Neden İş Güvenliği Logo
İş Sağlığı ve Güvenliği

Basınçlı ekipman nedir ?

Basınçlı ekipman nedir ?

Basınçlı ekipman; kaplar, borular, güvenlik ve basınç aksesuarları, uygulaması varsa basınçlı ekipmanın basınç içeren kısımlarına bağlı flanş, nozul, kaplin, destekler, kaldırma kulpları ve benzeri elemanları ifade eder.

Basınçlı ekipman

a) Akışkanlar: Süspansiyon halinde katı içerenler de dahil olmak üzere hem saf halde bulunan gazları, sıvıları ve buharları, hem de bunların karışımlarını,

b) Akreditasyon: Bir ulusal akreditasyon kurumu tarafından bir uygunluk değerlendirme kuruluşunun belirli bir uygunluk değerlendirme faaliyetini yerine getirmek üzere ilgili ulusal veya uluslararası standartların belirlediği gerekleri ve ilgili sektörel düzenlemelerde öngörülen ek gerekleri karşıladığının resmî kabulünü,

c) Bakanlık: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını,

ç) Basınç: Vakumun bir negatif değer olarak belirtildiği, gösterge basıncı gibi atmosfer basıncına göre basıncını,

d) Basınçlı aksesuarlar: İşlevsel fonksiyona ve basınç taşıyıcı hazneye sahip cihazlarını,

e) Basınçlı ekipman: Kaplar, borular, güvenlik ve basınç aksesuarları, uygulaması varsa basınçlı ekipmanın basınç içeren kısımlarına bağlı flanş, nozul, kaplin, destekler, kaldırma kulpları ve benzeri elemanlarını,

f) Birlik Uyumlaştırılmış Mevzuatı: Ürünlerin piyasaya arz edilmesine ilişkin koşulları uyumlaştıran Avrupa Birliği mevzuatını,


El Kol Koruyucular Genel Bilgilendirme


 

g) Boru donanımı: Basınçlı bir sisteme bağlanma durumunda, akışkanların taşınması amaçlı boru bileşenlerini; özellikle bir boru veya boru sistemini, bağlantıları, genişletme eklerini, hortumları veya başka uygun olan basınç altında bulunan parçaları içeren boruları; basınçlı bir sisteme bağlanma durumunda, akışkanların taşınması amaçlı boru bileşenlerini,

ğ) CE işareti: İmalatçı tarafından iliştirilen ve basınçlı ekipman veya donanımların “CE” işaretinin konulmasını öngören teknik mevzuatın ilgili kurallarına uygun olduğunu gösteren işareti,

h) Dağıtıcı: Basınçlı ekipmanı veya donanımlarını, tedarik zincirinde yer alarak piyasada bulunduran, imalatçı veya ithalatçı dışındaki gerçek veya tüzel kişiyi,

ı) Donanımlar: Bir imalatçı tarafından, tamamlanmış fonksiyonel bir bütün oluşturması için birleştirilen basınçlı ekipmanın çeşitli parçalarını,

i) Geri çağırma: Nihai kullanıcıya sunulmuş olan bir basınçlı ekipmanın veya donanımların iade edilmesini amaçlayan her türlü tedbiri,

j) Güvenlik aksesuarları: Güvenlik vanası, patlama diskli güvenlik aletleri, bel verme çubukları, kontrollü basınç düşürme güvenlik sistemleri (CSPRS) gibi doğrudan basınç sınırlandırma aletleri de dâhil izin verilen limitlerin aşılmasına karşı basınçlı ekipmanı korumak amacına yönelik cihazlar ve basınç ve sıcaklık anahtarları, akışkan seviyesi anahtarları ve güvenlikle ilgili her türlü ölçme kontrol ve düzenleme cihazları (SRMCR) gibi basınç düzeltme amacına yönelik veya kapatma ya da kapatmayla birlikte tamamen durdurmayı sağlayan sınırlayıcı cihazları,

k) Hacim (V): İlk bağlantı veya kaynak noktasına kadar olan nozulların hacmi dâhil, daimi iç parçaların hacmi hariç olmak üzere bir haznenin iç hacmini,

