İş kazalarını incelerken, iş kazası tanımının uluslararası çalışma örgütü ILO'ya göre, “önceden planlanmamış, bilinmeyen ve kontrol altına alınmamış olan etrafa zarar verecek nitelikteki olayların tümü” olarak belirlemek mümkündür. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, “önceden planlanmamış çoğu kişisel yaralanmalara, makinelerin ve araç gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olay” olarak iş kazası tanımlanmıştır.
Contents
Risk Değerlendirme Analizi
Risk değerlendirme, “işyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalar” olarak ifade edilmektedir.
İş Kazalarının en önemli nedenlerinden birisi kritik bölgelerde RİSK ANALİZLERİNİN yapılmamış ya da eksik yapılmış olmasıdır.
Biz de bazı iş ekipmanları için hazırlamış olduğumuz RİSK ANALİZLERİNİ paylaşmak istiyoruz.
Risk Analizi Yapılan İş Ekipmanlarının Risk Yöntemi
Risklerin tespitine yönelik çalışmaya örnek olarak uygulanan risk analizi yönteminde, MATRİS YÖNTEMİ seçilmiştir. Bu metodun seçilmesinin nedeni olası risklerin sonuçlarının derecelendirilebilmesidir. Tehlikenin gerçekleşmesi durumunda, bu tehlikenin insan, işyeri ve çevre üzerinde oluşturacağı zarar ya da hasarın şiddetinin değerlendirilmesi yapılabilir. Risk değerinin büyüklüğüne yani yüksekliğine göre alınacak önlemlerin aciliyeti ve önlem olarak ne yapılabileceği belirlenir ve risk analizi çalışması tamamlanır.
Risk analizi; tüm proseslerde, riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve bu risklere karşı tahammül edilip edilemeyeceğine karar vermektir. BS 8800’e göre risk analizi metodu; “riskin büyüklüğünün tahmin edilmesini ve riskin kabul edilebilir olup olmadığının tanımlanmasını kapsayan süreçtir”.
Risk Analizi Yapılan İş Ekipmanları
1. Traktör ve traktör ataşmanı risk analizi çalışması
2. SSG (shiptoshoregantry)vinç risk analizi çalışması
3 Stacker (dolu ve boş konteyner taşıyıcısı risk analizi çalışması
4. RTG (Lastik tekerlekli portal vinç) iş makinası risk analizi çalışması
5. MHC (gottwald) mobil liman vinci risk analizi çalışması
6. Forklift (çatallı kaldırıcı, istif makinesi) risk analizi çalışması
7. Elleçleme, çok ataşmanlı iş makinası risk analizi çalışması
Yapılan risk analizi çalışmasına göre kullanılan iş makinelerinden kaynaklı kaza olma olasılığı göz ardı edilemeyecek kadar yüksektir. İş makineleri ile yaşanan iş kazalarının en başında bakım esnasında önlem alınmamasından kaynaklı kazalar olduğu görülmektedir. Yapılan değerlendirmede iş kazaları; tahmil ve tahliye işlemleri ile birlikte yükün içerik, boyut, süre aşımı vb. planlama, operasyon gerekçelerine göre farklı yerlerde stoklanması sırasında donanım arızası veya arızalı donanım kullanılması ile yüklerin düşmesi sonucunda meydana gelen kazalara sıklıkla rastlanılmaktadır.
Kazaların diğer sebebi ise çalışanın kişisel koruyucu donanım kullanılmaktan kaçınmasıdır. Taşıma hizmetlerinde yükün mekanik teçhizatlar ile bir alandan başka bir alana taşınırken, araç personelinden veya yaya personelden kaynaklı kazalar meydana gelmektedir.
İstiflemede kullanılan iş makinaları operatörleri tarafından güvensiz şekilde kullanılması ve limandaki hız sınırlarının geçilmesi sonucu kazalar meydana gelebilmektedir. Gemilerde yükleme ve boşaltma operasyonları dikkatsizlik, eğitimsizlik ve izleme gözetme eksikliği vb. birçok nedenden dolayı daima potansiyel tehlike kaynağıdır.
Sapan kesilmesi, yük teli kesilmesi, yük düşmesi, vinç düşmesi, yük kayması, yük iplerinin kesilmesi gibi olaylar o civarda bulunan personel için büyük tehlike arz eder.
