleri elde bulunan verilerden (toprak özdirenci, mevcut topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More empedansı, Ek-K’ya bakınız) hesaplanabilir. Hesaplama için, yeterli akım taşıma kapasitesine sahip olan ve topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisi ile güvenli bir şekilde bağlanmış olan tüm topraklayıcılar ve diğer topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisleri göz önünde bulundurulabilir. Bu husus özellikle, tesis edilmiş hava hattıHava hattı; kuvvetli akım iletimini sağlayan mesnet noktaları, direkler ve bunların temelleri, yer üstünde çekilmiş iletkenler, iletken donanımları,... More topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenleri ve topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More etkisi olan kablolar için geçerlidir. Aynı şekilde bu husus kablo zırhı veya kılıfı, PEN iletkeni veya başka bir yolla, göz önünde bulundurulan topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisine bağlanmış bulunan topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sistemlerine de uygulanabilir.
Şekil-K3 yardımıyla yapılacak hesaplamaların ispatı için, dörtten fazla güzergahta döşenmemiş topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More etkisi olan kabloların tümü göz önüne alınabilir. Bu kablolar farklı gerilimli sistemlere ilişkin olabilir.
Not: Güzergah sayısının dörtten fazla olması durumunda karşılıklı etkilenme göz ardı edilemez. Bundan dolayı, sadece mevcut güzergahlardan dördünün seçilmesine izin verilir. Bir güzergahta çok sayıda kablo bulunması halinde, yalnızca bir uzunluk dikkate alınabilir.
Dokunma ve topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More gerilimlerinin tespiti için gerekli olan akımlar Çizelge-1’de verilmiştir.
Ölçme yoluyla ispat için Madde 7 (sırasıyla Ek-N ve Ek-G) dikkate alınmalıdır.
TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinin boyutlandırılmasında iki durum özel olarak dikkate alınmalıdır:
-Toprak teması dengelenmiş (kompanze edilmiş) şebekeler,
-Yıldız noktası yalıtılmış şebekeler.
Yıldız noktası geçici olarak değeri düşük bir empedans üzerinden topraklanmış elektrik tesislerindeki topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sistemleri, toprak hatasının beş saniyeden daha kısa zamanda kesildiği şebekeler gibi boyutlandırılabilir; aksi taktirde beş saniyeden daha büyük toprak hata açma zamanlı şebekelerde olduğu gibi boyutlandırılır (Ek-D’deki Çizelge-D.1’e bakınız).
Not 1: Bu eğri sadece yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More şebekelerindeki toprak hataları için geçerlidir.
Not 2: Akım, diyagramda verildiğinden daha uzun süre akarsa UTp değeri için 75 V değeri kullanılabilir.
Şekil-6 Sınırlı akım süreleri için izin verilen en yüksek dokunma gerilimleri UTp
TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More Tesislerinin Yapılması
Madde 6-a) Topraklayıcıların ve topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenlerinin tesis edilmesi: Bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisi genel olarak toprak içine gömülen veya çakılan yatay, düşey veya eğik birkaç topraklayıcının bir araya getirilmesiyle ( uygun toprak yayılma direncinin elde edilmesi için çeşitli topraklayıcı kombinasyonları) yapılır.
Toprak özdirencini düşürmek için, kimyasal maddelerin kullanılması önerilmez.
Yüzeysel topraklayıcılar 0,5m ile 1 m arasında bir derinliğe yerleştirilmelidir. Bu mekanik olarak yeterli bir güvenlik sağlar. Topraklayıcının, donma noktası sınırı altında kalan bir derinliğe tesis edilmesi tavsiye edilir.
Düşey çakılan çubuklar durumunda her bir çubuğun başı, genellikle toprak seviyesinin altına yerleştirilmelidir. Toprak özdirencinin derinliğe bağlı olarak azalması halinde düşey veya eğik olarak çakılmış topraklayıcıların özellikle yararı vardır.
Bu Yönetmeliğe uygun olarak topraklanmış ve inşaatın bir birimini oluşturan metal iskelet, bu iskelete doğrudan bağlanan toprak bölümleri için topraklama iletkeniTopraklama iletkeni; topraklanacak bir cihazı ya da tesis bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında veya yalıtılmış olarak toprağın... More olarak kullanılabilir. Sonuç olarak, bütün iskelet yapısının iletken kesiti yeterli olmalı ve bütün ek yerleri elektriksel iletkenlik ve mekanik bağlantı bakımdan güvenli olmalıdır. Geçici sökme işlemleri yapılacaksa, iskelet yapısı bölümünün topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sisteminden ayrılmasının önlenmesi için önlem alınmalıdır. Büyük metal iskelet yapılar, topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sistemine yeterli sayıda (en az iki) noktada bağlanmalıdır.
TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin yapılmasında diğer ayrıntılar Ek-L ve Ek-T’den alınabilir.
Şekil-7 UE Topraklama gerilimiTopraklama gerilimi; bir topraklama tesisi ile referans toprağı arasında oluşan gerilimdir Topraklama gerilimi b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1)... More (toprak potansiyel artışı) veya UT dokunma geriliminin kontrol edilmesi ile UTP izin verilen dokunma gerilimine göre global topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sisteminin (C1) bir parçası olmayan topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin tasarımı
- b) Yüksek frekanslı girişimlerin azaltılması için topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinde alınması gereken önlemler:
Yüksek frekanslı girişimleri önlemek için gerekli uyarılar Ek-E’de bulunmaktadır.
- c) Potansiyel sürüklenmesiPotansiyel sürüklenmesi; bir topraklama tesisinin yükselen potansiyelinin, bu tesise bağlı bir iletken (örneğin, metal kablo kılıfları, PEN iletkeni,... More: Yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sistemlerinin içinde veya yakınındaki iletişim sistemlerinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More kuralları Beşinci Bölüm’de verilmiştir. İletişim sistemlerinden doğan sürüklenen potansiyellere karşı, bu Yönetmelikte yer almayan hususlar için, yürürlükteki uluslararası dokümanlar (örneğin CCITT / ITU direktifleri) dikkate alınır.
Transformatör merkezine giren veya çıkan kablolar ve yalıtılmış metal borular, transformatör merkezi içindeki bir toprak arızası süresince gerilim farklılıkları gösterebilir.
Kablo ekranının ve/veya koruyucu zırhının topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More şekline bağlı olarak (bir veya her iki ucunda), ekran ve/veya koruyucu zırh üzerinde dikkate değer zorlanma gerilimleri ve akımlar oluşabilir. Kablonun veya borunun yalıtımı buna göre boyutlandırılmalıdır.
Bir uçtan topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More durumunda bu işlem transformatör merkezi içinde veya dışında yapılabilir. Yalıtılmış diğer uçta dokunma gerilimlerinin meydana gelebileceğine dikkat edilmelidir.
Aşağıdaki örneklerde gösterilen önlemler, gerektiğinde sağlanmalıdır:
– Metal bölümlerin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sisteminin bulunduğu alandan dışarı çıktığı noktadan devamlılığının kesilmesi,
– İletken bölümlerin veya alanların yalıtılması,
– İletken bölümlerin veya alanların etrafına, dokunmayı engellemek üzere uygun engeller tesis edilmesi,
– Farklı topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sistemlerine bağlı bölümler arasına yalıtkan engellerin tesis edilmesi,
– Uygun potansiyel düzenlenmesi yapılması,
– Uygun düzenler kullanılarak aşırı gerilimlerin sınırlandırılması.
Normal olarak tehlikeli potansiyel farklarının meydana gelmeyeceği yerlerde, yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More tesisine ilişkin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sistemi, bir global topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sisteminin bir bölümünü oluşturuyorsa, yalıtılmış boruların, kabloların vb.nin iletken bölümleri uzaktaki bir toprak potansiyeline bağlı ise ve yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More tesisinin topraklanmış iletken bölümlerine aynı anda erişilebiliyorsa problemler büyür.
Buna göre, bu donanımın topraklayıcıdan etkilenen alandan yeterince uzağa yerleştirilmesi gerekir. Bu mümkün değilse, uygun önlemler alınmalıdır.
Genel bir uzaklık belirtilemez, tehlike derecesi her bir durum için özel olarak belirlenmelidir. Böyle bir uzaklığın hesabı Ek- M ‘de verilmiştir.
d) İşletme araçlarının ve tesislerin topraklanmasına ilişkin önlemler: Elektrik sisteminin bir bölümü olan bütün açıktaki iletken bölümler topraklanmalı, özel durumlarda, yalıtılmış bölgeler oluşturulmalıdır.
Dış iletken bölümler, uygunsa (örnek olarak ark, kapasitif ve endüktif bağlantılar nedeniyle) topraklanmalıdır.
Tesis çitlerinin,metal boruların, demir yolu raylarının vb. topraklamaları ile ilgili ayrıntılı önlemler Ek-F ‘de verilmiştir.
e) Yıldırım etkilerine karşı topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More önlemleri: Yıldırımdan korunma için yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisi kullanılmalıdır.
Bütün aşırı gerilimAşırı Gerilim; Genellikle kısa süreli olarak iletkenler arasında yada iletkenlerle toprak arasında meydana gelen, işletme geriliminin izin verilen... More koruma düzenlerinin, toprağa boşalma yolunun direnç ve endüktansı olabildiğince küçük tutulmalıdır. Bu sebeple topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More elektroduna bağlantı mümkün olduğu kadar düz, köşe yapmadan ve en kısa yoldan yapılmalıdır. Ek-H’ye de bakınız.
Yapıların yıldırım etkilerine karşı koruma önlemleri için ilgili standartlara (TS 622, TS IEC 61024 ( seri) ve TS IEC 60364-4-443 vb) ve diğer ilgili mevzuatta belirtilen hususlara da uyulacaktır.
f) Parlayıcı ve patlayıcı ortamlarda alınacak ek topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More önlemleri: Parlayıcı ve patlayıcı ortamlarda alınacak ek topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More önlemleri için ilgili standartlarda (örneğin EN 60079-14 vb), tüzük ve genelgelerde belirtilen hususlara uyulacaktır.
TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More Tesislerinde Ölçmeler
Madde 7- Ölçme için genel açıklamalar Ek-N’de, dokunma geriliminin ölçülmesi için açıklamalar Ek G’de verilmiştir.
a) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinde sahada yapılan muayeneler ve belgelendirme: Her topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisi, kullanıcı tarafından işletmeye alınmadan önce, montaj ve tesis aşamasında, gözle muayene edilmeli ve deneyden geçirilmelidir. TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinin bir yerleşim planı bulunmalıdır. Montaj sırasında özellikle bağlantılarda korozyona karşı korunma için doğru önlemlerin alındığı, gözle muayene ile kontrol edilmelidir. Gerek tesis etme aşamasında, gerekse işletme dönemindeki muayene, ölçme ve denetleme periyotları için Ek-P’ye bakınız.
- b) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinin kontrolü ve gözetimi için genel kurallar:
1) Muayene ile kontrol: TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sistemlerinin bazı bölümlerinin durumu Ek-P’de belirtilen periyotlarda gözle muayene ve ölçme ile kontrol edilmelidir
Not: Uygulamada genel olarak birkaç noktanın (örnek olarak ek yerlerinin, toprağa geçiş bölümlerinin) kazılması uygundur.
2) Ölçme veya hesap yoluyla kontrol: Ayrıca topraklamanın temel kurallarını etkileyen büyük değişikliklerden sonra, toprak empedansının veya dokunma gerilimlerinin ölçülmesi ya da hesaplanması gereklidir (Madde 5’e bakınız). Elde edilen sonuçların raporlanması gerekir. Bu hesap ve ölçme periyotları için Ek-P’ye bakınız.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Alçak GerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More Tesislerinde TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More
Alçak GerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More Tesislerinde Dolaylı Temasa Karşı Koruma
Madde 8- Alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More tesislerinde dolaylı temasa karşı koruma yöntemleri :
– Beslemenin otomatik olarak ayrılması ile koruma,
– Koruma sınıfı II olan donanım kullanarak veya eşdeğeri yalıtım ile koruma,
– İletken olmayan mahallerde koruma,
– Topraklamasız tamamlayıcı yerel (mahalli) eşpotansiyel kuşaklama ile koruma,
– Elektriksel ayırma ile koruma,
olarak gruplandırılabilir.
a) Beslemenin otomatik olarak ayrılması ile koruma: Beslemenin otomatik olarak ayrılması, bir arıza meydana geldiğinde, dokunma geriliminin değeri ve süresinden doğan, kişide patofizyolojik zararlı etkileri ortaya çıkması riski bulunduğunda gereklidir.
Bu koruma düzenleri, sistem topraklaması tipi ve koruma iletkenleri ile koruma düzenlerinin karakteristiklerinin koordinasyonunu gerektirir.Topraklama sisteminin projelendirilmesi, kurulması ve işletilmesi döneminde bu hususlara dikkat edilmelidir.
1 ) Beslemenin ayrılması ve topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More:
i) Beslemenin ayrılması: Bir devrede veya donanımda bir gerilimli bölüm ile açıktaki iletken bölüm veya koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More arasındaki bir arıza durumunda, aynı anda erişilebilen iletken bölümler ile temas durumundaki kişide 50 V a.a. etken değer veya 120 V d.a. dalgacıksız beklenen değeri aşan dokunma geriliminin tehlikeli fizyolojik etki yapması riskinin ortaya çıkmasına yetecek süre devam etmeyeceği şekilde, dolaylı temasa karşı koruma sağlayan bir düzen, devrenin veya donanımın beslemesini otomatik olarak ayırmalıdır.
Dokunma gerilimine bağlı olmaksızın 5 saniyeyi aşmayan bir ayırma süresine, sistemin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tipine bağlı olarak bazı durumlarda izin verilir (Madde 8-a3.5’e bakınız).
Not 1: Daha yüksek ayırma süresine ve gerilime, elektrik üretim ve dağıtım sistemlerinde izin verilebilir.
Not 2: Özel tesislerde veya iletken olmayan mahallerde ayırma süresinin ve gerilimin daha düşük değerleri gerekli görülebilir.
Not 3: IT sistemlerinde ilk arızanın ortaya çıkmasında otomatik ayırma genellikle gerekmez.
Not 4: Bu kurallar 15 Hz ile 1000 Hz arasındaki a.a. ve dalgacıksız d.a. kaynaklarına uygulanabilir.
Not 5: “Dalgacıksız” ifadesi etken değeri % 10 dan fazla dalgacık içermeyen anlamında kullanılmıştır. 120 V dalgacıksız d.a da tepe geriliminin en büyük değeri 140 V’u aşmaz.
ii) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More: Açıktaki iletken bölümler, sistem topraklamasının her bir tipinin özel koşullarında bir koruma iletkenine bağlanmalıdır.
Aynı anda erişilebilen açıktaki iletken bölümler tek tek, gruplar halinde veya ortak olarak aynı topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sistemine bağlanmalıdır.
2) Potansiyel dengeleme:
i) Ana potansiyel dengeleme: Her binada, aşağıdaki iletken bölümler potansiyel dengeleme hattına bağlanmalıdır.
– Ana koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More,
– Ana topraklama iletkeniTopraklama iletkeni; topraklanacak bir cihazı ya da tesis bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında veya yalıtılmış olarak toprağın... More ve ana topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More bağlantı ucu,
– Gaz, su gibi bina içindeki besleme sistemlerine ilişkin metal borular,
– Yapısal metal bölümler, uygulanabiliyorsa merkezi ısıtma ve iklimlendirme sistemleri.
Bina dışından başlayan bu gibi iletken bölümler, mümkün olduğunca bina içinde, girişlerine yakın noktalarında irtibatlandırılmalıdır.
Potansiyel dengelemesiPotansiyel dengelemesi; potansiyel farklarının ortadan kaldırılmasıdır. Örneğin, koruma iletkenleri ile iletken borular ve iletken yapı bölümleri arasında ya... More, iletişim kablolarının bütün metal kılıflarında yapılmalıdır. Bununla birlikte, bu kabloların sahiplerinin veya işletmecilerinin izni alınmalıdır.
- ii) Tamamlayıcı potansiyel dengeleme: Bir tesisatta veya tesisatın bir bölümünde Madde 8-a1/i’ de belirtilen otomatik ayırma koşulları tam olarak gerçekleştirilemiyorsa, tamamlayıcı potansiyel dengelemesiPotansiyel dengelemesi; potansiyel farklarının ortadan kaldırılmasıdır. Örneğin, koruma iletkenleri ile iletken borular ve iletken yapı bölümleri arasında ya... More olarak adlandırılan bir yerel potansiyel dengeleme uygulanmalıdır (Madde 8-b’ye bakınız).
Not 1: Tamamlayıcı potansiyel dengelemesinin kullanılması, beslemenin başka sebeplerle ayrılması gereğini ortadan kaldırmaz (örneğin yangına karşı koruma, donanımın ısıl zorlanmaları vb).
Not 2: Tamamlayıcı potansiyel dengelemesiPotansiyel dengelemesi; potansiyel farklarının ortadan kaldırılmasıdır. Örneğin, koruma iletkenleri ile iletken borular ve iletken yapı bölümleri arasında ya... More, tüm tesisatı, tesisatın bir bölümünü, bir cihazı veya bir mahali kapsayabilir.
3) TN sistemleri:
3.1) Tesisatın açıktaki bütün iletken bölümleri, ilgili her bir transformatörde veya generatörde veya yakınında, topraklanması gereken koruma iletkenleri ile, güç sisteminin topraklanmış noktasına bağlanmalıdır.
Genel olarak güç sisteminin topraklanmış noktası nötr noktasıdır. Nötr noktası bulunmuyorsa veya erişilemiyorsa, bir faz iletkeniFaz iletkeni; Akım kaynaklarını tüketicilere bağlayan fakat orta noktadan yada yıldız noktasından çıkmayan iletkenler Faz iletkeni a}Tesislere ve... More topraklanmalıdır. Hiçbir durumda faz iletkeniFaz iletkeni; Akım kaynaklarını tüketicilere bağlayan fakat orta noktadan yada yıldız noktasından çıkmayan iletkenler Faz iletkeni a}Tesislere ve... More, PEN iletkeni olarak çalışmamalıdır (Madde 8-a3.2’ ye bakınız).
Not 1: Başka etkili toprak bağlantıları varsa, koruma iletkenlerinin mümkün olan her yerde böyle noktalara da bağlanması tavsiye edilir. Arıza durumunda, koruma iletkenlerinin potansiyelinin toprak potansiyeline mümkün olduğunca yakın olmasını sağlamak için, mümkün olduğu kadar düzgün dağıtılmış noktalarda ek topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More yapılması gerekli olabilir.
Çok yüksek binalar gibi büyük binalarda, uygulama sebebi ile koruma iletkeninin ek topraklaması mümkün değildir. Bununla birlikte, koruma iletkenleri ile dış iletken bölümler arasındaki eşpotansiyel kuşaklama, bu durumda benzer işlem görür.