l) Hizmete sunma: Basınçlı ekipmanın veya bir donanımın kullanıcısı tarafından ilk defa kullanılmasını,

m) İktisadi işletmeciler: İmalatçı, yetkili temsilci, ithalatçı ve dağıtıcıyı,

n) İmalatçı: Basınçlı ekipman veya donanımlarını imal eden veya tasarlanmış veya imal edilmiş basınçlı ekipman veya donanımlara sahip olan ve kendi adı veya ticari markası altında basınçlı ekipmanı veya donanımları pazarlayan veya kendi amaçları için kullanan gerçek veya tüzel kişiyi,

o) İthalatçı: Bir basınçlı ekipman veya donanımı ithal ederek piyasaya arz eden Türkiye’de yerleşik gerçek veya tüzel kişiyi,

ö) İzin verilen maksimum basınç (PS): Koruyucu ve/veya sınırlama cihazının bağlantı noktasında veya ekipmanın en üstünde, bu yerlerin uygun olmaması halinde imalatçı tarafından belirlenen herhangi bir uygun noktada tanımlanmış olan, imalatçı tarafından belirlenen ve ekipmanın tasarlandığı maksimum basıncı,


Kaynak İşlerinde İş Güvenliği


 

p) İzin verilen maksimum/minimum TS sıcaklık derecesi: İmalatçı tarafından belirlenen ekipmanın tasarlanmış olduğu maksimum/minimum sıcaklık derecesini,

r) Kap: Başka bir ekipmana birleştirilen bağlantı noktasına kadar olan doğrudan ekleri de dâhil olmak üzere akışkanları basınç altında tutmak için imal edilmiş ve tasarlanmış, birden fazla hazneden oluşabilen bir gövdeyi,

s) Komisyon: Avrupa Birliği Komisyonunu,

ş) Malzemeler için Avrupa onayı: Uyumlaştırılmış standartlar tarafından kapsanmayan basınçlı ekipmanların imalatında sürekli kullanımı amaçlanan malzemelerin özelliklerini tanımlayan teknik belgeyi,

t) Piyasada bulundurma: Bir basınçlı ekipman veya donanımların ticari bir faaliyet yoluyla, bedelli veya bedelsiz olarak dağıtım veya kullanım için piyasaya sağlanmasını,

u) Piyasadan çekme: Tedarik zincirindeki bir basınçlı ekipman veya donanımların piyasada bulundurulmasını önlemeyi amaçlayan her türlü tedbiri,

ü) Piyasaya arz: Bir basınçlı ekipman veya donanımların piyasada ilk kez bulundurulmasını,

v) Sabit bağlantılar: Tahribatlı yöntemler haricinde ayrılmayan bağlantıları,

y) Standart çap (DN): Bir sayıyı takip eden DN ile gösterilen,  referans amaçlar doğrultusunda yuvarlatılmış uygun bir değer olan ve üretim boyutları ile olan ilişkisi gevşek olan değeri ve dış büyüklüğü veya dış çaplar aracılığıyla gösterilen parçalar dışındaki bir boru sisteminde bulunan tüm parçalarda ortak olan büyüklüğün sayısal kısa gösterilişini,

z) Teknik şartname: Basınçlı ekipman veya donanımları için karşılanması gereken teknik şartları tanımlayan dokümanı,

aa)  Ulusal akreditasyon kurumu: TÜRKAK’ı,


İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi


 

bb) Uygunluk değerlendirme kuruluşu: Kalibrasyon, test, belgelendirme ve muayene dâhil olmak üzere uygunluk değerlendirme faaliyetlerini gerçekleştiren kuruluşu,

cc) Uygunluk değerlendirmesi: Basınçlı ekipman veya donanımlarına ilişkin, bu Yönetmelikte yer alan temel gerekliliklerin yerine getirilip getirilmediğini gösteren süreci,

çç) Uyumlaştırılmış Standart: Uyumlaştırılmış Avrupa Birliği mevzuatını uygulamak amacıyla Komisyonun talebine istinaden kabul edilen bir Avrupa standardını,

dd) Üye ülke: Avrupa Birliği üyesi ülkeyi,

ee) Yetkili temsilci: İmalatçı adına belirli görevleri yerine getirmek üzere kendisinden yazılı vekâlet alan Türkiye’de yerleşik gerçek veya tüzel kişiyi,

ifade eder.

