Kamuda İş Sağlığı ve Güvenliği, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili yönetmelikler kamu sektörüne ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır.
İlgili makale 2023 yılı için güncellenmiştir…
Kamuda İş Sağlığı ve Güvenliği
İşverenin işyerinde sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamını sağlayabilmesi için ilgili mevzuat işverene çeşitli yükümlülükler getirilmiştir. Kamu kurumlarında ilgili kurumun en üst idari amiri işveren olarak değerlendirilmekle birlikte, idari yapılanmaya göre birimlerin yönetiminde görev alan amirler de işveren olarak sayılabilecektir.
Aşağıdaki tüm maddeler kamu kurumlarının temel görevleri arasındadır;
- İSG Hizmetleri
- İSG Profesyonelleri Görevlendirme
- Risk Değerlendirme
- Çalışanların İSG Eğitimleri
- Çalışanların Sağlık Gözetimi
- Acil Durum Planları
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri
İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Amacı
İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin iki temel amacı vardır;
- Mesleki risklerin önlenmesi
- Mesleki risklerden korunma
Bu iki amaç işyerinde güvenli bir çalışma ortamının oluşturulması ve sürekliliğinin devam etmesini sağlayacaktır.
Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır?
İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulabilmesi için öncelikli olarak tehlike sınıfınızı ve çalışan sayınızı belirlemelisiniz.
Çalışan Sayısı Belirleme
- 4857 Sayılı İş Kanunu kapsamında çalışan kişileri/sayılarını belirleyin.
- 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında çalışanları/sayılarını belirleyin
- Kurumunuz içerisinde faaliyet gösteren hizmet sağlayıcı firmaların çalışanlarını/sayılarını belirleyin.
- Kurumunuzda görev alan tüm personelin iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinden yararlanması gerekmekte olup, statüleri hizmet sunumu konusunda farklılık yaratmamaktadır. Asıl işveren olarak; işin alt işverene devri durumunda, alt işveren tarafından personeline İSG hizmeti sunulduğundan emin olunması gerektiği göz ardı edilmemelidir.
- Hizmetlerin sağlanmasında, temel yaklaşım personelin bağlı bulunduğu kurum veya birim esaslı değerlendirme yapılmasıdır. Hizmetin sunumunda veya harici olarak sağlanmasında Kanunda yapılmış olunan işyeri tanımı dâhilinde yer alan tüm personelin kapsanacak şekilde planlamanın yapılması gerekmektedir. Sağlığın ve güvenliğin sağlanması ile ilişkili tüm personelin verdiği hizmetler, yaptığı işler ve çalışma alanları değerlendirilmeli, hizmet buna göre sağlanmalıdır.
İSG hizmetleri kapsamında yapılacak görevlendirme süresinin belirlenmesinde 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu ile 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu kapsamındaki öğrenci statüsünde olan çırak ve stajyerler, çalışan sayısının toplamına dâhil edilmeyecektir.
İş Güvenliği Samimiyet Testi
Bu süreli bir testtir. Soru başına 60 saniye verilir. Hazırsanız başlayalım!
Kusurlu durumların ortadan kaldırılmasında öncelikli tercihimiz her zaman Kişisel Koruyucu Donanım kullanmaktır.
Öncelikli tercihimiz her zaman riskin kaynağında yok edilmesi ya da izole edilmesidir. KKD en son tercihimiz olmalıdır.
Videoda izlediğimiz bu olay bir kaza anıdır...
Hasara neden olabilecek ama neden olmamış bir olay için kullanılan terim RAMAK KALA / KAZAYA RAMAK KALA olayıdır. Dolayısıyla videoda yaşanan olay kazaya neden olmamış, ancak tedbir alınmazsa kazanın kaçınılmaz olduğunu anlatan RAMAK KALA olayıdır.
Zorunluluk-Emredici/Mutlak uyulması gerekliliğini ifade eden güvenlik işaretlerinin rengi MAVİ dir.
Doğru... Ayrıca, üçgen biçiminde SARI renk işaretler UYARI İŞARETLERİ, daire biçiminde KIRMIZI renk işaretler YASAKLAYICI İŞARETLERİ, YEŞİL ise, İLK YARDIM VE ACİL ÇIKIŞ işaretlerini ifade eder.
VİDEO: Yangını söndürürken rüzgarı önümüze alarak söndürmeliyiz.
Yangını söndürürken MUTLAKA rüzgarı ARKAMIZA alarak söndürmeliyiz...
İşin yapılışı sırasında, çeşitli sebeplerden kaynaklanan sağlığa zarar verebilecek şartlardan korunmak amacıyla yapılan sistemli ve planlı çalışmalara İş Sağlığı ve Güvenliği denir.
Çalışanın kaygan bir zeminde kayıp düşme İHTİMALİNE TEHLİKE denir?
TEHLİKE nin tanımı; İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir. RİSK ise; Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalidir. Dolayısıyla Çalışanın kaygan bir zeminde kayıp düşme İHTİMALİNE RİSK denir.
Aşağıda izlediğiniz video insan psikolojisinin en derin yarası MOBBİNG tanımına girer.
Türkçe karşılık olarak işyerinde psikolojik taciz, işyerinde psikolojik-terör, işyerinde psikolojik-şiddet, işyerinde duygusal taciz, işyerinde moral taciz, işyerinde manevi taciz, duygusal şiddet, işyerinde zorbalık, yıldırma ve işyerinde yıldırmaya yönelik psikolojik saldırı anlamlarına da gelir.
Fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik haline Sağlık denir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 4857 Sayılı İş Kanunu'dur.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 6331 Sayılı Kanun'dur. 4857 Sayılı Kanun İŞ KANUNU'dur.
95 Db.'e kadar kulak koruyucuların takılması zorunlu değildir.
85 dB ve üzerinde kulak koruyucu takmak zorunludur. Unutmayın, Gürültüye bağlı işitme kaybı zor fark edilir, kalıcıdır ve tedavisi mümkün değildir…
VİDEO: Hasta yada yaralı kişiye, hastalanması yada yaralanmasından hemen sonra doktor gelinceye kadar hayatını kurtarmak için zamanında ve yerinde yapılan müdahaleye İlk yardım denir.
Bir yangının çıkması için; yanıcı madde, oksijen ve ısının birlikte olması yeterlidir.
Doğru
Sonuçlarınızı paylaşın:
Sonucu görmek için giriş yapmalısınız
Tehlike Sınıfı Belirleme
İşyerleri az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli olmak üzere üç farklı kategoride değerlendirilmektedir. Tehlike sınıfını belirleyebilmek için öncelikle kurumda yapılan asıl işin tanımının yapılması gerekmektedir. Daha sonra yapılan işin İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği’nde karşılığı olan tehlike sınıfını bulabilirsiniz.
Örnek olarak yasama ve yürütme faaliyetlerinin yürütüldüğü kamu kurumlarının içerisinde aynı zamanda bilgi hizmet faaliyetlerinin de yürütüldüğü sık sık görülmektedir. Bu tip bir kamu kurumu için asıl iş yasama ve yürütme faaliyeti olduğundan her ne kadar yan faaliyet olarak farklı başlık altında faaliyette bulunulsa da tehlike sınıfının belirlenmesinde asıl iş esas olarak alınır. Tehlike Sınıfları Tebliği’nde yer alan iş kolları incelenerek asıl işinize uygun faaliyet ve ilgili faaliyetin tehlike sınıfı belirlenebilecektir.
Tehlike sınıfınızı ve çalışan sayınızı belirledikten sonra iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunabilmek için kurumunuza uygun olan yöntemi seçebilirsiniz.
Üst Yönetimin Görevleri
Kamuya ait birimlerde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yerine getirilmesinde idari amir asıl sorumlu olmakla birlikte görev tanımı gereği ilgili birimin personelden sorumlu üst yönetimi de gerekli çalışmaları yapmak ve yapılan çalışmaları izlemekten sorumludur.
Bu kapsamda işverenin (üst yönetim) 6 temel görevi vardır;
Ölüm Aylığına Hak Kazanma Koşulları
- İSG Profesyonellerinin görevlendirilmesi
- Görevlendirilen kişilere çalışma ortamı sağlanması
- İşbirliği ve koordinasyonun sağlanması
- Tedbirlerin alınması, izlenmesi, denetlenmesi ve tekrar gözden geçirme
- Eğitim ve bilgilendirme
- İş kazası ve meslek hastalıkları bildirimleri
İSG Profesyonelinin Görevlendirilmesi
İş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri görevlendirilirken;
- İş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve on ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde diğer sağlık personeli çalışanlar arasından görevlendirebilir.
- Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden veya toplum sağlığı merkezlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. Belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olmayan ancak 10’dan az çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri veya işveren vekilleri Bakanlıkça ilan edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilirler
- Belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir. İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda; işveren, işyeri sağlık ve güvenlik birimi kurar. Kurulacak işyeri sağlık ve güvenlik biriminde aranan şartlar İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği’nde ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Çalışanlar Arasında Görevlendirme
Kamu kurumlarında görev yapmakta olan personel arasında gerekli şartları sağlayan kişilerin bulunması halinde ilgili kişileri görevlendirerek yükümlülük yerine getirilir.
Çalışanların arasından görevlendirme yapılması Kanunda öncelikli olarak yapılması öngörülen yöntem olarak belirtilmiştir. Bu nedenle, öncelikli olarak çalışanlarınızın bilgilerini sorgulayarak uygun personelin olup olmadığını kontrol ediniz
TSMB’den Hizmet Alımı
Sağlık Bakanlığına bağlı faaliyet gösteren Toplum Sağlığı Merkezlerinden iş sağlığı ve güvenliği hizmeti vermek üzere yetkilendirilen Toplum Sağlığı Merkezi Biriminden hizmet alarak, işveren yükümlülüğü yerine getirilebilir.
4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşları; iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini, Sağlık Bakanlığı’na ait döner sermayeli kuruluşlardan doğrudan alabileceği gibi 4734 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde de alabilir
OSGB’den Hizmet Alımı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yetkilendirilen Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinden hizmet alarak yükümlülük yerine getirilebilir.
Hizmet alınacak kurumun OSGB yetki belgesinin olup olmadığını İSGGM internet sitesinden kontrol ediniz. Ayrıca OSGB’lerin bulunduğu il ve komşu illerde hizmet vermek üzere yetkilerinin sınırlı olduğunu dikkate alınız.
Farklı Kurumlardan Görevlendirme
Farklı bir kurumda görev yapmakta olan personel arasında gerekli şartları sağlayan kişilerin olması halinde ilgili kişilerin onayını almak şartı ile görevlendirme yapılarak da yükümlülüğün yerine getirilmesi mümkün olacaktır
İşverenin Görevi Üstlenmesi
İşverenin gerekli şartları sağlaması halinde işverenin sorumluluğu üstlenmesi de mümkündür.
Tam süreli işyeri hekimi görevlendirilen işyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir
Çalışma Süreleri
Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerinde
İş Güvenliği Uzmanı
- 250’ den az çalışanı bulunan işyerleri, çalışan başına ayda 40 dakika iş güvenliği uzmanı görevlendirir
- Her 250 çalışan için tam süreli iş güvenliği uzmanı görevlendirir
- 250 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı için çalışan başına ayda 40 dakika olacak şekilde iş güvenliği uzmanı görevlendirir.
İşyeri Hekimi
- 750’den az çalışanı bulunan işyerleri, çalışan başına ayda 15 dakika işyeri hekimi görevlendirir
- Her 750 çalışan için tam süreli işyeri hekimi görevlendirir
- 750 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı için çalışan başına ayda 15 dakika olacak şekilde işyeri hekimi görevlendirir.
Diğer Sağlık Personeli
Tam süreli işyeri hekimi bulunduran işyerlerinde ve 10 dan az çalışanı olan işyerlerinde diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir
- 10 ila 49 çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 10 dakika
- 50 ila 249 çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 15 dakika,
- 250 ve üzeri çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 20 dakika, diğer sağlık personeli görevlendirilir.
Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerinde
İş Güvenliği Uzmanı
- 500’den az çalışanı bulunan işyerleri, çalışan başına ayda 20 dakika iş güvenliği uzmanı görevlendirir.
- Her 500 çalışan için tam süreli iş güvenliği uzmanı görevlendirir
- 500 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı için çalışan başına ayda 20 dakika olacak şekilde iş güvenliği uzmanı görevlendirir
İşyeri Hekimi
- 1000’ den az çalışanı bulunan işyerleri, çalışan başına ayda 10 dakika işyeri hekimi görevlendirir.
- Her 1000 çalışan için tam süreli işyeri hekimi görevlendirir
- 1000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı için çalışan başına ayda 10 dakika olacak şekilde işyeri hekimi görevlendirir.
Diğer Sağlık Personeli
Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde diğer sağlık personeli görevlendirme yükümlülüğü bulunmamaktadır
Az Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşverenlerinde
İş Güvenliği Uzmanı
- 1000’den az çalışanı bulunan işyerleri, çalışan başına ayda 10 dakika iş güvenliği uzmanı görevlendirir.
- Her 1000 çalışan için tam süreli iş güvenliği uzmanı görevlendirir
- 1000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı için çalışan başına ayda 10 dakika olacak şekilde iş güvenliği uzmanı görevlendirir.
İşyeri Hekimi
- 2000’ den az çalışanı bulunan işyerleri, çalışan başına ayda 5 dakika işyeri hekimi görevlendirir.
- Her 2000 çalışan için tam süreli işyeri hekimi görevlendirir
- 2000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı için çalışan başına ayda 5 dakika olacak şekilde işyeri hekimi görevlendirir
Diğer Sağlık Personeli
Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde diğer sağlık personeli görevlendirme yükümlülüğü bulunmamaktadır
Ayrıca yapılacak görevlendirmelere dair sürelerin belirlenmesinde 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu ile 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu kapsamındaki öğrenci statüsünde olan çırak ve stajyerler, çalışan sayısının toplamına dâhil edilmemelidir. İş güvenliği uzmanı görevlendirirken dikkat edilmesi gereken başka önemli bir husus ise tehlike sınıfına uygun belgeye sahip uzmanın görevlendirilmesidir. Mevzuat hükümlerine göre; iş güvenliği uzmanlarından;
(C) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli sınıfta, (B) sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda, (A) sınıfı belgeye sahip olanlar ise bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde çalışabilirler. Ayrıca, 6331 sayılı İSG Kanunun Geçici 4. maddesine göre çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde (A) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, 1/1/2018 tarihine kadar (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi; tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde ise (B) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü, 1/1/2017 tarihine kadar (C) sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi kaydıyla yerine getirilmiş sayılır.
İSG profesyonellerinin görevlendirildiği süreler içerisinde farklı bir görev verilmesi mümkün değildir. Görevlendirme süreleri İSG hizmetlerinin yerine getirilmesi için kullanılmalıdır.
Görevlendirilen kişilere çalışma ortamı sağlanması
Görevlendirilen kişi veya hizmet alınan kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirebilmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçların karşılanması işverenin (üst yönetimin) görevleri arasındadır.
İşbirliği ve koordinasyon
İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürüten kişiler arasında iş birliği ve koordinasyonun sağlanması gerekmektedir
Tedbirlere uymak
Görevlendirilen kişi veya hizmet alınan kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirler yerine getirilir.
Bilgilendirmek
Çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında çalışanlar bilgilendirilmelidir. Görevlendirilen kişi veya hizmet alınan kuruluşlar; başka işyerlerinden çalışmak üzere işyerlerine gelen çalışanlar ve bunların işverenleri de dahil olmak üzere bilgilendirme yapmakla yükümlüdür.
İş kazası ve meslek hastalıkları bildirimleri
Kamu kurumlarında işveren Kanunun 14 üncü maddesi uyarınca; bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutmalı ve gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenlemeli ve kanuni sürelerde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirimde bulunmalıdır. Ramak kala olaylar da incelenerek bunlar ile ilgili raporlar düzenlenmelidir.
Risk Değerlendirmesi
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalardır
Mevzuat
Risk değerlendirmesinin yasal dayanağı 20.06.2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 10. Maddesidir.
Risk değerlendirmesinin usul ve esaslarını düzenlemek üzere 29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
6331 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelik kapsamında tüm kamu kurumların da risk değerlendirmesi yapılması zorunludur.
İşveren Yükümlülükleri
- İşveren, risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür
- Risk değerlendirmesinin yapılması, işverenin İSG yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz
- İşveren görevli kişilere (Örnek: Risk Değerlendirmesi Ekibi) her türlü bilgi ve belgeyi temin eder.
