İş Makinelerinde Risk Analizi Çalışmaları

İş kazalarını incelerken, iş kazası tanımının uluslararası çalışma örgütü ILO’ya göre, “önceden planlanmamış, bilinmeyen ve kontrol altına alınmamış olan etrafa zarar verecek nitelikteki olayların tümü” olarak belirlemek mümkündür. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, “önceden planlanmamış çoğu kişisel yaralanmalara, makinelerin ve araç gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olay” olarak iş kazası tanımlanmıştır.

Risk Değerlendirme Analizi

Risk değerlendirme, “işyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalar” olarak ifade edilmektedir.

İş Kazalarının en önemli nedenlerinden birisi kritik bölgelerde RİSK ANALİZLERİNİN yapılmamış ya da eksik yapılmış olmasıdır.

Biz de bazı iş ekipmanları için hazırlamış olduğumuz RİSK ANALİZLERİNİ paylaşmak istiyoruz. Bir akışkan içinde dönmekte olan silindirik ya da küresel bir katı cisme, bu cisimle akışkanın birbirlerine göre devinimde olmaları durumunda, yanlamâsına etki eden bir kuvvetin ortaya çıkması.

Risk Analizi Yapılan İş Ekipmanlarının Risk Yöntemi

Risklerin tespitine yönelik çalışmaya örnek olarak uygulanan risk analizi yönteminde, MATRİS YÖNTEMİ seçilmiştir. Bu metodun seçilmesinin nedeni olası risklerin sonuçlarının derecelendirilebilmesidir. Tehlikenin gerçekleşmesi durumunda, bu tehlikenin insan, işyeri ve çevre üzerinde oluşturacağı zarar ya da hasarın şiddetinin değerlendirilmesi yapılabilir. Risk değerinin büyüklüğüne yani yüksekliğine göre alınacak önlemlerin aciliyeti ve önlem olarak ne yapılabileceği belirlenir ve risk analizi çalışması tamamlanır.

Risk analizi; tüm proseslerde, riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve bu risklere karşı tahammül edilip edilemeyeceğine karar vermektir. BS 8800’e göre risk analizi metodu; “riskin büyüklüğünün tahmin edilmesini ve riskin kabul edilebilir olup olmadığının tanımlanmasını kapsayan süreçtir”.

 

Risk Analizi Yapılan İş Ekipmanları

1. Traktör ve traktör ataşmanı risk analizi çalışması
2. SSG (shiptoshoregantry)vinç risk analizi çalışması
3 Stacker (dolu ve boş konteyner taşıyıcısı risk analizi çalışması
4. RTG (Lastik tekerlekli portal vinç) iş makinası risk analizi çalışması
5. MHC (gottwald) mobil liman vinci risk analizi çalışması
6. Forklift (çatallı kaldırıcı, istif makinesi) risk analizi çalışması
7. Elleçleme, çok ataşmanlı iş makinası risk analizi çalışması

 

Yapılan risk analizi çalışmasına göre kullanılan iş makinelerinden kaynaklı kaza olma olasılığı göz ardı edilemeyecek kadar yüksektir. İş makineleri ile yaşanan iş kazalarının en başında bakım esnasında önlem alınmamasından kaynaklı kazalar olduğu görülmektedir. Yapılan değerlendirmede iş kazaları; tahmil ve tahliye işlemleri ile birlikte yükün içerik, boyut, süre aşımı vb. planlama, operasyon gerekçelerine göre farklı yerlerde stoklanması sırasında donanım arızası veya arızalı donanım kullanılması ile yüklerin düşmesi sonucunda meydana gelen kazalara sıklıkla rastlanılmaktadır.

Kazaların diğer sebebi ise çalışanın kişisel koruyucu donanım kullanılmaktan kaçınmasıdır. Taşıma hizmetlerinde yükün mekanik teçhizatlar ile bir alandan başka bir alana taşınırken, araç personelinden veya yaya personelden kaynaklı kazalar meydana gelmektedir.