Not 2: Aynı sebeple, koruma iletkeninin bütün binalara veya evlere girdiği yerlerde topraklanmış olması istenir.
3.2) Sabit tesisatta tek bir iletken, Madde 9-h’de yer alan hususların sağlaması koşulu ile, koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More ve nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More olarak hizmet yapabilir (PEN iletkeni).
3.3) Koruma düzeninin karakteristikleri (Madde 8-a3.8’e bakınız) ve devre empedansları, tesisatın herhangi bir yerinde bir faz iletkeniFaz iletkeni; Akım kaynaklarını tüketicilere bağlayan fakat orta noktadan yada yıldız noktasından çıkmayan iletkenler Faz iletkeni a}Tesislere ve... More ile bir koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More veya açıktaki iletken bölüm arasında ihmal edilebilecek kadar düşük empedanslı bir arıza meydana gelirse, belirtilen süre içinde beslemenin otomatik olarak ayrılması mümkün olacak şekilde olmalıdır. Zs x Ia £ Uo koşulu bu kuralı yerine getirir.
Burada;
Zs Besleme kaynağının, arıza noktasına kadar gerilimli iletkeni ve kaynakla arıza noktası arasındaki koruma iletkenini içeren arıza çevriminin empedansıdır.
Ia Uo anma geriliminin fonksiyonu olarak veya 5 saniyeyi aşmayan alışılagelmiş sürede Madde 8-a3.1’ de belirtilen koşullarda, Çizelge-2’de belirtilen süre içinde ayırıcı koruma düzeninin otomatik olarak çalışmasına sebep olan akımdır.
Uo Toprağa karşı a.a. anma geriliminin etkin değeridir.
Çizelge-2 TN Sistemleri için en büyük açma (ayırma) süreleri
Uo
(V) |
Açma (ayırma) Süresi
(s) |
120
230 277 400 >400 |
0,8
0,4 0,4 0,2 0,1 |
Not 1: TS 83 (IEC 60038)’ de belirtilen tolerans aralığı içindeki gerilimler için, anma gerilimine uygun açma (ayırma) süresi uygulanır.
Not 2: Gerilim ara değerlerinde Çizelge-2’de verilen bir üst değer uygulanır.
3.4) Çizelge-2’de belirtilen en büyük açma sürelerinin, I sınıfı koruma sistemi kullanılan ve elde kullanılan veya prizsiz doğrudan beslenen donanımların nihai devreleri için Madde 8-a1/i’deki hususları karşıladığı kabul edilir.
3.5) Dağıtım şebekelerinde 5 saniyeyi aşmayan genellikle kabul görmüş açma sürelerine izin verilir.
Sadece sabit donanımı besleyen devrelerin son çıkışları için Çizelge-2’de istenilen değerleri aşan, ancak 5 saniyeyi aşmayan bir açma süresine, Çizelge-2’ye uygun açma süreleri gerektiren başka devrelerin son çıkışlarının, ayrı dağıtım tablosuna veya bu son çıkışı besleyen dağıtım devresine bağlı olması durumunda, aşağıdaki koşullardan birinin sağlanması durumunda izin verilir.
- i) Dağıtım tablosu ile koruma iletkeninin ana eşpotansiyel kuşaklamaya bağlandığı nokta arasındaki koruma iletkenin empedansı [ (50 / U). ZS] değerini aşmaz veya,
- ii) Dağıtım tablosunda, ana potansiyel dengeleme ile aynı tipteki dış iletken bölümleri kapsayan ve ana potansiyel dengeleme koşullarına (Madde 8-a2/i’ ye bakınız) uyan eşpotansiyel kuşaklama bulunur.
3.6) Madde 8-a3.3 -a3.4 – a3.5’deki koşullar aşırı akım koruma düzenleri ile yerine getirilemiyorsa, tamamlayıcı potansiyel dengeleme (Madde 8-a2/ii) uygulanmalıdır. Diğer bir yol olarak, koruma bir artık akım koruma düzeni ile sağlanmalıdır.
Not: Madde 8-a3.9’daki nota bakınız.
3.7) Bir arızanın faz iletkeniFaz iletkeni; Akım kaynaklarını tüketicilere bağlayan fakat orta noktadan yada yıldız noktasından çıkmayan iletkenler Faz iletkeni a}Tesislere ve... More ile toprak arasında meydana gelebileceği çok özel durumlarda, örneğin hava hatlarında aşağıdaki koşullar karşılanmalıdır:
Koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More ve buna bağlı açıktaki iletken bölümlerin gerilimleri, toprağa göre 50 V’u aşmamalıdır.
Burada;
RB | Paralel bağlı bütün topraklayıcıların eşdeğer yayılma direnci, |
RE | Üzerinde faz-toprak arızası oluşabilen bir koruma iletkenine bağlanmamış dış iletken bölümlerin toprağa göre en küçük temas direnci, |
Uo | Toprağa göre anma a.a. geriliminin etkin değeridir. |
3.8) TN sistemlerinde, aşağıdaki koruyucu düzenlerin kullanılması kabul edilir:
-Aşırı akım koruma düzenleri,
-Artık (kaçak) akım koruma düzenleri
İstisnalar:
-TN-C sistemlerinde artık akım koruma düzenleri kullanılmamalıdır.
-TN-C-S sisteminde bir artık akım koruma düzeni kullanıldığında, yük tarafında bir PEN iletkeni kullanılmamalıdır. Koruma iletkeni ile PEN iletkeninin bağlantısı, artık akım koruma düzeninin kaynak tarafında yapılmalıdır.
3.9) Ana eşpotansiyel kuşaklamanın etki alanı dışındaki bir devrede otomatik ayırma için artık akım koruma düzeni kullanıldığında, açıktaki iletken bölümler TN sisteme bağlanmamalı, ancak koruma iletkenleri, artık akım koruma düzeninin çalıştırma akımına uygun bir direnç sağlayabilen bir topraklayıcıya bağlanmalıdır. Böyle korunan devre TT sistemiTT sistemi, şebeke topraklama noktasının toprağa doğrudan bağlı olduğu ve gövdelerin şebeke topraklama elektrotlarından ayrı topraklama elektrotlarına bağlandığı... More olarak işlem görür ve Madde 8-a4 uygulanır.
Not: Ana potansiyel dengelemenin etki alanı dışında kullanılabilecek diğer koruma düzenleri;
-Ayırma transformatörü ile besleme,
-Ek yalıtım uygulanmasıdır.
4) TT sistemleri:
- i) Aynı koruma düzeni ile ortak korunan açıktaki bütün iletken bölümler, koruma iletkenleri ile birlikte bu gibi bölümlerin tümü için ortak olan bir topraklayıcıya bağlanmalıdır. Birkaç koruma düzeninin seri bağlı olarak kullanılması durumunda, bu kural, her bir düzen tarafından korunan açıktaki iletken bölümlerin hepsine ayrı ayrı uygulanır.
Nötr noktası veya bu mevcut değilse her bir generatör veya transformatör merkezinin bir faz iletkeniFaz iletkeni; Akım kaynaklarını tüketicilere bağlayan fakat orta noktadan yada yıldız noktasından çıkmayan iletkenler Faz iletkeni a}Tesislere ve... More topraklanmalıdır.
- ii) RAx Ia£ 50 V koşulu yerine gelmelidir (50 V = UL).
Burada;
RA | Topraklayıcı ve açıktaki iletken bölümlerin koruma iletkeninin toplam direnci, |
Ia | Koruyucu düzenin otomatik çalışmasına sebep olan akımdır. |
Koruma düzenin bir artık (kaçak) akım koruma düzeni olması halinde, Ia ; beyan artık (kaçak) çalıştırma akımı IDn ‘dir.
Seçiciliği sağlamak amacı ile, S tipi artık akım koruma düzenleri genel tip artık akım koruma düzenleri ile seri bağlı olarak kullanılabilir. S tipi artık akım koruma düzeni ile seçiciliğin sağlanması için, dağıtım şebekelerinde 1 saniyeyi aşmayan çalışma süresine izin verilebilir.
Koruma düzeninin bir aşırı akım koruma düzeni olması durumunda, bu düzen ya;
-Ters zaman karakteristikli bir düzen olmalı ve Ia , 5 saniye içinde otomatik çalışmaya sebep olan en küçük akım olmalıdır veya,
-Ani tetikleme karakteristikli bir düzen olmalı ve Ia , ani tetiklemeye sebep olan en küçük akım olmalıdır.
iii) Madde 8-a4/ii‘deki koşullar tamamen sağlanamazsa, Madde 8-a2/ii ve Madde 8-b’ye uygun bir potansiyel dengelemesiPotansiyel dengelemesi; potansiyel farklarının ortadan kaldırılmasıdır. Örneğin, koruma iletkenleri ile iletken borular ve iletken yapı bölümleri arasında ya... More yapılmalıdır.
- iv) TT sistemlerinde, aşağıdaki düzenlerin kullanılması kabul edilir:
-Artık akım koruma düzenleri,
-Aşırı akım koruma düzenleri.
Not 1: Aşırı akım koruma düzenleri, sadece RA‘nın çok düşük değerlerinin varlığında TT sistemlerinde dolaylı temasa karşı koruma için uygulanabilir.
Not 2: Arıza gerilimi ile çalışan koruma düzenlerinin kullanılması, yukarıda belirtilen koruma düzenleri kullanılmadığında özel uygulamaları dışarıda bırakmaz.
5) IT sistemleri:
5.1) IT sistemlerinde, tesisat topraktan yalıtılmalı veya toprağa yeterince yüksek bir empedans üzerinden bağlanmalıdır. Bu bağlantı ya sistemin nötr noktasında veya yapay nötr noktasında yapılabilir. Sonuç olarak tek kutuplu empedans yeterince yüksek ise yapay nötr noktası doğrudan toprağa bağlanabilir. Hiçbir nötr noktası olmaması durumunda bir faz iletkeniFaz iletkeni; Akım kaynaklarını tüketicilere bağlayan fakat orta noktadan yada yıldız noktasından çıkmayan iletkenler Faz iletkeni a}Tesislere ve... More, bir empedans üzerinden toprağa bağlanabilir.
Bu durumda açıktaki iletken bölümde veya toprağa karşı tek bir arıza meydana geldiğinde, arıza akımı düşük olur ve Madde 8-a5.3 ’deki koşul sağlanmak kaydı ile zorunlu olarak devrenin kesilmesi gerekmez. Bununla birlikte, iki arızanın aynı anda meydana gelmesi durumunda, aynı anda erişilebilen iletken bölümlerle temas eden kişide ortaya çıkabilecek zararlı patofizyolojik etkilerin riskini önlemek için önlemler alınmalıdır.
5.2) Tesisattaki hiçbir gerilimli iletken doğrudan toprağa bağlanmamalıdır.
Not: Aşırı gerilimlerin azaltılması veya gerilim salınımlarının bastırılması için, empedanslar üzerinden veya yapay nötr noktasından topraklamanın yapılması gerekli olabilir. Bunların karakteristik özellikleri tesisat kurallarına uygun olmalıdır.
5.3) Açıktaki iletken bölümler ayrı ayrı, grup halinde veya topluca topraklanmalıdır.
Not: Yüksek binalar gibi büyük binalarda uygulama nedenleri ile koruma iletkenlerinin bir topraklayıcıya doğrudan bağlanması mümkün olmaz. Açıktaki iletken bölümlerin topraklaması, koruma iletkenleri, açıktaki iletken bölümlerin ve dış iletken bölümlerin kuşaklanması ile sağlanabilir.
Aşağıdaki koşul sağlanmalıdır:
RA x Id £ 50 Volt
Burada;
RA | Açıktaki iletken bölümler için topraklayıcının yayılma direncidir. |
Id | Bir faz iletkeniFaz iletkeni; Akım kaynaklarını tüketicilere bağlayan fakat orta noktadan yada yıldız noktasından çıkmayan iletkenler Faz iletkeni a}Tesislere ve... More ile açıktaki bir iletken bölüm arasındaki ihmal edilebilir empedanslı ilk arızanın arıza akımıdır. Id değeri, kaçak akımları ve elektrik tesisatının toplam topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More empedansını dikkate alır. |
5.4) Beslemenin devamlılığı nedeni ile IT sisteminin kullanıldığı durumlarda, gerilimli bir bölümden açıktaki iletken bölümlere veya toprağa karşı birinci arızanın oluştuğunu gösteren bir yalıtım izleme sistemi bulunmalıdır. Bu düzen işitilebilir ve/veya görülebilir bir işareti (alarmı) harekete geçirmelidir.
İşitilebilir ve görülebilir işaretlerin her ikisi de varsa, işitilebilen işaretin kapatılmasına izin verilebilir, ancak görülebilen işaret, arıza sürdükçe devam etmelidir.
Not: Birinci arızanın uygulamada mümkün olan en az gecikme ile giderilmesi istenir.
5.5) Birinci arızanın oluşmasından sonra, ikinci arıza durumunda beslemenin ayrılması için koşullar, bütün açıktaki iletken bölümlerin bir koruma iletkenine bağlanmış olmasına (kollektif topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More) veya tek tek veya gruplar halinde topraklanmasına bağlı olarak aşağıdaki gibi olmalıdır:
- i) Açıktaki iletken bölümlerin gruplar halinde veya tek tek topraklanmış olması durumunda koruma koşulları, Madde 8-a4/i’nin ikinci paragrafının uygulanmaması dışında, Madde 8-a4’te verilen TT sistemlerindeki gibidir.
- ii) Açıktaki iletken bölümlerin kollektif olarak topraklanmış bir koruma iletkene bağlanması durumunda, Madde 8-a5.6’ya bağlı olarak TN sistemlerinin koşulları uygulanır.
5.6) Aşağıdaki koşullar sağlanmalıdır:
Nötrün dağıtılmamış olması durumunda:
ZS £
veya nötrün dağıtılmış olması durumunda:
Z’S £
Burada:
Uo Faz-nötr arasındaki a.a. anma geriliminin etkin değeri,
U Faz arası a.a. anma geriliminin etkin değeri,
ZS Devrenin faz iletkenini ve koruma iletkenini içeren arıza çevriminin empedansı,
Z’S Devrenin nötr iletkenini ve koruma iletkenini içeren arıza çevriminin empedansı,
Ia Uygulanabildiğinde Çizelge-3’te belirtilen ayırma süresi t veya bu sürenin kabul edildiği bütün diğer devrelerde 5 saniye içinde, koruma düzenini çalıştıran akımdır (Madde 8-a3.5’ e bakınız).
Çizelge-3 IT sistemlerinde en büyük açma (ayırma) süresi (ikinci arıza durumunda)
Tesisatın anma gerilimi
Uo / U (V) |
Açma (ayırma)süresi (s) | |
Nötrü dağıtılmamış |
Nötrü dağıtılmış |
|
120/240 | 0,8 | 0,8 |
230/400 | 0,4 | 0,8 |
400/690 | 0,2 | 0,4 |
580/1000 | 0,1 | 0,2 |
Not 1: TS 83 (IEC 60038)’ de belirtilen tolerans aralığı içinde kalan gerilimlerde anma gerilimlerine uygun ayırma süresi uygulanır.
Not 2: Gerilimin ara değerlerinde, çizelgedeki bir üst değer kullanılır.
5.7) IT sistemlerinde, aşağıdaki izleme ve koruma düzenleri kullanılır:
– Yalıtım izleme düzenleri,
– Aşırı akım koruma düzenleri,
– Artık akım koruma düzenleri.
- b) Tamamlayıcı eşpotansiyel kuşaklama: Tamamlayıcı eşpotansiyel kuşaklamada, sabit donanımın aynı anda erişilebilen bütün açıktaki iletken bölümleri ve pratikte mümkün ise, inşaat betonarmesindeki ana metal konstrüksiyon dahil bütün dış iletken bölümler bulunmalıdır. Eşpotansiyel sistem, prizler dahil bütün donanımın koruma iletkenlerine bağlanmalıdır.
Tamamlayıcı eşpotansiyel kuşaklamanın etkinliği hakkında kuşku durumunda, aynı anda erişilebilen açıktaki iletken bölümler ile dış iletken bölümler arasındaki R direncinin R £ 50 V / Ia koşulunu sağladığı doğrulanmalıdır:
Burada;
Ia : Koruma düzeninin çalışma akımı olup;
-Artık akımlı düzenlerde, IDn
-Aşırı akım düzenlerinde 5 saniyenin altında çalıştırma akımıdır.
Not 1: Dolaylı temasa karşı diğer koruma yöntemleri için TS IEC 60364-4-41 standardına bakınız.
Not 2: Alternatif akımda ve doğru akımda insan vücudu üzerinden geçen akımların etkileri için Ek-C’ye bakınız.
Alçak GerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More Tesislerinde TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More, Koruma ve Potansiyel Dengeleme İletkenlerinin Seçimi ve Tesisi
Madde 9- a) Toprağa olan bağlantılar:
1) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisleri: TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisleri,elektrik tesislerinin gereksinime göre, koruma veya işletme amaçları için, birlikte veya ayrı olarak kullanılabilir.
2) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin her bir kısmının (işletme elemanı) seçimi ve kurulması ile ilgili aşağıdaki hususlar sağlanmalıdır:
-Topraklayıcının yayılma direnci değeri koruma için gerekli koşullara ve tesisin işletmesine uygun olmalı, ayrıca topraklayıcının fonksiyonu değişmeden kalabilmelidir.
-Toprak hatası akımları ve toprak kaçak akımları,örneğin ısıl (termik), termomekanik ve elektrodinamik zorlanmalardan dolayı ortaya çıkacak tehlikelere meydan vermeksizin toprağa akıtılabilmelidir.
-Her bir kısım (işletme elemanı), beklenen dış etkilere karşı dayanıklı olmak üzere yeteri kadar sağlam olmalı veya ek mekanik koruma ile donatılmalıdır.
3) Diğer metal kısımların elektrolitik etkilerle, önceden beklenebilen hasara uğraması tehlikesine karşı önlemler alınmalıdır.
- b) Topraklayıcı (topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More elektrodu):
1) Topraklayıcı olarak aşağıdaki malzemeler kullanılabilir:
– Çubuk topraklayıcı veya boru topraklayıcı,
– Şerit veya örgülü iletken topraklayıcıÖrgülü iletken topraklayıcı; örgülü iletken malzeme ile yapılan topraklayıcıdır. Örgülü iletkeni oluşturan teller ince olmamalıdır. Örgülü iletken topraklayıcı... More,
– Levha topraklayıcı (kullanılması tavsiye edilmez),
– Temel topraklayıcı ,
– Toprağa gömülü beton içindeki demir donatı.
Not: Özellikle çelik kafes yapıların tüm metal kısımları iyi bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More etkisi elde edilecek şekilde topraklanmalıdır.
– Toprağa gömülü veya toprakla temasta bulunan toprak altındaki diğer uygun konstrüksiyon kısımlar.