İş makinelerinin periyodik kontrolleri önemlidir. Vinç (bomunu indirip kaldıran) cendere halatının kopması sonucu kanca ve makara grubu bir işçinin üzerine düşerek hayatını kaybetmesine sebebiyet vermiştir.
Forkliftlerde Risk Analizi Çalışması
| Aktivite | Tehlike
| Tehlikenin Kök Sebebi
| Tehlikeden Dolayı Kaynaklanacak Riskler
| Etkiler
| Maruz Kalan Kişiler
| Olasılık | Şiddet | Risk | Önem Derecesi |
| Yükleme ve tahliye
| Forklift çalışma alanına kamyon, tır ve çalışanların girmesi
| Forklift çalışma alanına çalışanların ve araçların kontrolsüz girmesi
| Forklift ve araçların çarpışma riski, çalışanları ezme riski
| Maddi hasarlı kaza, can kaybı, yaralanma
| Kamyon ve tır şoförleri, konteyner istif sahası çalışanları
| 4 | 5 | 20 | 1 |
| Bakım, tamir ve kontrol işleri
| Dizel motor elektrik bağlantıları
| Gerekli güvenlik önlemleri alınmadan işe başlanması
| Elektrik çarpma riski
| Yaralanma
| Forklift iş makinesi operatörü,elektrik ustaları, motor mekanik ustaları
| 2 | 4 | 8 | 2 |
| Bakım, tamir ve kontrol işleri
| Çalışır durumdaki dizel jeneratörün hareketli döner parçaları
| Hareketli döner aksamlar
| Vücut uzuvlarının temas etmesi sonucu uzuvların yaralanması, sıkışması riski
| Yaralanma
| Motor mekanik ustaları, elektrik ustaları
| 3 | 3 | 9 | 2 |
| Bakım, tamir ve kontrol işleri
| Forklift iş makinesi üzerinde bulunan elektrik devreleri
| Elektrik akımına maruziyet
| Elektrik çarpma riski
| Yaralanma
| Elektrik ustaları
| 2 | 4 | 8 | 2 |
| Bakım, tamir ve kontrol işleri
| Makine bağlantı noktaları üzerinde yapılan pim çıkarma işlemleri
| Makine üzerinde bulunan parçaların savrulması
| Aparatların savrulması, çıkması nedeniyle çalışanlara zarar vermesi
| Yaralanma
| Atölye ustaları, motor mekanik ustaları
| 3 | 3 | 9 | 2 |
| Lastik değişimi
| Makinelerde yapılan lastik değişimleri
| Lastik içerisinde bulunan yüksek hava basıncı, lastiklerin sabitlenmesini sağlayan bileşenler
| Lastiğin çıkarılması esnasında çalışanı ezme riski
| Yaralanma
| Motor mekanik ustaları, dış servis
| 4 | 3 | 12 | 2 |
| Yükleme ve tahliye
| Forkliftle taşınan yükün düşmesi çalışanı ezmesi riski
| Yükün güvenli şekilde iş makinesine yüklenmemesi
| Taşınan veya asılı yükün düşmesi,hareketi sonucu çalışanı ezmesi, forkliftin devrilmesi
| Can kaybı, yaralanma
| Forkliftoperatörü, takoz ve işaretçi görevi yapan çalışan
| 3 | 5 | 15 | 1 |
Vinçlerde Risk Analizi Çalışması
| Aktivite | Tehlike
| Tehlikenin Kök Sebebi
| Tehlikeden Dolayı Kaynaklanacak Riskler
| Etkiler
| Maruz Kalan Kişiler
| Olasılık | Şiddet | Risk | Önem Derecesi |
| İstifleme | Halat ve halat makaraları
| Halatların kontrollerinin yapılmaması, vinç çalışma alanına çalışanların yada şoförlerinin girmesi
| Halat kopması riski, halat makaralarının kırılması sonucu parça düşmesi halatların hasarlanması riski
| Can kaybı, yaralanma maddi hasar
| Sundurma çalışanları, sundurmada yük alan boşaltan kamyon-tır şoförleri
| 2 | 5 | 10 | 2 |
| İstifleme | Vinç tepesinde yapılacak olan kontrol ve bakım çalışmaları
| Güvenlik önlemleri alınmadan çalışmaya başlanılması