Risk Değerlendirmesi Adımları
Risk değerlendirmesi, tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlar
- Tehlikeleri tanımlama
- Riskleri belirleme ve analiz etme
- Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması
- Dokümantasyon
- Çalışmaların güncellenmesi ve gerektiğinde yenilenmesi aşamalarını içerir
Çalışanların risk değerlendirmesi çalışması yapılırken ihtiyaç duyulan her aşamada sürece katılarak görüşlerinin alınması sağlanır.
Birden Fazla İşveren Olması Durumunda Risk Değerlendirmesi Çalışmaları
- Aynı çalışma alanını birden fazla işverenin paylaşması durumunda, yürütülen işler için diğer işverenlerin yürüttüğü işler de göz önünde bulundurularak ayrı ayrı risk değerlendirmesi gerçekleştirilir
- İşverenler, risk değerlendirmesi çalışmalarını, koordinasyon içinde yürütür, birbirlerini ve çalışan temsilcilerini tespit edilen riskler konusunda bilgilendirir
Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi veya Güvenlik Raporu Hazırlanması Gereken İşyerlerinde Risk Değerlendirmesi
6331 Sayılı İSG Kanunu’nun 29 uncu maddesi gereğince büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporu hazırlanan işyerlerinde; bu belge ve raporlarda değerlendirilmiş riskler, Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği’ne göre yapılacak risk değerlendirmesinde dikkate alınarak kullanılır.
Çalışanlara Hamilelik ve Doğum Hallerinde Sağlanan Haklar
İşyerinde çalışanlar, çalışan temsilcileri ve başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanlar ve bunların işverenleri; işyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri ile düzeltici ve önleyici tedbirler hakkında bilgilendirilir.
Risk Değerlendirme İşlemleri
Planlama
Kurumlarda risk değerlendirmesi yapılmadan önce risk değerlendirme ekibi belirlenmeli ve uygun risk değerlendirme metodu seçilmelidir.
Risk Değerlendirmesi Ekibi: Kamu kurumlarında gerçekleştirilecek risk değerlendirme çalışmaları için oluşturulacak ekip en az aşağıdaki kişilerden oluşmalıdır.
- İşveren veya işveren vekili (Müsteşar veya yetkilendirdiği bir idareci olabilir)
- İş Güvenliği Uzmanı ile İşyeri Hekimi
- Destek elemanları; Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişidir.
- Bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen, çalışmalar, tehlikeler ve riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar
- Çalışan temsilcileri ; 6331 Sayılı İSG Kanunu Madde 20’ye göre İşveren; işyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışanlar arasında yapılacak seçimle veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla, aşağıda belirtilen sayılarda çalışan temsilcisini görevlendirir;
İşyerlerinde Çalışan Sayısı | Çalışan Temsilci Sayısı |
2-50 | 1 |
51-100 | 2 |
101-500 | 3 |
501-1000 | 4 |
1001-2000 | 5 |
2001- | 6 |
Birden fazla çalışan temsilcisinin bulunması durumunda baş temsilci, çalışan temsilcileri arasında yapılacak seçimle belirlenir.
Çalışan temsilcileri, tehlike kaynağının yok edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için, işverene öneride bulunma ve işverenden gerekli tedbirlerin alınmasını isteme hakkına sahiptir
Görevlerini yürütmeleri nedeniyle, çalışan temsilcileri ve destek elemanlarının hakları kısıtlanamaz ve görevlerini yerine getirebilmeleri için işveren tarafından gerekli imkânlar sağlanır.
İşyerinde yetkili sendika bulunması hâlinde, işyeri sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak da görev yapar.
Risk Değerlendirmesi Ekibinin Yükümlülükleri
- İhtiyaç duyulduğunda işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alınabilir.
- Koordinasyon, işveren ya da işverenin görevlendirdiği risk değerlendirmesi ekibinde bulunan bir kişi tarafından sağlayabilir.
- İşveren, görevlilerin araç, gereç, mekân ve zaman gibi ihtiyaçlarını karşılar ve görevlileri kısıtlayamaz.
- Görevli kişiler işverenin sağladığı bilgi ve belgeleri korur
Risk Değerlendirmesi Metodolojileri
Risk analiz yöntemleri iki temel ayrımda değerlendirilebilir
- Kalitatif Yöntemler (Mantıksal)
- Kantitatif Yöntemler (Matematiksel)
Kantitatif (matematiksel) risk analizi, riski hesaplarken sayısal yöntemlere başvurur. Kantitatif risk analizinde tehdidin olma ihtimali, tehdidin etkisi gibi değerlere sayısal değerler verilir ve bu değerler matematiksel metotlar ile işlenerek risk değeri bulunur.
Diğer temel risk analizi yöntemi ise kalitatif (mantıksal) risk analizidir. Kalitatif risk analizi riski hesaplarken ve ifade ederken numerik değerler yerine yüksek, çok yüksek gibi tanımlayıcı değerler kullanır.
Risk analizi çalışmalarında yerine göre kullanılan bazı örnek metotlar şöyle sıralanabilir;
- 5*5 Matrix Metodu
- Fine Kinney Metodu
- Hata Türleri ve Etkileri Analizleri Metodu (Failure Modes and Effects Analysis -(FMEA))
- İşletilebilirlik Analizi Metodu (Hazard and Operability Studies-(HAZOP))
- Hata Ağacı Analizi Metodu (Fault Tree Analysis-(FTA))
- Olay Ağacı Analizi Metodu (Event Tree Analysis-(ETA))
Hangi risk analizi metodunu uygulamalısınız?
Yöntem seçiminde iki perspektif rol oynar;
- Kaynak: Personel, zaman, metodu iyi bilen bir ekip liderinin varlığı vb.
- Amaç: Analizi yapılacak kurumun/tesisin cinsi (kimya, metal vb.),sonuçların ne amaçla kullanılacağı, analizin derinliği ve kapsamı, analizi yapılacak tesisin/prosesin basit veya karmaşık olması vb.
Bu bağlamda, her kamu kurumu kendi kaynak ve amaçları doğrultusunda kullanacağı risk analizi metoduna karar vermelidir.
Uygulama (Tehlikelerin Tanımlanması, Risklerin Belirlenmesi ve Analizi, Dokümantasyon )
Tehlikeleri Tanımlama
- Tehlikeler tanımlanırken çalışma ortamı, çalışanlar ve işyerine ilişkin ilgisine göre asgari olarak aşağıda belirtilen bilgiler toplanır.
- İşyeri bina ve etkileri.
- İşyerinde yürütülen faaliyetler ile iş ve işlemler.
- Üretim süreç ve teknikleri.
- İş ekipmanları.
- Kullanılan maddeler.
- Artık ve atıklarla ilgili işlemler.
- Organizasyon ve hiyerarşik yapı, görev, yetki ve sorumluluklar.
- Çalışanların tecrübe ve düşünceleri.
- İşe başlamadan önce ilgili mevzuat gereği alınacak çalışma izin belgeleri.
- Çalışanların eğitim, yaş, cinsiyet ve benzeri özellikleri ile sağlık gözetimi kayıtları.
- Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu.
- İşyerinin teftiş sonuçları.
- İş kazası ve meslek hastalığı kayıtları.
- İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan olaylara ilişkin kayıtlar.
- Ramak kala olay kayıtları.
- Malzeme güvenlik bilgi formları.
- Ortam ve kişisel maruziyet düzeyi ölçüm sonuçları.
- Varsa daha önce yapılmış risk değerlendirmesi çalışmaları.
- Acil durum planları.
- Sağlık ve güvenlik planı ve patlamadan korunma dokümanı gibi belirli işyerlerinde hazırlanması gereken dokümanlar.
- Toplanan bilgiler ışığında; iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuatta yer alan hükümler de dikkate alınarak, çalışma ortamında bulunabilecek;
- Fiziksel
- Kimyasal
- Psikososyal
- Ergonomi
tehlike kaynaklarından ve bunların etkileşimlerinden ortaya çıkabilecek tehlikeler belirlenir ve kayda alınır.
Cenaze Ödeneğinden Yararlanma Şartları Nelerdir?