Not: Topraklayıcının etkisi yerel toprak koşullarına bağlı olup, toprak koşullarına ve yayılma direncine göre bir veya birkaç topraklayıcı kullanılmalıdır.
Toprak yayılma direncinin değeri hesaplanabilir veya ölçülebilir.
2) Topraklayıcının türü ve gömme derinliği, toprağın kuruması veya buz tutması durumları topraklayıcının topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direncini gereken değerin üzerine çıkartmayacak şekilde seçilmiş olmalıdır.
3) Topraklayıcıların malzemeleri ve yapılış şekilleri, beklenen korozyon etkilerine karşı dayanıklı olacak şekilde seçilmelidir (Ek-A’ya bakınız).
4) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin tasarımında, topraklayıcıların topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More dirençlerinin korozyon nedeniyle yükselmesinin mümkün olduğu göz önünde tutulmalıdır.
5) Yanıcı sıvı veya gazlar için kullanılan borular ile sıcak su borusu şebekesi vb. metal boru şebekeleri kesinlikle topraklayıcı olarak kullanılamazlar.
Not: Fakat bu koşul bu tesislerin potansiyel dengeleme düzeni olarak kullanılmasını engellemez.
6) Geniş kapsamlı korozyona uğraması olanaksız olan kabloların kurşun kılıfları veya diğer metal kılıfları aşağıdaki koşulların sağlanması durumunda topraklayıcı olarak kullanılabilirler:
– Kablonun sahibi ve işletmecisinden izin alınmalı,
– Kabloda, topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More etkisini bozabilecek, bilerek yapılacak değişikliklerin önceden haber verilmesi hususunda elektrik tesisinin kullanıcısı ile uygun bir anlaşma yapılmalıdır.
7) Yeni yapılacak binalarda temel topraklayıcı tesis edilmesi zorunludur. Temel topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More ve diğer topraklayıcı türlerine ilişkin yapılış ve boyutlandırma esasları Ek-L ve Ek-T’de verilmiştir.
c) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More İletkenleri: TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenleri Madde 9-e’ye ve toprağa döşenme durumunda da Çizelge-4a’ya uygun olmalıdır.
Bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkeninin topraklayıcıya bağlantısı güvenilir ve elektroteknik açıdan kusursuz yapılmış olmalıdır (Ek-L’ye bakınız).
Bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More kelepçesi kullanılıyorsa, bu kelepçe topraklayıcıyı (örneğin bir boru) veya topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenini zedelememelidir.
- d) Ana topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More baraları: Her tesiste bir ana topraklayıcı barası öngörülmek zorundadır. Aşağıdaki iletkenler bunlara bağlanmalıdır:
– TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenleri,
– Koruma iletkenleri,
– Ana potansiyel dengeleme iletkenleri,
– Gerektiği taktirde, fonksiyon topraklamasıFonksiyon topraklaması; bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır. Fonksiyon topraklaması,... More için kullanılan topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenleri.
TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenlerinin ayrılması için gerekli düzenekler, topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direncini ölçebilmek için, ulaşılması kolay yerlerde bulunmalıdır; ayırma düzeneği, ana topraklama barasıTopraklama barası; Birden fazla topraklama iletkeninin bağlandığı bir topraklama barasıdır (iletkenidir). Topraklama barası b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1)... More ile birleşik olabilir. Bu ayırma düzeneği sadece alet yardımıyla sökülebilir olmalıdır; bunun mekanik dayanımı yeterli seviyede olmalı ve topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sisteminin elektriksel sürekliliği güvenlik altına alınmış olmalıdır.
Çizelge-4a TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenlerinin (Toprağa döşenmeleri durumunda) minimum kesitleri
Mekanik olarak korunmuş | Mekanik olarak korunmamış | |
Korozyona karşı korunmuş *) | Madde 9-e’de öngörüldüğü gibi | 16 mm2 bakır,
16 mm2 demir,daldırma galvaniz |
Korozyona karşı korunmamış | 25 mm2 bakır,
50 mm2 demir,daldırma galvaniz |
|
*) Korozyona karşı koruma, bir mahfaza ile sağlanabilir. |
Çizelge-4b Potansiyel dengeleme iletkenlerinin kesitleri
Ana potansiyel dengeleme | Tamamlayıcı potansiyel dengeleme | ||
Normal |
0,5 x Tesisin en büyük koruma iletkeninin kesiti | İki gövde arasında | 1 x En küçük iletken kesiti |
Bir gövde veya yabancı iletken bölümler arasında | 0,5 x Koruma iletkenlerinin kesiti | ||
Enaz | 6 mm2 Cu | Mekanik olarak korunmuş | Cu 2,5 mm2 veya Al*) |
Mekanik olarak korunmamış | Cu 4 mm2 veya Al*) | ||
Yapılabilecek sınırlama | 25 mm2 Cu veya eşdeğer iletkenlikte | – | – |
*) Alüminyum iletkenli hatların korumasız olarak döşenmesi durumunda, mümkün olan korozyon ve düşük mekanik dayanımından dolayı iletken kopma olasılığı yüksektir. |
- e) Koruma İletkenleri:
1) Minimum kesitler: Koruma iletkenlerinin kesitleri;
– Ya Madde 9-e1/i’ye göre hesaplanmalı,
– Ya da Madde 9-e1/ii’ye göre seçilmelidir.
Not: Eğer ana iletkenlerin kesiti kısa devreKısa Devre; İşletme bakımından birbirine karşı gerilim altında olan iletkenler ( yada aktif bölümler) arasında, bir arıza sonucunda... More akımı ile belirlenmiş ise, koruma iletkeninin kesitinin Madde 9-e1/i’ye göre tekrar hesaplanması gerekebilir.
Her iki durumda da Madde 9-e1/iii dikkate alınmalıdır.
- i) 5 s den daha az kesme zamanı için hesaplanacak kesit değerlerinin bulunması için S = (I2 t )1/2 / k bağıntısı kullanılır.
Burada;
S | Kesit (mm2 ), |
I | Empedensı ihmal edilebilecek bir hata durumunda koruma düzeninden akabilecek hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More (A, a.a.,etkin değer), |
t | Kesme düzeni için çalışmaya başlama zamanı (s). |
Not: Aşağıdaki hususlar dikkate alınmak zorundadır:
– Akım devresine ilişkin empedansın akım sınırlama etkisi ve
– Koruma düzeninin sınırlama yeteneği (joule integrali) (akım-ısı değerlerinin sınırlanması).
k değeri, koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More malzemesine, yalıtımın ve diğer kısımların malzemesine ve koruma iletkeninin başlangıç ve son sıcaklığına, bağlı olan A.s1/2 /mm2 cinsinden bir katsayı (malzeme katsayısı). (Malzeme katsayısı k nin hesaplanması için Ek-U’ya bakınız).
Koruma iletkenleri için malzeme katsayısı k, farklı kullanma durumları ve farklı işletme çeşitleri için Çizelge-5, Çizelge-6 ve Çizelge-7’de verilmiştir.
Eğer bu denklemin kullanılması sonucu standart değerler bulunmamış ise bir üst standart değer kullanılmak zorundadır.
Not 1 : Bu şekilde hesaplanan kesit, hata çevrim empedansındaki geçerli olan koşullarla uyumlu olmalıdır.
Not 2 : Patlama tehlikesi bulunan bölgelerdeki tesislere ilişkin sıcaklık sınırlamaları için IEC 60079-8’ e bakınız.
Not 3 : Ek yerleri için izin verilen en yüksek sıcaklık dikkate alınmalıdır.
Bir kablo veya hattın kılıfı veya zırhından meydana gelen koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More için malzeme katsayıları k için tavsiye niteliğindeki değerler Ek-V’deki V.1’de verilmiştir.
ii) Koruma iletkeninin kesiti, hesaplanarak bulunacaktır; ancak Çizelge-8 de verilen değerin altında olamaz. Bu durumda Madde 9-e1/i’e göre bir hesap kontrolü yapılması gerekli değildir, ancak Madde 9-e1’deki not dikkate alınmalıdır.
Çizelge-8’in kullanılması sonunda standart kesit değerler elde edilmez ise bir üst standart kesitli iletken kullanılmak zorundadır.
Çizelge-5 Kablo veya iletkenlerin dışında bulunan yalıtılmış koruma iletkenleri için veya kablo dış kılıfları ya da iletken dış kılıfları ile temas eden çıplak koruma iletkenleri için malzeme katsayısı k
Koruma iletkenlerinin veya kabloların ve iletkenlerin dış kılıflarının yalıtım malzemeleri | |||
Polivinil Klorür (PVC) | Çapraz bağlı Polietilen (XLPE)
Etilen-Propilen-Kauçuk (EPR) |
Butilkauçuk (IIK) | |
Başlangıç sıcaklığı | 30 o C | 30 o C | 30 o C |
Son sıcaklık | 160 o C | 250 o C | 220 o C |
A. s1/2 /mm2 cinsinden malzeme katsayısı k | |||
İletken malzemesi:
Bakır Alüminyum Çelik |
143 95 52 |
176 116 64 |
166 110 60 |
Çizelge-6 Çok damarlı kablo veya çok damarlı iletken içindeki yalıtılmış koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More için malzeme katsayısı k
Yalıtım malzemesi | |||
Polivinil Klorür (PVC) | Çapraz bağlı Polietilen (XLPE)
Etilen-Propilen-Kauçuk (EPR) |
Butil kauçuk (IIK) | |
Başlangıç sıcaklığı | 70 o C | 90 o C | 85 o C |
Son sıcaklık | 160 o C | 250 o C | 220 o C |
A.s1/2 /mm2 cinsinden malzeme katsayısı k | |||
İletken malzemesi
Bakır Alüminyum |
115 76 |
143 94 |
134 89 |
Çizelge-7 Çizelgede verilmiş olan sıcaklıklarla komşu kısımların tehlike altında kalmayacağı durumlarda çıplak iletkenler için malzeme katsayısı k
İletken malzemesi Koşullar |
Görülen ve sınırlandırılmış bölgelerde *) | Normal koşullar | Yangın tehlikesi durumunda | |
Maksimum sıcaklık | 500 o C | 200 o C | 150 o C | |
Bakır | Malzeme katsayısı k | 228 | 159 | 138 |
Maksimum sıcaklık | 300 o C | 200 o C | 150 o C | |
Alüminyum | Malzeme katsayısı k | 125 | 105 | 91 |
Maksimum sıcaklık | 500 o C | 200 o C | 150 o C | |
Çelik | Malzeme katsayısı k | 82 | 58 | 50 |
Not : İletkenin başlangıç sıcaklığı 30 o C olarak alınmıştır.
*) Verilmiş olan sıcaklık dereceleri sadece, ek yerinin sıcaklığı ekin kalitesine etki etmediği taktirde geçerlidir. |
Çizelge-8 Ana iletken kesitlerine bağlı olarak koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More kesiti
Tesisin ana iletken kesiti | Buna karşı düşen koruma iletkeninin minimum kesiti |
S
(mm2) |
SP
(mm2) |
S £ 16
16 < S £ 35 S > 35 |
S
16 S/2 |
Çizelge-8 deki değerler sadece, eğer koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More, ana iletkenin malzemesi ile aynı malzemeden meydana gelmiş ise geçerlidir. Aksi takdirde koruma iletkeninin kesiti, Çizelge-8’de verilen değerlere karşı düşen iletkenlik değeri sağlanacak şekilde belirlenir.
iii) Besleme kablosunun veya bunun mahfazasının içinde bulunmayan her koruma iletkeninin kesiti, hiçbir şekilde;
-Mekanik koruma kullanılmış ise 2,5 mm2 den,
-Mekanik koruma kullanılmamış ise 4 mm2 den küçük olamaz.
iv) Eğer bir koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More birçok akım devresi için ortak olarak kullanılıyor ise bunun kesiti, en büyük ana iletkenin kesitine uygun olarak boyutlandırılmalıdır.
2) Koruma iletkenlerinin çeşitleri:
2.1) Koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More aşağıdakilerden oluşabilir:
-Çok damarlı kablo ve hatlardaki iletkenler,
-Gerilimli iletkenler ile aynı mahfaza içindeki yalıtılmış veya çıplak iletkenler,
-Sabit olarak döşenmiş çıplak veya yalıtılmış iletkenler,
-Kabloların kılıfı, ekranı ve zırhı gibi uygun metal kılıflar,
-İletken ve hatlar için metal borular veya diğer metal kılıflar,
-Madde 9-e2.4’e uygun yabancı iletken kısımlar.
2.2) Eğer tesis anahtarlama cihazı kombinasyonlarının veya metal mahfazalı bara sistemlerinin mahfaza veya konstrüksiyon kısımlarını da içeriyor ise, bunların aşağıdaki üç koşulu da aynı zamanda yerine getirmesi durumunda metal mahfaza veya konstrüksiyon kısımları koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More olarak kullanılabilir:
i) Bunların sürekli elektrik bağlantıları, mekanik, kimyasal veya elektro-kimyasal etkiler nedeniyle kötüleşmesinin önlenmesi konstrüktif olarak güvenlik altına alınmışsa,
ii) İletkenlikleri en az Madde 9-e1/i’deki kesitlere uygun ise,
iii) Bunun için öngörülmüş her bir yere başka koruma iletkenleri ile bağlanabilecek durumdaysa.
Not : Son koşul sadece dışarıdan gelen koruma iletkenlerinin bağlanması için geçerlidir.
2.3) Kablo ve iletkenlerin metal mahfazaları (çıplak veya yalıtılmış), özellikle elektrik tesislerinde kullanılan, kimyasal maddelerle yalıtılmış hatların ve metal borularla metal kanalların mahfazaları, ilgili akım devresinin koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More olarak kullanılabilirler. Ancak bu durumda Madde 9-e2.2/i ve 9-e2.2/ii’ deki koşullar sağlanmak zorundadır. Elektriksel amaçlar için, diğer borular koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More olarak kullanılamaz.
2.4) Yabancı iletken kısımlar, aşağıdaki dört koşulu aynı anda yerine getirdikleri takdirde, koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More olarak kullanılabilirler:
i) Bunların sürekli elektrik bağlantılarının, mekanik, kimyasal veya elektro-kimyasal etkiler nedeniyle bozulmasının önlenmesi, ya konstrüktif olarak veya uygun bağlantı elemanlarının kullanılmasıyla güvenlik altına alınmışsa,
ii) İletkenlikleri en az Madde 9-e1’deki kesitlere uygun ise,
iii) Yabancı iletken kısımların genişletilmesine karşı önlemler alınmış ise (zira yedek olarak köprülemeler öngörülmüş olabilir),
iv) Bu kısımlar bu tip kullanımlar için öngörülmüş ise veya gerektiği takdirde uygun şekilde adapte edilebilecek ise.
Not: Metal su boruları, genel olarak bu koşulları sağlamazlar.
Gaz boruları koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More olarak kullanılamazlar.
2.5) Yabancı iletken kısımlar PEN iletkeni olarak kullanılamazlar.
3) Koruma iletkenlerinin elektrik bağlantılarının sürekliliğinin sağlanması:
i) Koruma iletkenleri, özelliklerinin mekanik ve kimyasal kötüleşmelere ve elektrodinamik zorlanmalara karşı korunmak zorundadır.
ii) Koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More bağlantıları, görülebilir ve deney amacıyla ulaşılabilir olmalıdır.
iii) Koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More üzerine anahtarlama elemanı bağlanamaz. Bununla birlikte, deney amacıyla alet kullanılarak ayrılabilecek bağlantı noktaları öngörülebilir.
iv) Toprak sürekliliğinin elektriksel olarak izlenmesinin kullanıldığı yerlerde, buna ilşkin bobinler koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More üzerine bağlanamaz.
v) Elektriksel işletme elemanlarının gövdeleri, Madde 9-e2.2’ye göre izin verilmesi durumunun dışında, başka elektrik işletme elemanlarının koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More olarak kullanılamaz.
f) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenlerinin ve koruma iletkenlerinin kullanılışı:
Not : TN, TT ve IT sistemlerinde (şebekelerinde) kullanılan koruma önlemleri için Madde 8’e bakınız.
1) Aşırı akım koruma düzenleri ile birlikte kullanılan koruma iletkenleri: Aşırı akım koruma düzenleri dolaylı dokunmaya karşı koruma olarak kullanılıyorsa, koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More, ana ve nötr iletkenler gibi aynı güzergah üzerinde tesis edilmelidir veya koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More bunların hemen yakınına döşenmelidir.
2) Hata gerilimi ile çalışan koruma düzenleri için topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkenleri ve koruma iletkenleri:
i) Yardımcı topraklayıcı, örneğin metal konstrüksiyon kısımlar, borular ve kablo kılıfları gibi bütün diğer topraklanmış metal kısımlardan ayrılmak zorundadır. Bu koşul, eğer yardımcı topraklayıcı diğer bütün topraklanmış metal kısımlardan, önceden belirlenmiş bir uzaklığa tesis edilmiş ise, yerine getirilmiş sayılır.
ii) Yardımcı topraklamaya giden topraklama iletkeniTopraklama iletkeni; topraklanacak bir cihazı ya da tesis bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında veya yalıtılmış olarak toprağın... More, koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More ile veya buna bağlı kısımlarla veya bunlarla bağlı veya temas edebilecek diğer yabancı iletken kısımlarla temas etmesi önlenecek şekilde yalıtılmış olmalıdır.
Not : Bu koşul, gerilime duyarlı elemanın (açma düzeni) istem dışı olarak köprülenmesini önlemek için kaçınılmazdır.
iii) Koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More sadece, beslemesi bir hata durumunda çalışmaya başlayan bir koruma düzeni ile kesilen işletme elemanlarının gövdelerine bağlanabilir.
- g) İşletme topraklaması: İşletme topraklaması, işletme elemanlarının kusursuz işletilmesi güvenlik altına alınacak ve/veya tesislerin güvenilir ve doğru çalışmaları mümkün olacak şekilde yapılmış olmalıdır.
- h) Koruma ve işletme amaçlı birleşik topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More:
1) Genel: Topraklamanın aynı zamanda hem koruma hem de işletme amaçlı kullanılması durumlarında, koruma önlemleri için yapılan tespitlerin önceliği vardır.
2) PEN iletkeni:
i) TN Sistemlerinde (şebekelerinde), sabit döşenmiş olmak kaydıyla ve en küçük iletken kesitinin bakır için 10 mm² veya alüminyum için 16 mm² olması durumunda, hem koruma, hem de nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More olan tek bir iletken kullanılabilir. İlgili tesis kısmı bir hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More koruma düzeni ile korunuyorsa buna izin verilmez.
Bununla birlikte eş eksenli kablo veya hatlar söz konusu ise PEN iletkeninin minimum kesiti 4 mm² olabilir. Bunun için ön koşul, eş eksenli iletkenler boyunca bulunan her bağlantı noktasında ve klemenslerde çift bağlantıların bulunmasıdır.