| Yüksekten düşme riski
| Can kaybı, yaralanma
| Motor mekanik ustaları, elektrik ustaları ve periyodik kontrolleri gerçekleştiren dış servis personeli
| 3 | 5 | 15 | 1 |
| İstiflemede Vinç Kullanımı | Vinç gantry yürüyüşünde raylardan kurtularak yoldan çıkması
| Vinç raylarında deformasyon oluşması, vinç tekerlerinin içerisinde bulunan rulmanın dağılması, vincin yüklüyken hızlı hareket ettirilmesi
| Vincin ataleti nedeniyle fren yapamaması riski, araçlara ve yüklere çarparak hasar verme riski, çalışanları ezme riski
| Can kaybı, yaralanma ve maddi hasarlı kaza
| Vinç kullanma operatörü, tır kamyon şoförleri ve sundurma çalışanları
| 3 | 5 | 15 | 1 |
| İstiflemede Vinç Kullanımı | Vincin uygun olmayan hızda kullanılması
| Vinç operatörünün belirlenmiş olan yazılı talimatlara uymaması
| Vincin yoldan çıkarak çevresinde çalışanlara zarar ver-me riski, vinç mekanik aksamın zarar görmesi riski
| Can kaybı, yaralanma ve maddi hasarlı kaza
| Vinç kullanma operatörü, tır kamyon şoförleri ve sundurma çalışanları
| 2 | 5 | 8 | 2 |
| İstiflemede Vinç Kullanımı | Yük kaldırma vinç platformuna ulaşma merdivenleri
| Merdivenlerin toz ve kaygan malzemeler ile kirlenmesi, merdiven muhafazalıklarının ve basamaklarının hasarlı olması
| Düşme riski
| Yaralanma
| Motor mekanik ustaları, elektrik ustaları ve kontrol işlemini yürüten dış servis personeli
| 3 | 3 | 9 | 2 |
| İstiflemede Vinç Kullanımı | Vincin taşıma kapasitesinin üzerinde kullanılması, maksimum taşıma kapasitesini aşan yüklerin kaldırılması
| Operatörün belirlenmiş olan vinç kullanma talimatlarına riayet etmemesi
| Halat, kanca vb. kaldırma donanımların hasarlanması sonucu yükün düşmesi ve çevresine zarar verme riski
| Can kaybı,yaralanma, maddi hasarlı kaza
| Vinç kullanma operatörü, tır kamyon şoförleri ve sundurma çalışanları
| 3 | 5 | 15 | 1 |
| İstiflemede Vinç Kullanımı | Planlı bakım ve arızaların zamanında giderilmemesi
| Uygun olmayan planlı ve arıza bakım işlemi
| Bakımların uygun şekilde yapılmaması sonucunda sistemin düzgün çalışmaması sonucunda ciddi kazaların oluşma riski
| Can kaybı, yaralanma, maddi hasarlı kazalar
| Vinç kullanma operatörü, tır , kamyon şoförleri ve sundurma çalışanları
| 2 | 5 | 10 | 2 |
| İstiflemede Vinç Kullanımı | Vinç yürüyüş yoluna yük bırakılması, araç parkedilmesi
| Belirlenmiş olan istif planına uyulmaması, belirlenmiş olan güvenlik kurallarına araç şoförleri tarafından uyulmaması ve bu durumun çalışanlar tarafından denetlenmemesi
| Çarpışma sonucu vincin raydan çıkması ve çevresine zarar verme riski
| Can kaybı, yaralanma, maddi hasarlı kazalar
| Vinç kullanma operatörü, tır, kamyon şoförleri ve sundurma çalışanları
| 2 | 5 | 10 | 2 |
| İstiflemede vinç kullanımı yüklenmesi
| Vinç monoray mekanizması ve diğer konstrüksiyon,vinçte asılı yük
| Vinç hareket ve çalışma alanına çalışanların kontrolsüz girmesi, eksik planlı ve arıza bakım işleri
| Parça düşme,asılı yükün düşmesi,hareketi sonucu çalışanı ezmesi riski
| Can kaybı, yaralanma
| Vinç kullanma operatörü, tır, kamyon şoförleri ve sundurma çalışanları
| 3 | 5 | 15 | 1 |