İstiflemede kullanılan iş makinaları operatörleri tarafından güvensiz şekilde kullanılması ve limandaki hız sınırlarının geçilmesi sonucu kazalar meydana gelebilmektedir. Gemilerde yükleme ve boşaltma operasyonları dikkatsizlik, eğitimsizlik ve izleme gözetme eksikliği vb. birçok nedenden dolayı daima potansiyel tehlike kaynağıdır.

Sapan kesilmesi, yük teli kesilmesi, yük düşmesi, vinç düşmesi, yük kayması, yük iplerinin kesilmesi gibi olaylar o civarda bulunan personel için büyük tehlike arz eder.

İş makinelerinin periyodik kontrolleri önemlidir. Vinç (bomunu indirip kaldıran) cendere halatının kopması sonucu kanca ve makara grubu  bir işçinin üzerine düşerek hayatını kaybetmesine sebebiyet vermiştir.

 

Forkliftlerde Risk Analizi Çalışması

Aktivite	Tehlike	Tehlikenin Kök Sebebi	Tehlikeden Dolayı Kaynaklanacak Riskler	Etkiler	Maruz Kalan Kişiler	Olasılık	Şiddet	Risk	Önem Derecesi
Yükleme ve tahliye	Forklift çalışma alanına kamyon, tır ve çalışanların girmesi	Forklift çalışma alanına çalışanların ve araçların kontrolsüz girmesi	Forklift ve araçların çarpışma riski, çalışanları ezme riski	Maddi hasarlı kaza, can kaybı, yaralanma	Kamyon ve tır şoförleri, konteyner istif sahası çalışanları	4	5	20	1
Bakım, tamir ve kontrol işleri	Dizel motor elektrik bağlantıları	Gerekli güvenlik önlemleri alınmadan işe başlanması	Elektrik çarpma riski	Yaralanma	Forklift iş makinesi operatörü,elektrik ustaları, motor mekanik ustaları	2	4	8	2
Bakım, tamir ve kontrol işleri	Çalışır durumdaki dizel jeneratörün hareketli döner parçaları	Hareketli döner aksamlar	Vücut uzuvlarının temas etmesi sonucu uzuvların yaralanması, sıkışması riski	Yaralanma	Motor mekanik ustaları, elektrik ustaları	3	3	9	2
Bakım, tamir ve kontrol işleri	Forklift iş makinesi üzerinde bulunan elektrik devreleri	Elektrik akımına maruziyet	Elektrik çarpma riski	Yaralanma	Elektrik ustaları	2	4	8	2
Bakım, tamir ve kontrol işleri	Makine bağlantı noktaları üzerinde yapılan pim çıkarma işlemleri	Makine üzerinde bulunan parçaların savrulması	Aparatların savrulması, çıkması nedeniyle çalışanlara zarar vermesi	Yaralanma	Atölye ustaları, motor mekanik ustaları	3	3	9	2
Lastik değişimi	Makinelerde yapılan lastik değişimleri	Lastik içerisinde bulunan yüksek hava basıncı, lastiklerin sabitlenmesini sağlayan bileşenler	Lastiğin çıkarılması esnasında çalışanı ezme riski	Yaralanma	Motor mekanik ustaları, dış servis	4	3	12	2
Yükleme ve tahliye	Forkliftle taşınan yükün düşmesi çalışanı ezmesi riski	Yükün güvenli şekilde iş makinesine yüklenmemesi	Taşınan veya asılı yükün düşmesi,hareketi sonucu çalışanı ezmesi, forkliftin devrilmesi	Can kaybı, yaralanma	Forkliftoperatörü, takoz ve işaretçi görevi yapan çalışan	3	5	15	1

 

 

