Uzman İSG Uzmanları İçin Sınava Hazırlık-1, çeşitli kaynaklardan derleyerek hazırlamış olduğumuz sınavlara, hazırlandığımız bilgi ve dokümanlara ulaşabilirsiniz.
İçindekiler
- 1 İSG Uzmanları İçin Sınava Hazırlık-1
- 2 İş Güvenliği Uzmanlığı Çıkmış Sorular
İş Güvenliği Uzmanı Nasıl Olunur?
Ülkemizde hızla büyüyen bir sektör haline gelen iş güvenliği bir çok insana yeni istihdam alanı yaratmaktadır. Kazancı yüksek ve sorumluluğu fazla bir iş alanı olan ve iş güvenliği sektöründe yer alan İş Güvenliği Uzmanları olabilmek için; üniversitelerin ön lisans iş güvenliği programlarından ya da üniversitelerin mühendislik, mimarlık bölümlerinden mezun olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca hazırlanmış müfredata uygun İş Güvenliği Eğitimi’ne katılıp, yapılacak sınav sonucunda hak kazandıkları takdirde iş güvenliği uzmanı olabilirler.
Sektör bazında, yapılan işin risk ve büyüklüğüne göre Az Tehlikeli, Tehlikeli ve Çok Tehlikeli şeklinde üç sınıflandırma yer almaktadır. İş Güvenliği Uzmanları sertifika sınıflarına göre tehlike sınıflarında çalışabilmektedir.
İş Güvenliği Uzmanları A, B ve C sınıfı sertifikalara sahip olabilirler.
Çok Tehlikeli Sınıfta – A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
Tehlikeli Sınıfta – B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
Az Tehlikeli Sınıfta – C Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
Hukuki sorumlulukları da yüksek olan iş güvenliği uzmanlarının bu zorlu dünyada, çalışanları, işyerini, işvereni ve kendisini korumak durumunda olduğu unutulmamalıdır.
Bu zorlu yola çıkmak isteyenlerin öncelikle yukarıda bahsedilen okullardan mezun olmaları ve Bakanlıkça yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler ve Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre faaliyet gösteren şirketlerce kurulan ve işletilen müesseselerin açtığı eğitimlere katılmaları ve yapılacak sınav sonunda başarılı olmaları gerekmektedir.
Biz de burada daha önce çeşitli kaynaklardan derleyerek hazırlamış olduğum sınavlara da bunlarla hazırlandığım bilgi ve dokümanları paylaşmak istedim. Benim için yorucu bir çalışma olsa da İş Güvenliği Uzmanlığı adayları için faydalı olacağını umut ediyorum.
Önemli Açıklama: Bu dokümanları faydalı olması açısından lütfen sırasına göre okuyunuz.
İSG Sınavlarına Hazırlık Ders Notları İçin TIKLAYINIZ
İş Güvenliği Uzmanları İçin Sınava Hazırlık-2
İş Güvenliği Uzmanları İçin Sınava Hazırlık-3
İş Güvenliği Uzmanları İçin Sınava Hazırlık-4
İş Güvenliği Uzmanları İçin Sınava Hazırlık-5
İş Güvenliği Uzmanları İçin Sınava Hazırlık-6
İş Sağlığı ve Güvenliği Tarihçe:
M.Ö. 370 tarihinde Hipokrates ilk kez kurşunun zararlı etkilerinde söz etmiş, kurşun koliğini tanımlamış, halsizlik, kabızlık, felçler ve görme bozuklukları gibi belirtileri saptamış ve bulguların kurşun ile ilişkisini açık bir biçimde ortaya koymuştur.
15.yy: Paracelcus’un toksikoloji konusundaki çalışmaları bu bilim dalının gelişiminde önemli katkılarıda bulunmuştur. “Dosis Sola Facit Venenum” (Her şey zehirli olabilir. Bu sadece doz meselesi) cümlesi, işçi sağlığı alanında maruziyetin, miktar ve süresinin önemini göstermesi bakımından İSG profesyonellerinin unutmaması gereken bir öğretidir.