Tehlike belirlemesi yapılırken aşağıdaki hususlar, bu hususlardan etkilenecekler ve ne şekilde etkilenebilecekleri göz önünde bulundurulur
- İşletmenin yeri
- Ulaşım yolları
- İşyeri bina ve eklentilerinin plana uygunluğu
- İşyeri bina ve eklentilerinin yapı ve yapım tarzı
- İşyerinde yürütülecek her türlü faaliyet
- İşin yürütümü, üretim teknikleri, kullanılan maddeler
- Elektrik tesisatı, havalandırma ve benzeri yardımcı tesisat ve donanımlar
- Yanma, parlama veya patlama ihtimali olan maddeler
- Hijyen koşulları
- Çalışanların yeterli eğitimi almaması
Risklerin Belirlenmesi ve Analizi
- Tespit edilen her bir tehlikenin oluşturacağı risk için;
- Ne sıklıkla oluşabileceği
- Kimlerin, nelerin, ne şekilde ve hangi şiddette zarar görebileceği mevcut kontrol tedbirlerinin etkisi de göz önünde bulundurularak belirlenir
- Belirlenen riskler;
- İşletmenin faaliyetine ilişkin özellikleri
- İşyerindeki tehlike veya risklerin nitelikleri
- İşyerinin kısıtları
- Ulusal veya uluslararası standartlar esas alınarak seçilen yöntem(ler) kullanılarak analiz edilir
- Farklı işlerin yürütüldüğü bölümler varsa, bahsedilen adımlar tekrarlanır ve bölümlerin etkileşimleri de dikkate alınır.
- Analiz edilen riskler, en yüksek risk seviyesine sahip olandan başlayarak sıralanır ve yazılı hale getirilir
Dokümantasyon
Risk değerlendirmesi asgarî aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir
Risk Değerlendirmesi Dokümanında Bulunması Gerekenler
- İşyerinin ünvanı, adresi, işverenin adı
- Gerçekleştiren kişilerin isim, unvan ve belge bilgileri
- Gerçekleştirilme tarihi ve bitiş tarihi
- Risk değerlendirmesi işyerindeki farklı bölümler için ayrı ayrı yapılmışsa her birinin adı
- Belirlenen tehlike kaynakları ve tehlikeler
- Tespit edilen riskler
- Risk analizinde kullanılan yöntemler
- Risklerin önem ve öncelik sırasına göre analiz sonuçları
- Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, tarihleri, sonrasında tespit edilen risk seviyesi
Risk değerlendirmesi dokümanı elektronik ve benzeri ortamlarda hazırlanıp arşivlenebilir
Düzeltici ve Önleyici Kontrol Tedbirleri
Risklerin kontrolünde şu adımlar uygulanır.
- Planlama ; Analiz edilerek etkilerinin büyüklüğüne ve önemine göre sıralı hale getirilen risklerin kontrolü amacıyla bir planlama yapılır.
- Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması; Riskin tamamen bertaraf edilmesi, bu mümkün değil ise riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi için şu adımlar uygulanır;
- Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması.
- Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi.
- Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi.
- Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması; Kararlaştırılan tedbirlerin iş ve işlem basamakları, işlemi yapacak kişi ya da işyeri bölümü, sorumlu kişi ya da işyeri bölümü, başlama ve bitiş tarihi ile benzeri bilgileri içeren planlar hazırlanır. Bu planlar işverence uygulamaya konulur.
- Uygulamaların izlenmesi; Hazırlanan planların uygulama adımları düzenli olarak izlenir, denetlenir ve aksayan yönler tespit edilerek gerekli düzeltici ve önleyici işlemler tamamlanır
Risk Değerlendirmesinin Gözden Geçirilmesi ve Yenilenmesi
Yapılmış olan risk değerlendirmesi tehlike sınıfına göre aşağıdaki yıllarda yenilenir;
- Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri ; 2 Yıl
- Tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri; 4 yıl
- Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri; 6 yıl
Ayrıca, aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin, işyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir.
Çalışanların Eğitimi
Tüm kamu ve özel işyerleri 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına alınması ile birlikte birçok düzenleyici yönetmelik yayımlanmış ve ilgili mevzuatlarla işyerlerinin sağlaması gereken iş sağlığı ve güvenliği hizmetleriyle ilgili çeşitli zorunluluklar getirildiği daha önce konu edilmiştir. Bu zorunluluklardan en önemlilerinden biri çalışanların eğitimleridir.
Çalışanlara verilecek iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin usul ve esasları 28648 sayılı Resmi Gazete ’de yayımlanan Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’te belirtilmiştir. Yönetmelik, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında bulunan kamu dâhil tüm işyerlerini, bu işyerlerinde çalışanlara eğitim verecek kişi, kurum ve kuruluşları kapsamaktadır.
Kamu kurumları, işçi-memur veya işyerinin tehlike sınıfının ayrımı olmaksızın tüm çalışanlarına iş sağlığı ve güvenliği eğitimini aldırmak ile yükümlüdür. İSG eğitimi özellikle; işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilir. Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır.
Mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde, yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılamaz.
Kamu kurumlarının çalışanlarına sunduğu eğitimin temel beklentisi, yetişkin bireylere uygun içerikle güvenlik kültürü anlayışını benimsetecek bir yaklaşım olmalıdır.
Eğitimin maliyeti çalışanlara yansıtılmamalıdır ve eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayıldığı unutulmamalıdır.
Çalışanların ihtiyacı olan konuların seçilmesine özen gösterilerek teorik ve uygulamalı eğitimler düzenlenmelidir.
Diğer sağlık personelleri hangi işyerlerinde görevlendirilir?
Eğitimleri; çalışanlarda iş sağlığı ve güvenliğine yönelik davranış değişikliği sağlamayı ve eğitimlerde aktarılan bilgilerin öneminin çalışanlarca kavranmasını amaçlamalıdır.
Verilen eğitimin sonunda ölçme ve değerlendirme yapılmalı; değerlendirme sonuçlarına göre eğitimin etkin olup olmadığı belirlenerek, ihtiyaç duyulması halinde, eğitim programında veya eğiticilerde değişiklik yapılmalı veya eğitim tekrarlanmalıdır.
Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanların işe başlatılamayacakları hususuna dikkat edilmelidir.
Ayrıca, geçici iş ilişkisi kurulan işverenin, iş sağlığı ve güvenliği risklerine karşı çalışana gerekli eğitimin verilmesini sağlaması gerektiği unutulmamalıdır.
Kurumlar çalışanlarına, az tehlikeli sınıfta 3 yılda en az bir defa ve en az 8 saat, tehlikeli sınıfta 2 yılda en az bir defa ve en az 12 saat, çok tehlikeli sınıfta ise 1 yılda en az 1 defa ve en az 16 saat iş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitim vermek zorundadır. Bu eğitimlerin 4 saat ve katları şeklinde farklı zaman dilimlerinde de değerlendirilebileceği Yönetmelik ile hüküm altına alınmıştır.
Az tehlikeli işyerlerinde 8 saat /3 yılda
Tehlikeli işyerlerinde 12 saat / 2 yılda
Çok tehlikeli işyerlerinde 16 saat / yılda
Çalışanlara verilecek İSG eğitimleri aşağıdaki konu başlıklarını içermelidir.
- İşyerinde görevli İSG profesyonelleri,
- ÇSGB tarafından yetkilendirilen eğitim kurumları ve OSGB’ ler,
- Üniversiteler
- Kamu kurumlarının eğitim birimleri,
- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
- İşçi, işveren ve kamu görevlileri kuruluşları
Tarafından verilebilir.
Eğitim Konuları
- Genel konular
- Sağlık konuları
- Teknik konular
Düzenlenen eğitimler belgelendirilmelidir ve bu belgeler çalışanların özlük dosyalarında saklanmalıdır. Eğitim sonrası düzenlenecek belgede, eğitime katılan kişinin adı, soyadı, görev unvanı, eğitimin konusu, süresi, eğitimi verenin adı, soyadı, görev unvanı, imzası ve eğitimin tarihi yer almalıdır
Eğitimlerin işyeri dışındaki bir kurum tarafından verilmesi durumunda bu kurumun unvanı da düzenlenen sertifikada yer almalıdır
Çalışanların Sağlık Gözetimi
Çalışanların büyük bir bölümü iş sağlığı hizmetlerinden tam anlamı ile yararlanmadan çalışmaya devam etmektedir. Değişen çalışma koşulları, iş sağlığı hizmetlerine olan ihtiyacı da artırmaktadır. Temel iş sağlığı hizmetleri; ekonomi sektörüne, işletme büyüklüğüne, coğrafi alana veya iş sözleşmesinin içeriğine bakılmaksızın dünyadaki her çalışan birey için gerekli ve kamu kurumları içinde bir zorunluluktur. İş sağlığı hizmetleri önceden sağlanmamışsa, tüm kurumların bir hazırlık yönelimine ihtiyacı vardır.