Piyasada bulundurma ve hizmete sunulma

MADDE 6 – (1) Bakanlık, basınçlı ekipman ve donanımlarının uygun bir şekilde kurulması, bakımının yapılması ve amacına uygun olarak kullanılması halinde ancak basınçlı ekipman ve donanımların bu Yönetmeliğin gerekliliklerine uygun olması şartıyla piyasada bulundurulmasını ve hizmete sunulmasını sağlamak için gerekli tüm tedbirleri alır.

(2) Bu Yönetmelik hükümleri, basınçlı ekipman veya donanımların bu Yönetmelikte öngörülmeyen bir yolla değiştirilmesi anlamına gelmediği sürece Bakanlığın kişilerin özellikle işçilerin bu Yönetmelik kapsamındaki basınçlı ekipman veya donanımları kullanırken korunmalarını sağlamak için lüzumlu gördüğü gereklilikleri belirleme yetkisini etkilemez.


Gürültüde Risk Değerlendirme Prosedürü


 

(3) Bakanlık; fuar, sergi, tanıtım ve benzeri etkinliklerde bu Yönetmeliğe uygun olmayan basınçlı ekipmanların veya donanımların tanıtımının yapılmasını, ancak böyle bir ekipman veya donanımın uygun hale gelinceye kadar piyasaya arz edilmeyeceğini ve/veya hizmete alınmayacağını açık bir şekilde ifade eden görünür uyarının bulunması şartıyla engellemez. Tanıtımlar sırasında, insanların güvenliğini sağlamak için Bakanlık tarafından belirlenmiş her türlü gerekliliğe uygun bir şekilde uygun güvenlik tedbirleri alınır.

MADDE 7 – Teknik gerekler

MADDE 7 – (1) Aşağıdaki basınçlı ekipmanlar, Ek-I’de belirtilen temel güvenlik gereklerini yerine getirir:

a) (b) bendinde düzenlenmeyen ancak aşağıda belirtilen kaplar:

1) Gaz, sıvılaştırılmış gaz, basınç altında çözünmüş gazlar, buharlar ve maksimum izin verilen sıcaklıktaki buhar basıncı normal atmosfer basıncından (1013 mbar) 0,5 bar’dan daha yüksek olan aşağıdaki sınırlamalar dahilindeki sıvılar için kaplar:

1.1) 1 litreden daha büyük hacme sahip ve PS x V çarpımı 25 bar x litreden daha büyük olan veya 200 bar’dan daha büyük PS basıncı olan, Grup 1’deki akışkanlar için kaplar (Ek-II, Tablo 1).

1.2) 1 litreden daha büyük hacme sahip ve PS x V çarpımı 50 bar x litreden daha büyük olan veya 1000 bar’dan daha büyük PS basıncı olan, Grup 2’deki akışkanlar için kaplar ve taşınabilir tüm yangın söndürücüler ve solunum tüpleri (Ek-II, Tablo 2).


İş Sağlığı ve Güvenliği Politikası Nasıl Hazırlanır?


 

2) Maksimum izin verilen sıcaklıkta buhar basıncı normal atmosfer basıncından (1013 mbar) 0,5 bar’dan fazla olmayan aşağıdaki sınırlamalar dahilindeki sıvılar için kaplar:

2.1) 1 litreden daha büyük hacme sahip ve PS x V çarpımı 200 bar x litreden daha büyük olan veya 500 bar’dan daha büyük PS basıncı olan, Grup 1’deki akışkanlar için kaplar (Ek-II, Tablo 3).