İş sağlığı alanına yönelik asıl büyük katkı, ünlü italyan hekim Bernandino Ramazzini (1633-1714)tarafından “De Morbis Artificum Diatriba – İşçi Hastalıkları Üzerine İnceleme” isimli eserin yayınlanması ile gerçekleşmiştir. Ramazzini pek çok meslek dalında işçilerin sağlığını bozan etmenleri incelemiş ve eserinde yer vermiştir. İş hekimliğinin babalarından sayılan Ramazzini’nin diğer hekimlere yönelik en önemli tavsiyesi ; ” Hastalarınıza ne iş yaptıklarını mutlaka sorun” olmuştur.
ABD’de işçi sağlığı alanına ilk eğilen isim ise 1869-1970 yılları arasında yaşamış olan Alice Hamilton olmuştur. 1910 yılında kurşunla çalışan işletmelerdeki zehirlenmelere karşı başlattığı çalışmalar bir seferberliğe dönüşmüştür.
Çocuk, genç ve kadınların sağlıksız koşullarının düzeltilmesi için yapılan çalışmaların ilki 1802 yılında meyvesini vermiş ve çıkarılan kanunla çalışma süreleri 12 saat ile sınırlanmıştır. 1833 yılında “FABRİKALAR YASASI” adı altında yürürlüğe girmesiyle, fabrikaların denetimi için müfettiş atanması zorunlu kılınmış, çocuk işçilerin çalışma şartları düzenlenmiştir.
Ülkemizde İş Sağlığı ve Güvenliği:
Osmanlı’da ekonomik girdi olarak madenlerin ön plana geçmesi ile birlikte çalışma hayatı ile ilgili ilk düzenlemeler de madencilik alanında olmuştur.
Ülkemizdeki İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İlk Yazılı Belge;
Dilaver Paşa Nizamnamesi (1867)
diğer adı: “Ereğli Maadin-i Hümayun Teamülnamesi”
Hastalanan işçiyi muayene ve tedavi ettirmek için işverenin işyerinde doktor bulundurması yükümlülüğünü getirmiştir.
İşçiye yiyecek ve gece dışarıda kalmaması için yatacak yer temin edilmesi
Maadin Nizamnamesi (1869)
Nizamnamenin en önemli özelliği Dilaver Paşa Nizamnamesi’ndeki çalışma yükümlülüğünü kaldırmasıdır.
– Zorunlu çalışma yönteminin kaldırılması
– Kaza durumunda bütün masraflar ve maden işçisi ile ailesine verilecek mahkemeerce saptanan tazminatın maden sahipleri tarafından ödenmesi
– Kaza kötü idareden kaynaklandıysa maden sahibinden 5 ila 20 altın ceza alınması
– Madende bir eczane ve diplomalı hekim bulundurulması
Mecelle-i Ahkam-ı Aliye (1877)
Mecelle’nin 566. maddesinde ise ücretlerin ayni olarak ödenmesi yasaklanmış bulunmaktadır. Bir kimse diğerine ayni bir şey karşılığı iş yapmayı taahhüt ederse kendisine ücret olarak taahhüt edilen ayni şeyin pazardaki ücreti verilir. Çalışma süreleri kısmen tespit edilmiştir. Çalışma süreleri güneşin doğuşu ve batışı arası olarak belirlenmiştir.
1909 Tatil-i Eşgal Yasası
Tatil-i Eşgal, işi gücü bırakma anlamına geliyor. 1908 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nda hızla yayılmaya başlayan grevlere karşı yabancı sermaye ortaklarının isteği doğrultusunda çıkarılmıştır. Kanunun 8. maddesi kamuya ilişkin hizmetleri yerine getiren kurumlarda sendika kurma yasasını ve grev yasağını hükme bağlıyor. Kanuna göre kurulmuş bulunan sendikaların da feshi öngörülüyor. 1936 yılına kadar yürürlükte kalmıştır. TOPLU ÇALIŞMA İLİŞKİLERİNİ DÜZENLEYEN İLK TEMEL DÜZENLEMEDİR.