Çalışma ortamının gözetimi ile çalışan sağlığı gözetimi temel iş sağlığı hizmetlerinin önemli bir parçasıdır.
İş Sağlığı Gözetimi Kavramı
Bu kavram, çalışma ortamının gözetimi ile çalışanın sağlık gözetiminin bileşkesidir. Çalışanların sağlığının korunması ve geliştirilmesi amacıyla mesleki hastalıkları önlemeye yönelik yapılan tıbbi muayene ve tetkikler ile tüm çalışmaların kayıt altına alınmasını, değerlendirilmesini ve bildirimini de içeren sağlığı koruyucu tüm çalışmalar, ilkyardım, acil tedavi, rehabilitasyon ve sağlığı geliştirme bu kavramın içindedir.
Tehlikeli Yerlerin Sınıflandırılması
Çalışanın mesleği, eğitimi, becerileri, öz geçmişi, aile yapısı, soy geçmişi, alışkanlıkları, fizik ve psikolojik yapısı bir bütün olarak ele alınmalıdır. Çalışma ortamı da bir bütün olarak değerlendirilmelidir. Fiziksel, kimyasal, biyolojik, psikososyal, ergonomik pek çok sorun bir arada çalışanın sağlığını tehdit etmektedir. Bir başka deyişle fiziksel, psikososyal ve kültürel yapısıyla bir bütün olarak ele alınan çalışanın etrafındaki tüm risk etkenleri bir bütün olarak değerlendirilmelidir.
Kamuya ait birimlerde sağlık gözetiminin yerine getirilmesinde idari amir asıl sorumlu olmakla birlikte, üst yönetim de gerekli çalışmaları yapmak ve yapılan çalışmaları izlemekten sorumludur
Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz. Alınması gereken sağlık raporları, işyeri sağlık ve güvenlik biriminde veya hizmet alınan ortak sağlık ve güvenlik biriminde görevli olan işyeri hekiminden alınır. Raporlara itirazlar Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen hakem hastanelere yapılır, verilen kararlar kesindir
Sağlık gözetiminden doğan maliyet ve bu gözetimden kaynaklı her türlü ek maliyet işverence karşılanır, çalışana yansıtılamaz. Sağlık muayenesi yaptırılan çalışanın özel hayatı ve itibarının korunması açısından sağlık bilgileri gizli tutulur
İşyerinde tehlike kaynakları ne ise o kaynağa uygun sağlık gözetimi planlanmalıdır. Bunun için de öncelikle işyerindeki tehlikeler belirlenmeli, kimlerin, nasıl zarar görebileceği saptanmalı, risklerin analizi yapılmalı, bunun sonucuna göre alınacak kontrol önlemlerine karar verilmeli ve önlemler uygulamaya konulup risk değerlendirmesi gözden geçirilmeli ve gerekli durumlarda güncellenmelidir. İşyeri hekimi bu görevlerini yerine getirmek için işyerini ve yapılan işi tanımalıdır.
İşyerinde temel görevi koruyucu hekimlik olan işyeri hekimi çalışanın sağlığını koruyabilmek, gözetebilmek için, işyeri durum saptaması yapmalı, çalışma koşulları ve çalışma ilişkileri hakkında bilgi sahibi olmalıdır. “Risk Değerlendirme” çalışmalarına katılmalı ve sonuçlarına hâkim olmalıdır. Risk değerlendirmesi ideal sağlık gözetiminin olmazsa olmazı ve sağlık gözetiminin ilk hareket noktasıdır.
İşyeri hekimi çalışanın “iş sağlığı gözetimi” ile işe başlamalıdır. İş sağlığı gözetimi
- Çalışma Ortamı Gözetimi, ; Çalışma ortamı gözetimi kapsamında yapılması öngörülen ölçüm ve analizler “İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında Yönetmelik” hükümlerine istinaden yetkilendirilen laboratuvarlar tarafından yapılır
Çalışanların Sağlık Gözetimi:
- İşe Giriş Muayenesi, Ek ve Tamamlayıcı Muayeneleri,
- Erken Kontrol Muayenesi, İşe Dönüş Muayeneleri,
- Aralıklı Kontrol Muayenesi (AKM),
- İşten Ayrılma Muayenesi ve Geç Muayeneleri,
- Uygun Kişisel Koruyucu Donanım (KKD) kullanımını,
- Bağışıklama,
- Erken tanı,
- Yer-İş Değişikliği,
- Sağlık ve Beslenme Eğitimi,
Kayıtların tutulması, verilerin değerlendirilmesi ve bildirilmesi konularını içermelidir.
İşyeri hekimi işyeri ortamını etkileyen; psikososyal, ergonomik, biyolojik, kimyasal ve fiziksel tehlike kaynaklarını ve riskli noktaları belirlemeli, risk faktörlerini saptamalıdır. Bu risklere maruz kalan çalışanların kimler olduğunu bilmelidir. İşyeri içinde bunları yaparken, önceden hazırlanmış, çalışanların adları, görevleri ve yaşlarının kayıtlı olduğu listeye gerekli notları düşmelidir. Kamu kurumlarında temel olarak büro hizmetleri değerlendiriliyor gibi görülse de yapılan çalışmalara göre vardiyalı çalışılan, gece çalışması yapılan, ağır iş yükü olan, yüksek tempolu çalışılan veya çalışma süresi uzun olan riskli çalışma türleri de saptanmalıdır.
Riskli çalışma koşulları işyeri hekimince bilinmelidir. İşyeri hekimi işyerinin genel hijyen koşullarını (işyerinin genel temizliği, içme suyu, kullanma suyu, yemek yapılan ve yenilen yerler, soyunma odaları ve dolapları, yıkanma yerleri, lavabo, tuvalet) saptamalı işyerindeki çalışma ilişkileri hakkında da bilgi sahibi olmalıdır. Kişisel ilişkiler (çalışanların; birbirleriyle, amirleriyle, sağlık çalışanlarıyla, işyeri yakınındaki başka işyeri çalışanlarıyla), toplu iş ilişkileri, sendikanın varlığı, kişilerin iş sağlığı ve güvenliğine yaklaşımı, alınan önlemlere yaklaşımı, işyerinde güvenlik kültürünün düzeyi ile ilgili gözlemlerde bulunmalıdır.
İşyeri hekimi çalışma ortamı ziyaretlerinde hem iyi bir gözlemci olmalı hem de çalışanlarla yaptıkları iş konusunda görüşerek bilgi ve deneyimini artırmalıdır. Bir kamu çalışanının karşılaşabileceği sağlık sorunları konusunda bilgi sahibi olmalıdır. Aynı çalışanın farklı günlerde farklı işler yapabileceği, farklı yerlerde görev alabileceği, farklı tehlike kaynaklarından etkilenebileceği göz önünde bulundurulmalıdır.
Yapılan tüm iş sağlığı temelli çalışmalar iş güvenliği ile birlikte ele alınmalı, işyerinin genel sağlık hareket planı oluşturulmalıdır. Tüm çalışanların sağlıklı bir ortamda çalışmaları, sağlıklarının korunması ve gelişen olumsuzlukların takip altında tutularak mümkün ise tedavi edilmesi, mümkün olmadığı durumlarda sağlık sorunlarının ilerlemesinin önlenmesi işyerinde sağlık gözetiminin temel unsurlarındandır.
Ana amacın önleyici sağlık hizmetleri olduğu göz önünde bulundurularak planlama, işyerinin tüm kısımları ve tüm çalışmaları için yapılmalı ve planlamaya göre sağlık gözetimi hayata geçirilmelidir.
Çalışanların sağlık (periyodik) muayeneleri
- Az tehlikeli işyerleri çalışanları ; 5 yılda bir
- Tehlikeli işyerleri çalışanları; 3 yılda bir
- Çok tehlikeli işyerleri çalışanları; 1 yılda bir
- Özel politika gerektiren grupta yer alan çalışanlar 6 ayda bir yenilenir.
Acil Durum Planı;
Acil durum planı ile ilgili olarak buradaki bağlantıdan faydalanılabilinir.
