İş Güvenliğinin Temel Prensipleri; bir işletmede yürütülecek iş güvenliği çalışmalarında göz önünde tutulması ve dikkate alınması gereken kurallara denir. Bu prensipler bilimsel bir çalışma çerçevesinde yürütüldüğü takdirde istenilen sonuçlar elde edilebilir. Bu prensipler aşağıdaki bölümlerde anlatılmıştır.
İş Güvenliğinin Temel Prensipleri
İçindekiler
Tehlikeli Hareket ve Tehlikeli Durumların Önlenmesi
İş güvenliği ilmi, kazaların önlenmesi çalışmasında kaza zincirinin 3. halkası olan “Tehlikeli Hareket ve Tehlikeli Durumu” asli faaliyet alanı olarak benimser. Bu durum, kaza zincirinin en zayıf halkasıdır. Çünkü 1. ve 2. halkalar insan ve insanın doğası ile ilgili hususlardır ve iş güvenliği bilimince insan ile uğraşmanın etkili sonuçları olmayacağı kabul edilir. Bu nedenle iş güvenliği sorumlularının ilk yapacağı iş “Tehlikeli Hareket ve Tehlikeli Durumu” tespit ederek bunları ortadan kaldırılmasını sağlamak olmalıdır.
İş Güvenliğince Belirlenen Tehlikeli Hareketler
İş Kazalarının %88’i Tehlikeli Hareketlerden, % 10’u Tehlikeli Durumlardan, %2si Kaçınılmaz (Sebebi Bilinmeyen) Hareketlerden Kaynaklanmaktadır
Bu prensip, iş güvenliği sorumlularının özellikle “Tehlikeli Hareketler” üzerinde yoğunlaşmalarının gereğini açıkça göstermektedir ;
- İş ekipmanını, kullanılması konusunda eğitim almadan kullanmak
- Araç ve ekipmanları imalatçı talimatları doğrultusunda kullanmamak, tehlikeli şekilde kullanmak, emniyetsiz taşıma, yükleme, istifleme yapmak
- Acele etmek, tehlikeli yerlerden gitmek, gereksiz hızlı çalışmak
- İkaz ve uyarılara uymamak
- Hatalı pozisyonlar, emniyetsiz vaziyet alma
- İşyeri ve iş disiplinine uymamak
- İşin gerektirdiği Kişisel Koruyucu Donanımlar’ı (KKD) kullanmamak
- Etrafta dikkatsiz dolaşmak
- Başkalarını meşgul etmek
- İşleri yasal mevzuatlar ve talimatlar doğrultusunda yapmamak
- İş yerindeki tehlikeler hakkında bilgi sahibi olmamak
- Gerekli emniyet tedbirlerini almadan çalışmak
- Koruyucu emniyet donanımlarını kullanılmaz duruma sokmak
- Şaşırma, kızgınlık, üzgünlük, telaş, şakalaşma vb
- Tehlikeli yerlerde çalışmak, (askıdaki yükün altı, heyelan dibi vb)
Tehlikeli Durumlar, Güvensiz Ortamlar
- Arızalı ve bakımsız ekipmanlar ve binalar
- Çalışma ortamının darlığı ve sıkışıklığı
- Yetersiz uyarı ve ikazlar
- İşe uygun eğitimli eleman çalıştırmama
- Koruyucusuz ekipmanlar, uygun olmayan koruyucular
- Yetersiz havalandırma
- Yetersiz ya da fazla aydınlatma
- Tehlikeli ortam (tozlu, gazlı, gürültülü vb.)
- Düzensiz ortam
- Kaygan veya düzgün olmayan zemin
- Gerekli yerlerde ve merdivenlerde yetersiz korkuluklar
- Kusurlu alet, makine ve teçhizat kullanımı
- Emniyetsiz yöntem ve şartlar
- Taşeron faaliyetleri
Kaza Sonucu Meydana Gelebilecek Zararın Büyüklüğü Kestirilemez, Bu Tamamen Tesadüflere Bağlıdır
Yapılan çalışmalar ile kazayı hafif atlatmak değil, kazayı meydana getiren sebeplerin ortadan kaldırılmasına işaret edilmektedir. Yapılan istatistikler kazaların % 50, sinin kolayca önlenebileceğini, % 48, inin ancak etüt ve metotlu bir çalışma ile önlenebileceğini, % 2, sinin de önlenmesinin mümkün olmayacağını göstermiştir.
1-29-300 oranı
Ağır yaralanma ya da ölümle neticelenen her kazanın temelinde 29 Uzuv Kayıplı ve 300 Yaralanma meydana gelmeyen olay vardır.
Bu prensipten, özellikle “kazaya ramak kaldı” olaylarının nedenlerinin çok iyi incelenerek sebeplerinin ortadan kaldırılması gerektiği anlaşılmaktadır.
Bu prensipten, özellikle “kazaya ramak kaldı” olaylarının nedenlerinin çok iyi incelenerek sebeplerinin ortadan kaldırılması gerektiği anlaşılmaktadır.