Ereğli Havza-i Fahmiyesi Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun
Kurtuluş Savaşı devam ederken 1921 yılında Büyük Millet Meclisi tarafından 151 sayılı kanun olarak çıkarılmıştır. Uygulama alanı Ereğli havzası ile sınırlandırılmıştır. Toplam 15 maddeden oluşmaktadır. Bu kanundaki düzenlemeler sınırlı olsa da ilk kez hastalık sigortasına ilişkin hükümler içeren düzenlemedir.
1930 yılında çıkartılan bir diğer kanun olan, UMUMİ HIFZISIHHA KANUNU ile uzun süre yürürlükte kalan 50 işçi sayısının temeli atılmıştır.
1936 yılında yürürlüğe giren ve çalışma yaşamının birçok sorunlarını kapsayan 3008 sayılı İş Kanunu ile ülkemizde ilk kez İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği konusunda ayrıntılı ve sistemli bir düzenlemeye gidilmiştir.
3008 sayılı kanun 1967 yılına kadar uygulamada kalmıştır.
NOT: Çalışma Bakanlığı 1946 yılında kurulmuştur.
İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları
İş Kazalarının En Yüksek Olduğu İş Kolları
| İş Kolu |
2018 |
2019 |
||||
| İş Kazası Sayısı | Ölüm Sayısı | Sürekli İş Gör.Sayısı | İş Kazası Sayısı | Ölüm Sayısı | Sürekli İş Gör.Sayısı | |
| Kömür ve Linyit Çıkartılması | 9217 | 55 | 81 | 8828 | 20 | 67 |
| Metal Cevheri Madenciliği | 449 | 16 | 14 | 421 | 7 | 14 |
| Diğer Madencilik | 702 | 43 | 32 | 569 | 17 | 32 |
| Hizmet Sektörler | 139 | 2 | 1 | 101 | 0 | 1 |
| MADENCİLİK SEKTÖRÜ | 10507 | 116 | 128 | 9919 | 44 | 114 |
| Ana Metal Sanayi Fab. | 5272 | 18 | 56 | 4938 | 10 | 71 |
| Metal Ürün Fab. | 7268 | 72 | 146 | 7045 | 25 | 131 |
| Makine ve Ekipman İmalatı | 2218 | 20 | 40 | 2235 | 8 | 33 |
| Motorlu Taşıt ve Römork Fb. | 1439 | 3 | 17 | 1796 | 0 | 15 |
| Diğer Ulaşım Araçları | 480 | 9 | 12 | 439 | 3 | 13 |
| Makine ve Ekipman Kurulum | 1055 | 21 | 43 | 1045 | 14 | 25 |
| METAL/MAKİNA SEKTÖRÜ | 17732 | 143 | 314 | 17498 | 60 | 288 |
| Bina İnşaatı | 3836 | 304 | 243 | 4511 | 127 | 281 |
| Bina Dışı Yapıların İnşaat | 1718 | 118 | 73 | 1948 | 66 | 101 |
| Özel İnşaat Faaliyetleri | 2195 | 148 | 89 | 2750 | 63 | 181 |
| İNŞAAT SEKTÖRÜ | 7749 | 570 | 405 | 9209 | 256 | 563 |
| SEKTÖR TOPLAMI | 35988 | 829 | 847 | 36626 | 360 | 965 |
| SEKTÖRÜN GNL TOP. İÇİNDEKİ % | 52 % | 49 % | 40 % | 49 % | 48 % | 47 % |
| GENEL TOPLAM | 69227 | 1700 | 2093 | 74871 | 744 | 2036 |
Neden Tanımlarına Göre İş Kazaları
Bir veya birden fazla cismin sıkıştırması : % 35
Düşen Cisimlerin Çarıpı Devirmesi : % 19
Kişilerin Düşmesi : % 15
Makinelerin sebep olduğu kazalar : % 13
Diğer nedenler : % 18
En çok iş kazasının meydana geldiği çalışma saati İlk 1. saat
En çok kazaya uğrayan işçi yaş grubu : 30-35 yaş
En çok kazaya uğrayan işçi çalışma süresi : 3 ay / 1 yıl
En çok yaralanan organ : Eller
Meslek Hastalıkları
Son yıllarda en sık görülen meslek hastalığı Silikoz ve Silikotuberküloz hastalığıdır..