Kamu Kurumlarında İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu
İş sağlığı ve güvenliği; işyerlerinde iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesi için gerekli bütün faaliyetleri kapsayan bir konu olup işveren ile çalışanın birlikte etkili iletişim, eşgüdüm ve katılımıyla yönelebilecek bir yapıdır. İşyerinde bulunan herkesi kapsayan bir yaklaşım, kaza ve hastalıkları önleme çalışmalarında başarıyı doğrudan etkilemektedir. İşverenin kazaları önlemek için çalışanı gözetme borcu olduğu kadar, çalışanın da işverenin bu borcunu yerine getirebilmesine destek olma zorunluluğu vardır.
İşverenin sağlık ve güvenlik risklerini etkili bir biçimde yönetme sorumluluğu bulunduğu kadar çalışanın da verilen eğitimleri alma, oluşturulan talimatları uygulama, alınan tedbirleri koruma ve işyerlerinde gördüğü tehlikeleri bildirerek sürekli iyileşmeye katılım sağlama görevi vardır. Durum böyle olunca sağlıklı ve güvenli işyeri oluşturmada her iki tarafın karşılıklı iletişiminin sağlanacağı, değerlendirmede bulunabileceği, faaliyetlerini programlayabileceği, ortaya çıkan problemlere çözüm bulabileceği ve başarı seviyelerini gözden geçirebileceği bir ortam ve zemin oluşturulması gerekir ki bu zemin işyerlerinde kurulan iş sağlığı ve güvenliği kuruludur.
Kamu kurumlarında etkin bir yapı olan iş sağlığı ve güvenliği kurullarınca iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun olarak verilen kararları uygulamak işverenlerin temel yükümlülüklerindendir.
İş sağlığı ve güvenliği kurulu kurulması için şartlar;
- 50 ve daha fazla çalışan çalıştırma,
- 6 aydan daha fazla süreli iş yapma
50 ve daha fazla çalışan sayısı kapsamına, memurlar da dahil olmak üzere işyerinde sigortalı olarak gözüken herkes girmektedir
Altı aydan fazla süren asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu hallerde kurulumun oluşumu Yönetmelikte şu şekilde yer almaktadır;
- Asıl işveren ve alt işveren tarafından ayrı ayrı kurul oluşturulmuş ise, faaliyetlerin yürütülmesi ve kararların uygulanması konusunda iş birliği ve koordinasyon asıl işverence sağlanır.
- Asıl işveren tarafından kurul oluşturulmuş ise, kurul oluşturması gerekmeyen alt işveren, koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar.
- İşyerinde kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren, alt işverenin oluşturduğu kurula iş birliği ve koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar
- Kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren ve alt işverenin toplam çalışan sayısı elliden fazla ise, koordinasyonu asıl işverence yapılmak kaydıyla, asıl işveren ve alt işveren tarafından birlikte bir kurul oluşturulur.
İş Güvenliği Uzmanı Yangın Eğitimi Verebilir mi?
Aynı çalışma alanında birden fazla işverenin bulunması ve bu işverenlerce birden fazla kurulun oluşturulması hâlinde işverenler, birbirlerinin çalışmalarını etkileyebilecek kurul kararları hakkında diğer işverenleri bilgilendirmelidir
İş Sağlığı ve Güvenliği Kurullarının Oluşturulması
İSG Kurulu aşağıda özellikleri belirtilen kişilerden oluşur;
- İşveren veya işvereni temsil etmeye tam yetkili işveren vekili; Bu kişi kurul başkanıdır.
- İş güvenliği uzmanı; Bu kişi kurul sekreteridir.
- İşyeri hekimi; Bu kişi kurul üyesidir.
- İnsan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi; Personel müdürü, insan kaynakları, endüstriyel ilişkiler veya mali ve idari işler diye adlandırılabilen birim sorumlularından biri veya bu bölümde çalışanların arasından bağlı bulunduğu bölümü temsil etme yeteneğine sahip olan bir kişi.
- Varsa sivil savunma uzmanı; Deprem, savaş ve doğal afet gibi olaylarda sivil savunma müdürlüklerinin istekleri doğrultusunda verilen eğitimleri alıp sivil savunma uzmanı olarak yetiştirilmiş ve işyerinde bu görevi yapan kişi eğitim almamış olsa bile işveren işyerinde ilan etmek şartıyla çalışanlarından birini sivil savunma uzmanı atayabilir.
- Varsa Formen ustabaşı veya usta; İşyerinde ilk amir pozisyonunda iş yapan formen, ustabaşı veya usta ya da bu pozisyona muadil çalışanların temsilcisi olan kurul üyesidir. Eğer bu kişiler birden fazla ise aralarında yaptıkları seçimle belirlenen kişi temsilcileri olur. Bir de yedek temsilci seçilir
- Çalışan temsilcisi, işyerinde birden çok çalışan temsilcisi olması halinde baş temsilci; ş temsilci; İşveren tarafından, kurulun üyelerine ve yedeklerine iş sağlığı ve güvenliği konularında eğitim verilmesi sağlanır. Asıl işveren alt işveren ilişkilerinde ortak kurul oluşumunda eğitimden her iki işveren birlikte sorumludur. İşyerinde yetki alıp sözleşme bağlamış sendika varsa ve temsilcisi seçilmiş veya atanmış ise bu kişi kurul üyesidir. Sendika temsilcisi birden çok ise aralarından seçimle belirledikleri biri, sendika temsilcisi yoksa çalışanların yarısından fazlasının katıldığı bir toplantıda çoğunlukla seçilen kişi kurul üyesi olur. Çalışan temsilcisinin de bir yedeği seçilir.
6331 sayılı Kanuna ve ilgili yönetmelik maddelerine istinaden kurumunuzda iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi bulundurma yükümlülüğünüz başlamadıysa bu kişiler olmadan İSG kurulu kurmanız gerekmektedir.
İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulunun Çalışma Usulleri
Kurullar ayda en az bir kere toplanır. Ancak kurul, işyerinin tehlike sınıfını dikkate alarak, tehlikeli işyerlerinde bu sürenin iki ay, az tehlikeli işyerlerinde ise üç ay olarak belirlenmesine karar verebilir;
- Toplantının gündemi, yeri, günü ve saati toplantıdan en az kırk sekiz saat önce kurul üyelerine bildirilir.
- Ölümlü, uzuv kayıplı veya ağır iş kazası halleri veya özel bir tedbiri gerektiren önemli hallerde kurul üyelerinden herhangi biri kurulu olağanüstü toplantıya çağırabilir.
- Kurul toplantılarının günlük çalışma saatleri içinde yapılması asıldır.
- Kurul, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile işveren veya işveren vekili başkanlığında toplanır ve katılanların salt çoğunluğu ile karar alır. Çekimser oy kullanılamaz.
- Her toplantıda, önceki toplantıya ilişkin kararlar ve bunlarla ilgili uygulamalar hakkında başkan veya kurulun sekreteri tarafından kurula gerekli bilgi verilir ve gündeme geçilir.
- Her toplantıda, görüşülen konularla ilgili alınan kararları içeren bir tutanak düzenlenir.
- Toplantıda alınan kararlar gereği yapılmak üzere ilgililere duyurulur.
İSG kurulunun Yükümlülükleri
Kurullar, yapacakları tekliflerde, bulunacakları tavsiyelerde ve verecekleri kararlarda işyerinin durumunu ve işverenin olanaklarını göz önünde bulundururlar
Kurul üyeleri, görevleri nedeniyle işyerlerinin yapım ve üretim teknikleri, ticari sırları ve ekonomik durumları hakkında gördükleri ve öğrendiklerini gizli tutmak zorundadırlar.
Kurullar, iş sağlığı ve güvenliği yönünden teftiş yapmaya yetkili Bakanlık iş müfettişlerine işyerlerinde yapacakları teftiş ve incelemelerde kolaylık sağlamak ve yardımcı olmakla yükümlüdür.
İSG Kurulunun Görev ve Yetkileri
İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulunun İSG ile ilgili görev ve yetkileri şu şekilde sıralanabilir;
- Çalışanlara rehberlik yapma; Kurul çalışanlara sağlıklı ve güvenli çalışmanın yol ve yöntemlerini gösterecek çalışmalar yapar. Hazırlanmış olan işyeri iç yönetmeliği, işyeri iletişim yöntemleri ve çalışanların hak ve sorumluluklarının neler olduğunun öğrenilmesini sağlar.