İş Makinesinde Risk Analizi Çalışması (RTG)
| Aktivite | Tehlike
| Tehlikenin Kök Sebebi
| Tehlikeden Dolayı Kaynaklanacak Riskler
| Etkiler
| Maruz Kalan Kişiler
| Olasılık | Şiddet | Risk | Önem Derecesi |
| Konteyner istifleme ve yükleme
| İş makinesi yürüyüş yollarına araç ve çalışanların girmesi
| İş makinesi yürüyüş yollarınınsepere edilmemesi
| İş makinesi ve araçların çarpışma ve çalışanların ezilme riski
| Maddi hasarlı kaza, can kaybı, yaralanma
| Kamyon ve tır şoförleri, konteyner istif sahası çalışanları
| 3 | 5 | 15 | 1 |
| Konteyner istifleme ve yükleme
| İş makinası sistemi
| Agss sistemini besleyen sinyalizasyon sisteminin düzgün çalışmaması
| Makinenin yoldan çıkması, çevresindeki araçlara çarpma riski
| Can kaybı,yaralanma
| İş makinası operatörü, araç şoför-leri, liman çalışanları
| 2 | 5 | 10 | 2 |
| Konteyner istifleme ve yükleme
| Dizel jeneratör egzoz devresi
| Yüksek sıcaklık ve zehirli gazlar
| Motordan kaynaklı yaralanma ve zehirlenme riski
| Yanık oluşması sonucu yaralanma, zehirli egzoz gazlarını soluması sonucu zehirlenme riski
| operatör, elektrik ustaları, motor mekanik ustaları
| 3 | 5 | 15 | 1 |
| Konteyner istifleme ve yükleme
| Mayna vira sisteminde bulunan makaralar
| Döner hareketli parçalar,rtg çalışma alanına parça düşmesi
| Uzuvların sıkışması,kopan parçaların göze zarar vermesi riski,
| Yaralanma
| Liman sahasında çalışanlar, operatör, kamyon-tır şoförleri, puantörler
| 4 | 4 | 16 | 1 |
| Konteyner istifleme ve yükleme
| Rtgspreaderi
| 380 volt elektrikle hareket eden zincirler ve döner hareket eden diğer parçalar, rtg çalışma alanına spreader bileşenlerinden kopan parçaların düşmesi
| Çalışmalarda elektrik çarpma riski , hareketli aksamlarda uzuvların sıkışması riski, kopan - kırılan parçaların düşme riski
| Yaralanma
| Motor mekanik ustaları , elektrik ustaları , tır ve kamyon şoförleri
| 3 | 4 | 12 | 2 |
| Konteyner istifleme ve yükleme
| Planlı bakım ve arızaların zamanında giderilmemesi
| Uygun olmayan planlı bakım ve arıza giderme işlemleri
| Bakımların uygun şekilde yapılmaması sonucunda ciddi kazaların oluşma riski
| Can kaybı, yaralanma, maddi hasarlı kazalar
| Rtgoperatörü, tır ve kamyon şoförleri
| 3 | 5 | 15 | 1 |
Elleçleme İş Makinesi Risk Analizi Çalışması
| Aktivite | Tehlike
| Tehlikenin Kök Sebebi
| Tehlikeden Dolayı Kaynaklanacak Riskler
| Etkiler
| Maruz Kalan Kişiler
| Olasılık | Şiddet | Risk | Önem Derecesi |
| Yükleme ve Tahliye | Elleçleme makinası çalışma alanına kamyon, tır ve çalışanların girmesi
| Personelin vincin çalışma alanını ihlal etmesi
| Makine ve araçların çarpışma riski, çalışanları ezme riski
| Maddi hasarlı kaza, can kaybı, yaralanma
| Kamyon ve tır şoförleri, iskele çalışanları, motor mekanik ustaları ve elektrik ustaları
| 3 | 5 | 15 | 1 |
| Yüklerin tahliye edilmesi ve yüklenmesi amacıyla iş makinesinin kullanılması
| İş makinesi üzerinde bulunan aküler
| Aküler içerisinde bulunan asidik sıvının vücuda ve göze sıçraması
| Akülerin kontrolü esnasında göze asit kaçma riski, akülerin patlama, elektrik çarpması riski