Vinçlerde Risk Analizi Çalışması

Aktivite	Tehlike	Tehlikenin Kök Sebebi	Tehlikeden Dolayı Kaynaklanacak Riskler	Etkiler	Maruz Kalan Kişiler	Olasılık	Şiddet	Risk	Önem Derecesi
İstifleme	Halat ve halat makaraları	Halatların kontrollerinin yapılmaması, vinç çalışma alanına çalışanların yada şoförlerinin girmesi	Halat kopması riski, halat makaralarının kırılması sonucu parça düşmesi halatların hasarlanması riski	Can kaybı, yaralanma maddi hasar	Sundurma çalışanları, sundurmada yük alan boşaltan kamyon-tır şoförleri	2	5	10	2
İstifleme	Vinç tepesinde yapılacak olan kontrol ve bakım çalışmaları	Güvenlik önlemleri alınmadan çalışmaya başlanılması	Yüksekten düşme riski	Can kaybı, yaralanma	Motor mekanik ustaları, elektrik ustaları ve periyodik kontrolleri gerçekleştiren dış servis personeli	3	5	15	1
İstiflemede Vinç Kullanımı	Vinç gantry yürüyüşünde raylardan kurtularak yoldan çıkması	Vinç raylarında deformasyon oluşması, vinç tekerlerinin içerisinde bulunan rulmanın dağılması, vincin yüklüyken hızlı hareket ettirilmesi	Vincin ataleti nedeniyle fren yapamaması riski, araçlara ve yüklere çarparak hasar verme riski, çalışanları ezme riski	Can kaybı, yaralanma ve maddi hasarlı kaza	Vinç kullanma operatörü, tır kamyon şoförleri ve sundurma çalışanları	3	5	15	1
İstiflemede Vinç Kullanımı	Vincin uygun olmayan hızda kullanılması	Vinç operatörünün belirlenmiş olan yazılı talimatlara uymaması	Vincin yoldan çıkarak çevresinde çalışanlara zarar ver-me riski, vinç mekanik aksamın zarar görmesi riski	Can kaybı, yaralanma ve maddi hasarlı kaza	Vinç kullanma operatörü, tır kamyon şoförleri ve sundurma çalışanları	2	5	8	2
İstiflemede Vinç Kullanımı	Yük kaldırma vinç platformuna ulaşma merdivenleri	Merdivenlerin toz ve kaygan malzemeler ile kirlenmesi, merdiven muhafazalıklarının ve basamaklarının hasarlı olması	Düşme riski	Yaralanma	Motor mekanik ustaları, elektrik ustaları ve kontrol işlemini yürüten dış servis personeli	3	3	9	2
İstiflemede Vinç Kullanımı	Vincin taşıma kapasitesinin üzerinde kullanılması, maksimum taşıma kapasitesini aşan yüklerin kaldırılması	Operatörün belirlenmiş olan vinç kullanma talimatlarına riayet etmemesi	Halat, kanca vb. kaldırma donanımların hasarlanması sonucu yükün düşmesi ve çevresine zarar verme riski	Can kaybı,yaralanma, maddi hasarlı kaza	Vinç kullanma operatörü, tır kamyon şoförleri ve sundurma çalışanları	3	5	15	1
İstiflemede Vinç Kullanımı	Planlı bakım ve arızaların zamanında giderilmemesi	Uygun olmayan planlı ve arıza bakım işlemi	Bakımların uygun şekilde yapılmaması sonucunda sistemin düzgün çalışmaması sonucunda ciddi kazaların oluşma riski	Can kaybı, yaralanma, maddi hasarlı kazalar	Vinç kullanma operatörü, tır , kamyon şoförleri ve sundurma çalışanları	2	5	10	2
İstiflemede Vinç Kullanımı	Vinç yürüyüş yoluna yük bırakılması, araç parkedilmesi	Belirlenmiş olan istif planına uyulmaması, belirlenmiş olan güvenlik kurallarına araç şoförleri tarafından uyulmaması ve bu durumun çalışanlar tarafından denetlenmemesi	Çarpışma sonucu vincin raydan çıkması ve çevresine zarar verme riski	Can kaybı, yaralanma, maddi hasarlı kazalar	Vinç kullanma operatörü, tır, kamyon şoförleri ve sundurma çalışanları	2	5	10	2
İstiflemede vinç kullanımı yüklenmesi	Vinç monoray mekanizması ve diğer konstrüksiyon,vinçte asılı yük	Vinç hareket ve çalışma alanına çalışanların kontrolsüz girmesi, eksik planlı ve arıza bakım işleri	Parça düşme,asılı yükün düşmesi,hareketi sonucu çalışanı ezmesi riski	Can kaybı, yaralanma	Vinç kullanma operatörü, tır, kamyon şoförleri ve sundurma çalışanları	3	5	15	1