- Tehlike ve kontrol yöntemlerini değerlendirme; Kurul, işyerindeki tehlikelerin belirlenmesinde, tehlikelerin oluşturacağı risklerin değerlendirmesinde ve kontrol yöntemlerinin tespitinde en üst karar organıdır. Başkanın onayının ardından risk kontrol yöntemleri olarak kabul edilmiş tedbirler faaliyet programına dahil edilir, iç denetimle tedbirlerin etkinliği sorgulanır.
- Kaza, hastalık ve ramak kala olayların araştırılması; İşyerinde meydana gelen kazaların, meslek hastalıklarının, tehlike bildirimlerinin veya ramak kala olayların sebeplerinin neler olduğunun araştırılması aynı tür olay tekrarının önlenmesi, tehlikelerin ortadan kaldırılması veya kontrol edilmesi için zorunlu bir çalışmadır.
- İSG eğitimi; Kurul bu programları çalışanların eğitimini düzenleyen çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik çerçevesinde yapar ve uygular. Kurul, eğitimin etkinliğini iç denetimlerle takip edip değerlendirir. Amacına ulaşmayan eğitimlerin başarısızlık sebeplerini araştırır ve mümkün olan en kısa sürede başarısız olan çalışanlara yönelik eğitimin tekrar yapılmasını sağlar.
- Bakım ve onarımlarda güvenliğin sağlanması; Bakım ve onarım gibi faaliyetler ki bu faaliyetlere temizlik de katılabilir, işyerindeki risklere karşı kontrol yöntemlerinin uygulama zorluğu olan faaliyetlerdir. Kurul üretim çalışmasının dışındaki faaliyetlere özel karşılaşılabilecek tehlikeleri, oluşturacağı riskleri ve kontrol yöntemlerini belirlemek veya belirlenmesini sağlamak durumundadır
- Olağanüstü durumlarla mücadele etme; İşyerinde meydana gelebilecek yangın, deprem, fırtına ve sel gibi doğal olaylar, sabotajlar ve savaş halleri ve benzeri durumlara işyerinin hazırlıklı olması için bir acil durum planı hazırlanması, organizasyon yapılması, mücadele ekipleri oluşturulması ve ekiplerin görevlerini yapabilmeleri için gerekli eğitimin alınması, ekiplerin gerçekleşebilecek olağanüstü duruma tepki verme yeteneklerinin canlı tutulması için olağanüstü durum senaryoları hazırlanarak müdahale ve tahliye tatbikatlarının yapılması, işyerinde olağanüstü durumlarla mücadelede temel gerekliliklerdir.
Yıllık rapor hazırlanması; Kurul, yılda bir kez iş sağlığı ve güvenliği faaliyetleri ile ilgili durum tespiti yapmak üzere bir değerlendirme raporu hazırlar. Bir yıl boyunca yapılanlar gözden geçirilir. Yıllık raporda şu konuların açıklanmasında yarar vardır;
İş Güvenliği Uzmanları ve İşyeri Hekimlerinin Hizmet Süreleri Nasıl Belirlenir?
- İSG politikasının çalışanlarca ne kadar benimsendiği,
- Hedeflerin ne kadar gerçekleştiği,
- Mevzuatın ne kadar karşılandığı,
- Çalışanların katılımının ne kadar olduğu,
- İSG planlarının yeterliliği
- Programların uygulanma durumu
- Eğitimlerin etkili olup olmadığı,
İç ve dış denetimler
Meydana gelen iş kazaları çerçevesinde faaliyetlerin sonuçları değerlendirilir. Takip eden yıl için yapılacak faaliyetlerin ve programların neler olması gerektiği bu raporda belirtilir
İç Yönerge; Kurul; işyerinin niteliğine uygun bir iş sağlığı ve güvenliği iç yönerge taslağı hazırlar, işverenin veya işveren vekilinin onayına sunar ve yönergenin uygulanmasını izleyerek sonuçlarını rapor haline getirip alınması gereken tedbirleri belirler ve kurul gündemine alır.
Çalışmaktan Kaçınma Hakkı; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 13 üncü maddesinde belirtilen çalışmaktan kaçınma hakkı talepleri ile ilgili, Kurul acilen toplanarak karar verir.
Önleme Politikası; İşyerinde teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmeye yönelik çalışmalar Kurul tarafından yapılır.
Kurul üyelerinin kendilerine verilen görevleri yapmalarından dolayı hakları kısıtlanamaz, kötü davranış ve muameleye maruz kalamazlar
Gebe ve Emziren Kadın Çalışanları ile Emzirme Odası ve Çocuk Bakım Yurtları
6331 sayılı Kanun kapsamında gebe veya emziren kadın çalışanlar ile emzirme odası ve çocuk bakım yurtları hususlarında 16/8/2013 tarihli ve 28737 sayılı Resmi Gazete’de “Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik” yayımlanmıştır. Buna göre kamu kurumlarında Yönetmeliğin “Uygulamada öncelik” başlıklı 5 inci maddesinde; Yönetmelik hükümlerinin uygulanırken öncelikle çalışanın tabi olduğu ilgili mevzuat hükümlerinin dikkate alınacağı; kendi özel mevzuatlarında hüküm bulunmaması halinde ise bu Yönetmelik hükümleri uygulanacağı düzenlemesine yer verilmiştir.
Gebe veya Emziren Kadın Çalışanlar
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamındaki gebe ve emziren kadın çalışanlar için bu Kanunda özel hükümler bulunmaktadır. Dolayısıyla, 657 sayılı Kanun kapsamındaki çalışanlar için öncelikle bu Kanun ilgili hükümleri uygulanır, burada hüküm bulunmaması halinde ise 6331 sayılı Kanun ile “Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik” hükümleri uygulanacağı açıktır.
Örneğin, 657 sayılı Kanunun 101 inci maddesinin birinci fıkrası «Günün yirmi dört saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan Devlet memurlarının çalışma saat ve şekilleri kurumlarınca düzenlenir.» hükmü ile kurumların kendi iç düzenlemelerini yapabilecekleri düzenlenmiştir. Bu iç düzenlemeler Yönetmeliğin 5 inci maddesinde bahsi geçen mevzuat düzenlemesi olarak kabul edilemez.
Kurumlar yapacakları iç düzenlemeyi başta 657 sayılı Kanun hükümleri olmak üzere ve bu Kanun kapsamındaki personeli de kapsayan ve bu hususları düzenleyen başka emredici mevzuat varsa bu mevzuat çerçevesinde yapacaklardır. Dolayısıyla gebe ve emziren kadın çalışanı bulunan kurumların 101 inci madde kapsamında yapacakları çalışma şekil ve saatleri düzenlemeleri öncelikle 657 sayılı Kanunda açıkça düzenlenen hükümlere aykırılık teşkil etmeyecek, bu Kanunda bulunmayan hükümler açısından ise tüm çalışanları kapsayan 6331 sayılı Kanun ile “Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik” hükümlerine aykırı olmayacaktır.
Emzirme Odası ve Çocuk Bakım Yurtları Açma/Kurma Zorunluluğu
6331 sayılı Kanun kapsamındaki tüm işyerlerinde; yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun 100-150 kadın çalışan varsa emzirme odası bulunmalıdır. Benzer şekilde kadın çalışan sayısının 150’den fazla olması durumunda 0-6 yaşındaki çocuklar için yurt kurulur. Oda ve yurt açma yükümlülüğünün belirlenmesinde, işverenin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan tüm işyerlerindeki kadın çalışanların toplam sayısı dikkate alınır.
Birden fazla işveren ortaklaşa oda ve yurt kurabilecekleri gibi, yurt, işyerine 250 metreden daha uzaksa işveren taşıt sağlamakla yükümlüdür. Diğer yandan oda ve yurt açma yükümlülüğünü, kamu kurumlarınca yetkilendirilmiş yurtlarla yapacakları anlaşmalarla da yerine getirebilirler.
Bunun için oda ve yurt açma yükümlülüğü bulunan kurumların, bu yükümlülüklerini kamu kurumlarınca yetkilendirilmiş yurtlarla yapacakları anlaşmalarla yerine getirmeleri halinde, 3/6/2011 tarihli ve 633 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine dayanılarak hazırlanan 30/4/2015 tarihli ve 29342 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Özel Kreş ve Gündüz Bakımevleri ile Özel Çocuk Kulüplerinin Kuruluş ve İşleyiş Esasları Hakkında Yönetmelik” hükümleri devreye girmektedir.