En sık görülen yaş grubu : 40-45 yaş grubudur.
Meslek Hastalıklarının Sınıflandırılması ;
- A Grubu : Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları
- B Grubu : Mesleki cilt hastalıkları
- C Grubu : Pnömokonyozlar ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları
- D Grubu : Mesleki bulaşıcı hastalıklar
- E Grubu : Fiziki etkenlerle olan meslek hastalıkları
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60’ını kaybettiği, kurum sağlık kurulunca tespit edilen sigortalılar malul sayılır.
İş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü en az % 10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır.
İş Kazası, meslek hastalığı, hastalık ve sigortalı kadının analığı halinde verilecek geçici iş göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde günlük kazancının yarısı, ayaktan tedavilerde ise üçte ikisidir.
Bazı mesleklere özel hastalıklar
Bissinoz: Teksti işleri
Antrakozis: Kömür madenleri
Sideroz : Dokularda demir birikimi
Talkozis : Lastik sanayi
Kaza Oluşum Teorileri
Tek Faktör Teorisi:
Bu teori, bir kazanın tek bir nedenin sonucu olarak ortaya çıktığını ileri süren görüşten doğar. Eğer bu tek neden tanınabilir ve ortadan kaldırılabilir ise kaza tekrar etmeyecektir. Bu teori genellikle tmele sağlık ve güvenlik eğitimi almış kişilerce kabul edilmemektedir.
Enerji Teorisi :
Bu teoriye göre (William Haddon tarafından ortaya atılmıştır) kazalar daha çok muhtemelen enerji transferinde ya da enerji transferi esnasında meydana gelir.
Bu enerji boşalmasının oranı önemlidir. Çünkü enerji boşalması ne kadar büyükse, hasar potansiyeli de o kadar büyüktür. Tehlikelerin tanınmasında bu kavram çok sınırlandırılmış ve bu haliyle tek etken teorisine benzemektedir. Tek faktör teorisinden farklı olarak enerji boşalması önemlidir.
İnsan Faktörleri Kuramı :
Bu teori kazaları, eninde sonunda insan hatasından kaynaklanan olaylar zincirine bağlar. Teori, insan hatasına yol açan üç önemli faktörü içerir: Aşırı yük, uygun olmayan tepki ve yerinde olmayan faaliyetler. Bu teorileride kaza sebepleri üç kategori altında sınıflandırılmıştır: Kaza-yakınlık teorileri, işçi kabiliyetine karşılık iş talebi teorileri ve psikososyal teoriler.
Kazaların insan hatalarından kaynaklanması bir çok faktöre dayanır. Kuşkusuz, kaza yapan işçinin eğitimsizliği, işe uygun olmayışı, uyumsuzluğu, eğitim ve bilgi eksikliği, tecrübesizliği, yorgunluğu, heyecanlı veya üzüntülü oluşu, dalgınlığı, dikkatsizliği, ilgisiliği, düzensizliği, meleke noksanlığı ve hastalıkları gibi nedenler, ya da işçinin her şeye karşın kurallara uymamış olmasıo da insan faktörüne bağlı temel sebepler arasındadır.
Kaza/Olay Kuramı:
Bu teori insan faktörleri teorisinin genişletilmiş bir halidir. Ek olarak; ergonomik yetersizlikleri, hata yapma kararı e sistem hataları gibi yeni elemanları ortaya çıkarır.