- ii) PEN iletkeni, kaçak akımların önlenmesi amacıyla beklenen en yüksek gerilime uygun olarak yalıtılmalıdır.
Not 1: Anahtarlama ve kumanda dolaplarının içinde PEN iletkeninin yalıtılmasına gerek yoktur.
Not 2 : TN-C sistemindeki, iletişim tekniği tesislerinde ortaya çıkması mümkün olan fonksiyon arızalarının önlenmesi için Ek-V’de V.2’ye bakınız.
iii) PEN iletkeninin nötr ve koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More olarak ayrılmasından sonra bu iletkenler artık birbirleriyle birleştirilemez. Ayrılma noktalarında, koruma ve nötr iletkenleri için ayrı klemensler veya baralar öngörülmelidir. PEN iletkeni, koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More için belirlenmiş baraya bağlanmak zorundadır.
Not : PEN iletkeninin ayrılma yerinde, teker teker sadece bir koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More ve bir nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More ayrılıyorsa, bu durumda bunun sadece uygun tek bir klemensle yapılmasına izin verilir. Uygun klemenslere ek olarak potansiyel dengeleme iletkeni de bağlanabilir. Ortak bir bara üzerindeki ayrı klemens yerleri de bunun için aynı şekilde uygundur.
- j) Potansiyel dengeleme iletkeni:
1) Minimum kesitler:
- i) Ana potansiyel dengelemesiPotansiyel dengelemesi; potansiyel farklarının ortadan kaldırılmasıdır. Örneğin, koruma iletkenleri ile iletken borular ve iletken yapı bölümleri arasında ya... More için iletken kesiti: Ana potansiyel dengelemesiPotansiyel dengelemesi; potansiyel farklarının ortadan kaldırılmasıdır. Örneğin, koruma iletkenleri ile iletken borular ve iletken yapı bölümleri arasında ya... More için kullanılan iletkenlerin kesitleri en az, tesisteki en büyük kesitli koruma iletkeninin kesitinin yarısı kadar, ancak minimum 6 mm² olmalıdır. Potansiyel dengeleme iletkeni kesitinin, bakır olması durumunda 25 mm²’den, başka metallerden olması durumunda, akım taşıma kapasitesine karşı düşen buna eşdeğer kesitten daha büyük olması gerekmez. Ana potansiyel dengeleme iletkenlerinin kesitleri için Çizelge-4b’ye bakınız.
- ii) Tamamlayıcı potansiyel dengeleme için iletken kesiti: Tamamlayıcı potansiyel dengeleme için kullanılan ve iki gövdeyi bağlayan bir iletken (Ek-S), en az, gövdelere bağlı daha küçük koruma iletkeninin kesitine eşit kesite sahip olmalıdır.
Gövdeleri yabancı kısımlara bağlayan tamamlayıcı potansiyel dengeleme iletkeninin kesiti en az, buna karşı düşen koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More kesitinin yarısına eşit kesite sahip olmalıdır. Tamamlayıcı potansiyel dengeleme iletkenlerinin kesitleri için Çizelge-4b’ye bakınız.
Herhangi bir çelişki halinde, Madde 9-e1/iii’deki koşullar yerine getirilmelidir.
Ek bir potansiyel dengeleme, örneğin metal konstrüksiyonlar veya ek iletkenler ya da her ikisinin bir kombinasyonu gibi, yabancı sabit iletken kısımlar yardımıyla da gerçekleştirilebilir.
iii) Su sayaçlarının köprülenmesi: Bir binanın kullanım suyu hattı metal borulu ise ve bu borular topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sistemine bağlanmış ise , su sayacı ve flanşların köprülenmesi zorunludur. Köprüleme iletkeninin (potansiyel dengeleme iletkeninin) kesiti, bu iletkenin koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More, potansiyel dengeleme iletkeni veya fonksiyon amaçlı topraklama iletkeniTopraklama iletkeni; topraklanacak bir cihazı ya da tesis bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında veya yalıtılmış olarak toprağın... More olarak kullanılması mümkün olacak şekilde boyutlandırılmalıdır.
TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More Tesislerinde Muayene, Ölçme ve Denetleme
Madde 10-a) Genel: Her topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisi, kullanıcı tarafından işletmeye alınmadan önce, montaj ve tesis aşamasında, gözle muayene edilmeli ve deneyden geçirilmelidir. Gerek tesis etme aşamasında, gerekse işletme dönemindeki muayene, ölçme ve denetleme periyotları için Ek-P’ye bakınız.
İnsan hayatının korunması ve monte edilmiş işletme elemanlarının ve diğer eşyaların hasara uğramasını önlemek amacıyla, test sırasında koruma önlemleri alınmalıdır.
Mevcut bir tesisin genişletilmesi veya değiştirilmesi durumunda, bu genişletme ve değiştirme çalışmalarının mevcut tesisin güvenliğini bozup bozmayacağı kontrol edilmelidir.
Deneyler sırasında tesis koşullarının, örneğin izin verilen en küçük ve en büyük değerlerin sağlanamadığı tespit edilirse, hata araması ve eksikliklerin giderilmesi sırasında, hata veya hataların bulunup giderilmesine kadar denetlemelere devam edilmelidir.
Gözle muayene ve deneylerin tamamlanmasından sonra bir rapor hazırlanmalıdır.
- b) Gözle muayene: Gözle muayene genel olarak tamamen enerjisiz duruma getirilmiş tesiste, deney ve ölçme işlemlerinden önce yapılmalıdır.
1) Göz ile muayene, birbiri ile bağlanmış elektrik işletme elemanlarının aşağıdaki koşulları sağlayıp sağlamadıklarını kontrol etmek için yapılır:
- i) İlgili işletme elemanlarının, standartlardaki güvenlik kurallarını sağlayıp sağlamadıkları kontrol edilir.
Not : Bu işlem, işletme elemanları üzerindeki etiketlerinin veya sertifikalarının kontrolü ile yapılabilir.
- ii) İşletme elemanlarının, doğru seçilip seçilmedikleri, doğru tesis edilip edilmedikleri, imalatçı verileri dikkate alınarak kontrol edilir.
iii) Görünmeyen, fakat güvenliği etkileyen hasarların olup olmadığı tespit edilir.
2) Gözle muayene, ilgili konularda, en azından aşağıdaki hususları kapsamalıdır:
- i) Tehlikeli gövde akımlarına karşı koruma önlemlerinin alınıp alınmadığının kontrolü.
- ii) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinde kullanılan kablo, iletken ve baraların, akım taşıma kapasitelerine uygun olarak seçilip seçilmediğinin kontrolü.
iii) Koruma ve ihbar düzenlerinin ayarlarının yapılması ve kontrolü.
- iv) İşletme elemanlarının dış etkiler göz önünde bulundurularak seçilip seçilmediğinin kontrolü.
- v) Nötr ve koruma iletkenlerine ilişkin işaretlemelerin doğru olup olmadığının kontrolü.
- vi) İletken bağlantılarının uygun şekilde yapılıp yapılmadığının kontrolü.
vii) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinde yapılacak işletme, bakım ve ölçme noktalarına kolay ulaşılabilirliğin kontrolü.
- c) Ölçme ve denetleme:
1) Genel: İlgili yerlerde aşağıda belirtilen ölçme ve denetlemeler yapılmalı, mümkünse aşağıda belirtilen sıraya dikkat edilmelidir:
- i) Koruma iletkenlerinin, ana ve tamamlayıcı potansiyel dengeleme iletkenleri bağlantılarının sürekliliğinin ölçülüp denetlenmesi,
- ii) Elektrik tesisinin yalıtım direncinin ölçülüp denetlenmesi,
iii) Toprak özdirencinin ölçülmesi,
- iv) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direncinin ölçülmesi,
- v) Beslemenin otomatik açma işlemiyle kesilip kesilmediğinin denetlenmesi.
Bir hatanın belirlenmesi durumunda, bu hatadan dolayı etkilenmiş olması mümkün olan ölçme ve denetlemeler, bu hata giderildikten sonra tekrarlanmalıdır.
Bu bölümde adı geçen deney yöntemleri referans yöntemlerdir. Doğrulukları daha az olmamak kaydıyla, başka yöntemler de kullanılabilir. Deneylerde kullanılan ölçme cihazlarının kalibrasyonları akredite edilmiş laboratuvarlarda yapılmış olmalıdır.
2) Koruma iletkenlerinin, ana ve tamamlayıcı potansiyel dengeleme iletkenleri bağlantılarının sürekliliğinin ölçülmesi ve denetlenmesi: Koruma iletkenlerinin, ana ve tamamlayıcı potansiyel dengeleme iletkenleri bağlantılarının sürekliliğini bir deneyle ölçmek ve denetlemek zorunludur. Bu deneyin, en az 0,2 A’lik akım verecek ve boşta çalışma gerilimi 4 V ile 24 V arasındaki d.a. veya a.a. olan bir besleme kaynağı ile yapılması tavsiye edilir (Şekil-8a’ya bakınız). Tavsiye edilen en büyük direnç değeri, koruma iletkenleri için < 1 W, potansiyel dengeleme iletkenleri için < 0,1 W’dur.
3) Elektrik tesisinin yalıtım direncinin ölçülmesi ve denetlenmesi: Yalıtım direnci, her bir aktif bölüm ile toprak arasında ölçülmelidir.
Not 1: Topraklanmış koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More, toprak olarak kabul edilebilir. TN sistemlerinde (şebekelerinde) ölçme, aktif iletkenlerle, topraklanmış olarak kabul edilebilecek PEN iletkeni arasında yapılabilir.
Not 2: Ölçmenin karmaşıklığını önlemek için, yalıtım direncinin ölçülmesi sırasında ana ve nötr iletkenleri birbirleriyle bağlanabilir.
Ölçmeler doğru gerilimle yapılmalıdır. Bu şekilde iletkenler arasındaki ve iletkenlerle toprak arasındaki kapasitelerin olumsuz etkisi, ölçme tekniği açısından önlenmiş olur. Deney cihazı, 1 mA değerindeki bir ölçü akımında Çizelge -9’da belirtilen d.a. ölçme gerilimini verebilmelidir. Ölçme gerilimi, kuvvetli akım tesisinin anma geriliminden birkaç kat daha yüksek olmadığı takdirde, bunun büyüklüğünün yalıtım direnci ölçmesine etkisi çok azdır.
Yalıtım direnci ölçülürken nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More topraktan ayrılmak zorundadır; ama PEN iletkeni ayrılmamalıdır.
Çizelge-9’da verilen ölçme doğru gerilimleriyle ölçülen yalıtım direnci, tüketici bağlanmamış her akım devresi, Çizelge-9’da bu gerilime uygun olarak verilen değerden daha küçük değilse, yeterlidir.
Akım devresi üzerinde elektronik düzenler varsa, ölçme sırasında ana ve nötr iletkenleri birbirleriyle bağlanmak zorundadır. Bu ölçmenin, elektronik düzenlerin daha devreye bağlanmadığı tesis aşamasında yapılması tavsiye edilir.
Tüketicilerin bağlı olduğu durumda yapılan ölçmelerde, tüketicilerin de bir kaçak akıma neden olabilecekleri dikkate alınmalıdır. Bu kaçak akımların toplamı, bazı durumlarda ölçme sonuçlarının izin verilen yalıtım dirençlerinin altında çıkmasına neden olabilir.
Çizelge-9 Ölçme gerilimleri (d.a.) ve yalıtım direncinin en küçük değerleri
Devrenin anma gerilimi
(V) |
Deney gerilimi
(V) |
Yalıtım direnci
(MW) |
500 V dahil, SELV ve PELV durumunda gerilimler | 250 | ³ 0,25 |
SELV ve PELV haricinde,500 V’a kadar olan gerilimler (500 V dahil) | 500 | ³ 0,5 |
500 V’un üstündeki gerilimler | 1000 | ³ 1,0 |
Not : SELV Çok düşük güvenlik gerilimi
PELV Çok düşük koruma gerilimi |
Tesisi kuran bu ölçme ile, yalıtımın teknik güvenliği hakkında bir fikir sahibi olur. Yalıtım direncinin izin verilenlerden küçük çıkmasının nedeni genellikle, iletkenlerin yalıtkan kılıflarının izin verilmeyecek şekilde yüksek mekanik zorlanmalara maruz kalmasından, örneğin bükme yarıçaplarının ilgili standartlarda belirtilen değerlerin altında olmasından veya noktasal olarak uygun olmayan kroşelerle ve döşeme yöntemi nedeniyle yüksek basınç uygulanmasından kaynaklanmaktadır. Normalde yalıtım direnci MW mertebesinde olup istenen minimum değerlerin çok üzerindedir.
4) Toprak özdirencinin ölçülmesi: Topraklayıcıların dirençlerini hesaplamak ve ölçmek için, toprak özdirencinin bilinmesi gerekmektedir. Özgül toprak dirençleri, bir fikir vermek amacıyla Ek-K’daki Çizelge-K.1’de verilmiştir. Toprak özdirencinin ölçme yöntemi Ek-N’de verilmiştir.
5) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direncinin ölçülmesi: TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci, kompanzasyon veya akım-gerilim yöntemiyle ölçülebilir (Şekil-8b’ye bakınız). Yoğun yerleşim bölgelerinde kapalı çevrim empedansının, iki topraklayıcı ile, akım-gerilim yöntemine göre ölçülmesi mümkündür. Bunun için aşağıdaki gibi hareket edilir.
Ölçülen topraklayıcı, koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More veya PEN iletkeninden ayrılır. Bu topraklayıcı ve daha uzaktaki düşük dirençli topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisi arasındaki (örneğin bir TN sistemindeki PEN iletkeni) direnç ölçülür. Ölçülen değer, izin verilen en yüksek topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direncine eşit veya bundan küçük olmalıdır. Ölçme için, topraklayıcı ile ana topraklama barasıTopraklama barası; Birden fazla topraklama iletkeninin bağlandığı bir topraklama barasıdır (iletkenidir). Topraklama barası b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1)... More arasındaki iletken, topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More barasından ayrılarak ölçme cihazının bir ucuna, ana iletken de ölçme cihazının diğer ucuna bağlanır ve topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci ölçülür.
Yatay doğrultuda geniş alan kaplayan topraklayıcılarda “gerilim konisi”nin şekli değişir. Büyüklük belirlemek üzere yapılan ölçmelerde, ölçülecek topraklayıcının, yardımcı topraklayıcının ve gerektiğinde ölçme sondasının gerilim konilerinin birbirleriyle kesişmemeleri hatta birbirlerine dokunmamaları gerektiğinden, topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direncinin ölçülmesinden önce daima, topraklayıcının konumu ve şekli hakkında tamamen bilgi sahibi olunması gereklidir. Ölçülen topraklayıcı, yardımcı topraklayıcı veya ölçme sondası arasındaki bölge metal boru hatlarından, toprağa gömülü iletken topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinden ve katodik koruma tesislerinden arındırılmış olmalıdır. Eğer bu sağlanamıyorsa, yardımcı topraklayıcıya olan uzaklık bu metal kısımlardan başlar.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Şekil-8a Koruma iletkenlerinin bağlantısının ölçülmesi | Şekil-8b TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direncinin ölçülmesi için örnek |
Şekil -8b’de örnek olarak verilen ölçme yöntemi için; kontrol edilecek topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci, topraklanmamış bir ana iletken ile, aşırı akım koruma düzeninden sonra bağlanan ve 1000 W ile 20 W arasında ayarlanabilen bir direnç ve ampermetre üzerinden bağlanır. Daha sonra, ön dirençten itibaren, Ri iç direnci yaklaşık 40 kW olan bir voltmetre ile, topraklayıcı ile en az 20 m uzaklıktaki ölçme elekrodu (sonda) arasındaki gerilim ölçülür. TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci, ölçülen gerilimin akıma bölünmesiyle bulunur.
Sık yerleşim bölgelerinde topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direncinin ölçülmesi için gerekli sondaları referans toprağa yerleştirmek genelde mümkün değildir. Bunun yerine, iki topraklayıcı üzerinden çevrim direncini ölçmeye izin verilir (Ek-N de N.5’e bakınız). Ölçülen değer, şart koşulan topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direncine eşit veya ondan daha küçük olmak zorundadır.
Kompanzasyon ölçme yöntemine göre iki veya dört iletkenli ölçme yöntemiyle yapılan bu ölçmede (bunun için kullanılan ölçme cihazının kullanma kılavuzunda bulunan ölçme ve çalışma prensibi hakkındaki açıklamalara bakınız), akım-gerilim ölçme yöntemiyle elde edilenden daha değişik (yani çoğunlukla daha yüksek) değerler elde edilebilir. Bu nedenle iki topraklayıcı üzerinden yapılan ilk kontroller sadece son olarak belirtilen ölçme yöntemine göre yapılmalıdır.
Ölçme sonuçlarının değerlendirilmesi sırasında, ortam sıcaklığı ve toprak neminin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More dirençlerinin değerleri üzerindeki mevsimlere bağlı etkileri dikkate alınmalıdır.
6) Beslemenin otomatik açma işlemiyle kesilip kesilmediğinin denetlenmesi:
6.1) Alternatif gerilimler için TN, TT ve IT sistemlerindeki koruma önlemlerinin doğrulanması:
6.1.1) Bütün şebeke şekilleri için yapılacak kontroller: Madde 10-c3 ve ilgili olması durumunda veya istenmesi durumunda Madde 10-c6.1.2’den Madde 10-c6.1.5’e kadar, Madde 10-c2, Madde 10-c5 , Madde 10-c6.2, Madde 10-c6.3’de belirtilen deneyler yapılmalıdır.
- i) Gözle muayene: Koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More ile yapılan koruma önlemlerinde gözle muayene ile aşağıdaki hususlar tespit edilmelidir :
– Koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More, topraklama iletkeniTopraklama iletkeni; topraklanacak bir cihazı ya da tesis bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında veya yalıtılmış olarak toprağın... More ve potansiyel dengeleme iletkeninin kesitlerinin şart koşulan en küçük kesite uygun olup olmadığı,
– Koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More, topraklama iletkeniTopraklama iletkeni; topraklanacak bir cihazı ya da tesis bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında veya yalıtılmış olarak toprağın... More ve potansiyel dengeleme iletkeninin doğru döşenmiş olup olmadığı, bağlantı noktalarının kendiliğinden gevşemeye karşı güvenlik altına alınıp alınmadığı ve gerektiğinde korozyona karşı korunmuş olup olmadığı,
– Koruma iletkenleriyle ana iletkenlerin karıştırılıp karıştırılamayacağı,
– Koruma ve nötr iletkenlerinin karıştırılıp karıştırılamayacağı,
– Koruma ve nötr iletkenlerinin işaretlenmesi, bağlantı ve ayırma noktaları için şart koşulan hususların yerine getirilip getirilmediği,
– Prizlerdeki koruma kontaklarının işlevlerini yapıp yapamayacaklarının (eğilmemiş olduğunun, kirli ve boyanmış olmadığının) kontrolü,
– Koruma ve PEN iletkenlerinin üzerinde aşırı akım koruma düzeni olmadığının ve bu iletkenlerin kesilemeyeceğinin kontrolu,
– Aşırı akım, hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More koruması, yalıtım kontrol düzenleri ve parafudrlar gibi koruma düzenlerinin, ilgili yönetmeliklerde belirtilen kriterlere uygun olarak seçilip seçilmediğinin kontrolü.