Bu hususta Devlet memurlarının çocukları için açılacak olan çocuk bakım evleri ile ilgili hükümler 8/2/1987 tarihli ve 19658 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan “Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca Açılacak Çocuk Bakımevleri Hakkında Yönetmelik hükümleri öncelikli olarak uygulanacaktır.
İş Sağlığı ve Güvenliği Bütçelendirmesi
Kamu kurumlarında iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sağlanmasında temel etkileyici hususlardan biri de bütçelendirmedir. İş sağlığı ve güvenliği hizmetinin gerekliliklerinin yerine getirilmesi ve hizmetin devamlılığının sağlanması adına bütçelendirmenin planlı şekilde yapılması gerekmektedir
Bütçe hazırlıkları sırasında, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili ihtiyaç duyulacak kalemler titizlikle belirlenmeli, önceki yıllarda iş sağlığı ve güvenliği önlemleri için harcanan tutarlar dikkate alınarak sonraki dönemler için bu kalemde ihtiyacı sağlayacak miktarlarda belirleme yapılmalıdır
Ayrıca hizmetin nasıl ve nerden sağlanacağı konusunda da belirleme yapılmalı ve bu kalem de bütçeye dâhil edilmelidir. Bütçe ile ilgili çalışan birimlerin, İSG hizmetinin sunum modelinden, yapılmış olan risk değerlendirmesi sonuçlarından ve revizyonlarından haberdar olması ve hazırlıklarda bu hususları veri olarak kullanılması oldukça önemlidir.
Kamu kurum ve kuruluşları için kurum içi ve/veya bağlı kuruluşlar ile ilgili iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri için bütçe döneminden önce;
Risk değerlendirmesi kimler tarafından yapılır?
- Kurum içerisinden ya da bir başka kurumdan personel görevlendirilmesi durumunda, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 8’nci maddesinde belirtilen iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimine ödenecek olan ücretler (Kamu kurum ve kuruluşlarında ilgili mevzuata göre çalıştırılan işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanı olma niteliğini haiz personel, gerekli belgeye sahip olmaları şartıyla asli görevlerinin yanında, belirlenen çalışma süresine riayet ederek çalışmakta oldukları kurumda veya ilgili personelin muvafakati ve üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilebilir.
- Bu şekilde görevlendirilecek personele, görev yaptığı her saat için (200) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı tutarında ilave ödeme, hizmet alan kurum tarafından yapılır. Bu ödemeden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılmaz. Bu durumdaki görevlendirmeye ilişkin ilave ödemelerde, günlük mesaiFazla mesai; 4857 sayılı İş Kanununa göre, haftalık 45 saati aşan çalışmaları ifade etmektedir. Denkleştirme esasının uygulandığı haller... saatlerine bağlı kalmak kaydıyla, aylık toplam seksen saatten fazla olan görevlendirmeler dikkate alınmaz.)
- Acil durum planlarının hazırlanması için yapılacak çalışmalar,
- Yangınla mücadele ve ilk yardım eğitimleri ve bu konularla ilgili saha içi uygulamalar,
- İşyerinde yapılacak kontrol ve ölçümler,
- Risk değerlendirmesi ile ilgili teknik araştırma ve bu değerlendirme sonrasında alınacak önlemler
- Kişisel koruyucu donanım temini,
- Çalışanların periyodik muayeneleri ve meslek hastalıklarının tespiti ve önlenmesi için alınacak tedbirler,
- Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimleri,
- Gerekliyse güvenlik raporu veya büyük kaza önleme politika belgesinin düzenlenmesi gibi yapılacak çalışmalar ile ilgili giderleri,
kapsayan İş Sağlığı ve Güvenliği Bütçe Raporu’nun hazırlanması faydalı olacaktır. Bu rapor, varsa İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu’na yoksa işveren ya da işveren vekiline sunulmalı ve onay doğrultusunda bütçe kalemlerinin belirlenmesinde temel verilerden biri olarak kullanılmalıdır
Ayrıca bir önceki dönemlerde yapılan iş sağlığı ve güvenliği çalışmaları ve bu çalışmalar için yapılan harcamalar da dikkate alınmalı ve ileriye yönelik planlamalar yapılmalıdır.
Bütçe hazırlanırken; iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin ne şekilde temin edileceği ve hizmet sunum modeli de ele alınmalıdır.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında kamu sektörüne ait işyerlerine uygulanacak idari para cezaları bu Kanunun 26ncı maddesinde düzenlenmiştir.
İhale ile İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerinin Temini
Hizmetin harici iş sağlığı ve güvenliği hizmeti sağlayıcılarından ihale edilerek temin edilmek istenmesi durumunda, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun ilgili hususları dikkate alınarak rapor hazırlanmalı ve ihale dokümanları bu rapor doğrultusunda düzenlenmelidir. Ayrıca Kanunun 6’ncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarının; iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini, Sağlık Bakanlığına ait döner sermayeli kuruluşlardan doğrudan alabileceği hususu da alternatifler arasında değerlendirilmelidir.
Alınacak hizmet ya da hizmetlerin 4735 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinde belirtilen doğrudan temin sınırları ve yine aynı Kanun’un 21’inci maddesinin b, c ve f bentlerinde belirtilen ihale yapılmaksızın pazarlık usulü temin sınırları içerisinde kalıp kalmaması durumunun saptanması da etkinlik açısından gerekmektedir. Doğrudan veya pazarlık usulü hizmet alımı şartları içerisinde kalmayan ihalelerin iş ve işlemlerinde, Kamu İhale Kanunu’nda belirtilen ihale ilan, itiraz ve sözleşme imzalama süreleri ile mevcut risk değerlendirmeleri sonucunda alınması gereken tedbirlerin öncelik durumları dikkate alınmalıdır.
İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili bazı hususların acil düzenleme gerektirecek yapıda olabileceği de göz önünde bulundurulmalı ve düzenlemeler bu yönde de uygulanabilir olmalıdır.
Ayrıca yapılacak çalışmalarda;
İş Kazası Kapsamına Giren Durumlar
- İdari şartnamede yer alması zorunlu hususlardan biri olan isteklilerde aranılan şartlar, belgeler ve yeterlik kriterleri içerisinde, hizmet sağlayıcının merkez ve şubelerinin yetki belgeleri bulunmalıdır. Bununla birlikte; İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği’nin 21’inci ve 22’nci maddelerine göre hizmet sağlayıcının merkez ve şubelerinin yetki belgelerinin geçerliliği ile işin yürütümünde çalışacak olan personelin belgelerinin geçerlilik durumları ve hizmet sunucusundaki çalışma durumları sorgulanmalıdır.
- Birden fazla ili kapsayan hizmet alımı ihalelerinde Kamu İhale Kanunu’nun 14’üncü maddesinde belirtilen hususlar dâhilinde, harici hizmet sağlayıcıların İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği’nin 12’nci maddesin beşinci fıkrasına göre o illerde faaliyet gösterip gösteremeyeceğine dikkat edilmelidir.
- Kamu İhale Kanunu’nun 15’inci maddesinde belirtilen alt yükleniciler ile ilgili hususların, İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği’nin 13’üncü maddesinin dördüncü fıkrasına göre iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin tamamını ya da başka bir kişi ya da kuruma devredilmesinin mümkün olamamasından dolayı geçerliliğinin olmadığına dikkat edilmelidir.
- Mevcut risk değerlendirmelerinde alınması gereken tedbirlerin aciliyet durumu göz önüne alınarak, Kamu İhale Kanunu’nun 21’inci maddesinin b bendinde yer alan “Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması” hükmünün kullanılması idarenin onayı alınarak sağlanmalıdır.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarının İhale Edeceği İşlerde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yükümlülükleri
Kamu kurum ve kuruluşunun yıl içerisinde ihale edeceği her türlü işte de bu rapor her iş için ayrı ayrı tutulmalı ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 7’nci maddesindeki sözleşme maddelerinde zorunlu tutulan iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülükler maddesi içerisinde sözleşmelere eklenmelidir.
Kaynaklar;
Neden İş Güvenliği Makaleleri
Ödüllü İş Güvenliği Karikatürleri