Sistem Kuramı:
Teori bir kazanın oluşabileceği herhangi bir durumu, üç parçadan oluşan bir sistem olarak görür: İNSAN, MAKİNA VE ÇEVRE…
Kombinasyon Kuramı:
Bir tek teorinin tek başına bütün hadiseleri açıklayamayacağını savunur. Teoriye göre kazaların gerçek sebebi iki veya daha fazla modelin kombinasyonu ile elde edilebilir.
Epidemiyoloji Kuramı:
Teori, çevre faktörleri ve hastalık arasındaki ilişkiyi belirleme ve çalıma için kullanılan modellerin, çevre faktörleri ile kazaları arasındaki sebepsel ilişkinin açıklanmasında da kullanılabileceğini savunur.
Çok Etken Teorisi:
Kaza bir çok etken ile birlikte değerlendirilerek analiz edilir. Bu teori ve analiz yöntemleri bir çok deneyimli sağlık ve güvenlik uzmanları tarafından da kabul edilip uygulanmaktadır. Kazalar çok etkenlidir, standart altı uygulamalar, standart altı şartların oluşması sonucu bir hatalar zinciri sonucu meydana gelir.
Domino Etkisi:
Bu teoride olaylarbeş domino taşının arka arkaya sıralanarak, birbirini düşürmesine benzetilerek açıklanmıştır. Her kaza beş tane temel nedenin arka arkaya dizilmesi sonucu meydana gelir. Buna KAZA ZİNCİRİ de denir. Şartlardan biri gerçekleşmedikçe bir sonraki gerçekleşmez ve dizi tamamlanmadıkça kaza meydana gelmez.
Kazaların oluşumunu;”İnsan kaynaklarındaki bazı olumsuz unsurların, güvensiz durum ve hareketlerle birlikte meydana geldiğinde, yaralanma e kayba sebep olduğu” çeklinde açıklayan Domino Teorisine, İş Güvenliği’nin verdiği cevap: “KAZANIN, YİNE BU OLUMSUZLUK VE EKSİKLERİ BÜNYESİNDE TAŞIYAN İNSAN TARAFINDAN ÖNLENEBİLECEĞİ şeklindedir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri ;
1996’da BS 8800 MEsleki Sağlık ve Güvenlik Yönetim Sistemi rehberi yayınlandı.
1999’da OHSAS 18001:1999 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı yayınlandı.
2004’de OHSAS 18001:2001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı yayınlandı.
2008’de TSE tarafından uyumlaştırılarak TS 18001 adıyla yayınlandı.
Kılavuz niteliği taşıyan ilk sağlık ve güvenlik standardı olan “BS 8800 MEsleki Sağlık ve Güvenlik Yönetim Sistemi rehberi” 1996’da Britanya Standartları Enstitüsü (BSI) tarafından yayınlanmıştır. Kılavuz niteliği taşıyan bu ilk standart kurumların belgelendirilmesine yönelik bir temel teşkil etmemekteydi.
Sonraları iş sağlığı ve güvenliği ile başka kuruluşlar da bu konuda standartlar yayınlamışlardır. Ancak yayınlanan bu standartlar, BS 8800’ü temel almalarına rağmen birbirlerinden içerik ve uygulama bakımından farklılıklar göstermekteydi. Bunun üzerine uluslararası kabul edilebilecek bir sağlık ve güvenlik standardı hazırlanmasına yönelik olmak üzere bağımsız denetim firmalarının katkısıyla bir komisyon toplanması kararlaştırılmış ve bu komisyon çalışmaları sonucunda 1999 yılında OHSAS 18001 Standardı oluşturulmuştur.
Bu standard planla-uygula-kontrol et- önlem al (PUKÖ) olarak bilinen bir metodoloji üzerine kurulmuştur. PUKÖ kısaca aşağıdaki gibi açıklanır;
- Planla : Kuruluşun İSG politikasına uygun olarak sonuçların elde edilmesi için gerekli hedefleri ve prosesleri belirle.