- ii) Denetleme: Madde 10-c’de belirtilen denetlemelerin yapılması gereklidir.
iii) Ölçme: Madde 10-c6.1.2’den Madde 10-c6.2’ye kadar olan maddelere bakınız
6.1.2) TN sisteminde yapılacak kontroller:
6.1.2.1) Gözle muayene: Madde 10-b ve Madde 10-c6.1.1’de belirtilen hususlar göz önünde bulundurularak gözle muayene yapılır.
6.1.2.2) Denetleme: Madde 10-c’de belirtilen hususlar göz önünde bulundurularak denetleme yapılır.
6.1.2.3) Ölçme:
- i) Bütün işletme topraklayıcıların toplam direncinin ölçülmesi için Madde 10-c6.1.5e bakınız.
- ii) Dolaylı dokunmaya karşı koruma için aşırı akım koruma düzenleri kullanılıyorsa; çevrim empedansının ölçülmesiyle veya, hesaplama ile ya da şebekenin, şebeke modeli üzerinde incelenmesiyle, her açma zamanı için gerekli olan açma akımının akıp akamayacağı tespit edilmelidir (Çizelge-10’a bakınız).
iii) Hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More koruma düzenleri kullanıldığında, Madde 10-c6.1.2.3/ii’deki önlemlere gerek yoktur. Bununla birlikte Madde 10-c6.3 dikkate alınmalıdır.
6.1.3) TT sisteminde yapılacak kontroller:
6.1.3.1) Gözle muayene: Madde 10-b ve Madde 10-c61.1/i’de belirtilen hususlar gözönünde bulundurularak gözle muayene yapılır. Ek olarak, aynı anda dokunulabilecek veya ortak bir koruma düzenine bağlı bütün cihaz gövdelerinin ortak topraklayıcılarının olup olmadığı tespit edilmelidir. Dolaylı dokunmaya karşı koruma için aşırı akım koruma düzenleri kullanılıyorsa,
- i) Şebekenin herhangi bir yerinde ilgili koruma düzeninin 0,2 s içinde açma yaptırıp yaptırmadığı (Nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More üzerinde de bir aşırı akım koruma düzeni bulunabilir. Açmanın kanıtlanması Madde 10-c6.1.3.3’de belirtilen ölçme ile yapılabilir.),
- ii) Aşırı akım koruma düzeninin, nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More hiçbir şekilde ana iletkenden önce açılmayacak, ana iletkenden sonra kapanmayacak şekilde yapılmış olup olmadığı,
tespit edilmelidir.
Madde 10-c6.1.3.1’deki i) ve ii) koşulları yerine getirilemiyorsa, tamamlayıcı potansiyel dengelemesinin yapılmış olup olmadığı tespit edilmelidir.
6.1.3.2) Denetleme: Madde 10-c’de belirtilen hususlara uygun denetleme gereklidir.
6.1.3.3) Ölçme:
- i) İşletme topraklayıcısının topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direncinin ölçülmesi için Madde 10-c6.1.5’e bakınız.
- ii) Dolaylı dokunmaya karşı koruma için aşırı akım koruma düzenleri kullanılıyorsa, Madde 10-c5’e göre ölçülecek topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direncinin, Çizelge-11’de verilen ve her bir açma zamanı için gerekli olan açma akımını geçirebilecek kadar küçük olup olmadığı tespit edilmelidir.
iii) Hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More koruma düzeninin kullanılması durumunda Madde 10-c6.3’ye göre deney yapılmalıdır.
- iv) Hata gerilimi koruma düzenleri kullanılıyorsa, yardımcı topraklayıcının topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direncinin 200 W’u, istisnai durumlarda 500 W’u geçmediği kontrol edilmelidir.
Not : Hata gerilimi bobininin, örneğin yabancı iletken kısımlar veya yardımcı topraklayıcıya giden topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More iletkeninin bozulmuş yalıtımı tarafından köprülenmemiş olmasına dikkat edilmelidir.
6.1.4) IT sisteminde yapılacak kontroller:
6.1.4.1) İlk hata durumunda koruma önlemlerinin etkisinin kontrolü:
IT sisteminde ilk hata durumunda koruma önlemlerinin etkili olup olmadığının kontrolü, ancak ölçme için yapay bir toprak teması meydana getirildikten sonra yapılabilir. Bu yapay toprak teması ile, sağlam iletkenlerin toprağa karşı yükselen geriliminden dolayı, işletme elemanlarının yalıtımlarında zorlanmalar baş gösterir. Ayrıca ölçme sırasında meydana gelebilecek ikinci bir hata ile tehlikeli durumlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle, yapay bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More yapmadan mümkün olabilecek ölçme yöntemlerine gereksinim vardır.
- i) Gözle muayene: Madde 10-b ve Madde 10-c6.1.1/i’de belirtilen hususlar göz önünde bulundurularak gözle muayene yapılır. Ek olarak;
– Tesisin hiçbir aktif kısmının doğrudan topraklanmamış olduğu ve,
– Cihaz gövdelerinin tek tek, gruplar durumunda veya tamamının bir koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More ile bağlı olup olmadıkları,
tespit edilmelidir.
- ii) Denetleme: Madde 10-c’de belirtilen hususlara uygun denetleme gereklidir.
iii) Ölçme;
Ya;
– Madde 10-c5’deki tespitlere uygun olarak RA topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci ve bir ana iletkenin besleme kaynağında topraklanmasından sonra şebekeden toprağa geçen Id akımı ölçülmelidir. Tamamlama amacıyla Id, tasarım dokümanlarından tahmin edilebilir.
– RA . Id çarpımı izin verilen sürekli dokunma geriliminin sınırını (UL = 50 V) sınırını aşmamalıdır.
Ya da;
– Bir ana iletkenin besleme kaynağında topraklanmasından sonra, topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci RA üzerindeki gerilim düşümü ölçülmelidir; bu gerilim düşümü sürekli dokunma gerilimi UL’den küçük veya ona eşit olmalıdır.
Not : Kural olarak, eğer topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci RA £ 15 W ise, besleme transformatörünün gücü 3,15 MVA’ya kadar ve anma gerilimi 660 V’a kadar olan veya besleme transformatörünün gücü 1,6 MVA ve anma gerilimi 660 V’un üstünde 1000 V’a kadar olan, gözlü olmayan şebekelerde, ilk hata durumunda koruma önleminin etkili olup olmadığı ölçme yapmadan veya kaçak akımKaçak akım; işletme araçlarının gövdeleri, akım sisteminin orta noktasına ya da doğrudan doğruya topraklanmış bir şebeke noktasına veya... More tahmin edilmeden ya da dokunma gerilimiDokunma Gerilimi; Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür Dokunma Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l – (... More ölçülmeden de güvenlik altına alınabilir. Bu koşullar sağlanmadığı takdirde, ölçme yerine, kaçak akımlar tahmin edilebilir. Tahmin sırasında şebekenin anma gerilimi, kablo ve hatların yapım şekilleri, bütün şebekedeki iletken kesitleri ve uzunlukları göz önünde tutulur. Literatürde verilen değerler kullanılabilir. Burada anma geriliminin sınır değeri olarak verilen 660 V, IEC 60038’e göre 690 V’a yükselir.
Örneğin çok yüksek binalarda olduğu gibi, yerel IT sisteminin tesis edilmesi durumunda, yapay toprak teması, topraklanmış bir potansiyel dengeleme iletkeni üzerinden de yapılabilir. IT sistemin sınırlı olan genişliği nedeniyle izin verilen büyük topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direncinden dolayı RA . Id < UL koşulunun kontrolünde, eğer IT sisteminin potansiyel dengelemesine bağlı olduğu noktadan itibaren topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisine olan bağlantısı yeterli derecede düşük dirençli ise, binanın topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisatına ilişkin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci koşulunun sağlanması yeterli olur.
6.1.4.2) Çift hata durumunda koruma önleminin etkisinin kontrolü:
IT Şebekenin yapılışına uygun olarak Madde 10-c6.1.4.2.1 veya Madde 10-c6.1.4.2.2 ya da Madde 10-c6.1.4.2.3’e göre kontrol yapılır.
6.1.4.2.1) Yalıtım izleme düzeniyle tamamlayıcı potansiyel dengeleme:
- i) Gözle muayene: Madde 10-b ve Madde 10-c6.1.1/i’de belirtilen hususlar göz önünde bulundurularak yapılacak bir gözle muayene gereklidir.
- ii) Denetleme: Yalıtım izleme düzeni, deney düzeni üzerindeki test butonu ile veya şebekede simüle edilecek bir yalıtım hatasıyla (ana iletken ile koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More arasına bağlanacak bir direnç ile) denetlenmelidir. Bu denetleme sırasında ana iletkenle koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More arasına bağlanacak direnç, en az 2 kW olmak üzere, her halükarda yalıtım izleme düzeninde ayarlanmış değerden küçük olmalıdır. Genelde yalıtım izleme düzeninin çalışmaya başlayacağı değer olarak en az 100 W/m ayarlanır.
iii) Ölçme: Tamamlayıcı potansiyel dengelemesinin sürekliliğinin Madde 10-c2’ye göre ölçülmesi gereklidir.
6.1.4.2.2) TN sisteminin koşullarına göre açma:
- i) Gözle muayene: Madde 10-b ve Madde 10-c6.1.1/i’de belirtilen hususlar göz önünde bulundurularak yapılacak bir gözle muayene gereklidir.
- ii) Denetleme: Madde 10-c’ye uygun bir denetleme gereklidir.
iii) Ölçme: Madde 10-c6.1.2.3/ii veya Madde 10-c6.1.2.3/iii’e uygun bir ölçme yapılmalıdır.
Not : Bu ölçmenin değerlendirilmesinde Madde 8-a3 dikkate alınmalıdır.
Çevrim empedansının ölçülmesi yerine, koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More direnci de ölçülebilir. Ana ve koruma iletkeninin yaklaşık aynı uzunlukta ve yaklaşık eşit özgül dirençli olması durumunda koruma iletkeninin direnci aşağıdaki koşulu sağlamalıdır:
Burada;
Ia Otomatik açma işlemini gerçekleştiren akım (Madde-8’e bakınız),
SA Ana iletken kesiti,
U Nötr iletkenli şebekede U, Nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More olmayan şebekede Un,
U Ana iletken ile nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More arasındaki anma gerilimi,
Un Ana iletkenler arasındaki gerilim (fazlar arası gerilim),
0,8 Direnç ölçmesinde göz önüne alınmamış olan empedansları hesaba katan katsayıdır.
Alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More gL-sigortaları (Ia ve Zs’e ilişkin sayısal değerler güvenlikli tarafta kalacak şekilde yuvarlatılmıştır), hat koruma anahtarları, sabit ayarlanan kesiciler (örneğin 5 In , 10 In , 15 In’e ayarlanmış, kesme akımı ayarlanabilen kesiciler ) için Ia değeri Çizelge-10’dan alınabilir.
6.1.4.2.3) TT sisteminin koşullarına göre açma: TT sistemlerinde alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More gL-sigortaları (Ia ve Zs’e ilişkin sayısal değerler güvenlikli tarafta kalacak şekilde yuvarlatılmıştır), hat koruma anahtarları , kesiciler (örneğin 5 In, 10 In, 15 In’e ayarlanmış, kesme akımı ayarlanabilen kesiciler) için 5 s ve 0,2 s’lik açma zamanlarına karşı düşen Ia açma akımları ve bu akımlar için izin verilen işletme elemanlarının gövdelerine ilişkin en büyük RA topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More dirençleri Çizelge-11’de verilmiştir.
- i) Gözle muayene: Madde 10-b ve Madde 10-c6.1.1/i’de belirtilen hususlar göz önünde bulundurularak yapılacak bir gözle muayene gereklidir. Ek olarak, aynı anda dokunulabilecek veya ortak bir koruma düzenine bağlı bütün cihaz gövdelerinin ortak bir topraklayıcılarının olup olmadığı tespit edilir.
- ii) Denetleme: Madde 10-c’ye uygun bir denetleme gereklidir.
iii) Ölçme: Madde 10-c6.1.3.3/ii veya Madde 10-c6.1.3.3/iii ve Madde 10-c6.1.3.3/iv’ye uygun bir ölçme yapılmalıdır.
6.1.5) Bir ana iletkenin toprakla teması durumunda gerilim sınırlaması: Hava hatlarında, toplam topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci RB, Madde 10-c5’e göre ölçülmelidir. Toplam topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci RB olarak 2 W’luk değer aşılırsa, üzerlerinden bir toprak temasının meydana gelmesi mümkün olan yabancı iletken kısımların topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More dirençleri ölçülmelidir. Yabancı iletken kısımlar olarak, tüketici tesislerin dışında yerleşik bulunan ve TN sistemiTN Sistemi, şebeke topraklama noktasını toprağa doğrudan bağıl olduğu ve tesisatta gövdelerin koruma iletkenleri ile şebeke topraklamasına bağlantılı... More içinde PEN iletkenine bağlı olmayan kısımlar dikkate alınır. Madde 8-a3.7’deki eşitsizlikte en düşük değer olarak RE değeri yerleştirilir.
Not : Toplam topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci RB’nin ölçülmesi, hava hattını işleten kuruluşun sorumluluk alanına girer.
Çizelge-10 TN sistemleri için, 5 s, 0,4 s ve 0,2 s’lik açma zamanlarına karşı düşen Ia açma akımları ve bu akımlar için izin verilen en büyük çevrim empedansları
U2) = 230 V 50 Hz | Alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More gL,gG,gM-sigortaları | Hat koruma anahtarları 1) ( düzenleri) ve kesiciler 1)’in ani açma kontrolü için Ia ve Zs değerleri | ||||||||
In
(A) |
Ia
(5 s) (A) |
Zs
(5 s) (W) |
Ia
(0,4 s) (A) |
Zs
(0,4 s) (W) |
Ia=5 In
(A) |
Zs
(£0,2 s) (W) |
Ia=10 In
(A) |
Zs
(£0,2 s) (W) |
Ia=15 In
(A) |
Zs
(£0,2 s) (W) |
2
4 6 10 16 20 25 32 35 40 50 63 80 100 125 160 |
9,5
19 28 48 70 86 115 150 173 200 250 330 430 580 715 950 |
24,2
12,1 8,2 4,791 3,285 2,674 2,0 1,533 1,3 1,150 0,920 0,696 0,534 0,396 0,321 0,242 |
17
32 50 80 120 150 210 250 367 300 460 610 800 1050 1300 1800 |
13,529
7,187 4,6 2,875 1,916 1,533 1,095 0,920 0,6 0,766 0,500 0,377 0,287 0,219 0,176 0,127 |
10
20 30 50 80 100 125 160 175 200 250 315 — — — — |
23,000
11,500 7,666 4,600 2,875 2,300 1,840 1,437 1,3 1,150 0,920 0,730 — — — — |
20
40 60 100 160 200 250 320 350 400 500 630 — — — — |
11
5,5 3,65 2,2 1,4 1,1 0,9 0,7 0,65 0,55 0,45 0,35 — — — — |
30
60 90 150 240 300 375 480 525 600 750 945 — — — — |
7,3
3,7 2,4 1,5 0,9 0,7 0,6 0,5 0,4 0,37 0,29 0,23 — — — — |
1) Hat koruma anahtarları ve kesiciler için Ia değerleri, In’nin katı olarak ilgili standartlardan veya imalatçı karakteristiklerinden alınır ve standartta belirtilen toleranslar gözönünde tutularak çevrim empedansı Zs bulunur.
Örnek : Kesicilerde, + % 20 sınır toleransla çevrim direncinin bulunması : a) Gecikmesiz açma için gerekli kısadevre akımı : 100 A b) + % 20 olarak alınan sınır toleransla kısadevre akımı : 120 A c) Zs = (230 V / 120 A) =1,916 W Ani açma kontrolü için yeterli yaklaşıklıkla aşağıdakiler kullanılabilir : a) Ia = 5 In B karakteristikli (eski L karakteristikli), ilgili standartlara uygun hat koruma anahtarları için b) Ia =10 In C karakteristikli (eskiden G ve U karakteristikli, hat koruma anahtarları ),ilgili standartlara uygun hat koruma anahtarları için – Uygun ayarlanması durumunda ilgili standartlara ( örn. DIN VDE 0660, Kısım 101 vb) kesiciler c) Ia = 15 In – İlgili standartlara (örn.DIN VDE 0660, Kısım 102 ve Kısım 104 vb) motor yolvericileri, – Uygun ayarlanması durumunda ilgili standartlara (örn. DIN VDE 0660, Kısım 101 vb) kesiciler 2) U0 Topraklanmış iletkenlere göre anma gerilimi |
6.2) Çevrim empedansının kontrolü:
- i) Dolaylı dokunmada koruma için ana iletken ile koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More arasındaki ve ana iletken ile PEN iletkeni arasındaki çevrim empedansı tespit edilmelidir.
Bu değer; ölçme cihazları ile yapılacak ölçmeyle, hesapla veya şebekenin, şebeke modeli üzerinde modellenmesiyle elde edilir. Öndeki dağıtım şebekesinin empedansları, bu şebekenin işletmecisinden öğrenilebilir.
Not : Ölçme sırasında şebekede gerilim salınımları ortaya çıkabileceğinden, çok sayıda ölçme yapılmalı ve bu değerlerden bir ortalama değer elde edilmelidir.
Ölçme değerleri değerlendirilirken, çevrim empedansının ölçülmesi sırasında ortaya çıkan hataların sadece ölçme cihazından kaynaklanmadığı, ölçme sırasında ortaya çıkabilecek gerilim salınımlarının ve ölçme çevrimi içindeki güçlü reaktif akım tüketicilerinin de ölçme sonucunu oldukça yanıltabileceği göz önünde tutulmalıdır.
Bu ölçme hataları Çizelge-10’da dikkate alınmamıştır. Genelde çevrim empedansı ölçmeleri oda sıcaklıklarında veya mevsimlere bağlı ortam sıcaklıklarında, örneğin 20 °C’de yapılır. Bundan dolayı, Çizelge-10’da verilen değerlerle bir karşılaştırma yapabilmek için ölçme sonucunun uygun bir düzeltme faktörüyle 80 °C’ye dönüştürülmesi gerekir. Örneğin 20 °C’de yapılan ölçmeler için düzeltme faktörü 1,24’dür. Diğer ortam sıcaklıkları Jx için düzeltme faktörü şöyle hesaplanabilir:
1 + a . ( 80 °C – Jx )
aCu = 0,00393 K –1
Ölçme değerleri sınır bölgesinde ise, tesisin işletme durumuna göre daha yüksek bir sıcaklığın olabileceği, dolayısıyla daha geç bir açmanın yapılabileceği göz önünde tutulmalıdır.