| Uzuv kaybı, yaralanma
| Elektrik ustaları, motor mekanik ustaları
| 3 | 2 | 6 | 3 |
| Elektrik sistemiyle ilgili yapılan işlemler
| Elleçleme makinası elektrik devreleri
| Uygun önlemler alınmadan çalışmaya başlama
| Elektrik çarpma riski
| Yaralanma
| Elektrik ustaları
| 3 | 2 | 6 | 3 |
| Bakım çalışması yapılması
| Elleçleme makinası hidrolik sisteminde yapılacak olan bakım çalışması
| Yüksek hidrolik basıncı, yüksek hidrolik yağ sıcaklığı
| Basınçlı hidrolik akışkanın deriye nüfuz etmesi, göze gelmesi riski
| Yaralanma | Motor mekanik ve elektrik ustaları
| 2 | 3 | 6 | 3 |
| Bakım ve kontrol işleri
| Makine bom sistemine üzerinde yapılacak olan çalışmalar
| Düşme anında yaralanma ihtimali olan yükseklik
| Yüksekte çalışma olduğundan düşme riskinin olması
| Yararlanma, can kaybı
| Motor mekanik ustaları, atölye ustaları ve elektrik ustaları
| 2 | 5 | 10 | 2 |
| Yüklerin tahliye edilmesi ve yüklenmesi
| Elleçleme makinası operatörlerinin sahada iş makinesiyle hızlı manevra yapması
| Limanda belirlenmiş hız limitlerinin aşılması
| Araçlarla çarpışma riski, üzerinde bulunan çalışanları ezme riski, üzerinde bulunan yükü iskele, araçlar ve gemi üzerine düşürme riski
| Can kaybı,yaralanma, maddi hasar
| Liman iskele çalışanları, tır-kamyon şoförleri, motor mekanik ustaları, gemi çalışanları
| 2 | 5 | 10 | 2 |
| Yükleme ve Tahliye | Makinenin kaldırdığı yük altına çalışanların girmesi
| Personelin vincin çalışma alanını ihlal etmesi
| Çalışanların üzerine yükün düşmesi riski
| Can kaybı, yaralanma
| Liman sahası çalışanları, kamyon-tır şoförleri, alt işveren çalışanları
| 3 | 5 | 15 | 1 |
| Parça değiştirilmesi
| Elleçleme makinası iş makinesinin bom ucuna takılan ataşmaların değişimleri
| Uygun olmayan çalışma ortamı
| Personelin kayıp düşme riski
| Yaralanma
| Motor mekanik ustaları
| 3 | 4 | 8 | 2 |
| Yükleme Tahliye | Vinçte asılı yük
| Personelin vincin çalışma alanını ihlal etmesi
| Asılı yükün düşmesi, hareketi sonucu çalışanı ezmesi riski
| Can kaybı, yaralanma
| Vinç kullanma operatörü, tır, kamyon şoförleri ve sundurma çalışanları
| 2 | 5 | 10 | 2 |
Stacker Risk Analizi Çalışmaları
| Aktivite | Tehlike
| Tehlikenin Kök Sebebi
| Tehlikeden Dolayı Kaynaklanacak Riskler
| Etkiler
| Maruz Kalan Kişiler
| Olasılık | Şiddet | Risk | Önem Derecesi |
| İstiflemede vinç kullanımı
| Stacker çalışma alanına kamyon, tır ve çalışanların girmesi
| Stacker çalışma alanının işgal edilmesi
| Araçlarla çarpışma ve iş makinesinin çalışanları ezme riski
| Maddi hasarlı kaza, can kaybı, yaralanma
| Kamyon ve tır şoförleri, konteyner istif sahası çalışanları
| 3 | 5 | 15 | 1 |
| İstiflemede vinç kullanımı
| Stacker operatörlerinin sahada iş makinesiyle hızlı manevra yapması, belirlenen hız limitini aşması
| Belirlenmiş olan hız limitinin aşılması
| Kaza riski, çalışma alanında personeli ezme riski, yüke ve konteynere çarpma riski
| Can kaybı, yaralanma, maddi hasar
| Saha çalışanları, tır-kamyon şoförleri
| 4 | 5 | 20 | 1 |
| İstiflemede vinç kullanımı
| Geri manevra esnasında iş makinesinin kör noktasında çalışanların veya araçların bulunması