- Uygula : Prosesleri uygula
- Kontrol Et: Prosesleri izle ve İSG politikasına, hedeflerine, yasal ve diğer şartlara göre ölç ve sonuçları bildir.
- Önlem Al: İSG performansını sürekli olarak iyileştirmek için önlem al.
Terimler ve Tarifler :
Kabul Edilebilir risk;
Kuruluşun, yasal zorunluluklara ve kendi İSG politikasına göre, tahammül edebileceği düzeye indirilmiş risk
Düzeltici Faaliyet:
Tespit edilen bir uygunsuzluğun veya başka bir istenmeyen durumun sebebinin ortadan kaldırılması için yapıla işlem
Önleyici Faaliyet:
Potansiyel bir uygunsuzluğun veya başka bir istenmeyen durumun sebebinin ortadan kaldırılması için yapılan işlem
Olay
Yaralanmaya veya sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olan veya sebep olacak potansiyele sahip olan, işle ilgili olaylar. ACİL DURUM olayın özel bir tipidir.
Kaza
Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olan olaydır. Yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya ölüme sebep olmadan gerçekleşen olaylara HASARSIZ OLAY , TEHLİKELİ OLUŞUM gibi isimler verilir.
İş Sağlığı ve Güvenliği
İş yerindeki çalışanların veya diğer işçilerin (geçici işçi ve yüklenici personel dahil) ziyaretçilerin ve çalışma alanındaki diğer insanların sağlık ve güvenliğini etkileyen veya etkilemesi mümkün olan şartlar ve faktörlerdir.
İSG Hedefi
Kuruluşun hedefe ulaşması için belirlediği, İSG performansı cinsinden İSG amacı. (Uygulanabiir durumlarda hedefler miktar olaral belirtilmelidir. İSG hedefleri İSG politikası ile uyumlu olmalıdır.
İSG Performansı
Kuruluşun İSG riskleri yönetiminin ölçülebilir sonuçları
Tehlike
İnsanların yaralanması veya sağlığının bozulmaso veya bunların birlikte gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak, durum veya işlem
Risk
Tehlikeli bir olayın veya maruz kalma durumunun meydana gelme olasılığı ile olay eya maruz kalma durumunun yol açabileceği yaralanma veya sağlık bozulmasının ciddiyet derecesinin birleşimi.
Risk Değerlendirmesi;
Tehlikelrden kaynaklanan riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve mevcut kontrollerin yeterliliğini dikkate alarak riskin kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek için kullanılan proses.
Yazının tüm hakları www.nedenisguvenligi.com‘a ve yazara aittir. Telif hakları kanunu gereğince kopyalanamaz ve/veya farklı bir yerde kullanılamaz. Ancak alıntı yapıldığında link ve adres verilmek zorundadır.
İş Güvenliği Uzmanlığı Çıkmış Sorular
İş Güvenliği Uzmanlığı, İşyeri Hekimliği, DSP Çalışma Notları
NİG bünyesindeki İSG Profesyonellerinin özverili çalışmalarıyla hazırlanan isg mevzuatlarına bire bir uyan, ayrıca çeşitli kaynaklardan derleyerek hazırlamış olduğumuz çalışmalara, bilgi ve dokümanlara aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.
Türkiye’de önde gelen sektörler arasında yer alan iş güvenliği bir çok insana yeni istihdam alanı yaratmaktadır. Kazancı diğer mesleklere oranla yüksek, ancak sorumluluğu fazla bir iş alanı olan ve iş güvenliği sektöründe yer alan İş Güvenliği Uzmanları, işyeri hekimleri ve diğer sağlık personelleri için hazırlanmış testlere aşağıdaki bağlantılardan ulaşabilirsiniz.
Önemli Makaleler
4Yorumlar