Ayrıca ölçme değerlerinin değerlendirilmesi sırasında, Çizelge-10’da belirtilen, izin verilen maksimum çevrim empedanslarının gL işletme sınıfı karakteristiğine sahip sigortaların zaman/akım karakteristiklerinin üst zarf eğrisi baz alınarak belirlendiğinin bilinmesinde yarar olabilir.
Çevrim empedansı ölçmesi, bir akım devresinin en uzak yerinde yapılmalıdır. Bunun dışında bu akım devresi için, koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More bağlantısının sürekliliğinin kanıtlanması yeterlidir. İç tesisatların son akım devrelerinde kural olarak çevrim empedansının endüktif kısmı ihmal edilebilir.
- ii) Kısa devrede koruma:
Kısa devrede korumanın kontrolü için;
-Aşırı akım koruma düzenlerinin doğru seçilip seçilmediklerinin ve/veya doğru ayarlanıp ayarlanmadıklarının,
-Bütün elektrik işletme elemanlarının, bağlı bulundukları yerde ortaya çıkabilecek en büyük kısa devreKısa Devre; İşletme bakımından birbirine karşı gerilim altında olan iletkenler ( yada aktif bölümler) arasında, bir arıza sonucunda... More akımı kesilinceye kadar bu akıma dayanıp dayanmayacaklarının ve eğer bunun için öngörülmüşlerse, bu kısa devreKısa Devre; İşletme bakımından birbirine karşı gerilim altında olan iletkenler ( yada aktif bölümler) arasında, bir arıza sonucunda... More akımını kesip kesemeyeceklerinin gözle muayene edilmesi yeterlidir.
Çizelge -11) TT sistemleri için 5 s ve 0,2 s’lik açma zamanlarına karşı düşen Ia açma akımları ve bu akımlar için izin verilen işletme elemanlarının gövdelerine ilişkin en büyük topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More dirençleri RA
Alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More gL-sigortaları | Hat koruma anahtarları 1)( düzenleri) ve kesiciler 1)’in ani açmanın kontrolü için Ia ve Zs değerleri | |||||||||||
In
(A) |
Ia
(A) |
RA
UL=50V için (W) |
RA
UL=25V için (W) |
Ia=5 In
(A) |
RA
UL=50V için (W) |
RA
UL=25V için (W) |
Ia=10 In
(A) |
RA
UL=50V için (W) |
RA
UL=25V için (W) |
Ia=15 In
(A) |
RA
UL=50V için (W) |
RA
UL=25V için (W) |
2
4 6 10 16 20 25 32 35 |
9,5
19 28 48 70 86 115 150 173 |
5,26
2,63 1,8 1,04 0,714 0,581 0,435 0,333 0,289 |
2,63
1,32 0,893 0,521 0,357 0,291 0,217 0,167 0,145 |
10
20 30 50 80 100 125 160 175 |
5,0
2,5 1,7 1,0 0,63 0,50 0,40 0,31 0,29 |
2,5
1,25 0,83 0,50 0,32 0,25 0,20 0,16 0,14 |
20
40 60 100 160 200 250 320 350 |
2,5
1,25 0,83 0,50 0,31 0,25 0,20 0,16 0,14 |
1,25
0,63 0,41 0,25 0,16 0,13 0,10 — — |
30
60 90 150 240 300 375 480 525 |
1,7
0,83 0,56 0,33 0,21 0,17 0,13 0,10 0,09 |
0,83
0,41 0,28 0,16 0,10 — — — — |
1) Hat koruma anahtarları ve kesiciler için Ia değerleri, In’nin katı olarak ilgili standartlardan veya imalatçı karakteristiklerinden alınır ve standartlarda belirtilen toleranslar göz önünde tutularak işletme elemanlarının gövdesine ait topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci RA bulunur.
Örnek : Kesicilerde, + % 20 sınır toleransla ve UL=50 V için işletme elemanlarının gövdesine ait topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci RA’nın bulunması : a) Gecikmesiz açma için gerekli kısadevre akımı : 100 A b) + % 20 olarak alınan sınır toleransla kısadevre akımı : 120 A c) RA = (50 V / 120 A) = 0,417 W Ani açmanın kontrolu için yeterli yaklaşıklıkla a.a. 50 Hz için aşağıdakiler kullanılabilir : a) Ia = 5 In B karakteristikli (eskiden L karakteristikli), ilgili standartlara uygun hat koruma anahtarları için b) Ia = 10 In C karakteristikli (eskiden G ve U karakteristikli, koruma anahtarları), ilgili standartlara uygun hat koruma anahtarları için – Uygun ayarlanması durumunda ilgili standartlara (örn.DIN VDE 0660, Kısım 101 vb) kesiciler c) Ia = 15 In – İlgili standartlara (örn.DIN VDE 0660, Kısım 102 ve Kısım 104 vb) motor yolvericileri, – Uygun ayarlanması durumunda ilgili standartlara (örn. DIN VDE 0660, Kısım 101 vb) kesiciler |
6.3) Hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More koruma düzenlerinin kullanılması durumunda yapılacak muayeneler:
- i) Hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More koruma düzeninin arkasında meydana getirilen bir hata akımıyla;
– Hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More koruma düzeninin, en azından kendi anma akımına ulaşıldığında açtığı ve
– Tesis için kararlaştırılmış bulunan , izin verilen sürekli dokunma gerimi UL’nin aşılmadığı, ispatlanmalıdır.
DIN VDE 0664 Kısım 1’e uygun olan s işaretli hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More koruma düzenleri için Çizelge-12’deki dipnot geçerlidir.
Tespit, artan bir hata akımıyla, yapılır ve hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More koruma düzeninin açma akımı ile bu açma akımında ortaya çıkan dokunma gerilimiDokunma Gerilimi; Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür Dokunma Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l – (... More ölçülür. Bu değerlerle anma hata akımındaki dokunma gerilimiDokunma Gerilimi; Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür Dokunma Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l – (... More veya koruma iletkenini, ana iletkeni ve klemensleri de kapsayan topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci hesaplanabilir. Ancak sonuçların, Çizelge-11 veya Çizelge-12’de belirtilen izin verilen maksimum değerleri aşmaması gerekir.
Çizelge-12 Hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More koruma düzenlerinin anma hata akımı IDn ve işletme elemanlarının gövdelerinde ölçülen izin verilen en büyük topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci RA
TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci | Anma hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More | IDn | mA | 10 | 30 | 100 | 300 | 500 |
İşletme elemanlarının gövdelerinde ölçülen izin verilen en büyük topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci | RA | UL=50 V için | W | 5000 | 1666 | 500 | 166 | 100 |
UL=25 V için | W | 2500 | 833 | 250 | 83 | 50 | ||
s İşaretli 1) seçici hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More koruma düzenlerinin arkasındaki işletme elemanlarının gövdelerinde ölçülen izin verilen en büyük topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci | RA | UL=50 V için | W | — | — | 250 | 83 | 50 |
UL=25 V için | W | — | — | 125 | 41 | 25 | ||
1) Bu tip hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More koruma düzenlerinin üzerinde izin verilen en büyük direnç değerleri belirtilmiştir.
Bu değerler RA = ( UL / 2 IDn ) bağıntısıyla belirlenir. |
- ii) Hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More koruma düzeninin arkasındaki bir yerde koruma önleminin etkisi kanıtlandığı takdirde, bundan sonra, bu hata akımıHata Akımı; bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Hata akımı ya bir kısa devre akımıdır yada toprak teması... More koruma düzeni tarafından korunan bütün tesis kısımlarının, koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More vasıtasıyla bu ölçme noktasına güvenli şekilde bağlandığının kanıtlanması yeterlidir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YG ve AG Sistemlerinde TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More Tesislerinin Birleştirilmesi ve AG Tesislerinin, YG Sistemleri ile Toprak Arasında Meydana Gelen Arızalara Karşı Korunması
YG ve AG Sistemlerinde TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More Tesislerinin Birleştirilmesi
Madde 11-a) Birleştirilmiş topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisleri için kurallar: Bir yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More tesisinde, toprak hatası esnasında;
-Alçak gerilim şebekesinde veya tesis edilen tüketim tesislerinde tehlikeli dokunma gerilimleri ortaya çıkmaz ise (Şekil-6’ya bakınız) (ortak topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin topraklama gerilimiTopraklama gerilimi; bir topraklama tesisi ile referans toprağı arasında oluşan gerilimdir Topraklama gerilimi b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1)... More Çizelge-13’deki değerleri aşmıyorsa) ve,
-Tüketim tesislerindeki alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More cihazlarının gerilim zorlanmasının (işletme frekansında) büyüklüğü, alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More yıldız noktasındaki bir potansiyel yükselmesinin sonucu olarak Çizelge-13’de izin verilen değerleri aşmaz ise,
alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More şebekelerinin nötr ve PEN iletkeni, yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More şebekesinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisleri ile bağlanabilir
b)Yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisleri alanı içindeki, alçak gerilimli tesislerin beslenmesi durumunda: Bir yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More tesisi, alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More tüketicilerini besliyorsa; YG topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisleri içindeki tüm işletme ve koruma topraklamaları ortak bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sistemine bağlanmalıdır. Böylece Madde 11-a’daki tüm koşullar alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More tüketicileri için geçerlidir.
- c) Yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinin alanı dışındaki alçak gerilimli tesislerin beslenmesi durumunda:
-Söz konusu yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisi global topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sistemine bağlanmış ise,
-Veya alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More şebekesinde koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More ve hata süresi Çizelge-13’deki koşullara bağlı olarak yerine getirilmişse, Madde 11-a’daki koşullar yerine getirilmiş sayılır.
Bu koşullar yerine getirildiğinde ortak topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin yapılması önerilir.
Çizelge-13 Bir yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin dışındaki alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More tesislerinin beslenmesi durumunda ortak topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin yapılabilmesi için koşullar
Alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More
Sistem (Şebekesinin) tipi1) |
Hata süresi | Ortak topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sistemi için koşullar 2), 3) | |
Dokunma gerilimiDokunma Gerilimi; Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür Dokunma Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l – (... More açısından | Zorlanma gerilimi açısından | ||
TT 4) | tF £ 5 s | Uygulanmaz | UE £ 1200 V |
tF > 5 s | UE £ 250 V | ||
TN5) | UE £ UTp 6) | Uygulanmaz | |
UE £ X .UTp 7) | |||
X katsayısı için uygun değer 2 dir,özel durumlarda deneyimler,X değerinin 5’e kadar alınabildiğini göstermektedir.
1) AG koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More YG topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisine bağlı IT sistemleri, çoğunlukla sanayi tesislerinde kullanıldığından Madde 11-b’de dikkate alınmıştır. Diğer IT sistemleri göz önünde bulundurulmamıştır. 2) Ortak topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin topraklama gerilimiTopraklama gerilimi; bir topraklama tesisi ile referans toprağı arasında oluşan gerilimdir Topraklama gerilimi b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1)... More UE dir. UE , Ek-N’de belirtildiği gibi hesaplanabilir. 3) Transformatör merkezi potansiyelinin sürüklenmiş potansiyel tarafından etkilendiği (örneğin komşu tesislere bağlanmış kablo zırhları vasıtasıyla) dikkate alınmalıdır. 4) AG malzemelerinin yalıtkanlık dayanımı dikkate alınmalıdır. 5) İnsanların güvenliği için dokunma gerilimiDokunma Gerilimi; Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür Dokunma Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l – (... More dikkate alınmalıdır. 6) AG şebekesinin PEN iletkeni ile YG topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisi arasındaki bağlantı sadece transformatör merkezinde yapılmıştır. 7) PEN iletkeninde ortaya çıkabilecek gerilimleri sınırlamak için, AG şebekesinin PEN iletkeni, birçok noktada toprak ile bağlanmıştır. |
- d) Ayrılmış topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisleri: Madde 11-c’deki koşullar yerine getirilmezse AG ve YG topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisleri mutlaka ayrılmalıdır. Bu tesislere ilişkin topraklayıcıların ayrılması; AG tesisinde, insanlar veya işletme araçları için tehlike oluşmayacak şekilde yapılmalıdır. YG tarafında, toprak hatasından dolayı oluşan potansiyel yükselmesi, alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinde Çizelge-13’de verilen değerlerden küçük olmalıdır. 50 kV’un altındaki işletme gerilimli tesislerde AG ve YG topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerine ilişkin topraklayıcıların arasında en az 20 m mesafe olmalıdır. Gerekli olan mesafe (dKabul) formüller ile hesaplanabilir. Bu arada topraklayıcının geometrik şekli dikkate alınmalıdır (Ek-M’deki örneklere bakınız).
d £ dkabul olan yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More tesislerinin civarındaki alanlarda, AG şebekelerinin toprakla bağlanmasına kesinlikle izin verilmez. Bu durumda özel önlemler alınmalıdır.
Ayrılmış topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisleri, yıldırıma karşı koruma sağlamak için, transformatör merkezinde bir parafudr üzerinden birbirleriyle bağlanabilir.
Not: Parafudrun atlama gerilimi (hava aralıklı parafudrda) veya sürekli işletme gerilimi (metaloksit parafudrda) YG tesisinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More geriliminden fazla olmalıdır.
YG transformatör merkezinin içinde bulunan AG işletme araçlarının gövdeleri, dolaylı dokunmaya karşı koruma için, koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More vasıtasıyla YG topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisine bağlanmalıdır.
YG ve AG topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisleri ayrılmış ise; YG transformatör merkezi içindeki AG işletme araçlarının yalıtkanlık boyutlandırılmasında, topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More geriliminin büyüklüğü ve süresi göz önünde bulundurulmalıdır.
Alçak GerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More Tesislerinin, Yüksek GerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More Sistemleri ile Toprak Arasında Meydana Gelen Arızalara Karşı Korunması için Alınması Gereken Önlemler
Madde 12- Bu maddede alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More tesisini besleyen bir transformatör merkezinde yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More sistemi ile toprak arasındaki bir arıza durumunda, alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More tesisinde bulunan elektrik işletme elemanlarının ve kişilerin güvenliğine dair kurallar yer almaktadır.
Transformatör merkezinin açıktaki iletken bölümlerinin, transformatör merkezinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisine bağlanması için kurallar Madde 11’de yer almaktadır.
Bu maddede yer alan kurallar genel elektrik besleme sisteminin (şebekesinin) bir bölümü olan alçak gerilimli sistemlere uygulanmaz.
a) Güç frekanslı zorlanma gerilimi: Yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More sisteminde bir toprak hatasından dolayı, alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More tesisindeki elektrik işletme elemanlarındaki güç frekanslı zorlanma geriliminin büyüklüğü ve süresi Çizelge-14’deki değerleri aşmamalıdır.
Çizelge-14 Alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More tesisinde bulunan elektrik işletme araçlarının üzerinde izin verilen güç frekanslı zorlanma gerilimi
Alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More tesisinde bulunan elektrik işletme araçlarının üzerinde izin verilen güç frekanslı zorlanma gerilimi (Vetkin) | Ayırma (açma) süresi
(s) |
U0 + 250
U0 + 1200 |
> 5
£ 5 |
Burada U AG sisteminin faz-nötr gerilimidir. IT sistemlerinde U için, faz arası gerilim değeri alınır
Not 1: Güç frekanslı zorlanma gerilimi AG işletme elemanlarının yalıtımı üzerinde ve AG sistemine bağlı aşırı gerilimAşırı Gerilim; Genellikle kısa süreli olarak iletkenler arasında yada iletkenlerle toprak arasında meydana gelen, işletme geriliminin izin verilen... More koruma düzenleri üzerinde meydana çıkan gerilimdir.
Not 2: Transformatör merkezine ilişkin AG elektrik işletme elemanları için güç frekanslı zorlanma gerilimi ile ilgili kurallar Madde 12-c’ de verilmiştir.
Not 3: Çizelge-14’ün ilk satırı örnek olarak yıldız noktası yalıtılmış veya kompanze edilmiş YG sistemleri gibi uzun ayırma süreleri bulunan YG sistemleri ile ilgilidir. İkinci satır, küçük değerli bir empedans üzerinden topraklanmış YG sistemleri gibi kısa ayırma süreleri bulunan YG sistemleri ile ilgilidir. Her iki satır geçici güç frekanslı aşırı gerilime göre, AG işletme elemanlarının yalıtımı için ilgili tasarım kriterleridir.
Not 4: Yıldız noktası transformatör merkezinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisine bağlı bir sistemde bu gibi geçici güç frekanslı aşırı gerilimler işletme elemanları bir binanın dışında iken, topraklanmış bir mahfaza içinde olmayan yalıtım üzerinde de beklenir.
b) Bu maddede yer alan sembollerin anlamları aşağıda verilmiştir:
IE | YG sistemi içinde, transformatör merkezinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemesi içinden geçen toprak kaçak akımKaçak akım; işletme araçlarının gövdeleri, akım sisteminin orta noktasına ya da doğrudan doğruya topraklanmış bir şebeke noktasına veya... More bölümü, |
RE | Transformatör merkezi topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci, |
RA | AG işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci, |
RB | Transformatör merkezi topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisi ile AG sisteminin yıldız noktasının elektriksel olarak bağımsız olduğu AG sistemi için AG sisteminin nötrünün topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci, |
U | AG sisteminin faz-nötr gerilimi, |
UF | AG sisteminde, hata süresinde açıktaki iletken bölümle toprak arasında oluşan gerilim, |
U1 | Transformatör merkezine ilişkin AG işletme elemanlarındaki güç frekanslı zorlanma gerilimi, |
U2 | AG tesisine ilişkin AG işletme elemanlarındaki güç frekanslı zorlanma gerilimi, |
Not : RE ve RB ana potansiyel dengeleme hattı (eşpotansiyel kuşaklama) ve topraklayıcıların toprağa göre empedansından etkilenebilir.
AG tesisine ilişkin işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümleri, transformatör merkezinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinden elektriksel olarak bağımsız bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenine bağlandığında, IT sistemleri ile ilgili olarak aşağıdaki ek semboller kullanılır.