 

 

İş Makinesinde Risk Analizi Çalışması (RTG)

Aktivite	Tehlike	Tehlikenin Kök Sebebi	Tehlikeden Dolayı Kaynaklanacak Riskler	Etkiler	Maruz Kalan Kişiler	Olasılık	Şiddet	Risk	Önem Derecesi
Konteyner istifleme ve yükleme	İş makinesi yürüyüş yollarına araç ve çalışanların girmesi	İş makinesi yürüyüş yollarınınsepere edilmemesi	İş makinesi ve araçların çarpışma ve çalışanların ezilme riski	Maddi hasarlı kaza, can kaybı, yaralanma	Kamyon ve tır şoförleri, konteyner istif sahası çalışanları	3	5	15	1
Konteyner istifleme ve yükleme	İş makinası sistemi	Agss sistemini besleyen sinyalizasyon sisteminin düzgün çalışmaması	Makinenin yoldan çıkması, çevresindeki araçlara çarpma riski	Can kaybı,yaralanma	İş makinası operatörü, araç şoför-leri, liman çalışanları	2	5	10	2
Konteyner istifleme ve yükleme	Dizel jeneratör egzoz devresi	Yüksek sıcaklık ve zehirli gazlar	Motordan kaynaklı yaralanma ve zehirlenme riski	Yanık oluşması sonucu yaralanma, zehirli egzoz gazlarını soluması sonucu zehirlenme riski	operatör, elektrik ustaları, motor mekanik ustaları	3	5	15	1
Konteyner istifleme ve yükleme	Mayna vira sisteminde bulunan makaralar	Döner hareketli parçalar,rtg çalışma alanına parça düşmesi	Uzuvların sıkışması,kopan parçaların göze zarar vermesi riski,	Yaralanma	Liman sahasında çalışanlar, operatör, kamyon-tır şoförleri, puantörler	4	4	16	1
Konteyner istifleme ve yükleme	Rtgspreaderi	380 volt elektrikle hareket eden zincirler ve döner hareket eden diğer parçalar, rtg çalışma alanına spreader bileşenlerinden kopan parçaların düşmesi	Çalışmalarda elektrik çarpma riski , hareketli aksamlarda uzuvların sıkışması riski, kopan – kırılan parçaların düşme riski	Yaralanma	Motor mekanik ustaları , elektrik ustaları , tır ve kamyon şoförleri	3	4	12	2
Konteyner istifleme ve yükleme	Planlı bakım ve arızaların zamanında giderilmemesi	Uygun olmayan planlı bakım ve arıza giderme işlemleri	Bakımların uygun şekilde yapılmaması sonucunda ciddi kazaların oluşma riski	Can kaybı, yaralanma, maddi hasarlı kazalar	Rtgoperatörü, tır ve kamyon şoförleri	3	5	15	1

 