| İş makinesiyle geri manevra yapılması esnasında arka ağırlığın olduğu bölgenin görülmemesi
| Çalışanların ezilme riski, binek araçlarına çarpma riski
| Can kaybı, maddi hasarlı kaza
| Saha çalışanları, kamton-tır şoförleri, binek araç şoförleri
| 3 | 5 | 15 | 1 |
| İstiflemede vinç kullanımı
| Spreader twistlockların konumunu gösteren lambaların uygun çalışmaması
| Arızaların giderilmeden iş makinesinin kullanılması
| Konteyneri düşürme riski, makine ve ekipmana zarar verilmesi riski
| Maddi hasarlı kaza, yaralanma
| Kamyon şoförleri, stacker operatörü
| 2 | 5 | 10 | 2 |
Traktör/Traktör Ataşmanı Risk Analizi Çalışması
| Aktivite | Tehlike
| Tehlikenin Kök Sebebi
| Tehlikeden Dolayı Kaynaklanacak Riskler
| Etkiler
| Maruz Kalan Kişiler
| Olasılık | Şiddet | Risk | Önem Derecesi |
| Traktöre yakıt verilmesi
| Traktör yakıt deposu ve depo içerisinde bulunan yakıt
| Güvenlik önlemleri alınmadan yakıt verme işlemine başlanması
| Patlama, yangın | Can kaybı, yaralanma, maddi hasar
| Traktör operatörü, yakıt verme görevlisi, saha çalışanları, araç şoförleri
| 3 | 4 | 12 | 2 |
| Bakım çalışması
| Çalışır durumdaki traktörün hareketli döner parçalara uzuvların çarpması, sıkışması vb.
| Döner hareketli parçalar
| Vücut uzuvlarının temas etmesi sonucu uzuvların yaralanması, sıkışması riski
| Yaralanma
| Motor mekanik ustaları, elektrik ustaları
| 4 | 4 | 16 | 1 |
| Bakım çalışması
| Traktör iş makinesi üzerinde bulunan elektrik devreleri
| Elektrik şokuna maruz kalma
| Elektrik çarpma riski
| Yaralanma
| Elektrik ustaları
| 3 | 4 | 12 | 2 |
| Teknik departman tarafından traktör üzerinde yapılacak bakım çalışması
| Makine bağlantı noktaları üzerinde yapılan pim çıkarma işlemleri
| Bakım kullanılan el aletleri veya çıkarılan pim, rulman vb.gibi parçaların savrulması
| Kullanılan aparatların savrulması, yerinden çıkması vb. nedenlerle çalışmayı yapan personele zarar vermesi
| Yaralanma | Atelye ustaları, motor mekanik ustaları
| 2 | 4 | 8 | 2 |
| Malzeme taşınması
| Traktör su tankeri ataşmanı
| Hızlı manevra yapılması, tankerin üzerine çıkan çalışanın gerekli güvenlik önlemini almadan kontrol işlerini yapması
| Tankerinin devrilme riski, tank üzerine çıkan personelin düşme riski
| Düşme sonucu yaralanma, maddi hasarlı kaza
| Traktör operatörü
| 2 | 4 | 8 | 2 |
Sonuç
Risk değerlendirmesinin temel amacı kazaların önlenmesidir. İş kazalarını önlemek için yapılan çalışmalar işletmenin en başta gelen görevleri arasındadır. İşyerindeki çalışan temsilcileri, işyerindeki destek elemanları, riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlarla yapılacak derin ve daha sistemli analizler, risklerin anlaşılmasını geliştirerek tehlikelerin azaltılmasına destek olacaktır.
Yazının tüm hakları www.nedenisguvenligi.com‘a ve yazara aittir. Telif hakları kanunu gereğince kopyalanamaz ve/veya farklı bir yerde kullanılamaz. Ancak alıntı yapıldığında link ve adres verilmek zorundadır.
Abone Ol
Haberin Olsun
NİG-e Abone Olun, son yayınlar önce size gelsin.
Abone olduğunuz için teşekkürler
Bir şeyler ters gitti.