Ih | AG sistemine ilişkin işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerinden, YG’ de hata olduğu ve AG tesisinde ilk arıza olduğu sürede geçen arıza akımı (Şekil-9d), |
Id | AG sistemindeki ilk arıza süresinde, AG tesisinin açıktaki iletken bölümlerinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemesinden geçen arıza akımı (Şekil-9e ve Şekil-9f), |
Z | Transformatör merkezinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisi ile AG sisteminin nötrü elektriksel olarak bağımsız olduğunda, AG sistemi için AG nötrüne ilişkin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More empedansı. |
Not : Bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinde topraklama gerilimiTopraklama gerilimi; bir topraklama tesisi ile referans toprağı arasında oluşan gerilimdir Topraklama gerilimi b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1)... More (toprağa göre potansiyel artışı), diğer topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinde toprağa göre kabul edilemeyecek bir topraklama gerilimiTopraklama gerilimi; bir topraklama tesisi ile referans toprağı arasında oluşan gerilimdir Topraklama gerilimi b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1)... More meydana getirmiyorsa, bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinin diğer topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisinden elektriksel olarak bağımsız olduğu kabul edilir. Elektriksel olarak bağımsız topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerine ilişkin kurallar İkinci ve Üçüncü Bölüm’de verilmiştir.
c) Transformatör merkezlerinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisleri: İkinci Bölüm’e, Üçüncü Bölüm’e ve Madde 11’e bakınız.
d) AG sistemlerindeki topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemeleri:
1) TN sistemleri
- i) Uf, (REx IE ) geriliminin, Şekil-6’da verilen sürede ayrılması durumunda, alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More sisteminin nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More transformatör merkezinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenine bağlanabilir (Şekil-9a TN-a).
Not 1: Bu koşul, alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More sistemi nötr iletkeninin (TN C sistemlerinde PEN iletkeninin) sadece transformatör merkezinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemesinde topraklandığı basit ve en elverişsiz durumu esas alır. Nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More veya PEN iletkeninin birkaç noktadan topraklandığında veya topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More global topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sisteminin bir bölümü içinde ise, Madde 11’deki kurallar uygulanabilir.
Not 2: Genel olarak, TN-a sistemi için (Şekil-9a ya bakınız), bina içinde ana eşpotansiyel kuşaklama uygulandığında, hiçbir dokunma gerilimiDokunma Gerilimi; Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür Dokunma Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l – (... More ortaya çıkmaz.
- ii) Alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More sisteminin nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More, Madde 12-d1/i koşuluna uygun biçimde transformatör merkezinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenine bağlı değilse, alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More sisteminin nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More, elektriksel olarak bağımsız bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemesi yardımı ile topraklanmalıdır(Şekil-9a’da TN-b). Bu durumda Madde 12-e1 uygulanır.
Not: Transformatör merkezi bir binanın içinde ise, transformatör merkezine, alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More sistemi nötr iletkeninin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzeninden elektriksel olarak bağımsız bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzeni yapılması mümkün olmayabilir.
2) TT sistemleri
- i) Zorlanma gerilimi U2, (REx IE + Uo) ve Çizelge-14’de verilen ayırma süresi arasındaki bağıntı, tesisin alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More işletme elemanları için olanlarla uyumlu ise, alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More sisteminin nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More, transformatör merkezinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemesine bağlanabilir (Şekil-9b’de TT-a).
Not : Transformatör merkezi, global topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More sisteminin bir bölümü ise, Madde 11’deki kurallar uygulanabilir.
- ii) Madde 12-d2/i’deki koşul sağlanamıyorsa, alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More sisteminin nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More, elektriksel olarak bağımsız bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemesi yardımı ile topraklanmalıdır( Şekil-9b’de TT-b). Bu durumda Madde 12-e1 uygulanır.
3) IT sistemleri:
- i) Uf, (REx IE ) geriliminin Şekil-6’ da verilen sürede ayrılması durumunda, alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More tesisine ilişkin işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümleri, sadece transformatör merkezine ilişkin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemesine bağlanabilir (Şekil-9c ve Şekil-9g).
Bu koşul tam olarak sağlanamaz ise;
– Alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More tesisine ilişkin işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümleri, transformatör merkezinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemesinden elektriksel olarak bağımsız bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemesine bağlanmalıdır (Şekil –9d ve Şekil-9f) ve
– IT-b sistemi (Şekil-9d) için alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More tesisine ilişkin işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerinin düzenlemesinin toprağa geçiş direnci, Uf geriliminin (bu durumda RA x Ih) Şekil-6’daki eğri ile uyumlu olacak bir sürede ayrılmasına yetecek kadar düşük olmalıdır.
- ii) Zorlanma gerilimi (REx IE+Uo) ve Çizelge-14’de verilen ayırma süresi arasındaki bağıntı, AG tesisine ilişkin işletme elemanları için olanlarla uyumlu ise, alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More tesisine ilişkin işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümleri, transformatör merkezine ilişkin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemesinden (Şekil-9d) elektriksel olarak bağımsız bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzeni üzerinden topraklandığında, varsa alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More sisteminin nötr empedansı, transformatör merkezinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemesine bağlanabilir.
Bu koşul tam olarak sağlanamaz ise, nötr empedansı, elektriksel olarak bağımsız bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemesi üzerinden topraklanmalıdır (Şekil-9e ve Şekil-9f). Bu durumda Madde 12-e2 uygulanır.
e) Transformatör merkezlerindeki alçak gerilimAlçak Gerilim; Etken değeri 1000 volt yada 1000 voltun altında olan gerilimdir Alçak Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair... More işletme elemanlarında güç frekanslı zorlanma gerilimi:
1) TN ve TT sistemleri: TN ve TT sistemlerinde nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More, transformatör merkezinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemesinden elektriksel olarak bağımsız bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemesi yardımı ile topraklanıyorsa (Şekil-9a’da TN-b ve Şekil-9b’de TT-b), transformatör merkezine ilişkin AG işletme elemanlarının yalıtım düzeyi, güç frekanslı zorlanma gerilimi (RE x IE + Uo) ile uygun olmalıdır.
2) IT sistemleri: IT sistemlerinde, tüketici tesisatının açıktaki iletken bölümleri ve varsa nötr empedansı, transformatör merkezinin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemesinden elektriksel olarak bağımsız bir topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemesi yardımı ile topraklandığında (Şekil-9e ve Şekil-9f), transformatör merkezine ilişkin AG işletme elemanlarının yalıtım düzeyi, güç frekanslı zorlanma gerilimi (RE x IE + Uo) ile uyumlu olmalıdır.
Not : Elektrik tedarik eden kuruluş, beklenen zorlanma gerilimlerine göre genel bir kılavuz verebilir.
3) TN ve TT sisteminde nötr iletkeninin kopması durumunda zorlanma gerilimi: Üç fazlı TN veya TT sisteminde nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More koptuğunda, faz-nötr gerilimine göre boyutlandırılan bileşenler ile birlikte temel, çift ve takviyeli yalıtımın da geçici olarak faz arası gerilimle zorlanabileceği gerçeği dikkate alınmalıdır. Zorlanma gerilimi U= Uo’a kadar yükselebilir.
4) IT sisteminin yanlışlıkla topraklanması durumunda zorlanma gerilimi: Bir IT sisteminde bir faz iletkeniFaz iletkeni; Akım kaynaklarını tüketicilere bağlayan fakat orta noktadan yada yıldız noktasından çıkmayan iletkenler Faz iletkeni a}Tesislere ve... More yanlışlıkla topraklandığında, faz-nötr gerilimine göre boyutlandırılan bileşenler ile birlikte temel, çift ve takviyeli yalıtımın da geçici olarak faz arası gerilimle zorlanabileceği incelenmelidir. Zorlanma gerilimi U= Uo’ a kadar yükselebilir.
5) Bir faz iletkeniFaz iletkeni; Akım kaynaklarını tüketicilere bağlayan fakat orta noktadan yada yıldız noktasından çıkmayan iletkenler Faz iletkeni a}Tesislere ve... More ile nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More arasında kısa devreKısa Devre; İşletme bakımından birbirine karşı gerilim altında olan iletkenler ( yada aktif bölümler) arasında, bir arıza sonucunda... More durumunda zorlanma gerilimi: Bir faz iletkeniFaz iletkeni; Akım kaynaklarını tüketicilere bağlayan fakat orta noktadan yada yıldız noktasından çıkmayan iletkenler Faz iletkeni a}Tesislere ve... More ile nötr iletkeniNötr iletkeni; şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir Nötr iletkeni... More arasında kısa devreKısa Devre; İşletme bakımından birbirine karşı gerilim altında olan iletkenler ( yada aktif bölümler) arasında, bir arıza sonucunda... More olması durumunda zorlanma geriliminin 5 saniyeye kadar bir süre için 1,45 Uo değerine yükselebileceği dikkate alınmalıdır.
Şekil-9a TN sistemleri
Şekil-9b TT sistemleri
AG sistemlerinde ilk arızanın oluşması
Şekil-9c IT sistemleri, örnek a
AG sistemlerinde ilk arızanın oluşması
Şekil-9d IT sistemleri, örnek b
AG sisteminde ilk arızanın oluşması
Şekil-9e IT sistemleri, örnek c
Not: Nötrü büyük değerli bir Z empedansı üzerinden topraklanmış AG sistemlerinde aynı koşullar uygulanır.
AG sisteminde ilk arızanın oluşması
Şekil-9f IT sistemleri, Örnek d
AG sisteminde ilk arızanın oluşması
Şekil-9g IT sistemleri, örnek e
Not: Nötrü büyük değerli bir Z empedansı üzerinden topraklanmış AG sistemlerinde aynı koşullar uygulanır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
İletişim Sistemleri ve Bilgi İşlem Tesisleri için TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More Kuralları
Kullanım Alanı ve Amacı
Madde 13-a) Genel: Bu bölüm, iletişim tekniğine ilişkin cihaz ve tesislerin, insan ve hayvanlar için yaşam ve sağlık açısından ve nesneler için ortaya çıkabilecek diğer tehlikelere karşı güvenliğini sağlamayı amaçlar. Ayrıca iletişim tesislerine ilişkin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinin düzenlenmesi (iletişim topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisleri) ve aynı zamanda iletişim tesislerindeki potansiyel dengeleme tesisleri veya bunların diğer topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisleri ile karşılaşma durumları için de bu bölüm geçerlidir.
Bu bölüm, kendileri için ayrı bir standart bulunmayan haberleşme ve bilgi-işlem tesislerinin güvenliği için de aynı şekilde geçerlidir.
Not 1 : İletişim sistemlerine örnekler aşağıda verilmiştir:
– Her çeşit ve büyüklükte, hatlı veya hatsız iletişim yapabilen telefon, yazı ve resim iletişim tesisleri,
– Kısa mesafeli el telsizleri,
– Akustik ve optik göstergeli çağırma, arama ve sinyal tesisleri,
– Ses düzenleri,
– Elektriksel çalışma saati tesisleri,
– Yangın, hırsız ve soygun tehlikesi alarm tesisleri,
– Diğer tehlike uyarı ve güvenlik tesisleri,
– Raylı sistem ve trafik sinyalizasyon tesisleri,
– Uzaktan kumanda tesisleri,
– İletişim (kuranportör vb) düzenleri,
– Radyo, televizyon, ses ve görüntü aktarma tekniği tesisleri.
İletişim cihazları, yukarıda adı geçen tesislerde kullanılan cihazlardır.
Not 2 : Bilişim tekniği (information) düzenleri de (bilgi-işlem düzenleri ve büro makineleri) EN 60950’ye göre yukarıda belirtilen tesislerin içinde bulunabilir.
Not 3: Bilgi işlem makinelerine takılan radyo frekanslı girişim bastırma filtreleri yüksek toprak kaçak akımı meydana getirebilirler. Bu gibi durumlarda koruyucu toprak bağlantısındaki bir devamlılık arızası tehlikeli dokunma gerilimine neden olabilir. Bu bölümün amaçlarından biri de bu tehlikeyi ortadan kaldırmaktır.
Bu bölümdeki kurallar,
– TS 40’a uygun bir fiş ve priz ile bağlanan veya benzeri donanım için, toprak kaçak akımı TS EN 60950’de belirtilen sınırları aşan,
– Kaçak akımı, TS EN 60950’de belirlenen kurallara uygun olan, bilgi-işlem donanımının binanın elektrik güç tesisatına bağlanmasında da kullanılır.
Bu bölümdeki kurallar, binalar için donanımın bağlantı ucuna kadar olan sabit tesisata (priz veya bağlantı kutusuna kadar) uygulanır. Ayrıca bilgi işlem dışında, radyo frekans girişim bastırma filtrelerine ilişkin kurallardan doğan, yüksek kaçak akımı geçiren endüstriyel kontrol ve haberleşme donanımı gibi tesisatlara da uygulanır.
Bilgi-işlem tesislerinin bu bölümde yer almayan diğer topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More kuralları için TS IEC 60364-7-707’ye, potansiyel dengeleme ve topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More düzenlemeleri için TS IEC 60364-5-548 standartlarına da bakınız.
Bina tesisatlarında elekromanyetik girişimlere karşı koruma önlemleri için TS IEC 60364-4-444 standardında öngörülen hususlar dikkate alınmalıdır.
- b) Bu bölüm, iletişim tesislerinin yapılması, genişletilmesi, değiştirilmesi ve işletilmesi sırasında ortaya çıkabilecek, özellikle tehlikeli vücut akımlarına karşı (dolaylı dokunma) kullanılacak koruma yöntemlerini ve bunların deneyden geçirilmelerini kapsar. Ayrıca bir iletişim tesisinin çalışması için, topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More ve potansiyel dengelemesiPotansiyel dengelemesi; potansiyel farklarının ortadan kaldırılmasıdır. Örneğin, koruma iletkenleri ile iletken borular ve iletken yapı bölümleri arasında ya... More açısından öngörülen koşullar da bu bölümde özetlenmiştir.
- c) Ana amacı yaşamın ve nesnelerin korunması olan ve güvenilirlik, çalışma güvenliği ve işletme açısından özel koşullar istenen iletişim tesisleri için, bunlarla ilgili standartların ayrıca göz önünde tutulması gerekir.
Not: Özel koşullar gerektiren tesislere örnekler,
– Raylı sistem sinyalizasyon tesisleri,
– Trafik sinyalizasyon tesisleri ve,
– Yangın, hırsız ve soygun tehlikesi alarm tesisleridir.
İletişim tesisleri ve cihazlarının içindeki, alçak veya yüksek gerilimli tesis ve cihazlardan güvenli şekilde ayrılmaları mümkün olmayan kısımlar için, bu gerilimlerle işletilen tesis ve cihazlar için geçerli olan (kuvvetli akım tesisleri ve cihazlarına ilişkin) standart ve yönetmelikler geçerlidir.
Yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More hatlarını iletim ortamı olarak kullanan taşıyıcı frekansla iletişim tesislerinin (kuranportör tesislerinin) yüksek gerilimYüksek Gerilim; Etken değeri 1000 voltun üstünde olan gerilimdir. Yüksek Gerilim a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l –... More koruması için IEC 60481 geçerlidir.
Genel Kurallar ve Kontroller
Madde 14-a) İletişim tesisleri ve cihazları, dokunulabilecek kısımlarında;
– Normal ve anormal işletme koşullarında 2. boyutlandırma sınıfından,
– Hata durumunda 3. boyutlandırma sınıfından bir gerilim meydana gelmeyecek şekilde planlanmalı, imal edilmeli, kurulmalı ve bakımları yapılmalıdır (boyutlandırma sınıfları için Madde 4’e ve Madde 16’ya bakınız).
Kontrol: Gözle muayene ve ölçme (Madde 15-b/i ve Madde 15-b/ii’ye bakınız)ile yapılmalıdır.
- b) Koruma düzenleri, kendileri için geçerli olan standartlara uygun olmalıdır. Bunlar, elektrik değerleri (örneğin yalıtım dirençleri veya çalışmaya başlama gerilimleri), toz, yoğunlaşmış su ve benzerleri gibi dış etkilerle zararlı değişimlere uğramayacak şekilde düzenlenmelidir.
Değiştirilebilen koruma düzenlerinin kullanılması durumunda, bunlara ilişkin karakteristik değerler veya renkler, tutma kolu üzerinde veya bunun hemen yakınında belirgin şekilde işaretlenmelidir.
Koruma düzenleri, koruma iletkenleri (PE) veya fonksiyon topraklamasıFonksiyon topraklaması; bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır. Fonksiyon topraklaması,... More ve koruma iletkenleri (FPE) üzerinde bulunmamalıdır.
Kontrol: Gözle muayene (Madde15-b/i’ye bakınız) ile yapılmalıdır.
- c) İletişim cihazlarının kaçak akımları için, yüksek frekanslarda elektrik akımına karşı daha az duyarlılık göz önünde tutulabilir.
1) Koruma sınıfı I olan iletişim cihazlarının gövdelerindeki kaçak akımKaçak akım; işletme araçlarının gövdeleri, akım sisteminin orta noktasına ya da doğrudan doğruya topraklanmış bir şebeke noktasına veya... More, sürekli olarak buna ilişkin koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More üzerinden akar.
2) İletişim cihazının koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More genel kullanım amaçlı bir fiş-priz sistemi üzerinden tüketici tesisatının koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More ile bağlanıyorsa, kaçak akımKaçak akım; işletme araçlarının gövdeleri, akım sisteminin orta noktasına ya da doğrudan doğruya topraklanmış bir şebeke noktasına veya... More değeri 3,5 mA’lik sınır değerini aşmamalıdır.
3) İletişim cihazının koruma iletkeninin kesiti en az:
– 1,5 mm2 ise ve bu iletken tüketici tesisatının koruma iletkenine doğrudan sıkı şekilde bağlanıyorsa,
– 2,5 mm2 ise ve bu iletken tüketici tesisatının koruma iletkenine bir geçmeli klemensle bağlanıyorsa,
bu durumlarda kaçak akımKaçak akım; işletme araçlarının gövdeleri, akım sisteminin orta noktasına ya da doğrudan doğruya topraklanmış bir şebeke noktasına veya... More değeri 10 mA’lik sınır değerini aşmamalıdır.
4) İletişim cihazı, kesiti ≥ 10 mm2 olan bir koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More ile tüketici tesisatına veya fonksiyon ve koruma topraklamasıKoruma Topraklaması; bir yalıtım hatasında (tam gövde teması) elektrik devresinin aşırı akım koruma aygıtları ile açılmasını sağlamak için,... More üzerinden topraklayıcıları birleştirme iletkenine bağlanıyorsa, kaçak akımKaçak akım; işletme araçlarının gövdeleri, akım sisteminin orta noktasına ya da doğrudan doğruya topraklanmış bir şebeke noktasına veya... More, 10 mA’lik sınır değeri aşabilir.
Not : Kaçak akımKaçak akım; işletme araçlarının gövdeleri, akım sisteminin orta noktasına ya da doğrudan doğruya topraklanmış bir şebeke noktasına veya... More, kişiler tarafından, ancak koruma iletkeninin kesilmesi durumunda hissedilebilir. Kesitleri ≥ 10 mm2 olan iletkenler için mekanik nedenlerle koruma iletkeninde bir kesinti olmayacağı kabul edilir.