Elleçleme İş Makinesi Risk Analizi Çalışması

Aktivite	Tehlike	Tehlikenin Kök Sebebi	Tehlikeden Dolayı Kaynaklanacak Riskler	Etkiler	Maruz Kalan Kişiler	Olasılık	Şiddet	Risk	Önem Derecesi
Yükleme ve Tahliye	Elleçleme makinası çalışma alanına kamyon, tır ve çalışanların girmesi	Personelin vincin çalışma alanını ihlal etmesi	Makine ve araçların çarpışma riski, çalışanları ezme riski	Maddi hasarlı kaza, can kaybı, yaralanma	Kamyon ve tır şoförleri, iskele çalışanları, motor mekanik ustaları ve elektrik ustaları	3	5	15	1
Yüklerin tahliye edilmesi ve yüklenmesi amacıyla iş makinesinin kullanılması	İş makinesi üzerinde bulunan aküler	Aküler içerisinde bulunan asidik sıvının vücuda ve göze sıçraması	Akülerin kontrolü esnasında göze asit kaçma riski, akülerin patlama, elektrik çarpması riski	Uzuv kaybı, yaralanma	Elektrik ustaları, motor mekanik ustaları	3	2	6	3
Elektrik sistemiyle ilgili yapılan işlemler	Elleçleme makinası elektrik devreleri	Uygun önlemler alınmadan çalışmaya başlama	Elektrik çarpma riski	Yaralanma	Elektrik ustaları	3	2	6	3
Bakım çalışması yapılması	Elleçleme makinası hidrolik sisteminde yapılacak olan bakım çalışması	Yüksek hidrolik basıncı, yüksek hidrolik yağ sıcaklığı	Basınçlı hidrolik akışkanın deriye nüfuz etmesi, göze gelmesi riski	Yaralanma	Motor mekanik ve elektrik ustaları	2	3	6	3
Bakım ve kontrol işleri	Makine bom sistemine üzerinde yapılacak olan çalışmalar	Düşme anında yaralanma ihtimali olan yükseklik	Yüksekte çalışma olduğundan düşme riskinin olması	Yararlanma, can kaybı	Motor mekanik ustaları, atölye ustaları ve elektrik ustaları	2	5	10	2
Yüklerin tahliye edilmesi ve yüklenmesi	Elleçleme makinası operatörlerinin sahada iş makinesiyle hızlı manevra yapması	Limanda belirlenmiş hız limitlerinin aşılması	Araçlarla çarpışma riski, üzerinde bulunan çalışanları ezme riski, üzerinde bulunan yükü iskele, araçlar ve gemi üzerine düşürme riski	Can kaybı,yaralanma, maddi hasar	Liman iskele çalışanları, tır-kamyon şoförleri, motor mekanik ustaları, gemi çalışanları	2	5	10	2
Yükleme ve Tahliye	Makinenin kaldırdığı yük altına çalışanların girmesi	Personelin vincin çalışma alanını ihlal etmesi	Çalışanların üzerine yükün düşmesi riski	Can kaybı, yaralanma	Liman sahası çalışanları, kamyon-tır şoförleri, alt işveren çalışanları	3	5	15	1
Parça değiştirilmesi	Elleçleme makinası iş makinesinin bom ucuna takılan ataşmaların değişimleri	Uygun olmayan çalışma ortamı	Personelin kayıp düşme riski	Yaralanma	Motor mekanik ustaları	3	4	8	2
Yükleme Tahliye	Vinçte asılı yük	Personelin vincin çalışma alanını ihlal etmesi	Asılı yükün düşmesi, hareketi sonucu çalışanı ezmesi riski	Can kaybı, yaralanma	Vinç kullanma operatörü, tır, kamyon şoförleri ve sundurma çalışanları	2	5	10	2

 