2.2) 10 bar’dan daha büyük PS basıncı ve PS x V çarpımı 10.000 bar x litreden büyük olan veya 1000 bar’dan daha büyük PS basıncı olan Grup 2’deki akışkanlar için kaplar. (Ek-II, Tablo 4).

b) 2 litreden daha büyük bir hacme sahip ve aşırı ısınma riski olan 110 °C’den daha fazla sıcaklıkta kızgın su veya buhar üretimi amaçlanan ateşle veya başka türlü ısıtılmış basınçlı ekipmanlar ve bütün basınçlı pişiriciler (Ek-II, Tablo 5).

c) Aşağıda belirtilen amaçlar için tasarımlanmış borular:

1) Gaz, sıvılaştırılmış gaz, basınç altında çözünmüş gazlar, buharlar ve maksimum izin verilen sıcaklıktaki buhar basıncı, normal atmosfer basıncından (1013 mbar) 0,5 bar’dan daha yüksek olan aşağıdaki sınırlamalar dahilindeki sıvılar için kaplar:

1.1) DN’si 25’ten daha büyük olan Grup 1’deki akışkanlar için borular (EK-II, Tablo 6).

1.2) DN’si 32’den daha büyük ve PS x DN çarpımı 1000 bar’dan büyük olan Grup 2’deki akışkanlar için borular (Ek-II, Tablo 7).

2) Maksimum izin verilen sıcaklıkta buhar basıncı normal atmosfer basıncından (1013 mbar) 0,5 bar’dan fazla olmayan aşağıdaki sınırlamalar dahilindeki sıvılar için kaplar:

2.1)  DN’si 25’ten daha büyük ve PS x DN çarpımı 2000 bar’dan büyük olan Grup 1’deki akışkanlar için borular (Ek-II, Tablo 8).


NACE Kodu Nedir?


 

2.2)  PS’i 10 bar’dan büyük, DN’si 200’den daha büyük ve PS x DN çarpımı 5000 bar’dan büyük olan Grup 1’deki akışkanlar için borular (Ek-II, Tablo 9).

ç) (a), (b), (c) bentlerinin kapsamında olan ve bir donanımın içerisinde yer almak üzere kullanılan ekipmanların güvenlik ve basınç aksesuarları.

(2) Birinci fıkranın kapsamında olan en az bir basınç ekipmanını içeren ve aşağıda listelenmiş olan donanımların, Ek-I’de bildirilen temel güvenlik gereklerine uygun olması gerekir:

a) Aşırı ısınma riski arz eden, ateşlenerek veya başka bir şekilde ısıtılan en az bir basınçlı ekipmandan oluşan, 110°C üzerinde bir sıcaklıkta buhar veya kızgın su üretmesi amaçlanan donanımlar.

b) (a) bendinde belirtilenlerin haricindeki donanımlardan, imalatçı tarafından piyasada bulundurulan ve hizmete bir donanım olarak sunulanlar.

c) Birinci fıkra kapsamına girmeyip el ile katı yakıtla beslenen ve 50 bar x litreden daha büyük PS x V değeri olan, 110°C’den daha fazla olmayan sıcaklıkta sıcak su üretmesi planlanan donanımlar (Bu donanımların, Ek-I’in 2.10, 2.11, 3.4, 5.a ve 5.ç maddelerinde belirtilen temel güvenlik gereklerine uyması gerekir.).


Yangın ve Yangın Sınıfları


 

(3) Birinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentleri ile ikinci fıkrada belirtilen limitlere eşit veya bunların altında olan basınçlı ekipmanlar ve/veya donanımlar, güvenli kullanımı sağlamak için bir üye ülkede veya Türkiye’de geçerli genel kabul görmüş mühendislik uygulamasına uygun olarak tasarımlanır ve imal edilir.  Basınçlı ekipmanların ve donanımların beraberinde yeterli kullanım talimatları bulunur. CE işaretlemesine ilişkin ilgili mevzuata halel getirmeksizin bu tür ekipmanlar ya da donanımlara 21 inci maddede belirtilen CE işareti iliştirilemez.

 

Detaylı bilgilendirme için TIKLAYINIZ

 

İlgili Yayınlar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Araç çubuğuna atla