Kontroller için Temel Kurallar
Madde 15-a) İletişim cihazlarının imalatı sırasında ve iletişim tesislerinin kuruluşunda, yaşam, sağlık ve nesnelerin tehlikelerden korunması için güvenlik koşullarının yerine getirilmiş olup olmadığı tespit edilmelidir.
- b) Kontrol yöntemleri : Kontrol, gözle muayeneyi, denetimi ve ölçmeyi kapsar.
- i) Gözle muayenede:
– İşletme elemanlarındaki zarar ve noksanların görülüp görülemediği,
– İşletme elemanlarının ilgili standartlara uygun olup olmadıkları ve öngörüldüğü şekilde yerleştirilip yerleştirilmedikleri, örneğin bir güvenliğinin kontrol edildiğine ilişkin test işaretine sahip olup olmadıkları veya imalatçı tarafından güvenlik tekniği ile alakalı özelliğine dair bir açıklamasının olup olmadığı,
– İletkenlerin hatasız, kusursuz ve bağlama şemalarına uygun olarak bağlanmış olup olmadıkları,
– Koruma düzenleri ve koruma iletkenlerinin istenildiği şekilde düzenlenmiş ve işaretlenmiş olup olmadığı,
– İsim plakalarının, anma değerlerinin, norm renklerin istenilenlere uygun olup olmadığı,
– İstenilen kapak veya mahfazaların mevcut olup olmadıkları, tespit edilir.
- ii) Ölçmede, uygun ölçü düzenleriyle, öngörülen değerlerin sağlanıp sağlanmadığı kontrol edilir. Ölçme için, mümkün olduğu takdirde, örneğin aşağıdaki büyüklükler söz konusu olabilir:
– Yalıtım direnci,
– TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci, çevrim direnci,
– Kısmi boşalma gerilimi,
– Dokunma gerilimiDokunma Gerilimi; Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür Dokunma Gerilimi a}Tesislere ve şebekelere dair tarifler a.l – (... More,
– Kaçak akımKaçak akım; işletme araçlarının gövdeleri, akım sisteminin orta noktasına ya da doğrudan doğruya topraklanmış bir şebeke noktasına veya... More.
Vücut Akımlarını veya Dokunma Gerilimlerini Sınırlayarak Koruma
Madde 16-a) Vücut akımının sınırlanması ile koruma:
Gerilim altındaki kısımlara dokunma sırasında insan vücudundan akan akımların tehlikesi, akımın yüksekliğine, etki süresine ve alternatif akımda ek olarak onun frekansına ve dalga şekline bağlıdır. Akım değerleri, fizyolojik etkilerinin farklı derecelerine göre 1A, 1B, 2 ve 3 gibi boyutlandırma sınıfına ayrılır (Çizelge-15’e bakınız).
Çizelge-15 Doğru ve alternatif akım için belirlenen boyutlandırma sınıflarına ilişkin anma değerleri
Boyutlandırma sınıfı | 1A | 1B | 2 | 3 |
Alternatif akımlar 1) | n1 . 0,5 mA | n2 . 3,5 mA | n2 . 10 mA
veya 2) pi ~ . 10 mA |
Boyutlandırma sınıfı 2’yi aşan değerler |
Doğru akımlar 1) | 2 mA | 10 mA | pi = . 30 mA | |
1) n1 , n2 katsayıları 100 Hz’e kadar frekanslarda, pi ~ , pi = katsayıları 2 s’den sonraki etki sürelerinde 1
değerini alırlar. 2) n2 veya pi ~ katsayısından daima daha büyük olanı dikkate alınır. |
n1 , n2, pi ~ , pi = katsayıları için Ek-Y’de Y.2’ye bakınız. Akım değerleri, büyüklükleri açısından dokunma direncinden bağımsız olan (sabit akım kaynaklarına dokunma) vücut akımları için de geçerlidir.
- b) Çizelge-15’deki akımların kontrolü:
100 Hz’in üzerindeki alternatif akımlar (doğru akım bileşenleri olanlar da dahil) Şekil-10’daki bağlantı devresi üzerinden ölçülür. Ampermetrenin iç direnci, ilgili frekans bölgesinde 5 W’u geçmemelidir.
Şekil-10 100 Hz’in üzerindeki frekanslara sahip periyodik akımların ölçülmesi için bağlantı devresi
Sadece, yapısal olarak tamamen kavramanın mümkün olmadığı küçük yüzeyli dokunmalar mümkün ise ve normal işletmedeki toprağa karşı boşta çalışma gerilimi 250 V’u geçemezse, 100 Hz’e kadar alternatif akımlar ve doğru akımlar 10 kW’luk bir direnç üzerinden ölçülebilir. 100 Hz’in üstündeki alternatif akımlarda (doğru akım bileşenleri olanlar da dahil) Şekil-11’deki bağlantı devresi kullanılır. 10 kW’luk direncin ve Şekil-11’deki bağlantı devresinin kullanılması durumunda, ek olarak aşağıda belirtilen koşullardan birinin sağlanması zorunludur:
- i) Elektrik işletme yerlerindeki sabit akım devreleri söz konusu olmalıdır veya,
- ii) Dokunulabilecek kısımların genel bir tehlike uyarısıyla donatılmış olmaları gerekir veya,
iii) Akımların, güvenli bir akım kaynağından üretilmeleri gerekir.
Not : Korku tepkisi nedeniyle, küçük yüzeyli bir el teması aynı zamanda kısa süreli bir temastır.
Şekil-11 Küçük yüzeyli temaslarda 100 Hz’in üstündeki periyodik akımların ölçülmesi için bağlantı devresi
- c) Dokunma geriliminin sınırlanması ile koruma:
- i) Düşük dirençli gerilim kaynaklarına (sabit gerilim kaynakları) dokunma sırasında ortaya çıkan vücut akımları, vücut direncinden başka, dokunma akım devresinde tesadüfen mevcut olabilecek ek geçiş dirençlerine de bağlı olduğundan, akımlar yardımıyla gerilimlerin hesaplanması, esas itibariyle mümkün değildir.
Çizelge-16’daki boyutlandırma sınıfları 1A, 1B, 2 ve 3’e karşı düşen gerilim değerleri, bu gerilimlerle normal çevre koşullarında gerçekte ortaya çıkan akımların, Çizelge-15’deki her boyutlandırma sınıfı kapsamında kaldığı, genel olarak kararlaştırılmış gerilim değerleridir. Örneğin nemli ortamlar gibi daha kötü çevre koşulları için, ilgili güvenlik standartlarında özel koruma önlemleri şart koşulur.
m, pu ~, pu = katsayıları için Ek-Y’de Y.2’ye bakınız.
Çizelge-16 Doğru ve alternatif gerilimlerin boyutlandırma sınıflarına ilişkin anma değerleri
Boyutlandırma sınıfı | 1A | 1B | 2 | 3 |
Alternatif akımlar 1) |
m . 12 V 2) |
m . 25 V |
m . 50 V
veya 3) pu ~ . 50 V |
Boyutlandırma sınıfı 2’yi aşan değerler |
Doğru akımlar 1) | 30 V 2) | 60 V | Pi = . 120 V | |
1) m katsayısı 1000 Hz’e kadar frekanslarda, pu ~ , pu = katsayıları 2 s’den sonraki etki sürelerinde 1 değerini alırlar.
2) Bu değerler, iletişim tekniğinin, gövdeleri işletme nedeniyle gerilim altında kalan elektrik işletme elemanları için de geçerlidir. 3) m veya pu ~ katsayısından daima daha büyük olanı dikkate alınır. |
Şekil-12 Farklı boyutlandırma sınıflarında, C kapasitesine bağlı olarak izin verilen dolma (şarj) gerilimleri U
Not : IEC 60479-2’de, 100 ms ila 10 ms’lik zaman bölgesi için (Şekil-12’de 66,7 nF ila 6,67 mF’a karşı düşmektedir), tek kutuplu darbelerin çok sayıda mümkün olan şekillerinden boşalma darbesinin, dikdörtgen darbenin ve sinüs yarı dalga darbesinin eşdeğer etkileri için dönüşüm katsayıları verilmiştir. 3T süreli darbede dolma gerilimi başlangıç değerinin % 5’ine düşmüştür.
- ii) Çizelge-15 ve Çizelge-16’daki anma değerleri, DIN VDE 0228 Kısım 1 ila 5’deki etkilenme olaylarının sınır değerlerine, nadiren ve düzensiz olarak meydana gelen olaylara ilişkin değildir.
iii) Gerilim altındaki kondansatörlere dokunma durumunda, boşalma-zaman sabiti (T) nedeniyle sadece sınırlı bir etki süresi ortaya çıkar.
Şekil-12’de, 1A, 1B ve 2 boyutlandırma sınıfına karşı düşen dolma gerilimlerinin, kapasiteye bağlı anma değerleri gösterilmiştir. Bu değerler sadece, kondansatörün insan vücudu üzerinden tek bir kerelik boşalması gibi bir özel durum için geçerlidir.
Boşalmalar 2 s’den daha az bir zamanda tekrarlayabilirse, bu periyodik bir olaydır (Ek-Y’de Y.1’e bakınız).
Frekans ve etki süresinin tesiri için m, n ve p katsayılarının belirlenmesine ilişkin detay bilgiler Ek-Y’de Y.2’de verilmiştir.
- iv) Kontrol:
Sadece cihazlarda: İlgili cihaz standardına uygun olarak tip testi çerçevesinde yapılan ölçmedir.
1A, 1B ve 2 boyutlandırma sınıfındaki gerilimlerin ölçülmesinde gerilim kaynağı, her bir ilgili boyutlandırma sınıfında izin verilen akımlar aşılmayacak şekilde yüklenebilir.
- d) Vücut akımlarının veya dokunma gerilimlerinin sınırlandırılmasıyla yapılan koruma sadece akım ve gerilimler için verilen boyutlandırma değerlerinin tutulmasına bağlı olmayıp, boyutlandırma için esas alınmış olan frekanslardan, etki sürelerinden veya dalga şekillerinden fizyolojik olarak daha elverişsiz olanların engellenmesine de dayanır.
Evcil hayvanların korunması için genel olarak 1B boyutlandırma sınıfının değerleri kullanılır.
TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More Direnci, Potansiyel Dengeleme ve Korozyona Karşı Koruma ile İlgili Kurallar
Madde17-a) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci: TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci, fonksiyon topraklamasıFonksiyon topraklaması; bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır. Fonksiyon topraklaması,... More, fonksiyon ve koruma topraklamasıKoruma Topraklaması; bir yalıtım hatasında (tam gövde teması) elektrik devresinin aşırı akım koruma aygıtları ile açılmasını sağlamak için,... More ve aşırı gerilimAşırı Gerilim; Genellikle kısa süreli olarak iletkenler arasında yada iletkenlerle toprak arasında meydana gelen, işletme geriliminin izin verilen... More koruma düzenlerinin topraklamasından istenen özelliklere uygun olarak boyutlandırılmalıdır.
Not : Fonksiyon topraklamasında topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direncinin sınır değeri, toprak üzerinden iletilen işletme akımlarının mutlak değeri ve toprağı da kullanan işletme akım devrelerinde izin verilen yabancı gerilimle tespit edilir.
Fonksiyon ve koruma topraklamasında topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci, ek olarak, izin verilen dokunma gerilimiyle tayin edilir (Madde 21’e bakınız).
Aşırı gerilimAşırı Gerilim; Genellikle kısa süreli olarak iletkenler arasında yada iletkenlerle toprak arasında meydana gelen, işletme geriliminin izin verilen... More koruma düzenlerinin topraklanmasında sadece, eğer işletme akım devrelerinin azaltılmış aşırı gerilimleri uzak bir referans toprağa göre ölçülüyorsa veya komşu tesis kısımları arasındaki tehlikeli olabilecek gerilimler, örneğin potansiyel dengeleme bağlantılarıyla önlenemiyorsa, topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More direnci küçük olmalıdır. Burada aşırı gerilimAşırı Gerilim; Genellikle kısa süreli olarak iletkenler arasında yada iletkenlerle toprak arasında meydana gelen, işletme geriliminin izin verilen... More koruma düzenlerinin çalışması güvenlik altına alınmalıdır.
- b) Potansiyel dengelemesiPotansiyel dengelemesi; potansiyel farklarının ortadan kaldırılmasıdır. Örneğin, koruma iletkenleri ile iletken borular ve iletken yapı bölümleri arasında ya... More:
1) Aralarında, insanlar için tehlikeli olabilecek veya örneğin arklı atlamalar sonucunda nesnelere zarar verebilecek gerilimlerin ortaya çıkabileceği birbirinden bağımsız sistemlerin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisleri veya topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesislerinin kısımları, potansiyel dengelemesiPotansiyel dengelemesi; potansiyel farklarının ortadan kaldırılmasıdır. Örneğin, koruma iletkenleri ile iletken borular ve iletken yapı bölümleri arasında ya... More için birbirleriyle iletken olarak veya açık topraklamalarla bağlanmalıdır.
Potansiyel dengelemesiPotansiyel dengelemesi; potansiyel farklarının ortadan kaldırılmasıdır. Örneğin, koruma iletkenleri ile iletken borular ve iletken yapı bölümleri arasında ya... More iletkenlerle, hatların ekranıyla veya iletken mahfazalarla ya da tesis kısımlarıyla yapılabilir.
Not : Tesis kısımları olarak metal su boruları, kalorifer tesisatı, kablo kanalları ve benzerleri kullanılabilir.
2) Bir potansiyel dengeleme iletkeninin veya iki cihaz arasındaki başka bir potansiyel dengeleme bağlantısının kesiti en azından daha küçük olan cihaz koruma iletkeninin (PE) kesitine uygun olmalıdır. Bununla birlikte bükülgen şebeke bağlantı hatları için kesit en az 0,75 mm2 bakır ve sabit döşenmiş şebeke bağlantı hatları için minimum 1,5 mm2 bakır olmalıdır.
Eğer kesitlerinin toplamı belirtilen koşullar için yeterliyse, iki cihaz arasındaki potansiyel dengeleme iletkeni olarak bütün referans iletkenleri kullanılabilir.
3) İletişim tesisinin bulunduğu yerdeki potansiyel dengeleme barası ile buna ilişkin şebeke beslemesinin koruma iletkeniKoruma iletkeni; elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini ifade... More (PE) arasındaki tamamlayıcı potansiyel dengelemesiPotansiyel dengelemesi; potansiyel farklarının ortadan kaldırılmasıdır. Örneğin, koruma iletkenleri ile iletken borular ve iletken yapı bölümleri arasında ya... More için kullanılan potansiyel dengeleme iletkeninin kesiti bu koruma iletkeninin (PE) 0,5 katı, mekanik koruma durumunda en az 2,5 mm2, mekanik korumasız en az 4 mm2 olmalıdır; bununla beraber kesitin 50 mm2’yi geçmesi gerekmez.
Madde 21-f1’deki koşul sağlandığı takdirde, ana potansiyel dengelemesine bağlanan topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More birleştirme iletkeni ile iletişim tesisinin bulunduğu yerdeki bir potansiyel dengeleme barası arasında özel bir potansiyel dengeleme iletkeni gerekmez.
4) Madde17-b2’ye veya Madde17-b3’e göre boyutlandırılmış potansiyel dengeleme iletkenleri veya herhangi bir potansiyel dengeleme bağlantısının bağlantı kısımları sarı-yeşil renkle işaretlenebilir. Kesitleri daha küçük olan işletme potansiyel dengeleme iletkenleri sarı -yeşil renkle işaretlenemez.
- c) Korozyona karşı koruma: İşletme doğru akımları, çıkan doğru akımın akım yoğunluğu, metal koparması sonucu topraklayıcıları ve böylece bunların etkilerini bozmayacak bir büyüklükte topraklayıcı üzerinden geçirilmelidir. Madde oluşumu ile korozyon zararlarını önlemek için, topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More toplama iletkenlerine, elektrokimyasal olarak uygun olmayan topraklayıcıların bağlanmaması gerekir.
İletişim Sistemleri için Kullanılacak TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More Tesislerinin Yapılmasıyla İlgili Kurallar
Madde 18-a) Genel: İletişim sistemlerindeki topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisatının yapılışı, onda aranan koşullara ve yerel özelliklere uygun olarak değişir. Bu topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More, ya tamamen işletme amacıyla kullanılmak üzere fonksiyon topraklamasıFonksiyon topraklaması; bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır. Fonksiyon topraklaması,... More olarak veya fonksiyon ve koruma amacıyla kullanılmak üzere fonksiyon ve koruma topraklamasıKoruma Topraklaması; bir yalıtım hatasında (tam gövde teması) elektrik devresinin aşırı akım koruma aygıtları ile açılmasını sağlamak için,... More olarak yapılır. Fonksiyon topraklamasıFonksiyon topraklaması; bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır. Fonksiyon topraklaması,... More aynı zamanda fonksiyon potansiyel dengelemesiFonksiyon potansiyel dengelemesi; iletken kısımlar arasındaki gerilimi, bir işletme elemanının, cihazın veya tesisin sorunsuz çalışabilmesine yetecek kadar küçük... More amacına hizmet edebilir, aynı şekilde fonksiyon ve koruma topraklamasıKoruma Topraklaması; bir yalıtım hatasında (tam gövde teması) elektrik devresinin aşırı akım koruma aygıtları ile açılmasını sağlamak için,... More, fonksiyon ve koruma potansiyel dengelemesinin görevlerini üstlenebilir.
Fonksiyon ve koruma topraklamasına, Madde18-c’de belirtilen ek koşullar da sağlanmalıdır.
- b) Fonksiyon topraklamasıFonksiyon topraklaması; bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır. Fonksiyon topraklaması,... More:
1) Topraklayıcılar: İletişim tesisine ilişkin topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More tesisi için yapılan topraklayıcı olarak, (Ek-T’ye göre) yapılan topraklayıcılardan birisi yerine şunlar da kullanılabilir:
– TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More etkisi olan iletişim kablolarının iletken dış kılıfları,
– Betonarme binaların demir hasırları da dahil olmak üzere temel topraklayıcılar,
– Binanın TS 622 ve TS IEC 60364-4-443 standartlarına uygun olarak yapılmış yıldırıma karşı koruma tesisi,
– Gaz boru hatları dışında topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More etkisi olan boru hatları (burada korozyon tehlikesi dikkate alınmalıdır),
– Alternatif akımla çalışan raylı sistemlerdeki, özel olarak demiryollarında kullanılan iletişim tesisleri için yapılan raylı sistem toprağı.
Burada, bu topraklayıcıların görevlerini tam olarak yerine getirdikleri kabul edilmektedir.
2) Toprak toplama (birleştirme) iletkeni: TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More birleştirme iletkeni (A), topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More ring iletkeni, toprak toplama barası veya topraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More klemensi olarak yapılabilir.
2.1) TopraklamaTopraklama; topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümünü ifade eder. Topraklama b) Topraklamaya ilişkin tanımlar: 1) Toprak:... More ring iletke