Stacker Risk Analizi Çalışmaları

Aktivite	Tehlike	Tehlikenin Kök Sebebi	Tehlikeden Dolayı Kaynaklanacak Riskler	Etkiler	Maruz Kalan Kişiler	Olasılık	Şiddet	Risk	Önem Derecesi
İstiflemede vinç kullanımı	Stacker çalışma alanına kamyon, tır ve çalışanların girmesi	Stacker çalışma alanının işgal edilmesi	Araçlarla çarpışma ve iş makinesinin çalışanları ezme riski	Maddi hasarlı kaza, can kaybı, yaralanma	Kamyon ve tır şoförleri, konteyner istif sahası çalışanları	3	5	15	1
İstiflemede vinç kullanımı	Stacker operatörlerinin sahada iş makinesiyle hızlı manevra yapması, belirlenen hız limitini aşması	Belirlenmiş olan hız limitinin aşılması	Kaza riski, çalışma alanında personeli ezme riski, yüke ve konteynere çarpma riski	Can kaybı, yaralanma, maddi hasar	Saha çalışanları, tır-kamyon şoförleri	4	5	20	1
İstiflemede vinç kullanımı	Geri manevra esnasında iş makinesinin kör noktasında çalışanların veya araçların bulunması	İş makinesiyle geri manevra yapılması esnasında arka ağırlığın olduğu bölgenin görülmemesi	Çalışanların ezilme riski, binek araçlarına çarpma riski	Can kaybı, maddi hasarlı kaza	Saha çalışanları, kamton-tır şoförleri, binek araç şoförleri	3	5	15	1
İstiflemede vinç kullanımı	Spreader twistlockların konumunu gösteren lambaların uygun çalışmaması	Arızaların giderilmeden iş makinesinin kullanılması	Konteyneri düşürme riski, makine ve ekipmana zarar verilmesi riski	Maddi hasarlı kaza, yaralanma	Kamyon şoförleri, stacker operatörü	2	5	10	2

 

Traktör/Traktör Ataşmanı Risk Analizi Çalışması

Aktivite	Tehlike	Tehlikenin Kök Sebebi	Tehlikeden Dolayı Kaynaklanacak Riskler	Etkiler	Maruz Kalan Kişiler	Olasılık	Şiddet	Risk	Önem Derecesi
Traktöre yakıt verilmesi	Traktör yakıt deposu ve depo içerisinde bulunan yakıt	Güvenlik önlemleri alınmadan yakıt verme işlemine başlanması	Patlama, yangın	Can kaybı, yaralanma, maddi hasar	Traktör operatörü, yakıt verme görevlisi, saha çalışanları, araç şoförleri	3	4	12	2
Bakım çalışması	Çalışır durumdaki traktörün hareketli döner parçalara uzuvların çarpması, sıkışması vb.	Döner hareketli parçalar	Vücut uzuvlarının temas etmesi sonucu uzuvların yaralanması, sıkışması riski	Yaralanma	Motor mekanik ustaları, elektrik ustaları	4	4	16	1
Bakım çalışması	Traktör iş makinesi üzerinde bulunan elektrik devreleri	Elektrik şokuna maruz kalma	Elektrik çarpma riski	Yaralanma	Elektrik ustaları	3	4	12	2
Teknik departman tarafından traktör üzerinde yapılacak bakım çalışması	Makine bağlantı noktaları üzerinde yapılan pim çıkarma işlemleri	Bakım kullanılan el aletleri veya çıkarılan pim, rulman vb.gibi parçaların savrulması	Kullanılan aparatların savrulması, yerinden çıkması vb. nedenlerle çalışmayı yapan personele zarar vermesi	Yaralanma	Atelye ustaları, motor mekanik ustaları	2	4	8	2
Malzeme taşınması	Traktör su tankeri ataşmanı	Hızlı manevra yapılması, tankerin üzerine çıkan çalışanın gerekli güvenlik önlemini almadan kontrol işlerini yapması	Tankerinin devrilme riski, tank üzerine çıkan personelin düşme riski	Düşme sonucu yaralanma, maddi hasarlı kaza	Traktör operatörü	2	4	8	2

Sonuç

Risk değerlendirmesinin temel amacı kazaların önlenmesidir. İş kazalarını önlemek için yapılan çalışmalar işletmenin en başta gelen görevleri arasındadır. İşyerindeki çalışan temsilcileri, işyerindeki destek elemanları, riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlarla yapılacak derin ve daha sistemli analizler, risklerin anlaşılmasını geliştirerek tehlikelerin azaltılmasına destek olacaktır.

 

Yazının tüm hakları www.nedenisguvenligi.com‘a ve yazara aittir. Telif hakları kanunu gereğince kopyalanamaz ve/veya farklı bir yerde kullanılamaz. Ancak alıntı yapıldığında link ve adres verilmek zorundadır.