1-29-300 kuralının önemli bir özelliği de bir işletmede olabilecek kazalar hakkında önceden tahmin yapma olanağını sağlamasıdır. İş kazaları istatistikleri yapılan işyerlerinde önceki yıllara göre elde edilen kaza sıklığı ve kaza ağırlığı oran değerleri bir sonraki yıl için yaklaşık tahmin olanağı verir. Ağır yaralanma veya ölümle sonuçlanan iş kazalarının temelinde güvensiz davranışlar ve ramak kala durumları vardır. Başka bir deyişle 300 güvensiz davranış ve ramak kala olayı hiç hasarsız sonuçlansa da; zaman içinde 29 uzuv kaybı ve yaralanma ile 1 ölümlü veya ağır uzuv kaybına yol açacak kazalar için, kazanın geliyorum dediği durumlardır.
Tehlikeli Hareketlerin Nedenleri
İşçinin bünyeden ve yaradılışından gelen şahsi kusurları (dikkatsizlik, laubalilik, umursamazlık) bilgi ve ustalık yetersizliği, fiziki yetersizlik, uygunsuz mekanik şartlar ve fiziki çevre tehlikeli hareketlerin nedenleridir.
İş Sağlığı ve Güvenliğinin Hukuki Dayanakları
Kazalardan Korunma Metotları
Kazalardan korunma amaçlı yapılan çalışmalar dört grupta toplanabilir:
Mühendislik ve Revizyon
- Tehlikeli Durumların Bilinmesi, Tehlikelerin Tanımlanması
- Tehlikeli Durumların Analizi, Risklerin Değerlendirilmesi
- Tedbirlerin Alınması, Kontrol Tedbirlerinin Belirlenmesi
- Tedbirlerin Uygulanması
- Gerekli Kontrollerin Sağlanması
İkna ve Teşvik
- Eğitim ve Öğretim Çalışmaları
- Çeşitli Yarışmaların Düzenlenmesi
- İkaz Levhaları ve Afişler
- Propaganda
- Ödüllendirme/ Özendirme
Ergonomiden Yararlanma
Yapılacak işe uygun işçi temini ve çalışanları biyolojik özellikleri ile kabiliyetlerine göre, makine-tesis ve aletleri ergonomi biliminin gerekleri yerine getirilerek geliştirmelidir.
Neden İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri!
Disiplin Kuralları
İş güvenliğini sağlamada en son başvurulacak çözüm yolu disiplin tedbirlerine başvurulmasıdır.
Kaza Önleme Tedbirleri
Kazalardan Korunma Yöntemleri ile Üretim, Maliyet, Kalite Kontrolü Metotları Benzerlik ve Paralellik Arz Eder.
İş güvenliğini sağlama metotları ile kalite ve verimlilik çalışmalarında kullanılan yöntemler arasında tam bir paralellik vardır (TS, İSO, EN 9001 1400 1800, OHSAS).
İş Güvenliği ile İlgili Çalışmalara, Konulacak Kurallara ve Alınacak Tedbirlere Üst Düzey Yöneticiler Katılmalı ve Sorumluluğa Ortak Olmalıdır.
İş Güvenliği çalışmaları, sadece işyerinde bu amaçla görevlendirilen personelin gayret ve çabaları ile sınırlı olmamalıdır. Özellikle üst düzey yöneticilerin İSG çalışmalarına ilgi duymaları ve destek olmaları, diğer çalışanların İSG çalışmalarına pozitif katkısını artıracağı gibi, üst düzey yöneticilerin kendi koydukları kurallara örnek teşkil edecek şekilde uymaları da teşvik edici bir neden olacaktır.
Tekniker, Teknisyen, Nezaretçi, Çavuş, Ustabaşı ve Benzeri İlk Kademe Yöneticiler Kazalardan Korunmada En Önde Gelen Personeldir.
İşyerinde işçiye en yakın ilk kontrol elemanının iş güvenliğini sağlama çalışmalarındaki önemi ile eğitim, ikna, teşvik ve disiplin çalışmalarının hangi seviyede yoğunlaştırılması gerektiğine işaret edilmektedir.
İş Müfettişi Denetimlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
İş Güvenliği Çalışmalarına Yön Veren İnsani Duyguların Yanında, İş Güvenliğinin Sağlanmasında İtici Rol Oynayan İki Mali Faktör Vardır.
- Güvenli bir işletmede üretim artıp maliyet düşecektir
- Kazalarda meydana gelen zarar, kazaları önlemek için yapılan ödemelerin çok daha fazlası olacaktır.
Bu prensipler iş sağlığı ve iş güvenliğinin konusunu, çalışma alanını, konuya yaklaşma tarzını, kurallarını, çözüm yöntemlerini belirleyen temel kabullerdir.
Eğitim ve Sonuç
İş sağlığı ve güvenliği sorumlularının bu durumları dikkate almalarının gerekliliği ortadadır. Hizmet içi kursları veya işbaşı eğitim v.b çalışmalar ile gerçekleşen kazalarla ilgili tehlikeli hareketler, detaylı bilgi verilmesiyle önceden tehlikelerin tanınmasının sağlanması aynı veya benzer hatalarla olacak kazaların önlenmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca tehlikeyi öngören çalışanın haber verme duyarlılığı kazandırılarak kaza önlemeyi sağlamak, işletmeyi ve çalışanları daha az kaza ile daha başarılı kılacağı kesindir.
Yazının tüm hakları www.nedenisguvenligi.com‘a ve yazara aittir. Telif hakları kanunu gereğince kopyalanamaz ve/veya farklı bir yerde kullanılamaz. Ancak alıntı yapıldığında link ve adres verilmek zorundadır.
1Yorum